Nhelo
Chilongole
Chitabu cha Nhelo ndo kukungajizwa kwa nhelo za luhala. Walingwandika wenji nawandika chitabu achi, ila mndewa Solomoni, mwana wa Daudi, kangulonjigwa kota ndo yandiche nhelo nyinji kusinda wanji. Mndewa Solomoni nakazeleka kwa luhala lwake, chitabu cha 1 Wandewa 4:32 changumsimila kota Solomoni nakandika nhelo elufu zidatu. Lelo, nhelo nyinji nazandichigwa kuli mhela wa ukomu wa mndewa Solomoni, yawele nakawalongoza wanhu wa isi ya Isilaeli kuli kaline ya kumi, Yesu loyawele yang'hali kupondigwa. Honhu ha chitabu achi hasigale, hanji nahandichigwa na kuwichigwa hamwe, mhela uwele mndewa Hesekiya yang'hali kulongoza. Ayo Hesekiya nakawalongoza wanhu wa isi ya Yuda kwaluchila mwaka 715 mbaka mwaka 686, Yesu loyawele yang'hali kupondigwa (Nhelo 25:1).
Nhelo ndo ndaze wanhu vyowalingulonga kwa luhala na kukomya, ila ndo vilivinji na kuwala kulagana na uloli. Nhelo 22:6 yangulonga kota wana waleligwe goya woiwinza nzila ya kutanganika mbaka howowa wasekulu. Ila nhelo ayi hailingulagana kota chila mwana kowa yatanganiche kuli kikala kwa heye kweng'ha. Hanga aku ndo kukomya, ila haiwele kuli chila mhela. Chitabu chicho cha Nhelo changusimila kuwala kunuwila kwa nhelo kuli sula ya 1:2-6. Kunuwila kwake ndo kuwatanza wana walihela uwanzi leka watang'hule luhala na kuuzela ulonzi unojile na kuwadita wala wawele na luhala wawe na luhala lukami.
Gali mgati
1. Kwaluchila sula ya 1 mbaka ya 22:16 ndo nhelo za Solomoni.
2. Sula ya 22:17 mbaka ya 24 ndo vilundo vili vya nhelo za kukungajizwa kwa ndaze wanhu vyowalingulonga kwa luhala.
3. Sula ya 25 mbaka ya 29 ndo nhelo ziyage za Solomoni, ziwele nazikungajizwa na vitumagwa wa mndewa Hesekiya.
4. Sula ya 30 ndo ulonzi wa Aguli.
5. Sula ya 31:1-9 ina ulonzi wa Lemweli.
6. Kuli kuduma, sula ya 31:10-31 yangumsimila mdala yawele na madito ganojile ng'hatu.
1
Vyoilinguganigwa kuli luhala
1 Azi ndo nhelo za Solomoni, mndewa wa Isilaeli, mwana wa Daudi.
2 Nhelo azi zanguwapa wanhu luhala na kuhulichiza na kuwadita waweze kutang'hula ulonzi uwele na mana ivisigwe.
3 Zanguwalangusa ndaze vyowalinguganigwa kikala kwa luhala na ndaze vyowalinguganigwa kudita mbuli kwa kutanganika na kwa hachi ne kuwa na uganililo.
4 Zanguwapaga wapoka kuvizela na wasongolo uwanzi wa kuhagula goya.
5 Yawele na nyhala yazihuliche na konjeza luhala lwa heye na yawe na ulonzi ulingumlongoza.
6 Munhu yauzele goya ulonzi na nhelo na ulonzi wa wala wawele na nyhala na vitendawili vya hewo.
7 Kumdumba Mkulu Nguluwi ndo msisi wa luhala,
ila wapoka wangubeza luhala na malanguso.
Ulonzi ulinguwala wana
8 Mwana wa heni, uhulichize malajizo kulawa kwa mhaza wa hegwe,
uleche kugabeza malanguso ga mayako,
9 ago gowa chipembelo kumutwi kwa hegwe,
na ugasi kuli singo ya hegwe.
10 Mwana wa heni, wawele na gehile howokuhada, uleche kukunda.
11 Wone wolonga, “Tuche tukamibate munhu na kumkopola,
kwa usangalalo wa hetwe, uye leka tuwatowe walihela nongwa,
12 kota kuli isi ya wabagame, tuwambuze wameligwe kuno wawele wakomu,
wowa kota wala walingudulika kuli isimo.
13 Tohola vinhu vyeng'ha vya sendi nyinji,
ng'handa za hetwe zeng'ha tozimemeza vinhu vyotuholile.
14 Uye tihanze,
vyeng'ha vyotupata tochigawila.”
15 Mwana wa heni uleche kihanza nawo,
ulemeze mgulu wa hegwe uleche kulutasa nawo,
16 kwa vila magulu ga hewo gangubilimilaga kudita wihe,
kudita himahima kwa hewo kweng'ha ndo kubohola danda.
17 Idiwa liwichigwe kuno chideje chilola,
lyanguwichigwa hihi hela,
18 ila wangupelembaga na kikopola hewo wawo,
wanguwikaga idiwa lya kigwiliza hewo wawo.
19 Ndo vyoziwele nzila za wala walingikala kwa maya ga lufufu,
nhumbula za hewo zangudumyaga ukomu wa hewo wawo.
Luhala lwanguchema
20 Luhala lwanguchemaga kwa lizi mnzila,
lwangulonga kwa lizi lyake kuli honhu ha kuguzila vinhu,
21 hawele na iyowe likulu lwangulandulaga lizi,
kuli lwizi lwa muji lwangulongaga,
22 “Hemwe wapoka! Mogana kuwa wapoka mbaka nili?
Mbaka hanili walingubeza wosangalala kwa chiwalo cha kubeza kwa hewo,
na wasowile nyhala kuuzudila uwanzi?
23 Mhulichize makanyo ga heni,
ndowajidila majesa ga heni,
ndowazelesa ulonzi wa heni.
24 Kwa vila nandiwachema, ila namlema kuhulichiza,
nandiwalajila moko kwa kuwalalika leka muye, namlema,
25 kwa vila kahi namgabeza majesa ga heni geng'ha,
hamgakundile makanyo ga heni,
26 nani ndosechelela magazo ga hemwe.
Ndowabeza kwa ulonzi ung'hang'hale vyomuwa kuli kukabuswa,
27 na lunhwinhwi holuwafika kota nhigu,
ndowabeza kahi kubagama kwa hemwe vyokuwavaba kota chivuluvumbi,
mhela wa kugaya na usungu houwafika.
28 Ahyo homnyhema ila sikwidika,
momhala kwa kikangaza ila hamuweza kumbona.
29 Kwa vila namuuzudila uwanzi,
hamhagule kumdumba Mkulu Nguluwi,
30 hamkundile kulongozwa na heni,
nambeza makanyo ga heni geng'ha,
31 lelo, molya mafuza ga madito ga hemwe,
mogutizwa mbuli zihile za mwemwe baho.
32 Kwa vila wapoka wangikopola kwa kubelenhuka kwa hewo,
wasowile nyhala wangikopolaga kwa ugata wa hewo,
33 ila chila yalingunyhulichiza kochikala kwa kikala goya,
kosindamala ne kudumba magazo.”