6
Jesu jo Ntwa gwa Sabati
(Matai 12:1-8; Maalɨka 2:23-28)
Pi isikʉ lɨmo ɨlya pa Sabati, Jesu na bafundigwa baake bendaga mmigʉnda. Abafundigwa baake balɨnkwanda ʉkʉpʉlʉla ɨfisaasali nʉ kʉfigisa mmaboko nʉ kʉlya.
Po aBafalisai bamo balɨnkʉnndaalʉʉsya Jesu balɨnkʉtɨ, “Fiki mukʉpʉlʉla? Silɨ mwiko pi isikʉ ɨlya pa Sabati!”* Jesu alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Bʉle, mukabalamo Kalata ʉMwikemo ɨsi aabombile ʉmalafyale Ndaabɨti na banine bo balɨ nɨ njala? Aalingiile mu nyumba jaa Kyala, aalyegile ɨfisyesye ɨfiikemo ɨfi baaliitɨkɨsiigwe ʉkʉlya beene abapuuti, aaliile, aabapeele na banine aba aalɨ nabo.” Jesu alɨnkʉbabʉʉla alɨnkʉtɨ, “Nnyamundʉ jo Ntwa gwa Sabati.”
Jesu ikʉmmbʉmbʉlʉsya ʉmundʉ pi isikʉ ɨlya pa Sabati
(Matai 12:9-14; Maalɨka 3:1-6)
Ɨliisikʉ ɨlɨngɨ ɨlya pa Sabati, Jesu alɨnkwingɨla mu sinagogi, alɨnkʉmanyisya. Nkatɨ mula, aalimo ʉmundʉ jʉmo ʉjʉ ɨkɨboko kyake ɨkya kʉ kiilɨɨlo kyalalile. Abamanyisi baa ndagɨlo sya Moose na Bafalisai balɨnkʉntegelela Jesu, ʉkʉtɨ bammbone lɨnga ikʉmmbʉmbʉlʉsya ʉmundʉ pi isikʉ ɨlya pa Sabati, ʉkʉtɨ basyage simo ɨsya kʉnsitaaka. Looli Jesu alɨnkʉsimanya ɨnyiinogono syabo, alɨnkʉmmbʉʉla jʉla ʉgwa kɨboko ɨkɨ kɨlalile, alɨnkʉtɨ, “Sumuka, gwɨme pakatɨ!” Alɨnkʉsumuka nʉ kwɨma. Po Jesu alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Nikʉbalaalʉʉsya ʉmwe ʉkʉtɨ, bʉle, siitɨkɨsiigwe ʉkʉbomba ɨnunu pamo ɨmbiibi pi isikʉ ɨlya pa Sabati? Ʉkʉpoka ʉbʉʉmi pamo ʉkʉboonanga?” 10 Jesu alɨnkʉbalʉʉsamila boosa, alɨnkʉmmbʉʉla ʉmundʉ jʉla alɨnkʉtɨ, “Golosya ɨkɨboko kyako.” Alɨnkʉkɨgolosya ɨkɨboko kyake, kɨlɨnkʉbʉmbʉlʉka, kɨlɨnkʉja kɨkafu. 11 Baakaleele fiijo, balɨnkʉjobesania ʉkʉtɨ bammbombele bʉleebʉle Jesu.
Jesu ikʉbasala abatʉmigwa kalongo na babɨlɨ
(Matai 10:1-4; Maalɨka 3:13-19)
12 Ɨliisikʉ lɨmo, Jesu alɨnkʉbʉʉka kʉ kyamba kʉkwipuuta, ʉko ko alɨnkʉsʉʉma kwa Kyala ɨkɨlo kyosa. 13 Nʉlʉbʉnjʉ, alɨnkʉbakoolela abafundigwa baake. Ndɨ abo alɨnkʉbasʉngʉla kalongo na babɨlɨ, alɨnkʉbabɨɨka ʉkʉja batʉmigwa. 14 Ɨngamu syabo baalɨ bo baa Simoni (ʉjʉ Jesu aalɨmpeele ɨngamu ɨjaa Peeteli) nʉ gwamyabo Andeleja, Jaakobo, Johani, Filipo, Balitolomai, 15 Matai, Tomasi, Jaakobo ʉmwana gwa Alifai, Simoni ʉndwɨla kiisʉ kyake,§ 16 Juuta ʉmwana gwa Jaakobo, na Juuta Isikalyoti ʉjʉ aalɨnndɨɨliile Jesu.
Jesu ikʉbʉmbʉlʉsya ababine
(Matai 4:23-25)
17 Jesu alɨnkʉsuluka ʉkʉfuma kʉ kyamba pamopeene na bafundigwa baake. Alɨnkwɨma pa bʉtelamu pamopeene na bafundigwa abingi nɨ kɨlʉndɨlo ɨkɨnywamu ɨkya bandʉ, aba baafumile mu Jelusalemu na moosa nkiisʉ ɨkya mu Jutai. Bamo baafumile mu Tili na mu Sitoni, ʉtwaja ʉtwa kʉmbalɨ kʉ nyanja. 18 Baaliisile kʉkʉmpɨlɨkɨsya Jesu nʉ kʉbʉmbʉlʉsigwa ʉbʉbine bwabo. Boope aba baataamigwaga nɨ mbepo ɨnyali, baabʉmbʉlʉsigwaga. 19 Ɨkɨlʉndɨlo kyosa ɨkya babine baalondaga ʉkʉmpalamaasya Jesu, paapo amaka gaafumaga mmyake, aababʉmbʉlʉsyaga boosa.
Jesu ikʉmanyisya ɨsya sajo nɨ figune
(Matai 5:1-12)
20 Jesu alɨnkʉbakeeta abafundigwa baake, alɨnkʉbabʉʉla alɨnkʉtɨ,
“Musajiigwe ʉmwe, mwe mulɨ balondo,
paapo ʉBʉnyafyale bwa Kyala bwɨnu.
21 Musajiigwe ʉmwe mwe mulɨ nɨ njala akabalɨlo aka,
paapo Kyala ikwisa kʉbapela ʉkwikʉta.
Musajiigwe ʉmwe mwe mukʉlɨla akabalɨlo aka,
paapo mukwisa kʉsekaga.
22 Musajiigwe ʉmwe mwe bikʉbabengaga abandʉ
nʉ kʉbasambʉkɨla nʉ kʉbatʉka
nʉ kʉbajoba ʉkʉtɨ mulɨ batʉlanongwa,
kʉnongwa jangʉ ne Nnyamundʉ.
23 “Boope abiisʉkʉlʉ baabo, baababombelaga abakunguluka bo lʉlʉʉlo. Bo ɨsyo sikʉbombigwa, musekelege nʉ kʉkina akabalɨlo ako, paapo Kyala ababɨɨkiile ɨfihombigwa ɨfinywamu kʉmwanya.
24 Looli ahɨɨli ʉmwe mwe mulɨ bakabi,
paapo ʉlʉsekelo lwɨnu, mulɨ pakʉkaba.
25 Ahɨɨli ʉmwe mwe mwikwite akabalɨlo aka,
paapo mukwisa kʉjaga nɨ njala.
Ahɨɨli ʉmwe mwe mukʉseka akabalɨlo aka,
paapo mukwisa kwilɨlɨɨsyaga nʉ kʉlɨla.
26 Ahɨɨli ʉmwe mwe abandʉ boosa bikʉbajoba kanunu,
paapo abiisʉkʉlʉ baabo baababombelaga abakunguluka abaa bʉtʉngʉlʉ bo lʉlʉʉlo.”
Jesu ikʉmanyisya ɨsya kʉbagana abalʉgʉ
(Matai 5:38-48; 7:12)
27 “Looli nikʉbabʉʉla ʉmwe mwe mukʉpɨlɨka, mubaganege abalʉgʉ bɨɨnu. Aba bikʉbakalalɨla ʉmwe mubabombelege ɨnunu. 28 Aba bikʉbaguna ʉmwe, mubasʉʉmɨlege kwa Kyala ʉkʉtɨ abasaje. Aba bikʉbabonela ʉmwe, mubasʉʉmɨlege. 29 Lɨnga ʉmundʉ akʉkomile ʉlʉsaja ʉlwa kʉ kiilɨɨlo, ʉnsanukɨsye nʉ lwa kʉ kiimama. Lɨnga ʉmundʉ ikʉpoka ikoti lyako, ʉlɨngasiitɨlaga ɨsyatɨ. 30 Lɨnga jʉmo ikʉkʉsʉʉma fimo, ʉmpege. Ʉjʉ ikʉpoka ʉtʉndʉ twako, ʉlɨngalondaga ʉkʉkʉgomokesya. 31 Mubabombelege abangɨ bo muno mukʉlondela ʉkʉbombeligwa.
32 “Lɨnga mukʉbagana beene aba babaganile ʉmwe, mukʉnangɨsya ɨnunu silɨkʉ? Keeta boope abatʉlanongwa, bikʉbagana aba bikʉbagana abeene. 33 Lɨnga ʉmwe mukʉbabombela ɨnunu aba bikʉbabombela ɨnunu, mukʉnangɨsya ɨnunu silɨkʉ? Keeta boope ababomba mbiibi bikʉbomba bo ʉlo. 34 Lɨnga ʉmwe mukʉbakopesya aba mukʉsʉʉbɨla ʉkʉtɨ bikʉbahomba, mukʉnangɨsya ɨnunu silɨkʉ? Keeta boope ababomba mbiibi, bikʉbakopesya ababomba mbiibi biinaabo ʉkʉtɨ babahombe bo filafila.
35 “Looli ʉmwe mubaganege abalʉgʉ bɨɨnu, mubabombelege ɨnunu. Mubakopesyege kɨsita kʉsʉʉbɨla ʉkʉbagomokesya. Lɨnga mukʉbomba bo ʉlo, po ɨfihombigwa fyɨnu fikʉjaga finywamu, kangɨ mukʉjaga baana baa Kyala ʉNkʉlʉmba, paapo ʉmwene nnunu na kʉlɨ aba batikʉgwa ʉlʉpi kʉmyake, na kʉ batʉlanongwa. 36 Po mujege nɨ kɨbabɨɨlɨsi bo ʉlwa Gwiseemwe ʉjʉ alɨ nɨ kɨbabɨɨlɨsi.”
Ʉkʉbalonga abangɨ
(Matai 7:1-5)
37 “Mulɨngalongaga, nuumwe mutikʉlongigwaga na Kyala. Mulɨngannjobaga najʉmo kabiibi nuumwe mutikʉjobigwaga. Muhobokelege abangɨ nuumwe mukʉhobokeligwaga. 38 Mubapege abandʉ nuumwe mukʉpeeligwaga, pa kɨpɨmo ɨkɨ kiiswile, kangɨ kɨkanyisiigwe nʉ kʉjʉgɨɨsigwa nʉ kʉsaata. Paapo ɨkɨpɨmo ɨkɨ mukʉbapɨmɨla abangɨ, kyo ɨkɨ Kyala ikwisa kʉbapɨmɨlaga nuumwe.”
39 Jesu alɨnkʉbabʉʉla mfifwanikɨsyo alɨnkʉtɨ, “Kalɨ, ʉmfwa maaso abagiile ʉkʉnndongosya ʉmfwa maaso nnine? Batikʉgwɨla mbwina bobabɨɨlɨ? 40 Ʉmfundigwa atikʉnkɨnda ʉmmanyisi gwake, looli ʉjʉ amalile ʉkʉmanyila ikʉfwana bo ʉmmanyisi gwake.
41 “Fiki kʉkeeta akapaatʉ aka kalɨ nkɨsige ɨkya nnino, looli ʉtikʉlɨbona iitapwa ɨlɨ lɨlɨ nkɨsige kyako? 42 Kangɨ ʉbagiile bʉleebʉle ʉkʉmmbʉʉla ʉnnino ʉkʉtɨ, ‘Gwe nkamu gwangʉ, isaga ngʉsoosyemo akapaatʉ aka kalɨ nkɨsige kyako,’ looli ʉgwe ʉtikʉlɨbona iitapwa ɨlɨ lɨlɨ nkɨsige kyako? Gwe nsyobi ʉgwe! Soosyamo taasi iitapwa ɨlɨ lɨlɨ nkɨsige kyako, po kʉkeetaga kanunu nʉ kʉsoosyamo akapaatʉ nkɨsige ɨkya nnino!”
Abandʉ bikʉmanyigwa kʉ njɨla jaa mbombo syabo
(Matai 7:16-20; 12:33-35)
43 “Ʉmpiki ʉnnunu gʉkabagɨla ʉkʉpa ɨseke ɨmbiibi, kangɨ ʉmpiki ʉmbiibi gʉkabagɨla ʉkʉpa ɨseke ɨnunu. 44 Ʉbagiile ʉkʉgʉmanya ʉmpiki muno gʉjɨɨliile kʉ seke syake, paapo abandʉ bakabagɨla ʉkʉpaata ɨseke sya nkʉjʉ pamo ɨsya maafiilʉ mmipiki ɨgya miifwa. 45 Ʉmundʉ ʉnnunu ikʉsoosya ɨnunu ʉkʉfuma mu nunu ɨsi siiswile mu ndumbula jaake. Looli ʉmundʉ ʉmbiibi, ikʉsoosya ɨmbiibi ʉkʉfuma mu mbiibi ɨsi siiswile mu ndumbula jaake. Paapo ɨsi ʉmundʉ ikʉjoba, syo ɨsi siiswile nʉ kooneka ʉkʉfuma mu ndumbula jaake.”
Ʉkʉjenga pa lwalabwe na pa mfu
(Matai 7:24-27)
46 “Fiki mukʉngoolela, ‘Gwe Ntwa, gwe Ntwa,’ looli mutikʉbomba ɨsi nikʉbabʉʉla? 47 Ʉmundʉ gwesa ʉjʉ ikwisa kʉmyangʉ, nʉ kʉpɨlɨkɨsya ɨmanyisyo syangʉ nʉ kʉsikonga, 48 afwene bo ʉlwa mundʉ ʉjʉ ajengile ɨnyumba. Bo akaalɨ ʉkʉjenga aakʉmbile paasi fiijo, aafikile pa lwalabwe, po aajengile ʉlwalo lwa nyumba jaake. Bo gʉfikile ʉmweleesyo, ʉlwɨsi lwajɨgutile kʉ maka fiijo, looli lwatoliigwe ʉkʉjɨjʉgɨɨsya, paapo jaajengiigwe kanunu. 49 Looli ʉmundʉ gwesa ʉjʉ asipɨliike ɨmanyisyo syangʉ kɨsita kʉsibombela, afwene bo ʉlwa mundʉ ʉjʉ aajengile ɨnyumba jaake pa mfu kɨsita lwalo. Ʉlwɨsi bo lwisile lwajɨgutile kʉ maka fiijo, jɨlɨnkʉgwa nʉ kʉpangʉka joosa.”
* 6:2 6:2 Silɨ mwiko pi isikʉ ɨlya pa Sabati Ɨndagɨlo sya Bajuuta siitɨkɨsyaga ʉmundʉ ʉkʉpʉlʉla ɨnganu panandɨ, mu ngʉnda gwa mundʉ ʉjʉngɨ (Ʉkʉkʉmbʉka Ɨngomeelesyo 23:25). ABafalisai bʉʉmanaga paapo ʉkʉpʉlʉla ɨnganu baatɨgɨ babombile ɨmbombo. 6:4 6:4 Bala kalata gwa 1 Samweli 21:1-6. 6:13 6:13 Abatʉmigwa Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. § 6:15 6:15 Simoni ʉndwɨla kiisʉ kyake NKɨgiliki bikʉtɨ Simoni Selote.