14
Ta̱Jesús sa̱ndaꞌa ra ñii ta̱a ta̱ ndeé ndóꞌo xíꞌin kuiño
1 Ñii ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío, kua̱ꞌa̱n ta̱Jesús veꞌe ñii ta̱káꞌno no̱o̱ nafariseo kuxu ra xíꞌin na. Ta veꞌe yóꞌo ndóo inka̱ nafariseo, xíto naní na ta̱Jesús.
2 Saá chi yóo ñii ta̱a ta̱ ndeé ndóꞌo xíꞌin kue̱ꞌe̱ kuiño.
3 Ta ta̱Jesús ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra nafariseo xíꞌin sava namaestro na xíni̱ va̱ꞌa nda̱yí Ndios, káchí ra saá:
―¿Yukía̱ káchí nda̱yí Ndios ña ni̱taa ta̱Moisés? ¿Án káchí ña va̱ꞌa sandaꞌa yó ni̱vi ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó, án káchí ña o̱n váꞌa sandaꞌa yó na? ―káchí ra xíꞌin na.
4 Ta o̱n vása ní‑ndakuii̱n na yuꞌu̱ ra. Ta ta̱Jesús, chi̱nóo ra ndaꞌa̱ ra sa̱ta̱ ta̱ ndeé ndóꞌo, ta sa̱ndaꞌa ñaꞌá ra. Ta saá ti̱ꞌví ñaꞌá ra kua̱noꞌo̱ ra veꞌe ra.
5 Ta tuku ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ta̱Jesús nafariseo, ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―Ta ndóꞌó, ¿án o̱n ndixa kísa chiño ndó ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó? Saá chi tá ñii ki̱vi̱ yi̱i̱ ñii burro sa̱na̱ ndó, án ñii si̱ndi̱ki̱ sa̱na̱ ndó nakava rí ini takuií no̱o̱ kónó, ta, ¿án o̱n kama ko̱ꞌo̱n ndó tava ndó rí? ―káchí ra xíꞌin na.
6 Ta o̱n vása ní‑naníꞌi na to̱ꞌon ña ndakuii̱n na.
Ta̱Jesús sánáꞌa ra ni̱vi ña o̱n kasa káꞌno xíꞌin mi̱i na
7 Tá ki̱xaa̱ ni̱vi kuxu na, ta xi̱ni ta̱Jesús kútoo na koo na no̱o̱ táyi̱ tón to̱ꞌó ní ka̱. Ta saá nda̱to̱ꞌon ta̱Jesús xíꞌin na, káchí ra saá:
8 ―Tá ko̱ꞌo̱n ndó ñii viko̱ tonda̱ꞌa̱, ta o̱n ndukú ndó koo ndó táyi̱ tón to̱ꞌó ní, chi kivi kixaa̱ inka̱ ni̱vi na náꞌno ka̱ no̱o̱ ndóꞌó.
9 Ta saá ta̱a ta̱ káꞌa̱n viko̱ tonda̱ꞌa̱ ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ndó: “Taxi ndó táyi̱ ndó ná koo inka̱ nanáꞌno yóꞌo”, kachí ra xíꞌin ndó. Ta saá kukaꞌan no̱o̱ ndó chi ndu̱xa̱ ko̱ꞌo̱n ndó koo ndó inka̱ táyi̱ tón yóo sa̱ta̱.
10 Ñayóꞌo kúu ñava̱ꞌa keꞌé ndó tá kua̱ꞌa̱n ndó viko̱ tonda̱ꞌa̱: koo ndó no̱o̱ táyi̱ tón yóo sa̱ta̱. Ta saá ta̱a ta̱ káꞌa̱n viko̱ kixaa̱ ra ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ndó: “Ñani yó, naꞌa ndó koo ndó no̱o̱ táyi̱ tón to̱ꞌó yóꞌo”, kachí ra xíꞌin ndó. Ta saá kanóo va̱ꞌa ní ñato̱ꞌó ndó no̱o̱ ndiꞌi inka̱ na xíxi no̱o̱ mesa xíꞌin ndó.
11 Saá chi ndiꞌi ni̱vi na kísa káꞌno xíꞌin mi̱i, ñii ki̱vi̱ kukaꞌan no̱o̱ na. Ta ni̱vi na kísa ni̱no̱ xíꞌin mi̱i nduu na nanáꞌno na to̱ꞌó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
12 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱ xíꞌin veꞌe yóꞌo:
―Tá xáki̱n ún ñii viko̱ veꞌe ún, ta o̱n nakana ún natáꞌan ún, ni ñani ún, ni nakuíká táꞌan ún, chi nayóꞌo nakana tuku na yóꞌó, ta saá taxaꞌvi na yóꞌó.
13 Tá xáki̱n ún viko̱ veꞌe ún, ta va̱ꞌa ka̱ kana ún ni̱vi nandáꞌví, na o̱n ko̱ó ña kómí, xíꞌin ni̱vi na o̱n ki̱ví kaka, xíꞌin ni̱vi na ni̱chiꞌña, xíꞌin inka̱ ni̱vi nakuáá.
14 Ná ko̱ꞌo̱n nayóꞌo kuxu na xíꞌin ún, ta saá kunakaa̱ ñasi̱i̱ ini ún. Saá chi nayóꞌo o̱n kuchiño na taxaꞌvi na yóꞌó xíꞌin inka̱ viko̱. Ta Ndios taxaꞌvi ra yóꞌó ki̱vi̱ nataku̱ na ni̱xiꞌi̱ na xi̱kuu na va̱ꞌa ini ―káchí ta̱Jesús xíꞌin ra.
Ta̱Jesús ndáto̱ꞌon ra cuento ña sanáꞌa ra
yu kúu ni̱vi na kuxu viko̱ káꞌno xíꞌin Ndios
(Mt. 22:1-10)
15 Tá xi̱ni̱ so̱ꞌo ñii ta̱a ta̱ yóo no̱o̱ mesa xíꞌin ta̱Jesús ña ni̱ka̱ꞌa̱n ra, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Jesús, káchí ra saá:
―¡Nákaa̱ ñasi̱i̱ ní ini ni̱vi na kuxu viko̱ ni̱no no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios! ―káchí ra.
16 Ta nda̱to̱ꞌon ta̱Jesús ñii cuento ña sanáꞌa ra na:
―Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱a xa̱ki̱n ra ñii viko̱ káꞌno, ta ka̱na ra kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi.
17 Tá ki̱xaa̱ hora kuxu na, ta ti̱ꞌví ra ñii mozo ra ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ni̱vi kixi na viko̱, chi xa ki̱sa ndivi ndiꞌi ra ña kuxu na.
18 Saá ke̱e ta̱mozo, kua̱ꞌa̱n ra ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ñii ñii ni̱vi ná ko̱ꞌo̱n kuxu viko̱ yóꞌo. Ta nani̱vi yóꞌo ki̱xáꞌá na ndúkú na no̱o̱ ra ña kasa káꞌno ini ra xa̱ꞌa̱ na, chi o̱n kúchiño ko̱ꞌo̱n na viko̱. Ñii ra ni̱ka̱ꞌa̱n: “Sa̱kán sa̱ta i̱ loꞌo ñoꞌo̱ ta ndu̱xa̱ ko̱ꞌo̱n i̱ koto i̱ ña. Ta saá xáku ndáꞌví i̱ no̱o̱ ún ña kasa káꞌno ini ún, o̱n kunaꞌa i̱ ko̱ꞌo̱n i̱ xíꞌin ún viko̱”, káchí ra.
19 Ta inka̱ ra ni̱ka̱ꞌa̱n: “Sa̱kán sa̱ta i̱ o̱ꞌo̱n yunta si̱ndi̱ki̱, ta kóni ko̱ꞌo̱n loꞌo i̱ koto ndoso i̱ rí. Xáku ndáꞌví i̱ no̱o̱ ún ña kasa káꞌno ini ún, chi o̱n kunaꞌa i̱ ko̱ꞌo̱n i̱ xíꞌin ún”, káchí ra.
20 Ta inka̱ ra ni̱ka̱ꞌa̱n: “Sa̱kán to̱nda̱ꞌa̱ i̱, ta saá o̱n ki̱ví ko̱ꞌo̱n i̱ viko̱ veꞌe ta̱káꞌno no̱o̱ ún”, káchí ra.
21 Ta saá ndi̱kó ta̱mozo, ta na̱xaa̱ ra no̱o̱ ta̱káꞌno no̱o̱ ra, ta nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin ra: “Nda̱ ñii na ka̱na ún ni̱‑xiin kixi”, káchí ra. Ta ta̱káꞌno yóꞌo ni̱saa̱ ní ini ra, ta xa̱ꞌnda chiño ra no̱o̱ ta̱mozo ra: “Kua̱ꞌa̱n ún ndiꞌi saá yichi̱ náꞌno, ndiꞌi saá yichi̱ válí ñoo yóꞌo, ta nakaya ún ni̱vi nandáꞌví, na o̱n ko̱ó ña kómí, xíꞌin ni̱vi na o̱n ki̱ví kaka, xíꞌin ni̱vi na ni̱chiꞌña, xíꞌin ni̱vi nakuáá, ta kixi na xíꞌin ún ña kuxu na viko̱ yóꞌo”, káchí ta̱káꞌno xíꞌin ta̱mozo ra.
22 Ta saá ke̱e ta̱mozo ni̱xa̱ꞌa̱n ra na̱kaya ra ni̱vi yóꞌo. Tá ndi̱kó ra na̱xaa̱ ra, ta nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin ta̱káꞌno no̱o̱ ra: “Xa ni̱kisa ndivi i̱ ndiꞌi ña ni̱ka̱ꞌa̱n ún xíꞌin i̱, ta saá ni, yóo ka̱ no̱o̱ kundo̱o ni̱vi na kivi kuxu viko̱ yóꞌo”, káchí ra.
23 Ta nda̱kuii̱n ta̱káꞌno, ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá: “Tuku ko̱ꞌo̱n ún yichi̱ náꞌno xíꞌin yichi̱ válí kasa ndu̱xa̱ ún xíꞌin ni̱vi ná kixi ndiꞌi na, ta̱nda̱ chútú nda̱a̱ na veꞌe i̱.
24 Chi ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ún, ndiꞌi nano̱ó na ka̱na i̱ kuxu veꞌe i̱, ni̱‑xiin na kixi na. Ta nda̱ ñii nayóꞌo o̱n vása kuxu ka̱ na viko̱ i̱”, káchí ta̱káꞌno xíꞌin ra. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús káꞌa̱n ra ndí xo̱ꞌvi̱ ní ni̱vi na kundiko̱n yichi̱ ra
(Mt. 10:37-38)
25 Ñii ki̱vi̱ kua̱ꞌa̱n ñii tiꞌvi ni̱vi xíꞌin ta̱Jesús yichi̱, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
26 ―Ndiꞌi ni̱vi na kóni ko̱ꞌo̱n yichi̱ i̱ xíni̱ ñóꞌó kukiꞌvi ní ka̱ ini na koni na yi̱ꞌi̱ no̱o̱ yivá na, án no̱o̱ siꞌí na, án no̱o̱ sa̱ꞌya na, án no̱o̱ ñásíꞌí na, án no̱o̱ ñani na xíꞌin ki̱ꞌva̱ na. Ta saá tuku xíni̱ ñóꞌó kukiꞌvi ka̱ ini na koni na yi̱ꞌi̱ no̱o̱ mi̱i na. Tá o̱n xi̱in na kasa ndivi na saá, ta o̱n kúchiño na kundiko̱n na yi̱ꞌi̱.
27 Ndiꞌi ni̱vi na o̱n xi̱in kuso̱kó tón cruz mi̱i na, ta o̱n xi̱in na kasa ndivi na to̱ꞌon i̱, ta nayóꞌo o̱n kúchiño na kundiko̱n na sa̱ta̱ i̱ ―káchí ta̱Jesús.
28 Ta nda̱to̱ꞌon ra xíꞌin na o̱vi̱ cuento válí ña sanáꞌa ra na, ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―Tá ñii ndóꞌó kóni ndó kasa va̱ꞌa ndó ñii veꞌe, ta, ¿án o̱n siꞌna kani va̱ꞌa si̱ni̱ ndó án nani si̱ꞌún kuva̱ꞌa ña ta̱nda̱ xi̱no̱ veꞌe ndó?
29 Saá chi tá kixáꞌá ndó loꞌo kuiti xa̱ꞌa̱ veꞌe, ta ndi̱ꞌi si̱ꞌún ndó, ta ndiꞌi nani̱vi kuaku̱ ndaa na ndóꞌó, ta ka̱ꞌa̱n na saá xa̱ꞌa̱ ndó:
30 “Nakíꞌví kúu ni̱vi yóꞌo, ki̱xáꞌá na kísa va̱ꞌa na veꞌe, ta ni̱‑kundeé na xi̱no̱ ña”, kachí na xa̱ꞌa̱ ndó. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
31 Ta ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra inka̱ cuento xíꞌin na, káchí ra saá:
―Tá yóo ñii ta̱rey kóni kani táꞌan ra xíꞌin inka̱ ta̱rey, ta saá siꞌna kani va̱ꞌa si̱ni̱ ra án kundeé u̱xu̱ mil natropa kómí ra kani táꞌan na xíꞌin o̱ko̱ mil natropa kómí inka̱ ta̱rey.
32 Tá xáni si̱ni̱ ra o̱n vása kúndeé natropa kómí ra, tá xíká ka̱ loꞌo va̱xi inka̱ ta̱rey ta̱ kani táꞌan xíꞌin ra, ta saá va̱ꞌa ka̱ tiꞌví ra na xíka chiño no̱o̱ ra ko̱ꞌo̱n na no̱o̱ ta̱rey yóꞌo ña kasa nani na kua̱chi xíꞌin ra. Ta saá kuchiño va̱ꞌa kutaku̱ ndiꞌi na. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo ―káchí ta̱Jesús.
33 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ka̱ ra:
―Ta saá ndiꞌi ndóꞌó na kóni ko̱ꞌo̱n yichi̱ i̱, xíni̱ ñóꞌó kani si̱ni̱ ndó án kundeé ini ndó ndañóꞌó ndó ndiꞌi ña kómí ndó xa̱ꞌa̱ i̱. Tá xíto ndó o̱n kuchiño ndó, ta o̱n kívi kuu ndó ni̱vi na ndíko̱n yi̱ꞌi̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ni̱vi na sándakoo yichi̱ ta̱Jesús,
tá yóo ñi̱i̱ ña o̱n vása yo̱ꞌva̱ ka̱, saá yóo nayóꞌo
(Mt. 5:13; Mr. 9:50)
34 Saá nda̱to̱ꞌon ta̱Jesús inka̱ cuento ña sanáꞌa ra na, káchí ra saá:
―Ña va̱ꞌa kúu ñi̱i̱ yo̱ꞌva̱. Tá yóo ñi̱i̱ ña o̱n vása yo̱ꞌva̱, ta o̱n kuchiño ka̱ nduva̱ꞌa ña.
35 Ñi̱i̱ ña o̱n vása yo̱ꞌva̱ ka̱, o̱n vása va̱ꞌa ka̱ ña nasa̱ka̱ ña xíꞌin ñoꞌo̱, ni o̱n vása va̱ꞌa nasaka yó ña xíꞌin abono. Ta o̱n vása ndáya̱ꞌví ka̱ ñi̱i̱ ña o̱n váꞌa yóꞌo, ta va̱ꞌa ka̱ ná kui̱ta̱ ña. Ndiꞌi ndóꞌó ni̱vi na yóo so̱ꞌo, xíni̱ ñóꞌó chikaa̱ so̱ꞌo ndó ña káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.