17
Ndáꞌví ní ni̱vi na chíndaꞌá inka̱ ni̱vi ki̱ꞌvi na kua̱chi
(Mt. 18:6-7, 21-22; Mr. 9:42)
Ñii ki̱vi̱ ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra:
―Ndiꞌi saá ki̱vi̱ kua̱ꞌa̱ ní ña o̱n váꞌa yóo ña chíndaꞌá ni̱vi ki̱ꞌvi na kua̱chi. Ta, ¡ndáꞌví ní ka̱ ni̱vi na chíndaꞌá inka̱ ni̱vi ki̱ꞌvi na kua̱chi! Ta va̱ꞌa ka̱ siꞌna inka̱ ni̱vi ná katón na ñii yu̱u̱ káꞌno si̱ko̱n nayóꞌo, ta sakana ñaꞌá na no̱o̱ kónó va̱ꞌa ini takuií, ña o̱n chindaꞌá na nakuálí ki̱ꞌvi na kua̱chi. Koto va̱ꞌa xíꞌin mi̱i ndó ña o̱n keꞌé ndó ña o̱n váꞌa. Tá yóo ñii ta̱táꞌan ndó, ta kéꞌé ra ña o̱n váꞌa xíꞌin ndó, ta saá ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra ña o̱n keꞌé ka̱ ra ña o̱n váꞌa saá xíꞌin ndó. Tá ta̱yóꞌo nandikó ini ra, ta xíni̱ ñóꞌó kasa káꞌno ini ndó xa̱ꞌa̱ ra. Tá yóo ñii ta̱a u̱xa̱ yichi̱ ña ñii ki̱vi̱ ke̱ꞌé ra ña o̱n váꞌa xíꞌin ndó, ta u̱xa̱ yichi̱ saá na̱ndikó ini ra ta xáku ndáꞌví ra no̱o̱ ndó, ta xíni̱ ñóꞌó kasa káꞌno ini ndó xa̱ꞌa̱ ta̱yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra.
Ni̱vi na kándixa Ndios kómí na ndee̱ káꞌno
Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n naxíka xíꞌin ta̱Jesús xíꞌin ra, káchí na saá:
―Tata, chindeé ún ndi̱ꞌi̱ ña kandixa va̱ꞌa ní ka̱ ndi̱ Ndios ―káchí na.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Ñii ndiki̱n mostaza, loꞌo ní ña. Ta ndóꞌó, tá kandixa ndó Ndios, vará nda̱ loꞌo kuiti, nda̱tán yóo ndiki̱n mostaza, ta xa̱ꞌa̱ ña loꞌo kuiti kandixa ndó, ñayóꞌo taxi ña kukomí ndó ndee̱ kaꞌnda chiño ndó no̱o̱ yito̱n káꞌno tón sicómoro yóꞌo, ta kasa ndivi nó to̱ꞌon ndó. Tá ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin yito̱n yóꞌo: “Kutaꞌa ún, ta kua̱ꞌa̱n ún kunakaa̱ ún ini takuií”, ta kasa ndivi yito̱n yóꞌo ña ka̱ꞌa̱n ndó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Xíni̱ ñóꞌó kasa ndivi va̱ꞌa yó chiño xa̱ꞌa̱ ta̱káꞌno no̱o̱ yó
Ta nda̱to̱ꞌon ta̱Jesús inka̱ cuento ña sanáꞌa ra na, káchí ra saá:
―Tá yóo ñii ta̱mozo ndó, ta kísa chiño ra ñoꞌo̱ ndó, án ndáa ra kiti̱ sa̱na̱ ndó, ta va̱xi ra veꞌe ndó, ¿yukía̱ ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra? ¿Án ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra ña kuiti nakindée ra ta kuxu ra? O̱n ka̱ꞌa̱n ndó saá, chi ndixa kaꞌnda chiño ndó no̱o̱ ra ña siꞌna kasa va̱ꞌa ra ñaxíxi, ta taxi ra ña kuxu ndó. Tá ndi̱ꞌi xi̱xi ndóꞌó, ta ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra va̱ꞌa ná kuxu ra. Ta o̱n kundati ra ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra: “Táxaꞌvi ún”, chi kuiti ki̱sa ndivi ra chiño no̱o̱ mi̱i ra. 10 Nda̱tán yóo ta̱mozo yóꞌo, saá yóo ndóꞌó no̱o̱ Ndios. Tá ki̱sa ndivi ndó ndiꞌi ña xa̱ꞌnda chiño Ndios no̱o̱ ndó, ta va̱ꞌa ka̱ꞌa̱n ndó: “O̱n si̱ví namozo tiꞌva ní kúu ndi̱, ta o̱n vása ní‑kisa ndivi ndi̱ ñii chiño káꞌno ní, ta kuiti ki̱sa ndivi ndi̱ chiño ña xíni̱ ñóꞌó kasa ndivi ndi̱”, kachí ndó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús sándaꞌa ra u̱xu̱ ta̱a xíꞌin kue̱ꞌe̱ táꞌyí na̱ní ña lepra
11 Tá kua̱ꞌa̱n ta̱Jesús ñoo Jerusalén, ta ni̱yaꞌa ra yichi̱ no̱o̱ nákutáꞌan ñoꞌo̱ naSamaria xíꞌin ñoꞌo̱ naGalilea. 12 Saá ni̱xaa̱ ra yatin no̱o̱ ñoo loꞌo, ta na̱kutáꞌan ra xíꞌin u̱xu̱ ta̱a, ta ndiꞌi nayóꞌo ndeé ní ndóꞌo na xíꞌin kue̱ꞌe̱ táꞌyí na̱ní ña lepra. Ta xíká loꞌo yíta na. 13 Ta saá ki̱xáꞌá na xíꞌin ndiꞌi ndee̱ na, káꞌa̱n na xíꞌin ta̱Jesús:
―¡Tata Maestro, kundáꞌví ini ún koni ún ndi̱ꞌi̱!
14 Tá xi̱ni ta̱Jesús na ndeé ndóꞌo yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Kua̱ꞌa̱n ndó no̱o̱ su̱tu̱ ná koto ra ndóꞌó án xa ni̱ndaꞌa ndó ―káchí ra xíꞌin na.
Saá ke̱e na kua̱ꞌa̱n na yichi̱, ta o̱n vása ka̱ ndeé ndóꞌo na, xa ndu̱va̱ꞌa ndiꞌi na. 15 Ñii ta̱a na̱koto ra xa ndu̱va̱ꞌa ra, ta ndi̱kó ra kua̱ꞌa̱n ra, ta ndeé ní kísa káꞌno ra Ndios. 16 Tá ni̱xaa̱ ra no̱o̱ ta̱Jesús, ta xi̱kuxítí ra, ta̱nda̱ no̱o̱ ñoꞌo̱ ni̱to̱nda̱a ta̱ꞌya̱ ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―Táxaꞌvi ún sa̱ndaꞌa ún yi̱ꞌi̱ ―káchí ra.
Ta ta̱yóꞌo o̱n si̱ví ta̱Israel kúu ra, ki̱xi ra ñoo estado Samaria. 17 Ta ta̱Jesús ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra ni̱vi na ndóo xíꞌin ra:
―¿Án o̱n si̱ví u̱xu̱ kúu ta̱a ta̱ ndu̱va̱ꞌa? ¿Nda̱chun ñii la̱á ta̱yóꞌo ndi̱kó? ¿Míkía̱ yóo inka̱ nata̱a táꞌan ta̱yóꞌo? 18 Chi ñii la̱á ta̱yóꞌo, ta o̱n si̱ví ta̱Israel kúu ra, ta ndi̱kó ra ta kísa káꞌno ra Ndios ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
19 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin ta̱a ta̱ ndu̱va̱ꞌa:
―Nakundichi ún, ta kua̱noꞌo̱ ún. Xa ndu̱va̱ꞌa ún chi ka̱ndixa ún yi̱ꞌi̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin ra.
Nafariseo ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na ta̱Jesús ama to̱nda̱a ki̱vi̱
ña kaꞌnda chiño Ndios ñoyívi yóꞌo
(Mt. 24:23-28, 36-41)
20 Ñii ki̱vi̱ nafariseo ki̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Jesús, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ñaꞌá na, káchí na saá:
―¿Ama kixaa̱ ki̱vi̱ kixáꞌá Ndios kaꞌnda chiño ra ñoyívi yóꞌo? ―káchí na.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, káꞌa̱n ra:
―Yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios, o̱n si̱ví ñii ña kúchiño koni yó kúu ña. 21 Ña̱kán kía̱ nda̱ ñii ni̱vi o̱n kívi ka̱ꞌa̱n na: “Yóꞌo yóo ña”, ni o̱n kívi ka̱ꞌa̱n na: “Kaa̱ yóo ña.” Saá chi yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios xa ki̱xaa̱ ña, yóo ña ma̱ꞌñó ndó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin nafariseo.
22 Ta ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin naxíka xíꞌin ra, káchí ra saá:
―Va̱xi ki̱vi̱ ña kachí ní ini ndó koto ndó yi̱ꞌi̱, ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios. Kachí ini ndó koo i̱ xíꞌin ndó, vará ñii ki̱vi̱, ta o̱n kuchiño ka̱. 23 Ta saá ka̱ꞌa̱n ni̱vi xíꞌin ndó: “¡Koto ndó! Yóꞌo yóo ra”, án “Kaa̱ yóo ra”, kachí na, ta o̱n kandixa ndó na. 24 Nda̱tán yóo ta̱xa̱ ña náyeꞌe ñoyívi, kíxáꞌá ña náyeꞌe ña nda̱ no̱o̱ kána ño̱ꞌo ta̱nda̱ no̱o̱ ndétá ño̱ꞌo náyeꞌe ña, saá koo ki̱vi̱ ndikó i̱ ñoyívi yóꞌo. 25 Ta siꞌna xíni̱ ñóꞌó xo̱ꞌvi̱ ní i̱, ta ni̱vi na táku̱ ñoyívi yóꞌo vitin o̱n kuaꞌa na kandixa na yi̱ꞌi̱. 26 Ñii ki̱ꞌva xi̱taku̱ ni̱vi ki̱vi̱ ni̱xi̱yo ta̱Noé, saá kutaku̱ na ki̱vi̱ kuyatin ndikó i̱ ñoyívi yóꞌo. 27 Saá chi ki̱vi̱ xi̱taku̱ ta̱Noé xi̱na̱ꞌá ndiꞌi ni̱vi xíxi na, xíꞌi na, ta tónda̱ꞌa̱ na, ta táxi na tonda̱ꞌa̱ sa̱ꞌya na, saá yóo na nda̱ ni̱to̱nda̱a ki̱vi̱ ni̱ki̱ꞌvi ta̱Noé ini tón barco. Ta saá ki̱xáꞌá ni̱koon sa̱vi̱ naꞌá, ta ta̱ni ndiꞌi ni̱vi ta ni̱ka̱ꞌa̱ na xíꞌin takuií, ta ni̱xiꞌi̱ ndiꞌi ni̱vi yóꞌo. 28 Ñii ki̱ꞌva nda̱tán xi̱taku̱ ni̱vi ki̱vi̱ xi̱taku̱ ta̱Noé, saá xi̱taku̱ ni̱vi ki̱vi̱ xi̱taku̱ ta̱Lot xi̱na̱ꞌá. Saá chi xíxi na, xíꞌi na, sáta na, síkó na, chíꞌi na, ta kísa va̱ꞌa na veꞌe na. 29 Ta ki̱vi̱ ña ke̱e ta̱Lot xíꞌin naveꞌe ra ñoo Sodoma, Ndios sa̱ko̱yo ra ñoꞌo̱ xíxi̱ xíꞌin ñoꞌo̱ káꞌndi na̱ní ña azufre ki̱xi ña ñoyívi ni̱no, ta ndiꞌi ni̱vi ñoo yóꞌo ni̱xi̱xi̱ na ta ndi̱ꞌi xa̱ꞌa̱ na. 30 Ñii ki̱ꞌva nda̱tán ni̱xi̱yo ni̱vi na xi̱taku̱ xi̱na̱ꞌá xíꞌin ta̱Noé án xíꞌin ta̱Lot, saá kutaku̱ na ki̱vi̱ ndikó i̱ ñoyívi yóꞌo, ta ki̱vi̱ yóꞌo ndiꞌi ni̱vi nakoni na ndí yi̱ꞌi̱ kúu ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios.
31 ’Ta ki̱vi̱ ña ndikó i̱, tá ni̱vi nándoso na si̱ni̱ veꞌe na, ta nayóꞌo o̱n váꞌa noo na nakiꞌin na ña kómí na veꞌe na. Tá ni̱vi ñóꞌo na yuku̱, ta nayóꞌo, o̱n váꞌa ndikó ka̱ na veꞌe na nakiꞌin na ña kómí na. 32 Nakáꞌán ndó yukía̱ ndo̱ꞌo ñásíꞌí ta̱Lot ki̱vi̱ ke̱e ñá ñoo Sodoma.* 33 Ndiꞌi ni̱vi na ndasaá kuiti ndúkú ña kutaku̱ va̱ꞌa na ñoyívi yóꞌo, ta nayóꞌo o̱n kuchiño na kutaku̱ na xíꞌin Ndios. Ta ni̱vi na o̱n vása ndíꞌi ní ini ndukú kutaku̱ va̱ꞌa na ñoyívi yóꞌo, xa̱ꞌa̱ ña kundiko̱n na yi̱ꞌi̱, nayóꞌo kúu ni̱vi na kutaku̱ xíꞌin i̱.
34 ’Ki̱vi̱ ndikó i̱ ñoyívi yóꞌo, ta nakiꞌin i̱ sava ni̱vi ko̱ꞌo̱n na xíꞌin i̱, ta sava na ndo̱o. Tá o̱vi̱ ni̱vi kísi̱n na ñii no̱o̱ xi̱to, ta nakiꞌin i̱ ñii na, ta inka̱ na ndo̱o. 35 Tá ñii veꞌe yóo o̱vi̱ násíꞌí ndíko ná, ta nakiꞌin i̱ ñii ñá, ta inka̱ ñá ndo̱o. 36 Tá o̱vi̱ ta̱a kísa chiño ra yuku̱, ta nakiꞌin i̱ ñii ta̱yóꞌo, ta inka̱ ra ndo̱o ―káchí ta̱Jesús.
37 Ta naxíka xíꞌin ta̱Jesús ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ñaꞌá na, káchí na saá:
―¿Míkía̱ kundivi ñayóꞌo?, Tata ―káchí na.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Tá xíto ndó míkía̱ ndáchí kua̱ꞌa̱ ní tio̱ko chée, ta saá kúnda̱a̱ ini ndó míchí kándúꞌu̱ ñii kiti̱ tí ni̱xiꞌi̱. Ta ki̱vi̱ ña ndikó i̱, ndiꞌi ni̱vi kunda̱a̱ ini na xa̱ꞌa̱ ñayóꞌo ―káchí ta̱Jesús.
* 17:32 Ñásíꞌí ta̱Lot na̱ndikó ñá na̱koto ñá sa̱ta̱ ñá, ta yi̱kí ko̱ñu ñá ndu̱u ña ñi̱i̱, ta ni̱xiꞌi̱ ñá. 17:37 To̱ꞌon griego ña káchí “tio̱ko chée” ta tuku káchí ña “ta̱si̱n yáꞌá.”