13
Xíni̱ ñóꞌó yó nandikó ini yó ta ko̱ꞌo̱n yó yichi̱ Ndios
Mi̱i ki̱vi̱ yóꞌo, sava ni̱vi ke̱e na kua̱ꞌa̱n na, ta ni̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Jesús. Ta saá ki̱xáꞌá na káꞌa̱n na xíꞌin ra:
―Sava na estado Galilea na ñóꞌo yéꞌé veꞌe ño̱ꞌo káꞌno ña nákaa̱ ñoo Jerusalén, xa̱ꞌni na kiti̱ tí sóko̱ na ndaꞌa̱ Ndios. Ta ta̱gobernador Pilato xa̱ꞌnda chiño ra no̱o̱ natropa kaꞌni na ndiꞌi ni̱vi yóꞌo. Ta saá ni̱i̱ ni̱vi na ni̱xiꞌi̱ yóꞌo xíꞌin ni̱i̱ kiti̱ tí xa̱ꞌni na na̱sa̱ka̱ ña ―káchí na xíꞌin ta̱Jesús.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, káꞌa̱n ra xíꞌin na:
―¿Án xáni ini ndó ni̱vi na estado Galilea yóꞌo xi̱kuu ni̱vi na o̱n váꞌa ní ka̱ no̱o̱ inka̱ ni̱vi, ña̱kán ni̱xiꞌi̱ na saá? Óꞌon, o̱n si̱ví na o̱n váꞌa ní ka̱ ni̱‑xikuu na no̱o̱ inka̱ ni̱vi. Ta mi̱i ndó, tá o̱n xi̱in ndó nandikó ini ndó ta sandakoo ndó ña o̱n váꞌa kéꞌé ndó, ta saá tuku ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ndóꞌó. ¿Yukía̱ xáni si̱ni̱ ndó xa̱ꞌa̱ xa̱ꞌo̱n u̱ni̱ ni̱vi na ni̱xiꞌi̱ chi na̱kava torre ñoo Siloé sa̱ta̱ na? ¿Án xáni ini ndó na ni̱xiꞌi̱ yóꞌo xi̱kuu na ni̱vi o̱n váꞌa ní ka̱ no̱o̱ inka̱ nañoo Jerusalén? Óꞌon, o̱n si̱ví saá. Ta ndóꞌó, tá o̱n xi̱in ndó nandikó ini ndó, ta sandakoo ndó ña o̱n váꞌa kéꞌé ndó, ta saá tuku ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ndóꞌó ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra cuento ña sánáꞌa ndasaá
keꞌé Ndios xíꞌin ni̱vi na o̱n vása kísa ndivi to̱ꞌon ra
Ta saá ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra ñii cuento xíꞌin na xa̱ꞌa̱ ña sanáꞌa ra na, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá:
―Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱a xíꞌin yito̱n tón higo, tón ñíndichi no̱o̱ ñoꞌo̱ ra. Ñii ki̱vi̱ ki̱xaa̱ ra nándukú ra kui̱ꞌi ndaꞌa̱ tón yito̱n yóꞌo, ta nda̱ ñii rí, o̱n vása ní‑naníꞌi ra ndaꞌa̱ nó. Ta saá ta̱a ta̱ xíꞌin yito̱n ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱a ta̱ ndáa ñoꞌo̱ ra: “Xa u̱ni̱ kui̱ya̱ va̱xi i̱ nándukú i̱ kui̱ꞌi ndaꞌa̱ tón yóꞌo, ta o̱n ko̱ó rí. ¿Nda̱chun kundichi ka̱ nó?, chi sándiꞌi i̱ xa̱ꞌa̱ ñoꞌo̱ i̱ xíꞌin nó. Va̱ꞌa kaꞌnda ún yito̱n yóꞌo”, káchí ta̱a ta̱ xíꞌin yito̱n yóꞌo. Ta nda̱kuii̱n ta̱ ndáa ñoꞌo̱ ra, ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Tata, taxi ún ña kundichi nó inka̱ kui̱ya̱, ta kata tíkui̱ta̱ i̱ xa̱ꞌa̱ nó, ta taan i̱ siꞌví kiti̱ xa̱ꞌa̱ nó, ta saá koto yó án o̱n kóo kui̱ꞌi ndaꞌa̱ nó. Tá o̱n kóo kui̱ꞌi koon ndaꞌa̱ nó, ta saá va̱ꞌa kaꞌnda yó nó”, káchí ra xíꞌin ra. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús sándaꞌa ra ñii ñaꞌa̱ ñá toso sa̱ta̱
10 Ñii ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío, yóo ta̱Jesús ini veꞌe ño̱ꞌo sinagoga ta sánáꞌa ra ni̱vi. 11 Ta yóo ñii ñaꞌa̱, ta xa̱ꞌo̱n u̱ni̱ kui̱ya̱ ndeé ndóꞌo ñá kue̱ꞌe̱. Saá chi níma̱ ndiva̱ꞌa tíin ñaꞌá, ta o̱n vása táxi ña nduu nda̱kú sa̱ta̱ ñá, ta xíꞌin ñandu̱xa̱ xíka toso ñá. 12 Tá xi̱ni ta̱Jesús ñáñaꞌa̱ ndeé ndóꞌo yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ñá kixi ñá no̱o̱ ra, ta káchí ra siꞌa:
―Nana, vitin xa ndu̱va̱ꞌa ún, o̱n vása ndeé ndóꞌo ka̱ ún ―káchí ra xíꞌin ñá.
13 Ta saá chi̱nóo ra ndaꞌa̱ ra sa̱ta̱ ñá, ta xa̱ndi̱ko̱n ndu̱u nda̱kú sa̱ta̱ ñá, ta ki̱xáꞌá ñá kísa káꞌno ñá Ndios. 14 Ta ta̱káꞌno no̱o̱ na veꞌe ño̱ꞌo sinagoga yóꞌo, sáa̱ ní ini ra xa̱ꞌa̱ ña sa̱ndaꞌa ta̱Jesús ñáyóꞌo, chi ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée najudío kúu ña, ta o̱n váꞌa kasa chiño ni̱vi ki̱vi̱ yóꞌo. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―Yóo i̱ño̱ ki̱vi̱ kasa chiño yó ñii ñii semana. Ña̱kán va̱ꞌa kixi ndó i̱ño̱ ki̱vi̱ yóꞌo nduva̱ꞌa ndó, ta ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó o̱n váꞌa kixi ndó ña nduva̱ꞌa ndó ―káchí ta̱káꞌno xíꞌin ni̱vi na ñóꞌo ini veꞌe ño̱ꞌo sinagoga.
15 Ta saá nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―¡Na o̱vi̱ yuꞌu̱ kúu ndó!, chi káꞌa̱n ndó o̱n váꞌa sandaꞌa i̱ ni̱vi ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó. Ta mi̱i ndó, vará ki̱vi̱ yi̱i̱ nákindée yó kúu ña, ta ma̱ni̱ ní ndó kiti̱ sa̱na̱ ndó. Chi tá yóo si̱ndi̱ki̱ án burro sa̱na̱ ndó ta yíchi̱ ní rí takuií, ta saá ndaxin ndó rí ko̱ꞌo̱n rí koꞌo rí takuií. 16 Ta ñaꞌa̱ yóꞌo, ñii ki̱ꞌva kúu ñá sa̱ꞌya ñani síkuá ta̱Abraham nda̱tán kúu mi̱i yó, ta xa xa̱ꞌo̱n u̱ni̱ kui̱ya̱ ndeé ndóꞌo ñá xíꞌin kue̱ꞌe̱ ña kéꞌé ñandiva̱ꞌa Satanás xíꞌin ñá. Ta saá, ¿án o̱n váꞌa ndaxin i̱ ñá, ta saña kue̱ꞌe̱ ñá, vará ki̱vi̱ yi̱i̱ ña nákindée yó kúu ña? ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
17 Tá xi̱ni̱ so̱ꞌo nayóꞌo ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús, ta saá kúkaꞌan no̱o̱ ndiꞌi na, ta ndeé ka̱ sáa̱ ini na xíni na ta̱Jesús. Ta inka̱ nañoo yóꞌo, kúsii̱ ní ini na xa̱ꞌa̱ ñava̱ꞌa ña náꞌno ke̱ꞌé ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra ñii cuento xa̱ꞌa̱ ndiki̱n mostaza
(Mt. 13:31-32; Mr. 4:30-32)
18 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ka̱ ta̱Jesús xíꞌin ni̱vi, káchí ra saá:
―¿Ndasaá yóo yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios? ¿Ndá cuento ndato̱ꞌon yó ña nandaxin yó xa̱ꞌa̱ ña? 19 Nda̱tán yóo ñii ndiki̱n loꞌo mostaza, ña chi̱ꞌi ñii ta̱a ñoꞌo̱ ra, ta ndúta̱ yito̱n káꞌno, ta̱nda̱ va̱xi tísaa kísa va̱ꞌa rí ta̱ka̱ rí ndaꞌa̱ nó, saá yóo yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios ―káchí ra xíꞌin na.
Ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra ñii cuento xa̱ꞌa̱ levadura
(Mt. 13:33)
20 Saá tuku ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―¿Ndasaá yóo yichi̱ no̱o̱ xáꞌnda chiño Ndios? ¿Ndá cuento ndato̱ꞌon yó ña nandaxin yó xa̱ꞌa̱ ña? 21 Nda̱tán yóo levadura ña na̱saka ni̱vi xíꞌin yuxa̱n si̱ta̱ va̱ꞌa, saá yóo yichi̱ ña xáꞌnda chiño Ndios. Vará loꞌo ní levadura na̱saka ni̱vi xíꞌin u̱ni̱ koꞌndo náꞌno yuxa̱n harina, ta ku̱ndeé ña sa̱naño ña ndiꞌi yuxa̱n yóꞌo ―káchí ra xíꞌin na.
Yéꞌé ña ki̱ꞌvi ni̱vi yichi̱ Ndios kúu yéꞌé táñó
(Mt. 7:13-14, 21-23)
22 Ta kua̱ꞌa̱n ta̱Jesús yichi̱ ñoo Jerusalén, ta yáꞌa ra ñoo válí xíꞌin ñoo náꞌno, ta sánáꞌa ra ni̱vi na ñii ñii ñoo no̱o̱ kua̱ꞌa̱n ra. 23 Ta saá ñii ta̱a ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra ta̱Jesús, káchí ra siꞌa:
―Tata, ¿án saka̱ku Ndios loꞌo ní ni̱vi, án kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi saka̱ku ra?
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
24 ―Yéꞌé no̱o̱ ki̱ꞌvi ni̱vi yichi̱ Ndios táñó ní ña, ña̱kán xíni̱ ñóꞌó ndixa xaꞌa ndó ndee̱ ña ki̱ꞌvi ndó. Saá chi ki̱vi̱ ña va̱xi kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi ndukú na ki̱ꞌvi na, ta o̱n kuchiño ka̱ ki̱ꞌvi na. 25 Ñii ki̱vi̱ ta̱káꞌno nakasi ra yéꞌé, ta o̱n kuchiño ka̱ ki̱ꞌvi ndó. Tá kindo̱o ndó ke̱ꞌe ki̱vi̱ kán, ta kani ní ndó yéꞌé, ta kuaku ndáꞌví ndó no̱o̱ ra ña nakuiná ra yéꞌé ki̱ꞌvi ndó, ta saá ndakuii̱n ra: “O̱n vása xíni̱ i̱ ndóꞌó, ni o̱n vása xíni̱ i̱ mí ki̱xi ndó”, kachí ra xíꞌin ndó. 26 Ta saá ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra: “Xíni̱ ún ndi̱ꞌi̱, tata, chi xi̱xi ndi̱, ta xi̱ꞌi ndi̱ xíꞌin ún, ta ni̱xika ún ñoo ndi̱ sa̱náꞌa ún ndi̱”, kachí ndó xíꞌin ra. 27 Ta ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ndó: “Xa ni̱ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó ña o̱n vása xíni̱ i̱ míchí ki̱xi ndó. O̱n si̱ví na ndíko̱n yi̱ꞌi̱ kúu ndó, kutaꞌa ndó no̱o̱ i̱, chi na ndiva̱ꞌa kúu ndóꞌó”, kachí ra xíꞌin ndó. 28 Ta saá ko̱ꞌo̱n ndó no̱o̱ kuaku ní ndó, no̱o̱ ndeé ní xo̱ꞌvi̱ ndó, chi koni ndó ta̱Abraham xíꞌin ta̱Isaac, xíꞌin ta̱Jacob, xíꞌin ndiꞌi naprofeta na ni̱ka̱ꞌa̱n ndoso to̱ꞌon Ndios xi̱na̱ꞌá, koto ndó ndóo na no̱o̱ yóo Ndios. Ta ndóꞌó, o̱n kívi ki̱ꞌvi ndó no̱o̱ yóo ra, ta ndo̱o ndó ke̱ꞌe. 29 Ta kixi ni̱vi na kee ndiꞌi saá xiiña ñoyívi yóꞌo nakutáꞌan na kuxu na viko̱ Ndios. 30 Ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na kúu nasondíꞌí nduu na nano̱ó, ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi na kúu nano̱ó nduu na nasondíꞌí ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta̱Jesús xáku ra xa̱ꞌa̱ nañoo Jerusalén
(Mt. 23:37-39)
31 Ta mi̱i ki̱vi̱ yóꞌo, ki̱xaa̱ sava nafariseo no̱o̱ ta̱Jesús, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ra:
―Va̱ꞌa ka̱ kee ún ta ko̱ꞌo̱n ún inka̱ xiiña, chi ta̱rey Herodes kóni ra kaꞌni ra yóꞌó ―káchí na.
32 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Kua̱ꞌa̱n ndó no̱o̱ ñokuii Herodes, ta ka̱ꞌa̱n ndó xíꞌin ra: “Ki̱vi̱ vitin xíꞌin ki̱vi̱ taa̱n tava i̱ níma̱ ndiva̱ꞌa ña tíin sava ni̱vi, ta sandaꞌa i̱ inka̱ na ndeé ndóꞌo, ta̱nda̱ ki̱vi̱ u̱ni̱ sandiꞌi i̱ chiño i̱”, saá kachí ndó xíꞌin ta̱Herodes. 33 Xíni̱ ñóꞌó ko̱ꞌo̱n i̱ ki̱vi̱ vitin xíꞌin ki̱vi̱ taa̱n xíꞌin ki̱vi̱ yi̱sa, ta saá xaa̱ i̱ ñoo Jerusalén. Saá chi nda̱ ñii naprofeta, o̱n váꞌa kivi̱ na inka̱ ñoo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
34 Saá ki̱xáꞌá ra káꞌa̱n ka̱ ra:
―¡Nañoo Jerusalén, ndóꞌó kúu na xáꞌni naprofeta, ndóꞌó kúu na kóon yu̱u̱ ni̱vi na ti̱ꞌví Ndios ña chindeé na ndóꞌó! ¡Kua̱ꞌa̱ ní yichi̱ káchí ini i̱ nakaya i̱ ndóꞌó, nda̱tán ñii nduxú siꞌí nákaya rí sa̱ꞌya rí ti̱xin ndi̱xi̱n rí, ta ni̱‑xiin ndó kundaa i̱ ndóꞌó! 35 Ña̱kán vitin Ndios sandakoo ra veꞌe ño̱ꞌo ndó, ta kuu vi̱chí ña ta ndu̱xu̱n ña. Ta ndixa káꞌa̱n i̱ xíꞌin ndó, nañoo Jerusalén, o̱n koto ka̱ ndó yi̱ꞌi̱ nda̱ to̱nda̱a ki̱vi̱ ka̱ꞌa̱n ndó to̱ꞌon yóꞌo: “Ná keꞌé Ndios ñava̱ꞌa xíꞌin ta̱yóꞌo, ta̱a ta̱ ki̱xaa̱ xíꞌin nda̱yí Ndios”, kachí ndó xa̱ꞌa̱ i̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.