8
Djesuy maranhu-gurrupar 4,000-nha yolŋuny
Jesus feeds 4,000 people
Mäk 8.1-10
(Mathuyu 15.32-39)
Waŋganydhuny waluy walal bitjarryi bili dharrwayi yan dhika yolŋu walal ḻuŋ'thurr Djesuwal. Ga bäyŋun walal gan ŋunhi ŋula nhäny ŋathany mala gäŋal ḻukanharawnydja walalaŋguwuy. Bala ŋayi Djesuny wäthurra ŋurikiyiny malthunamirriwnydja mala nhanukalaŋaw bitjarra, “Wäy! Ŋayaŋu-wuyurra ŋarra dhuwal mirithinan dhiyakuny yolŋuwnydja walalaŋ. Wiyinŋumirra walal dhuwal ḻurrkun'nha walu malthundja ŋarraku. Bäyŋun walalaŋ dhuwal ŋula nhäny ŋathany maranhuny. Ŋuli ŋarra dhu walalany dhuwal djuy'yundja ŋoy-ŋathamiriwnhany walalany bala wäŋalilnydja mala walalaŋgiyingal, bala walalnydja dhu dhuwal ŋula gandarrŋurnydja yalŋgithirra mirithirra, bili wiripuny mala barpuru ga dhuwal marrtji barrkuŋura wäŋaŋur.”
Ga walalnydja ŋunhi malthunamirrnydja mala nhanŋu waŋan bitjarra, “Wäy, nhän limurr dhu dhuwandja yolŋunhany walalany maranhu-gurrupan, dhiyalnydja barrakawukŋurnydja wäŋaŋur?”
Ga ŋayiny walalany Djesuynydja dhä-birrka'yurr bitjarr, “Nhämunha' nhumany ga dhikayiny ŋatha ŋayatham?” Ga walalnydja nhanukal lakaraŋal bitjarr, “Djabin yan dhuwal ŋathany mala dämbany.”
Bala ŋayi Djesuynydja waŋanan walalany nhinanhamaraŋala. Ga märraŋal ŋayi Djesuy ŋunhiyiny ŋathany mala bala buku-wurrpara God-Waŋarrnhan ŋurikiyi, bala bak-bakmaraŋala ŋathany bala gurru'-gurruparnydja marrtjin malthunamirriwala mala nhanukalaŋuwal, bala walalnydja marrtjin gurrupar yolŋunhan walalany. Ga wiripuny walal gan guya mala yumurrku ŋayathaŋal, ga bitjarryi bili ŋayi Djesuy buku-wurrpar ŋurikiyiny guyawnydja mala, ga gurru'-gurrupar ḻundu'mirriŋuwala mala nhanukalaŋuwal, bala walalnydja marrtjin gurrupar ŋunha yolŋunhan walalany.
8-9 Bala walal marrtjin ḻukanan ŋathany, ga bukmaknha walal ŋunhi maranhuyinany. Bala marrtjin nhanukal ḻundu'mirriŋuynydja mala bäythinyawuynydja ŋatha wapmaraŋala, ga dhaŋaŋguŋalnydja walal ŋunhi 7-nha bathiny mala. Ga ŋula nhämunha' ŋunhi yolŋuny walal 4,000-nha bukmaktja. Ga dhurrwaraŋur beŋuryiny ŋathaŋurnydja ḻukanhaŋur, bala ŋayi gan Djesuynydja djuy'yurra yolŋunhany walalany wäŋalila malaŋulil. 10 Ga dhurrwaraŋur beŋuryiny bala ŋayi Djesuny ga malthunamirrnydja mala nhanŋu wapthurra gan marthaŋaylila, bala yan walal marrtjinan wiripulila wäŋalil yäkulil Dalmanathalila.*
Baratjiy mala gan birrka'yurr Djesuny ŋayi dhu djäma ganydjarrmirr rom
The Pharisees asked for a miracle
Mäk 8.11-13
(Mathuyu 16.1-4)
11 Ga ŋunhiliyiny wäŋaŋur yolŋu walal nhanŋu bunan Baratji* mala, bala walal gan waŋanan nhanŋu dhä-ḏälthinan ŋoy-marraŋala ŋanya. Ga waŋanany walal gan ŋunhi birrka'yurr manapar ŋanya bitjarr, “Way nhämirr nhe dhu djäma ŋula nhä yindi mirithirr rom ŋurukuwuy djiwarr'wuy, märr napurr dhu nhäma, ga märr-yuwalkthirr nhuna.” 12 Bala ŋayiny Djesuny mirithinan yan dhika ŋorr'yurrnydja galŋa-miḏikinan manapar, ga waŋanany ŋayi bitjarra, “Nhaku nhumany ŋuli ga dhuwal djälthirr nhänharaw, ŋoy-wilwilyunamirriwnydja romgu? Märr-yuwalk ŋarra nhumalaŋ ga dhuwal lakaramany, bäyŋu yan ŋarra nhumalaŋ dhu ŋula nhä yindi djäma yän nhänharawnydja nhumalaŋ.” 13 Bala yan ŋayi Djesuynydja ganarrthaŋala ŋunhiyiny wäŋa, wapthurrnydja marthaŋaylilnydja, bala marrtjinan buḏapthurra wiripuŋulila gali'lil wäŋalil.
Djesuy djägakuŋal waŋan ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋuwuy ŋayi beŋur maṉḏaŋgal Baratjiwal ga Yaritkal
Jesus warned his friends of both the Pharisees and of Herod
Mäk 8.14-21
(Mathuyu 16.5-12)
14 Yo, marrtjiny walal ŋunhi buḏapthunna, yurr walalnydja ŋunhi malthunamirriynydja mala nhanukal meṉguman dharrwawnydja ŋathaw gänharaw, ga waŋganynha marrtji ŋunhi ŋathany ŋorra dämban ŋunhiliyiny marthaŋayŋurnydja. 15 Bala ŋayi ŋunhi balanyamirriynydja Djesuynydja waŋanan djägakuŋala walalany bitjarra, “Marŋgi muka nhuma dhuwal ŋurikiyiny ŋunhi ḏulul'maranhawuywuny, ŋunhi ŋuli ḏulul'maram dämbany. Balanyayin ŋunhi marŋgikunhawuy Baratjiwnydja mala ga Yaritkuny nhakun ŋunhiyi ḏulul'maranhawuy ŋathapuy, ga nhumany dhu djägan ŋurikiny.” Ga bitjarryin ŋayi marrtjin ŋunhi lakaraŋalnydja walalaŋgal.
16 Bala walalnydja marrtjin waŋanhaminan dhä-birrka'yunminan bitjanminan, “Dhuwandja ŋayi mak bitjarrnydja waŋan bili limurr dhuwal ŋula bäyŋu dharrwany ŋatha märraŋal.”
17 Ga ŋayiny ŋunhi Djesuny marŋgithin yan walalaŋ nhaltjarr walal marrtji waŋanhamin, bala ŋayi walalany dhä-birrka'yurra bitjarra, “Nhaku nhuma ga dhuwal waŋanhamirrnydja? Yaka yan nhuma gi dhuwal dharaŋulnydja muka? Nhä nhumalaŋ dhuwal muḻkurrnydja dhumuk yan? 18 Maŋutjimirr mala nhuma dhuwal yulŋuny, ga wanha balaŋ nhuma gi nhäŋun. Ga buthurumirr mala nhuma dhuwal yulŋuny ga wanha balaŋ nhuma gi dhuwal ŋäkun. Yaka yan nhuma gi dhuwal guyaŋiny ŋunhi, 19 nhämunharay bathiy nhuma bäythinyawuyyu ŋathay dhaŋaŋgum ŋunhi ŋarra ḏaw'ṯawmaramany goŋ-waŋganydja ŋatha, ŋunhi 5,000-guny yolŋuw?” Ga walalnydja waŋan bitjarra. “Ŋe! 12 muka ŋunhi bathiny,” bitjarr. 20 Ga bulu ŋayi dhä-birrka'yurr walalany bitjarr, “Ŋunhi ŋarra 7-dhuny yan ŋathay maranhu-wurrupan 4,000-nhany yolŋuny walalany, ga nhämunha' ŋunhi bäythinyawuyyuny ŋathay bathiny nhuma dhaŋaŋgum?” Ga walalnydja buku-bakmaram nhanŋu bitjan, “7-dhu bathiy.” 21 Bala ŋayi Djesuynydja waŋanan walalany bitjarra, “Yaka yan nhuma gi dhuwal dharaŋulnydja muka?”
Djesuy ḏukmaraŋal bambaynha ḏirramuny
Jesus heals a blind man
Mäk 8.22-26
22 Manymak, marrtjinany walal gan ŋunhi Djesuny ga ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋu ga bunan walal Bithdjaydan* wäŋaŋur yäkuŋur. Ga ŋunhiliyiny wäŋaŋur yolŋuy walal gäŋal bambaynha yolŋuny nhanukal Djesuwal, bala walal waŋanan ŋanya bitjarra, “Buku-djulŋi ŋathil goŋ-ŋal'yurr dhiyakal bambaywal yolŋuwal.” 23 Bala ŋayi Djesuynydja goŋnha ŋanya ŋayathaŋal ŋunhiyiny bambaynhany yolŋuny bala garr'yurra ŋanya gänaŋulila. Ga dhunupan yan ŋayi Djesuynydja dhupthurra mellila nhanukal, bala goŋ-ŋal'yurra nhanukala, bala ŋayi waŋanan dhä-birrka'yurra ŋanya bitjarra, “Ŋula nhe ga nhäma ŋula nhäny mala?” bitjarr. 24 Ga ŋayiny ŋunhiyiny yolŋuny maŋutji-garrwarthin bala bitjarra waŋan, “Ŋe, Nhäman ŋarra ga dhuwal yolŋunhany walalany walal ga marrtji'-marrtji, yurr buwayak yan, nhakun ga dharpa mala wuŋi-wuŋiḻi'yun.”
25 Ga bulu ŋayi Djesu goŋ-ŋal'yurr ŋurikalyi bambaywal yolŋuwal, bala yan ŋayi ŋunhi maŋutjiny mirithinan ḻapthurr, ga buluny ŋayi ŋuriŋiyi yolŋuy nhäŋal manymakkuŋala. 26 Bala ŋayi Djesuynydja waŋanan ŋanya djuy'yurra wäŋalila bitjarra, “Marrtjiny nhe dhu dhunupan wäŋalila nhokiyingal nhe, yakan nhe dhu balany bitjandja yolŋu dharrwamirrililnydja wäŋalil marrtji.”
Yol bili dhuwal Djesuny?
Who is Jesus?
Mäk 8.27-30
(Mathuyu 16.13-20; Luk 9.18-21)
27 Ga beŋuryiny dhurrwaraŋur walalnydja ŋunhi Djesuny ga malthunamirrnydja mala nhanŋu marrtjin balan ŋunhi wäŋalil galki Djitjariya-Bilipaylila.* Ga ŋunhi walal marrtjin bala wäŋgaŋalnydja dhukarr-ŋuparnydja, bala ŋayi Djesuynydja walalany dhä-birrka'yurra bitjarra, “Wäy yolnhan dhika ŋuli ga ŋunhi yolŋuynydja walal lakaram yanbi ŋarrany yolnha?” bitjarr.
28 Ga walalnydja buku-bakmaraŋal nhanŋu bitjarr, “Wiripuwurruynydja ŋuli ga dhuwal yolŋuy walal nhuna lakaram yanbi nhe dhuwal Djonnha* ŋunhi Ḻiya-ḻupmaranhamirra yolŋu. Ga wiripuwurruy nhuna ŋuli ga lakaram yanbi nhe dhuwal Yilaydjan,* ga wiripuwurruynydja nhuna ŋuli ga lakaram yanbi nhe dhuwal ŋunhin yolŋu djawarrkmirra baman'ŋuwuynha.”
29 Ga bulu ŋayi walalany waŋan dhä-birrka'yurr bitjarra, “Ga nhaltjan nhumany ŋuli ga ŋunhi guyaŋa, yanbi yol dhuwal ŋarrany yolŋu?” Ga ŋayiny Betany* buku-bakmaraŋal nhanŋu bitjarra, “Nheny dhuwal ŋunhiyin yolŋu Maŋutji-dhunupayanhawuynha.”
30 Bala ŋayi Djesuynydja dhä-mukmaraŋala walalany märr walal dhu yakan yan lakaram ŋula yolkuny yolŋuw nhanukalaŋuwuynydja.
Djesu gan lakaranhamin ŋanyapinya ŋayi burakinyarawnha
Jesus speaks about his suffering and death
Mäk 8.31—9.1
(Mathuyu 16.21-28; Luk 9.22-27)
31 Bala ŋayi Djesuny lakaranhaminan walalaŋgal bitjanminan, “Ŋayiny dhu dhuwal Yolŋuny Gäthu'mirriŋu mirithirra yan dhaŋga-ḏirryundja ŋunhi ŋula nhaliyinydja malaŋuy romdhu. Ga walalnydja dhu ŋunhi ŋaḻapaḻmirriynydja mala ga ŋurru-warryunayŋuynydja mala ga ŋurruŋu-djirrikaymirriynydja mala ga rom-marŋgikunhamirriynydja mala ŋanya ḻikandhu-ŋurrkaman, bala walal ŋanya dhu ŋunhi goŋ-gurrupanna bunharawnha murrkay'kunharawnha. Yurr ḻurrkun' waluny dhu ŋunhi djuḻkthurr bala ŋayi dhu ŋunhi walŋathin beŋurnydja ŋunhi dhiŋganhaŋurnydja.” 32 Yo lakaraŋalnydja ŋayi gan ŋunhi bitjarryiny dhawaṯmaraŋala warraŋulkuŋala yan. Bala ŋayiny Betaynydja Djesunhany märraŋala galkikuŋala nhanukiyingala ŋayi, bala ŋayi dhärukthuny ḏälyun waŋanany nhanŋu bitjarra, “Yaka gi biyakiyi waŋi.” 33 Bala ŋayi Djesuny bilyurra bala marrtjin nhäŋala ŋunhi malthunamirrinhan mala nhanŋuwuy ŋayi, bala ŋayi waŋanan Betawnydja bitjarra, “Way nhe Djaytin,* gatjuy waṉḏi ŋarrakalaŋaŋur.” Ga bulu ŋayi waŋan nhanukal Betawal bitjarr, “Guyaŋanhawuynydja nhokuŋ dhuwali yakan God-Waŋarrwuŋuny gurrupanawuy, ŋany yolŋuwuŋun.”
34 Bala ŋayi Djesuynydja ḻuŋ'maraŋala wiripuwurrunhany yolŋuny walalany ga malthunamirriny mala nhanŋuwuy galkikuŋala nhanukiyingala ŋayi, bala ŋayi waŋanan walalaŋ bitjarra, “Ŋuli nhe dhu ŋula yol yolŋu djälthirr ŋarrakuny malthunaraw, nheny dhu monhamirra nhunapinya nhe. Ŋunhiyiny nhakun nhe dhu ganarrthaman yan ŋula nhäny mala nhuŋuwuy nhe, ga ḻaw'maramany nhe dhu ŋunhin dharpa mälakmaranhawuynha nhuŋuwuy nhe bala dhu malthunna ŋarrakun. 35 Ga ŋuli nhe dhu ŋula yol waŋa bitjandja, ‘Ŋarrany ga dhuwal djälthirr walŋawnha yan nhinanharaw,’ bala ŋayiny dhu ŋunhiyiny yolŋu dhiŋgaman yan. Ga ŋuli ŋayi dhu ŋula yol waŋa bitjandja, ‘Ŋarrany dhu dhuwal dhiŋgam yan Djesuwnydja ga dhärukkuny nhanukalaŋaw,’ ŋunhiyin dhu ŋunhi yolŋu walŋathirrnydja. 36 Ga ŋuli ŋayi dhu marrtji ŋula yolthu yolŋuy ḻuŋ'maramany buku-mangumany nhanukiyingallilyamany ŋayi ŋula nhä malany bukmak dhuwalaŋuwuynydja ŋunhi munatha'wuynydja, bala ŋayi dhu ŋunhi walŋany nhanŋuwuy ŋayi baḏatjunna, ga wiripuny mala ŋayi dhu ga ŋunhi ŋula nhä malany ŋayatham yan baḏak? 37 Ŋuli dhu ŋunhi ŋula yolku yolŋuw walŋa buwayakthirrnydja, ga nhän ŋayi dhu ŋunhi ŋula gurrupandja, märr ŋayi dhu buluyi roŋanmaramdhi märram ŋunhiyi walŋany nhanŋuwuy ŋayi. 38 Yo, yakan walal goriny ŋarrakalnydja nhakun yäku-lakaranharay, ga dhäwuy ŋarrakalaŋawuyyuny, dhiyakurruwurruŋgalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋunhi walal ga wawu yan nhina, yätjkurra yan ga djäma rom malany mirithirra ga milnyaŋ'mirra. Ga ŋayiny dhu ŋunhi Yolŋuny Gäthu'mirriŋu biyakiyi bili yan gori nhumalaŋguny ŋunhi ŋayi dhu roŋiyiny räliny beŋurnydja djiwarr'ŋurnydja nhanukalaŋuwalnydja Bäpa'mirriŋuwal djeŋarray', ga God-Waŋarrwalnydja dharrpalwalnydja dhäwu-gänhamirriwal walalaŋgal,” bitjarra ŋayi gan ŋunhi Djesuy lakaraŋalnydja walalaŋ.
* 8:10 Dalmanutha * 8:11 Pharisees * 8:22 Bethsaida * 8:27 Caesarea-Philippi * 8:28 John * 8:28 Elijah * 8:29 Peter * 8:33 Satan