☰ 1 Wandewa 22
22
Mloli Mikaya kangumkanya Ahabu
(2 Mihela 18:2-27)
1 Nakwali na kikala goya hali Isilaeli na Alamu kwa mhela wa miyaka jidatu. 2 Kuli mwaka awo wa kadatu, Yehoshafati, mndewa wa Yuda nakaluta kumjendela Ahabu, mndewa wa Isilaeli. 3 Ahabu nakawalonjela vilongozi wa heye, “Ndaze, hamvizelele kota Lamoti-gileadi ndo wa hetwe? Lekachoni lelo twangulemwela kuuhola kulawa kwa mndewa wa Alamu?” 4 Lelo, nakamuuza Yehoshafati, “Ndaze, koluta hamwe na heni kitowa ako Lamoti-gileadi?” Naye Yehoshafati nakamwidichila mndewa wa Isilaeli, “Ena, heni na hegwe ndo chinhu chimwe na wanhu wa heni ndo kota wanhu wa hegwe na falasi wa heni ndo kota falasi wa hegwe.” 5 Yehoshafati nakalutilila kumlonjela mndewa wa Isilaeli, “Waluche kumuuza Mkulu Nguluwi tandi.”
6 Ahyo, Ahabu, mndewa wa Isilaeli, nakawegala waloli kota miya zine, nakawauza, “Ndaze, ndute kuutowa muji wa Lamoti-gileadi ama ndeche kuluta?” Nawo nawamwidichila, “Ulute, kwa vila Mkulu Nguluwi kouwika muji wa Lamoti-gileadi mmoko mwa mndewa.” 7 Ila Yehoshafati nakauza, “Ndaze, haduhu mloli yunji wa Mkulu Nguluwi hano yawele toweza kumuuza?” 8 Mndewa wa Isilaeli nakamwidichila Yehoshafati, “Kabaha, nakapona munhu yumwe yawele kwa kukolela heye toweza kumuuza Mkulu Nguluwi, ila ndangumzudila kwa vila halingulavya uloli unojile kuwala heni, ila kangulavyaga uloli wihile hela. Mloli ayo ndo Mikaya, mwana wa Imula.” Yehoshafati nakedichila, “Mndewa halinguganigwa kulonga ahyo.” 9 Lelo Ahabu, mndewa wa Isilaeli, nakamchema chitumagwa yumwe na kumlonjela, “Migale himahima Mikaya, mwana wa Imula.”
10 Lowawele wavalile mikanzu ja hewo ja chiundewa, mndewa wa Isilaeli na Yehoshafati, mndewa wa Yuda, nawali kuli vigoda vya hewo vya chiundewa kuli honhu ha kupululila nyhule, hali lwizi lwa kwinjilila Samaliya, hamwe na waloli weng'ha wawele wolavya uloli hali hewo. 11 Mhela awu Sedekiya, mwana wa Kenaana, nayali yagongomanye mbalati za chuma, nakawikula yolonga hino, “Mkulu Nguluwi kangulonga hino, ‘Kwa mbalati azi kowatowa na kuwahilula kumbele Waalamu mbaka howodumigwa.’ ”
12 Waloli weng'ha nawali wolavya uloli wuwula wolonga, “Utowe muji wa Lamoti-gileadi leka usumye, kwa vila Mkulu Nguluwi kouwika mmoko mwa hegwe.” 13 Mhela awo, yula chitumagwa yalajizwe kumchema Mikaya, nakamlonjela, “Ulole, waloli weng'ha ndo kota munhu yumwe, wangulavya uloli kuwala kusumya kwa mndewa. Fola nagwe uwe kota hewo, ulavye uloli ulinguwala ganojile kuwala mndewa.”
14 Ila Mikaya nakalonga, “Ndangilaha kwa Mkulu Nguluwi yawele mkomu, ndolonga gala goyondonjela Mkulu Nguluwi.” 15 Lelo Mikaya loyafichile hali mndewa, mndewa nakamuuza, “Ndaze Mikaya, tulute kitowa ngondo ako Lamoti-gileadi ama tuleche kuluta?” Mikaya nakamwidichila, “Ulute na usumye, kwa vila Mkulu Nguluwi kouwika mmoko mwa hegwe.”
16 Ila mndewa nakamlonjela, “Ndokudita wilahe mala zilinga leka uleche kundonjela chinhu choneche ila kukomya hela kwa itagwa lya Mkulu Nguluwi?” 17 Ahyo Mikaya nakedichila, “Nambona wanhu weng'ha wa Isilaeli nawasambaluka kuli vidunda kota ming'holo jilihela mdimi, naye Mkulu Nguluwi nakalonga, ‘Wanhu wano wahela chilongozi. Waleche leka chila munhu yalute haluga ha heye kwa kikala goya.’ ”
18 Mndewa wa Isilaeli nakamlonjela Yehoshafati, “Sikulonjele kota kangulavyaga uloli kuwala mbuli zihile hela na haziwele zinojile?” 19 Mikaya nakalutilila kulonga, “Lelo uhuliche ulonzi wa Mkulu Nguluwi. Nandimona Mkulu Nguluwi yekalise kuli chigoda cha heye cha undewa na wahilisi weng'ha wawele wemile hafungo ha heye, kuli ubanzi wa heye wa kumoso na wa kudilo. 20 Mkulu Nguluwi nakauza, ‘Whaani yomhada Ahabu leka yalute kuutowa muji wa Lamoti-gileadi, leka yalute kuli kubagama ako?’ Chila munhu nakedichila kota vyoyejesile. 21 Hamba muhe nawuya na kwima hali Mkulu Nguluwi na kulonga, ‘Ndomhada.’ 22 Mkulu Nguluwi nakauuza, ‘Kwa nzila yachi?’ Nawo nawidichila, ‘Ndoluta na kuwadita waloli wa heye weng'ha walonje udesi.’ Mkulu Nguluwi nakaulonjela, ‘Koweza kumhada. Lelo ulute ukadite ahyo.’ 23 Ahyo Mkulu Nguluwi nakawadita awa waloli wa hegwe weng'ha walonje udesi. Mkulu Nguluwi nakalajiza kubagama kukuyile.”
24 Hamba Sedekiya, mwana wa Kenaana, nakamhejelela Mikaya na kumzabula mizeze na kumuuza, “Kulawa nili awo Muhe wa Mkulu Nguluwi naundeka na kuya kulongasa na hegwe?” 25 Mikaya nakedichila, “Kovizela zuwa alyo louluta na kivisa kuli chihengo cha mgati.”
26 Hamba mndewa wa Isilaeli nakalajiza, “Mumhole Mikaya na mumhiluse kwa Amoni, mkulu wa muji na kwa Yoashi, mwana wa mndewa. 27 Mkalonje kota mndewa kangulonga hino, ‘Mumuwiche mchinweng'ho munhu ayo na mleche kumha chinhu choneche, ila ibumunda na mazi mbaka hondikuya kwa kikala goya.’ ”
28 Mikaya nakalonga, “Wone kohiluka kwa kikala goya, Mkulu Nguluwi kowa halongase na heni.” Hamba nakalutilila kulonga, “Mhulichize ulonzi wa heni hemwe wanhu weng'ha!”
Ahabu kangukopoligwa ako Lamoti-gileadi
(2 Mihela 18:28-34)
29 Lelo mndewa wa Isilaeli na Yehoshafati, mndewa wa Yuda, nawaluta Lamoti-gileadi. 30 Mndewa wa Isilaeli nakamlonjela Yehoshafati, “Ndokwinjila kuli kitowa ngondo kuno mbele vilivinji kwa kuvala mivalo johajiwele ja chiundewa, ila hegwe uvale ikanzu lya hegwe lya chiundewa.” Ahyo mndewa wa Isilaeli nakaluta kitowa ngondo ne kuvala mivalo ja chiundewa.
31 Mhela awo mndewa wa Alamu nayali yawalajize wakulu wa wamizi wa heye makumi gadatu na weli wa mituka ja kitowa ngondo, yolonga, “Mleche kitowa na munhu yoneche yula, yawe mkulu ama mdodo, ila mitowe na mndewa wa Isilaeli hela.” 32 Mhela wala wakulu wa wamizi wa ngondo lowamonile Yehoshafati, nawejesa, “Ena, ayu ndo mndewa wa Isilaeli.” Ahyo nawaluta kwa heye leka wamtowe, ila Yehoshafati nakatowa iyowe. 33 Ahyo, wala wakulu wa wamizi lowawene kota hawele mndewa wa Isilaeli, nawaleka kumuwinza. 34 Ila munhu yumwenga nakakwega upinde wa heye ne kunuwila na kumhoma mndewa wa Isilaeli hagati ha honhu halinguting'hana mivalo ja heye ja chuma. Mndewa nakamlonjela yalingwendesa mutuka wa heye, “Galamula mutuka na umbuse kuli kitowa, nandumizwa.” 35 Ngondo nailutilila nemisi yeng'ha kuno mndewa nakegamizwa mgati mwa mutuka yochilola na Waalamu. Danda kulawa kuli chilonda cha heye nayali ichililika mgati mwa mutuka na loifichile matinazo, nakabagama. 36 Isanya vyoliwele lizinga, ilajizo nalilavigwa, “Chila munhu yahiluche kuli muji wa heye na chila munhu kuli isi ya heye!”
37 Lelo mndewa Ahabu nakabagama, mtufi wa heye nauhilikwa Samaliya na kutiligwa ako. 38 Mutuka wa heye wa kubulunwa nauhovujigwa kuli ilamba lidodo lya Samaliya, honhu hawele wang'hondwa nawoga aho na mibwa najimyanga danda ya heye kwa kiwhana na ulonzi wa Mkulu Nguluwi vyoulonjile.
39 Madito ganji ga ulongozi wa mndewa Ahabu, hamwe na geng'ha goyaditile na ng'handa ya chiundewa yaizenjile na kuinoliga kwa mbalati za nhembo na miji jeng'ha yajizenjile, nagandichigwa kuli chitabu cha kukumbuchila kwa wandewa wa Isilaeli. 40 Ahabu loyabagame, Ahasiya mwanage, nakawa mndewa honhu ha heye.
Yehoshafati kangulongoza Yuda
(2 Mihela 20:31-21:1)
41 Yehoshafati, mwana wa Asa, nakawa mndewa wa isi ya Yuda kuli mwaka wa kane wa ulongozi wa Ahabu, mndewa wa Isilaeli. 42 Yehoshafati nayali na miyaka makumi gadatu na jihano loyaluche kulongoza. Nakalongoza ako Yelusalemu kwa miyaka makumi meli na jihano. Mayake nayali yochemigwa Asuba, mhinza wa Shilihi. 43 Nakadita mbuli zinojile hali Mkulu Nguluwi kota vyoyaditile Asa, mhaza wa heye, ila hala honhu ha kufugamila milungu hahosigwe. Wanhu nawalutilila kulavya nhambiko na kufunyiza ubani ako. 44 Yehoshafati nayali na kikala goya na mndewa wa Isilaeli. 45 Mbuli zinji za ulongozi wa Yehoshafati na mbuli za heye zilingulutilila goya na kidaha kwa heye kuli kitowa ngondo, nagandichigwa kuli chitabu cha kukumbuchila kwa wandewa wa Yuda.
46 Walume wang'hondwa wa kuli honhu ha kufugamila wawele nawapona ako kulawa loukolile ulongozi wa Asa, mhaza wa heye, nakawosa. 47 Kulawa aho Edomu nayali ilihela mndewa. Isi ayo nailongozwa na mtanzi wa mndewa.
48 Mhela awo Yehoshafati nakagongomanya meli nyinji za Talishishi, kwa chiwalo cha kugula na kuguza vinhu leka kuluta Ofili kuhola zahabu, ila haziwezile kujenda ako, kwa vila nazibeneka ako Esioni-gebeli. 49 Lelo Ahasiya, mwana wa Ahabu, nakamlonjela Yehoshafati, “Waleche vitumagwa wa heni wajende hamwe na vitumagwa wa hegwe,” ila Yehoshafati nakalema.
50 Hamba Yehoshafati nakabagama na kutiligwa hamwe na wasekulu wa heye, kuli vilaga vya chiundewa kuli muji wa Daudi, sekulu wa heye. Yeholamu, mwanage nakawa mndewa honhu ha heye.
Ahasiya kangulongoza Isilaeli
51 Ahasiya, mwana wa Ahabu, nakawa mndewa wa Isilaeli ako Samaliya kuli mwaka wa kumi na saba wa ulongozi wa Yehoshafati, mndewa wa Yuda. Naye nakalongoza kuli Isilaeli kwa miyaka mili. 52 Ahasiya nakadita gehile hali Mkulu Nguluwi, nakawinza nzila za mhaza wa heye na za mayake na za Yeloboamu, mwana wa Nebati, yawele nakawambuza Waisilaeli kudita gehile. 53 Nakamkolela mijito na kumfugamila Baali, nakamzudiza Mkulu Nguluwi, Nguluwi wa Isilaeli, kota vyoyaditile mhaza wa heye.
☰