16
Ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra cuento xa̱ꞌa̱ ñii ta̱ ndíso chiño
Ta ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra inka̱ cuento xíꞌin naxíka xíꞌin ra ña sanáꞌa ñaꞌá ra:
―Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱kuíká xíꞌin ta̱ ndíso chiño xíꞌin ñakuíká ra. Ta inka̱ ta̱a ni̱xaa̱ ra no̱o̱ ta̱kuíká nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin ra: “Tata, ta̱ ndíso chiño xíꞌin ñakuíká ún sándáꞌví ra yóꞌó, chi o̱n váꞌa kísa chiño ra xíꞌin ñakuíká ún”, káchí ra. Ta saá ta̱kuíká ka̱na ra ta̱ ndíso chiño xíꞌin ñakuíká ra, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ñaꞌá ra: “¿Án ñanda̱a̱ kúu to̱ꞌon ña ndáto̱ꞌon na xíꞌin i̱ xa̱ꞌa̱ ún? Ta vitin taxi ún ndiꞌi tutu kuenda ndaꞌa̱ i̱, ta o̱n vása kasa chiño ka̱ ún xíꞌin i̱”, káchí ta̱kuíká xíꞌin ra. Ta ta̱ ndíso chiño yóꞌo ki̱xáꞌá xáni ini ra saá: “¿Yukía̱ koo vitin? Ta ta̱káꞌno no̱o̱ yó o̱n xi̱in ka̱ ra kasa chiño yó xíꞌin ra, ta o̱n vása kúndeé yó kata yó xíꞌin pico, ta ná koꞌyo̱ nda̱ka̱ chiꞌña yó, ta kukaꞌan ní no̱o̱ yó. ¡Áan! ¡Vitin ki̱xaa̱ si̱ni̱ yó ndá chiño keꞌé yó! Keꞌé yó ñava̱ꞌa xíꞌin ni̱vi na níká no̱o̱ ta̱patrón yó, ta saá nayóꞌo nakiꞌin va̱ꞌa na mi̱i yó koo yó veꞌe na”, xáni ini ra. Ta saá ki̱xáꞌá ra kána ra ñii ñii na níká no̱o̱ ta̱patrón ra. Ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra ta̱no̱ó: “¿Ndasaá níká ún no̱o̱ ta̱patrón i̱?”, káchí ra. Ta nda̱kuii̱n ta̱yóꞌo, káchí ra saá: “Ko̱mi̱ mil litro aceite ña xíxi kúu ña níká i̱.” Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱ ndíso chiño xíꞌin ra: “Va̱ꞌa nakiꞌin ún tutu ña káchí ko̱mi̱ mil litro níká ún, ta nasama yó ndá o̱vi̱ mil litro kuu ña níká ún vitin”, káchí ra.* Ta ka̱na ra inka̱ ta̱a, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ñaꞌá ra: “¿Ndasaá níká ún no̱o̱ ta̱patrón i̱?”, káchí ra. Ta nda̱kuii̱n ta̱ níká, ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Ñii mil chikiva trigo kúu ña níká i̱”, káchí ra. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱ ndíso chiño xíꞌin ra: “Nakiꞌin ún tutu, ta nasama yó ña káchí tutu ndá o̱na̱ ciento chikiva kuníká ún”, káchí ra. Tá xi̱ni̱ so̱ꞌo ta̱kuíká yukía̱ ke̱ꞌé ta̱ ndíso chiño yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱kuíká yóꞌo xíꞌin ra: “Ta̱a ta̱ ndíchí ní si̱ni̱ kúu ún, chi xíni̱ va̱ꞌa ún ndasaá kasa ndivi ún ña keta va̱ꞌa xíꞌin mi̱i ún”, káchí ra. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús.
Ta tuku ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Cuento yóꞌo káchí ña ndí nandíchí ní kúu ni̱vi na ndíko̱n yichi̱ o̱n váꞌa ñoyívi yóꞌo, chi xíni̱ va̱ꞌa na ndasaá kasa ndivi na xíꞌin natáꞌan na ña keta va̱ꞌa xíꞌin mi̱i na. Ta ni̱vi na ndíko̱n yichi̱ Ndios loꞌo kuiti xíni̱ na ndasaá kasa ndivi na xíꞌin natáꞌan na, ña keta va̱ꞌa xíꞌin mi̱i na no̱o̱ Ndios. Ña̱kán káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, si̱ꞌún ndó ña yóo ñoyívi o̱n váꞌa yóꞌo, va̱ꞌa ka̱ chindeé ndó inka̱ ni̱vi xíꞌin ña, ta ni̱vi na nakiꞌin si̱ꞌún yóꞌo nduu na migo ndó. Ta saá, tá to̱nda̱a ki̱vi̱ ña o̱n vása ndáya̱ꞌví ka̱ si̱ꞌún ñoyívi yóꞌo, ta koo na nakiꞌin va̱ꞌa ndóꞌó koo ndó ñoyívi ni̱no.
10 ’Ta̱a ta̱ va̱ꞌa ini, tá va̱ꞌa kísa ndivi ra chiño válí, ta saá ta̱yóꞌo va̱ꞌa kasa ndivi ra chiño náꞌno. Ta ta̱a ta̱ o̱n váꞌa ini, tá o̱n váꞌa kísa ndivi ra chiño válí, ta ta̱yóꞌo o̱n váꞌa kasa ndivi ra chiño náꞌno. 11 Ta ndóꞌó, tá o̱n váꞌa kísa ndivi ndó xíꞌin ñakuíká ñoyívi o̱n váꞌa yóꞌo, ta saá, ¿án xáni si̱ni̱ ndó taxi Ndios ñakuíká ndinoꞌo ndaꞌa̱ ndó ñoyívi ni̱no? 12 Chi ndiꞌi ña kómí ndó ñoyívi yóꞌo o̱n si̱ví ñakuíká mi̱i ndó kúu ña, ta kúu ña kuiti ña sa̱tati Ndios ndóꞌó. Ta saá tá o̱n vása kúchiño váꞌa kasa ndivi ndó xíꞌin ñakuíká sa̱tati Ndios ndóꞌó ñoyívi yóꞌo, ta saá, ¿án xáni si̱ni̱ ndó taxi ra ñakuíká ndinoꞌo kukomí ndó ñoyívi ni̱no?
13 ’Nda̱ ñii ta̱a o̱n ki̱ví kasa chiño ra no̱o̱ o̱vi̱ patrón. Tá yóo o̱vi̱ patrón ra, ta kivi kukiꞌvi ini ra koni ra ñii ra, ta kusaa̱ ini ra koni ra ta̱ inka̱. Ta kivi kusii̱ ini ra kasa chiño ra xíꞌin ñii ra, ta o̱n kuaꞌa ra kasa chiño ra xíꞌin ta̱ inka̱. To̱ꞌon yóꞌo káchí ña saá: Tá Ndios kúu ta̱ xáꞌnda chiño no̱o̱ yó, ta o̱n ki̱ví taxi yó kaꞌnda chiño si̱ꞌún no̱o̱ yó ―káchí ta̱Jesús.
14 Tá xi̱ni̱ so̱ꞌo nafariseo to̱ꞌon yóꞌo, ta ni̱xaku̱ ndaa na ta̱Jesús, chi kútoo ní na si̱ꞌún. 15 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―Ndóꞌó, na o̱n vása ndinoꞌo ini kúu ndó, chi kuiti kéꞌé ndó chiño ña káꞌán nani̱vi ndí nava̱ꞌa kúu ndó, ta Ndios xíni̱ va̱ꞌa ra ini ndó. Yóo chiño ña xáni si̱ni̱ ni̱vi kúu ña ñava̱ꞌa ní no̱o̱ na, ta o̱n si̱ví ñava̱ꞌa kúu ña no̱o̱ Ndios, ta ña̱kán sáa̱ ini ra xíni ra chiño yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
To̱ꞌon yóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ nda̱yí Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xi̱na̱ꞌá
16 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ka̱ ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Ki̱vi̱ ki̱xaa̱ ta̱Juan ta̱ sákuchu ni̱vi, xa yóo nda̱yí Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xi̱na̱ꞌá, xa yóo to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa naprofeta. Ta saá ki̱xáꞌá káꞌa̱n ndoso i̱ to̱ꞌon ñava̱ꞌa xa̱ꞌa̱ yichi̱ ña xáꞌnda chiño Ndios, ta ndiꞌi ni̱vi chíkaa̱ na ndee̱ ña kua̱n ki̱ꞌvi na yichi̱ yóꞌo.
17 ’Vará yo̱ꞌvi̱ ní yóo ña ndasaá koo ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ñoyívi yóꞌo xíꞌin ñoyívi ni̱no, ta yo̱ꞌvi̱ ní ka̱ yóo ña ndasaá ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ña káꞌa̱n nda̱yí Ndios. Ta nda̱ ñii loꞌo chíín o̱n sa̱ma̱ nda̱yí Ndios, ta ndixa ndiꞌi nda̱yí yóꞌo kundivi ndiꞌi nda̱a̱ ña ―káchí ta̱Jesús.
Ta̱Jesús sánáꞌa ra ña o̱n váꞌa sandakoo va̱ꞌa ta̱a ñásíꞌí ra
(Mt. 19:1-12; Mr. 10:1-12)
18 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Tá ñii ta̱a sandakoo va̱ꞌa ra ñásíꞌí ra, ta tonda̱ꞌa̱ tuku ra, ta̱yóꞌo ki̱ꞌvi ra kua̱chi xíꞌin ñásíꞌí ra ñáo̱vi̱. Ta ta̱a ta̱ tonda̱ꞌa̱ xíꞌin ñáñaꞌa̱ ñá ni̱ndo̱o, ki̱sa yii̱ ñá, ta ta̱yóꞌo ki̱ꞌvi ra kua̱chi xíꞌin ñá, chi ñásíꞌí ta̱no̱ó kúu ñá no̱o̱ Ndios ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús ndáto̱ꞌon ra cuento xa̱ꞌa̱ ta̱kuíká xíꞌin ta̱Lázaro
19 Ñii ki̱vi̱ nda̱to̱ꞌon ta̱Jesús ñii cuento xíꞌin ni̱vi ña sanáꞌa ra na, káchí ra saá:
―Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱kuíká, ta ndíxin ra tiko̱to̱ ña yáꞌví, tiko̱to̱ ñalino va̱ꞌa color ndíꞌí ndíxin ra, ta va̱ꞌa ní xíxi ra ndiꞌi saá ki̱vi̱. 20 Ta ni̱xi̱yo inka̱ ta̱a ta̱ndáꞌví na̱ní ra Lázaro, ndeé ní ndóꞌo ra, yóo kue̱ꞌe̱ ndi̱ꞌi táꞌyí yi̱kí ko̱ñu ra, ta kándúꞌu̱ ra yéꞌé veꞌe ta̱kuíká yóꞌo. 21 Ta ta̱Lázaro kóni ra kuxu ra ña kóyo xa̱ꞌa̱ tón mesa ta̱kuíká. Ta̱nda̱ tí ina ki̱xaa̱ rí tiꞌvi ndaa rí no̱o̱ táꞌyi̱ yi̱kí ko̱ñu ra. 22 Saá ni̱to̱nda̱a ñii ki̱vi̱ ta ni̱xiꞌi̱ ta̱Lázaro, ta naángel na̱kiꞌin na ra, ta kua̱ꞌa̱n ra xíꞌin na ña kutaku̱ ra ñoyívi ni̱no, no̱o̱ yóo xi̱i̱ síkuá yó ta̱Abraham. Ta saá ki̱xaa̱ ki̱vi̱ ni̱xiꞌi̱ ta̱kuíká ta ni̱ndu̱xu̱n ra. 23 Ta ta̱kuíká yóꞌo xóꞌvi̱ ní ra no̱o̱ yóo ra xíꞌin inka̱ na ni̱xiꞌi̱, ta na̱koto ndaa ra, ta xi̱ni ra nda̱ xíká yóo ta̱Abraham, ta sii̱n ra yóo ta̱Lázaro. 24 Ta ta̱kuíká xíꞌin ndiꞌi ndee̱ ra ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Abraham, káchí ra saá: “Tata yivá i̱ Abraham, kundáꞌví ini ún koni ún yi̱ꞌi̱, ta tiꞌví ún ta̱Lázaro ko̱ꞌo̱n ra saketá nduku ndaꞌa̱ ra takuií, ta chikaa̱ ra loꞌo takuií no̱o̱ yáa̱ i̱ ña ná ndi̱ko loꞌo ña, chi xóꞌvi̱ ní i̱ yóꞌo no̱o̱ xíxi̱ ñoꞌo̱”, káchí ta̱kuíká. 25 Ta nda̱kuii̱n ta̱Abraham, ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Sa̱ꞌya i̱, nakáꞌán ún ki̱vi̱ xi̱taku̱ ún ñoyívi, va̱ꞌa ní ni̱xi̱yo ún. Ni̱xi̱yo ndiꞌi ña káchí ini ún, ta ta̱Lázaro yóꞌo nina ña o̱n vása va̱ꞌa xi̱komí ra. Ta vitin ta̱Lázaro va̱ꞌa ní yóo ra yóꞌo, ta yóꞌó xóꞌvi̱ ní ún. 26 Ta o̱n ki̱ví yaꞌa ta̱Lázaro ko̱ꞌo̱n ra chindeé ra yóꞌó, chi yóo ñii taꞌvi̱ káꞌno, ta nda̱ ñii ndi̱ o̱n ki̱ví yaꞌa ndi̱ xaa̱ ndi̱ no̱o̱ yóo ndó, ni ndóꞌó, o̱n ki̱ví yaꞌa ndó kixi ndó yóꞌo”, káchí ta̱Abraham xíꞌin ta̱kuíká. 27 Saá káꞌa̱n tuku ta̱kuíká: “Tata Abraham, xáku ndáꞌví i̱ no̱o̱ ún ka̱ꞌa̱n ún xíꞌin ta̱Lázaro ná ko̱ꞌo̱n ra veꞌe yivá i̱, 28 no̱o̱ ndóo o̱ꞌo̱n ñani i̱. Saá chi kóni i̱ ña va̱ꞌa ndato̱ꞌon ra xíꞌin ndiꞌi ñani i̱ ña nandikó ini na, ko̱to̱ kixi na no̱o̱ yóo i̱, no̱o̱ xóꞌvi̱ ní i̱”, káchí ra. 29 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Abraham xíꞌin ra: “Ñani ún xa kómí na to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xi̱na̱ꞌá, ta xa kómí na to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa inka̱ naprofeta. Va̱ꞌa ná chikaa̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon yóꞌo”, káchí ra. 30 “Óꞌon, tata”, káchí ta̱kuíká. “O̱n chikaa̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon ña ni̱taa nakán. Ta saá tá ñii ta̱ ni̱xiꞌi̱ nandikó ra ñoyívi, ta ndato̱ꞌon ra xíꞌin na, ta ndixa nandikó ini na”, káchí ra. 31 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Abraham: “Óꞌon, o̱n si̱ví saá. Tá o̱n xi̱in na koni̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés xíꞌin inka̱ naprofeta xi̱na̱ꞌá, ta ni o̱n kandixa na ña ka̱ꞌa̱n ta̱ ni̱xiꞌi̱, táná nandikó ra ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na”, káchí ta̱Abraham xíꞌin ra. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
* 16:6 Ko̱mi̱ mil litro nduta̱ kúu ñii ciento barril, ta o̱vi̱ mil litro kúu o̱vi̱ si̱ko̱ u̱xu̱ barril. 16:7 Ñii mil chikiva trigo kúu ñii ciento medida trigo, ta o̱na̱ ciento chikiva kúu ko̱mi̱ si̱ko̱ medida trigo.