13
Zezi na maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna te tɩn
(Marɩkɩ 4:1-20, Luki 8:4-15, 10:23-24)
1 Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ Zezi ma nuŋi sɔŋɔ kʋm nɩ o vu nɩnɩʋ kʋm ni. O ma jǝni tɩga nɩ sɩ o brɩ nɔɔna.
2 Nɔn-kɔgɔ ma ba kʋ gilim-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ o ma zaŋɩ o vu o zʋ naboro wʋ o je da, yɩ kɔgɔ kʋm laan zɩgɩ na bam ni nɩ sɩ ba taa cǝgi o taanɩ dɩm.
3 O ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ-ba wǝǝnu zanzan o wɩ:
«Valʋ dɛɛn mʋ wʋra. O ma zaŋɩ o vu kara sɩ o du.
4 O ma karɩ o dʋlɩ o wo-duuru tɩm. Tɩdonnǝ ma tʋ cwǝŋǝ ni nɩ. Zunǝ ma ba ba twɛ-tɩ ba di.
5 Tɩdonnǝ ma tʋ kandwa jǝgǝ nɩ valɩm na ba daga mɛ tɩn. Tɩ ma wʋ daanɩ tɩ puli, valɩm dɩm na ba lirǝ tɩn ŋwaanɩ.
6 Wɩa ma ba ka baanɩ tɩ maama. Tɩ bʋnnʋ na wʋ zʋ tɩga tɩn, tɩ ma tɩ.
7 Kʋ daarɩ wo-duuru tɩdonnǝ ma tʋ sabarɩ wʋnɩ. Tɩ na puli tɩn, sabarɩ sɩm laan ma zaŋɩ sɩ li-tɩ sɩ gʋ.
8 Kʋ daarɩ tɩdonnǝ ma tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ nɩ. Tɩ ma nuŋi tɩ kɩ biǝ lanyɩranɩ. Tɩdaara kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ bi bi. Tɩdaara ma kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ. Tɩdaara dɩ ma kɩ nɩnɛɛnɩ biǝ fiintɔ fiintɔ.
9 Abam nan fɔgɩ á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»
10 Zezi na maŋɩ mɩmaŋɩ dɩm kʋntʋ o ti tɩn, o karabiǝ bam laan ma vu o te, yɩ ba bwe-o ba wɩ: «Bɛɛ mʋ yɩ nmʋ yǝni n maŋɩ mɩmaŋa n brɩ nɔɔna bam?»
11 O ma lǝri-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm kuri ya sǝgi mʋ. Kʋ nan na yɩ abam, Wɛ maŋɩ DƖ pa á lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn. Kʋ daarɩ nɔɔna badaara bam, Wɛ wʋ pɛ ba lwarɩ DƖ paarɩ dɩm kuri.
12 Mɩmaŋa yam na maŋɩ sɩ ya zǝni nɔɔna wʋbʋŋa te tɩn nyɩ dɩ nɔɔnʋ na maŋɩ o jɩgɩ woŋo, o ta wʋ́ joŋi kʋdoŋ o wǝli da sɩ kʋ taa daga. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na maŋɩ o ba jɩgɩ kʋlʋkʋlʋ tɩn laan wʋ́ ba o ga kʋlʋ fɩnfɩɩn o ya na jɩgɩ tɩn mʋ.
13 Kʋntʋ, a maɩ mɩmaŋa mʋ a brɩ-ba, bɛŋwaanɩ bantʋ yiǝ mʋ naɩ a na kɩ wǝǝnu tɩlʋ tɩn, yɩ ba ba ni tɩ kuri. Ba ta maa ni a zaasɩm dɩm, yɩ ba ba lwarɩ dɩ kuri.
14 Kʋntʋ mʋ brɩ nɩ Wɛ nijoŋnu Ezayi dɛɛn na tagɩ kʋlʋ faŋa faŋa tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ bantʋ tee nɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:
‹Abam wʋ́ fɔgɩ á cǝgi Wɛ taanɩ dɩm dɩ á zwa,
yɩ á bá ni dɩ kuri.
Abam wʋ́ fɔgɩ á nii dɩ á yiǝ,
yɩ á bá na.
15 Bɛŋwaanɩ nɔɔna bam kʋntʋ wʋbʋŋa tɩgɩ mʋ.
Ba zwa dɩ ma kwarɩmɩ,
yɩ ba daarɩ ba pu ba yiǝ,
sɩ ba yiǝ yɩ zaŋɩ ya na,
sɩ ba zwa yɩ zaŋɩ ya ni,
sɩ ba wʋbʋŋa yɩ zaŋɩ ya lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm kuri.
Kʋ na daɩ kʋntʋ, ba ya wʋ́ pipiri ba sɛ amʋ Wɛ,
yɩ aá pa-ba yazurǝ.› »
16 Zezi laan ma ta dɩ o karabiǝ bam o wɩ: «Kʋ nan na yɩ abam, á jɩgɩ yu-yoŋo, bɛŋwaanɩ abam yiǝ naɩ yɩ á zwa dɩ ni.
17 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, faŋa faŋa Wɛ nijoŋnǝ bam dɩ nɔn-ŋʋna zanzan dɛɛn jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya na kʋlʋ abam na naɩ lele tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba na. Ba dɛɛn ta jɩgɩ tɩɩna sɩ ba ya ni Wɛ taanɩ dɩlʋ abam na ni tɩn, yɩ ba wʋ wanɩ ba ni-dɩ.
18 Nan cǝgi-na, sɩ a maŋɩ valʋ wʋm mɩmaŋɩ dɩm kuri a brɩ abam.
19 Wo-duuru tɩlʋ na tʋ cwǝŋǝ kam ni nɩ tɩn nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ paarɩ dɩm taanɩ yɩ ba wʋ lwarɩ dɩ kuri tɩn. Wo-lwaanʋ tu sʋtaanɩ laan ma ba o lɩ-dɩ, yɩ dɩ wʋ zʋ ba wʋbʋŋa.
20 Wo-duuru tɩlʋ na tʋ kandwa jǝgǝ nɩ tɩn dɩ maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba joŋi-dɩ lɩla dɩ wʋpolo.
21 Taanɩ dɩm ma wʋ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa, ba ma wʋ zɩgɩ kǝŋkǝŋ. Yaara na yi-ba yɩ ba na bɛɛsɩ-ba Wɛ taanɩ dɩm ŋwaanɩ, baá da ba kwe ba yagɩ mʋ lɩla.
22 Wo-duuru tɩlʋ na tʋ sabarɩ sɩm wʋnɩ tɩn maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba ta jɩgɩ liǝ dɩ lʋgʋ baŋa wǝǝnu tɩn. Sǝbu-lagɩ ma cɔgɩ ba wʋbʋŋa, nɩ sabarɩ sɩm na ligi wo-duuru tɩm te tɩn. Kʋ ma pa ba kwe Wɛ taanɩ dɩm ba yagɩ, yɩ dɩ wʋ jaanɩ kuri dɩ pa-ba.
23 Kʋ daarɩ wo-duuru tɩlʋ na tʋ tɩ-ywǝŋǝ jǝgǝ kam nɩ tɩn maa nyɩ dɩ balʋ na ni Wɛ taanɩ dɩm yɩ ba pa dɩ tiini dɩ zʋ ba wʋbʋŋa tɩn. Kʋntʋ ma pa Wɛ taanɩ dɩm ja kuri dɩ pa-ba, nɩnɛɛnɩ wo-duuru na kɩ biǝ lanyɩranɩ te tɩn. Tɩdaara kɩ biǝ bi bi, tɩdonnǝ ma kɩ biǝ fusɩrdʋ fusɩrdʋ, tɩtɩm ma kɩ biǝ fiintɔ fiintɔ.»
Mɩn-ŋʋna dɩ mɩn-kayalɩ mɩmaŋa
24 Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «A lagɩ a brɩ abam Wɛ paarɩ dɩm na wʋ nɔɔna tɩtarɩ nɩ te tɩn mʋ. Kʋ nyɩ dɩ valʋ na kwe mɩn-ŋʋna o ja vu o kara o du.
25 O na dugi-ya kʋntʋ tɩn, o dʋm ma zaŋɩ pǝn-dʋa maŋa nɩ o ja mɩn-puurǝ o vu o du o gwaanɩ valʋ wʋm kara mɩn-ŋʋna yam wʋnɩ, yɩ o daarɩ o joori o vu sɔŋɔ.
26 Mɩn-ŋʋna yam ma ba nuŋi ya ji mɩn-kwɩɩrʋ. O dʋm wʋm na dugi yalʋ tɩn ma nuŋi ya ji mɩn-kayalɩ.
27 Sɔŋɔ tu wʋm tɩntʋŋna laan ma vu ba ta dɩd-o ba wɩ: ‹Dɩbam yuutu, nmʋ na dugi n kara kam tɩn, kʋ daɩ mɩn-ŋʋna yɩranɩ mʋ n dugi na? Bɛɛ mʋ yɩ mɩn-kayalɩ laan nuŋi sɩ gwaanɩ da?›
28 O ma lǝri-ba o wɩ: ‹Kʋ yɩ a dʋm mʋ kɩ kʋntʋ.›
Ba laan ma bwe-o ba wɩ: ‹Dɩ́ nan ve dɩ́ gɔ mɩn-kayalɩ sɩm dɩ́ yagɩ na?›
29 O ma wʋ sɛ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: ‹Abam na kɩ kʋntʋ, á wʋ́ kɛ á gɔ mɩn-ŋʋna yam dɩ mʋ á wǝli da.
30 Nan yagɩ-na sɩ ya maama taa wʋra sɩ kʋ ba kʋ yi zagɩm maŋa. Kantʋ maŋa kam nɩ, a laan wʋ́ ta dɩ mɩn-zagɩna bam, sɩ ba da yigǝ ba pɔɔrɩ mɩn-kayalɩ sɩm ba zagɩ ba kɩ daanɩ ba zwɛ, sɩ ba daarɩ ba zagɩ mɩn-ŋʋna yam ba pɛ ba kɩ a tulǝ nɩ.› »
Wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ mɩmaŋa
(Marɩkɩ 4:30-32, Luki 13:18-19)
31 Zezi daa ta ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ nɔɔnʋ na kwe wo-duu na yɩ mɩmɩɩnʋ o vu o du o kara nɩ.
32 Wo-duu kʋm kʋntʋ mʋ tiini kʋ yɩ mɩmɩɩnʋ wo-dwǝ maama wʋnɩ. Kʋ ma nuŋi, yɩ kʋ ji kamunu kʋ dwǝni dwǝ balʋ maama na wʋ o kara kam nɩ tɩn. Kʋ laan maa ji tu-kamunu, yɩ zunǝ tui ba sɔ ba pwǝru da.»
Dabɩlɩ mɩmaŋa
(Luki 13:20-21)
33 Zezi daa ta ma maŋɩ mɩmaŋɩ dɩdoŋ o brɩ-ba o wɩ: «Wɛ paarɩ dɩm nyɩ dɩ kaanɩ na kwe dabɩlɩ o gwaanɩ dɩ dɩpɛ muni zwɩ-zɛ sɩtɔ te tɩn mʋ. Dɩ laan ma pa dɩpɛ muni dɩm maama tiini dɩ fʋlɩ.»
34 Wǝǝnu tɩm kʋntʋ maama Zezi dɛɛn na brɩ nɔn-kɔgɔ kʋm tɩn yɩ mɩmaŋa yɩranɩ mʋ o ma brɩ-ba. O wʋ ŋɔɔnɩ wo-woŋo dɩ ba yɩ kʋ wʋ dɛ dɩ mɩmaŋa.
35 O nan kɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa Wɛ nijoŋnu wʋdoŋ taanɩ mʋ sɩɩnɩ dɩ kɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ:
«Amʋ na lagɩ a ŋɔɔnɩ a brɩ-ba,
aá ta maɩ mɩmaŋa mʋ a ma brɩ-ba.
Aá pa ba lwarɩ Wɛ cɩga kalʋ na sǝgi lʋgʋ pulim maŋa nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn.»
Mɩn-kayalɩ mɩmaŋɩ dɩm kuri na yɩ te tɩn
36 Zezi dɛɛn ma zaŋɩ o yagɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, yɩ o daarɩ o joori o vu sɔŋɔ. O karabiǝ bam ma ba o te yɩ ba wɩ: «Brɩ dɩbam mɩn-kayalɩ sɩm mɩmaŋɩ dɩm kuri.»
37 O ma lǝri-ba o wɩ: «Nɔɔnʋ wʋlʋ na dugi mɩn-ŋʋna yam tɩn brɩ amʋ Nabiin-bu wʋm na kɩ te tɩn mʋ.
38 Kara kam maa nyɩ dɩ lʋgʋ baŋa. Mɩn-ŋʋna yam maa nyɩ dɩ nɔɔna balʋ na yɩ Wɛ paarɩ dɩm nɔɔna tɩn. Kʋ daarɩ mɩn-kayalɩ sɩm maa nyɩ dɩ balʋ na yɩ sʋtaanɩ nɔɔna tɩn.
39 Dʋm wʋlʋ na dugi mɩn-kayalɩ sɩm tɩn maa nyɩ dɩ sʋtaanɩ dɩm tɩtɩ. Zagɩm maŋa kam maa nyɩ dɩ lʋgʋ na wʋ́ ba kʋ ti te tɩn. Mɩn-zagɩna bam maa nyɩ dɩ Wɛ malɛsɩ sɩm.
40 Nɩ mɩn-zagɩna bam na zagɩ mɩn-kayalɩ sɩm ba zwɛ te tɩn, kʋntʋ doŋ mʋ wʋ́ kɩ lʋgʋ tiim maŋa nɩ.
41 Kʋ na wʋ́ kɩ te tɩn, amʋ Nabiin-bu wʋm wʋ́ tʋŋɩ a malɛsɩ tiinǝ bam sɩ ba vu ba lɩ kʋlʋ maama na paɩ nɔɔna tusi tɩn dɩ wo-lwaan-kǝrǝ bam maama Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ.
42 Ba laan wʋ́ zǝli-ba ba yagɩ min-lɔŋɔ wʋnɩ sɩ dɩ di-ba. Dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ta wʋra ba keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa.
43 Kʋ daarɩ balʋ maama na sɛ Wɛ yɩ ba kɩ lanyɩranɩ tɩn laan wʋ́ ta tiini ba nyɩɩna ba Ko Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ, nɩ wɩa na nyɩ te tɩn.
Fɔgɩ-na á cǝgi a taanɩ dɩm lanyɩranɩ.»
Wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na sǝgi tɩn mɩmaŋa
44 «Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ wo-ŋʋnnʋ tɩlʋ na yɩ lʋnnɩ nyɩm tɩn na sǝgi kara wʋnɩ. Nɔɔnʋ wʋdoŋ laan ma na-tɩ. O ma joori o fɔgɩ o sǝgi-tɩ. O wʋ na tiini kʋ poli tɩn, o ma vu o kwe o wǝǝnu maama o yǝgi sǝbu, sɩ o vu o yǝgi kara kantʋ, sɩ wo-ŋʋnnʋ tɩm taa yɩ o nyɩm.»
Kandwɛ-ŋʋnɩ mɩmaŋa
45 «Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ pipimpiinu na beeri o lagɩ kandwa-ŋʋna sɩ o yǝgi te tɩn.
46 O ma ba o na kandwɛ dɩlʋ na tiini dɩ jɩgɩ lam yɩ dɩ sǝbu daga tɩn. O laan ma joori o vu o kwe o wǝǝnu maama o yǝgi, o ma yǝgi kandwɛ dɩm kʋntʋ yɩranɩ.»
Kalǝŋ-jara dɩ ba bʋra mɩmaŋa
47 «Wɛ paarɩ dɩm daa ta nyɩ dɩ nɔɔna na kwe bʋra ba dɩ bugǝ nɩ sɩ ba ma ja kale te tɩn. Ba na dɩ-ka da tɩn, ba ma ja kale dwi dwi.
48 Ka ma ba ka su lanyɩranɩ. Nɔɔna bam laan ma vaŋɩ-ka ba tuuri ba ja bɛ. Ba laan ma jǝni tɩga nɩ ba kuri kalǝŋ-ŋwɩ sɩm ba kɩ ba tampwarʋ wʋnɩ. Ba ma daarɩ ba kwe sɩlʋ na ba lana tɩn ba dʋlɩ ba yagɩ.
49 Kʋ nan wʋ́ ba kɩ kʋntʋ mʋ lʋgʋ tiim maŋa nɩ. Wɛ malɛsɩ wʋ́ ba sɩ pɔɔrɩ nɔn-balwaarʋ dɩ balʋ na sɛ Wɛ yɩ ba kɩ lanyɩranɩ tɩn daanɩ.
50 Sɩ laan wʋ́ daarɩ sɩ zǝli nɔn-balwaarʋ tɩm sɩ yagɩ min-lɔŋɔ kʋm wʋnɩ sɩ dɩ di-ba. Dáanɩ mʋ ba laan wʋ́ ta wʋra ba keerǝ yɩ ba dʋnɩ ba nwa.»
Zaasɩm-dʋʋrɩ dɩ zaasɩm-doori na wǝli daanɩ te tɩn
51 Zezi na ŋɔɔnɩ o ti tɩn, o laan ma bwe o karabiǝ bam o wɩ: «Abam ni wǝǝnu tɩm maama kuri na?» Ba ma lǝr-o ba wɩ: «Ɛɛn, dɩ́ niǝ.»
52 O ma ta dɩ ba o wɩ: «Kʋntʋ tɩn, Wɛ cullu karanyɩna wʋlʋ maama na tu o zaasɩ Wɛ paarɩ dɩm cɩga kam tɩn nyɩ dɩ sɔŋɔ tu wʋlʋ na lɩ wo-dʋnnʋ dɩ wo-dwǝǝnu o jɩjɩgɩrʋ wʋnɩ o paɩ nɔɔna te tɩn mʋ. Kʋntʋ tu laan waɩ o lɩ zaasɩm-dʋʋrɩ o wǝli dɩ zaasɩm-doori dɩm sɩ o ma brɩ o nɔɔna bam.»
Zezi tɩtɩ tɩʋ kʋm tiinǝ na vɩ-o te tɩn
(Marɩkɩ 6:1-6, Luki 4:16-30)
53 Zezi dɛɛn na maŋɩ mɩmaŋa yam kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma nuŋi jǝgǝ kam kʋntʋ nɩ.
54 O ma joori o vu o tɩtɩ tɩʋ o na bɩgɩ mɛ tɩn. O ma zʋ Zwifǝ Wɛ-digǝ kam sɩ o brɩ-ba. O na brɩ-ba te tɩn, kʋ dɛɛn sʋ-ba lanyɩranɩ. Ba ma ta ba wɩ: «Nɔɔnʋ wʋntʋ kɩ ta mʋ o jɩgɩ swan yam kʋntʋ doŋ? O nan kɩ ta mʋ o na dam o ma kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ?
55 Wʋm mʋ daɩ da-lwarʋ wʋm bu wʋm na? O nu mʋ daɩ Mari na? Kʋ daɩ o nyaana mʋ yɩ Zakɩ dɩ Zʋzɛfʋ dɩ Simɔn dɩ Zudasɩ na?
56 Kʋ daɩ o nakwa bam maama mʋ wʋra dɩdaanɩ dɩbam tɩn na? Wʋntʋ nan nɛ dam dɩm kʋntʋ maama yǝn mʋ?»
57 Kʋntʋ ŋwaanɩ ba dɛɛn wʋ sɛ nɩ Zezi sɩɩnɩ o nuŋi Wɛ te. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: «Nɔɔnʋ na yɩ Wɛ nijoŋnu, nɔɔna pa-o zulǝ lanyɩranɩ, kʋ daarɩ o tɩtɩ tɩʋ tiinǝ dɩ o sɔŋɔ tiinǝ nan bá nɩg-o.»
58 Ba dɛɛn na wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa sɩ ba sɛ-o tɩn mʋ pɛ o wʋ tiini o kɩ wo-kɩnkagɩla ba tee nɩ.