8
Abakiikʉlʉ aba bantʉʉlaga Jesu
Po Jesu alɨnkʉbʉʉka ntwaja ʉtʉnywamu nʉ tʉnandɨ, aalʉmbɨlɨlaga ɨNdʉmi ɨNunu ʉkʉtɨ ʉBʉnyafyale bwa Kyala bʉsegeliile nkiisʉ. Aalɨ pamopeene na bafundigwa baake kalongo na babɨlɨ, na bakiikʉlʉ bamo, aba aabasoosiisyemo ɨmbepo ɨnyali nʉ kʉbabʉmbʉlʉsya ʉbʉbine bwabo. Aalimo Malija, ʉjʉ bantɨgɨ ʉgwa kʉ Magatala, ʉjʉ Jesu aalɨnsoosiisyemo ɨmbepo ɨnyali ihaano na ibɨlɨ, kangɨ aalimo Joana ʉnkasi gwa Kusa. Kusa ʉjo ɨɨmɨlɨlaga ɨfyʉma fya malafyale Heloti. Kangɨ aalimo Susaana na bakiikʉlʉ abangɨ abingi. Abakiikʉlʉ aba baasoosyaga ʉtʉndʉ twabo ʉkʉmmbombela Jesu na bafundigwa baake.
Ɨkɨfwanikɨsyo ɨkya mbyali
(Matai 13:1-9; Maalɨka 4:1-9)
Ɨliisikʉ lɨmo ɨkɨlʉndɨlo ɨkɨnywamu ɨkya bandʉ baabʉngeene kwa Jesu, abandʉ biisaga ʉkʉfuma kʉkʉtɨ kaaja. Po Jesu alɨnkʉbabʉʉla nkɨfwanikɨsyo, alɨnkʉtɨ, “Ʉmbyali jʉmo aabʉʉkile kʉkʉsopa ɨmbeju. Bo ikʉsopa, ɨmbeju simo syagwɨliile mumbalɨ mu njɨla, silɨnkʉkanyigwa na bandʉ, ɨnjʉni silɨnkʉlya. Ɨsingi syagwɨliile pa lwalabwe. Bo simelile, silɨnkʉʉma paapo pakaalɨ pabundafu. Ɨmbeju ɨsingi syagwɨliile pa miifwa. Ɨmiifwa bo gɨmelile pamopeene nɨ mbeju, gɨlɨnkʉsifinyatɨla. Po ɨsingi syagwɨliile pa mfu ʉnnunu, silɨnkʉmela nʉ kʉpa ɨseke, kʉkʉtɨ mbeju jaapeele ɨseke ɨmia jɨmo.” Jesu bo amalile ʉkʉjoba ɨsyo, alɨnkʉlaata alɨnkʉtɨ, “Ʉjʉ alɨ nɨ mbʉlʉkʉtʉ ɨsya kʉpɨlɨkɨla, jo apɨlɨkege!”
Jesu ikʉlɨngaania ɨkɨfwanikɨsyo ɨkya mbyali
(Matai 13:10-23; Maalɨka 4:10-20)
Abafundigwa baake balɨnkʉnndaalʉʉsya balɨnkʉtɨ, “Ɨkɨfwanikɨsyo ɨkɨ kokʉtɨ fiki?” 10 Alɨnkʉbaamula alɨnkʉtɨ, “Ʉmwe Kyala abapeele ʉkʉsyagania ɨsya mbʉtiitʉ ɨsya Bʉnyafyale bwake. Looli abangɨ nikʉbabʉʉla mfifwanikɨsyo, paapo,
‘Nalɨnga bikʉkeeta, batikʉfibona.
Nalɨnga bikʉpɨlɨka, batikʉsyagania.’*
11 “Po ɨkɨfwanikɨsyo ɨkɨ kokʉtɨ bʉno. Ɨmbeju lyo isyʉ lya Kyala. 12 Ɨsi syagwɨliile mumbalɨ mu njɨla, bo bandʉ aba bikʉpɨlɨka ɨliisyʉ lya Kyala, looli Seetano ikwisa nʉ kʉlɨsoosyamo ɨliisyʉ ɨlyo mu ndumbula syabo, ʉkʉtɨ balɨngiisa kwitɨka nʉ kʉpokigwa. 13 Ɨsi syagwɨliile pamwanya pa lwalabwe, ʉlʉ lʉkaja nʉ mfu mwingi, sifwene bo ʉlwa bandʉ aba bikʉpɨlɨka iisyʉ lya Bʉnyafyale bwa Kyala, bikʉlyambɨlɨla nʉ lʉsekelo, looli iisyʉ lɨkaja nɨ misi. Bikwitɨka kʉkabalɨlo akapimba, pakabalɨlo akaa ngelo bikʉlʉleka ʉlwitɨko. 14 Ɨsi syagwɨliile pa miifwa, bo aba bikʉpɨlɨka iisyʉ lya Kyala, looli pabʉngɨ mbʉʉmi bwabo bikwikolaania nɨ mbombo, ɨkyʉma nɨ finyonyo ɨfya nkiisʉ. Po batikʉkʉla. 15 Looli ɨmbeju ɨsi syagwɨliile pa mfu ʉnnunu, bo bandʉ aba balɨ nɨ ndumbula ɨnyeelu kangɨ nunu, bikʉlɨpɨlɨka iisyʉ ɨlyo, nʉ kʉlɨkola. Po bikʉpa ɨseke nʉ kwikasya mu ngʉbɨlo.”
Ɨkɨfwanikɨsyo ɨkya nyaale
(Maalɨka 4:21-25)
16 “Akajako ʉmundʉ ʉjʉ ikwasya ɨnyaale, ikʉjɨkupɨkɨla nɨ kyombo pamo ikʉjɨbɨɨka kwi ifungu. Looli ikʉjɨbɨɨka pa kɨkolela nyaale, ʉkʉtɨ abandʉ bo bikwingɨla, bagʉbonege ʉndangalɨla. 17 Namanga syosa ɨsi sifisiigwe sikwisa kʉbɨɨkigwa pabwelu. Kangɨ syosa ɨsi silɨ mbʉtiitʉ sikwisa kʉkuputuligwaga.
18 “Po mupɨlɨkɨsyege kanunu! Paapo ʉjʉ apeeliigwe ʉkʉsyagania ɨsyo, ikongeleligwa ʉkʉsyagania. Ʉjʉ akapeeligwa ʉkʉsyagania, syope ɨnandɨ ɨsi asyageenie sitikʉntʉʉla.”
Ʉnna na bakamu baa Jesu
(Matai 12:46-50; Maalɨka 3:31-35)
19 Ʉnna na baamyabo baa Jesu baaliisile kʉkʉnkeeta. Looli baatoliigwe ʉkʉsegelela apa aalipo, paapo aalɨ pa kɨlʉndɨlo ɨkɨnywamu ɨkya bandʉ. 20 Po ʉmundʉ jʉmo alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Keeta! Ʉnyoko na bakamu baako bɨɨmile panja, bikʉlonda ʉkwaganila na nungwe.” 21 Looli Jesu alɨnkwamula alɨnkʉtɨ, “Jʉʉba na bakamu bangʉ bo bala bikʉlɨpɨlɨka iisyʉ lya Kyala nʉ kʉlɨbombela.”
Jesu ikʉgʉkemela ʉmbelo na majɨga
(Matai 8:23-27; Maalɨka 4:35-41)
22 Ɨliisikʉ lɨmo Jesu alɨnkwipaka na bafundigwa baake mwi ibooti alɨnkʉtɨ, “Isaga, tʉloboke sʉmbɨ, tʉbʉʉke kwi isɨɨlya.” Po balɨnkwanda ʉkʉloboka. 23 Bo bikʉloboka, Jesu alɨnkʉgona ʉtʉlo. Ʉmbelo ʉgwa mpetapeta gʉlɨnkwisa, amɨɨsi galɨnkwanda ʉkwisʉla mwi ibooti, balɨnkʉja kɨfuki ʉkwibɨla.
24 Po abafundigwa baake balɨnkʉbʉʉka kwa Jesu, balɨnkʉnndembʉsya, balɨnkʉjwega balɨnkʉtɨ, “Gwe Ntwa, gwe Ntwa, tukʉfwa!” Jesu alɨnkʉlembʉka, alɨnkʉgʉkemela ʉmbelo na majɨga, filɨnkʉbota, kʉlɨnkʉja mye jonjolo. 25 Po Jesu alɨnkʉbalaalʉʉsya abafundigwa baake alɨnkʉtɨ, “Ʉlwitɨko lwɨnu lʉlɨ kokʉʉgʉ?” Abafundigwa baake balɨnkʉnyomoka fiijo, balɨnkʉlaalʉʉsania balɨnkʉtɨ, “Ʉjʉ jo jwani? Ikʉkemela ʉmbelo na majɨga, fyope fikʉntiila!”
Jesu ikʉmmbʉmbʉlʉsya ʉmundʉ ʉjʉ aalɨ nɨ mbepo ɨnyali
(Matai 8:28-34; Maalɨka 5:1-20)
26 Jesu na bafundigwa baake balɨnkʉloboka sʉmbɨ Galilai, balɨnkʉfika kwi isɨɨlya, nkiisʉ ɨkya Bagelasi. 27 Jesu bo iikile kwi isɨɨlya, alɨnkwaganila nagwe ʉmundʉ jʉmo ʉgwa nkiisʉ kɨla, ʉjʉ aalɨ nɨ mbepo ɨnyali. Amasikʉ mingi endaga ngelebuno, kangɨ akaatʉʉgalaga pakaaja, looli aatʉʉgalaga kʉ mapʉmba.
28 Bo ammbwene Jesu, ɨmbepo ɨnyali jɨlɨnkʉjwega, ʉmundʉ jʉla alɨnkʉgwa nkyeni mmyake, ɨmbepo ɨnyali jɨlɨnkʉlaata fiijo, jɨlɨnkʉtɨ, “Gwe Jesu, gwe Mwana gwa Kyala ʉNkʉlʉmba, tʉlɨ bʉki ʉgwe na niine? Ngʉkʉsʉʉma ʉlɨngaafundaga!” 29 Ɨmbepo ɨnyali jɨla jaajobile bo ʉlo paapo Jesu aajɨkemiile, ʉkʉtɨ jɨsookemo mmundʉ jʉla. Jankolaga ʉmundʉ jʉla kaa kingi. Abandʉ bampinyaga ɨminyololo nɨ mbɨngo, ʉkʉnndɨndɨlɨla, poope aagɨlatʉlaniaga. Ɨmbepo jɨla jankagɨlaga ndiisʉ.
30 Jesu alɨnkʉjɨlaalʉʉsya alɨnkʉtɨ, “Ɨngamu jaako gwe gwani?” Ɨmbepo ɨnyali jɨlɨnkʉmmwamula jɨlɨnkʉtɨ, “Ɨngamu jangʉ ne Kɨlʉndɨlo.” Jaajobile bo ʉlo paapo ɨmbepo ɨnyali nyingi syalingiile mmundʉ jʉla. 31 Ɨmbepo ɨnyali sila silɨnkʉnndamba Jesu ʉkʉtɨ, alɨngasilagɨla ʉkʉbʉʉka mbwina ʉbwa kʉ ngolongo.
32 Akabalɨlo ako nkyamba, gwatiimigwaga ʉntiimo ʉnnywamu ʉgwa ngʉlʉbe. Po ɨmbepo ɨnyali sila silɨnkʉmpyelesya Jesu ʉkʉtɨ, asiitɨkɨsye ʉkwingɨla mu ngʉlʉbe sila. Po alɨnkʉsiitɨkɨsya. 33 Po ɨmbepo ɨnyali silɨnkʉsookamo mmundʉ jʉla, silɨnkwakwingɨla mu ngʉlʉbe. Silɨnkʉsibopesya ɨngʉlʉbe syosa ʉkʉsuluka ndʉpanga, mpaka mwa sʉmbɨ, silɨnkʉmilwa.
34 Abatiimi baa ngʉlʉbe bo basibwene ɨsyo, balɨnkʉbopa ʉlʉbɨlo, balɨnkʉbʉʉka nkaaja na mmigʉnda, balɨnkʉpanga ɨsi baasibwene. 35 Abandʉ balɨnkʉbʉʉka kʉkʉkeeta ɨsi syaboniike. Bo bafikile kwa Jesu, balɨnkʉmmbona ʉmundʉ jʉla, ʉjʉ sisookilemo ɨmbepo ɨnyali, atʉʉgeele paasi, afwele kanunu, kangɨ alɨ na mahala goosa, balɨnkʉtiila. 36 Abandʉ aba baasikeetile ɨsi syaboniike, balɨnkʉbapangɨla abangɨ muno abʉmbʉlʉkɨsiigwe ʉjʉ aalɨ nɨ mbepo ɨnyali. 37 Po abandʉ boosa abaa nkiisʉ kya Bagelasi, lʉlɨnkʉbakola ʉlʉtende, balɨnkʉnsʉʉma Jesu ʉkʉtɨ asookemo nkiisʉ kyabo. Jesu alɨnkwingɨla mwi ibooti, alɨnkʉsookamo.
38 Jesu bo ikʉsookamo, ʉmundʉ jʉla ʉjʉ syasookilemo ɨmbepo ɨnyali, alɨnkʉlamba kwa Jesu ʉkʉtɨ abʉʉkege pamopeene nagwe. Looli Jesu akaalɨmmwitɨkiile alɨnkʉtɨ, 39 “Ʉbʉʉke kʉmyɨnu, ʉkababʉʉle abandʉ ɨsi Kyala akʉbombiile.” Po ʉmundʉ jʉla alɨnkʉsookapo pala, alɨnkʉfumusya nkaaja koosa, ɨsi Jesu ammbombiile.
Jesu ikʉmmbʉmbʉlʉsya ʉnkiikʉlʉ ʉjʉ oonekaga iilopa
(Matai 9:18-22; Maalɨka 5:21-34)
40 Jesu bo agomwike ʉkʉfuma kwi isɨɨlya, aalyambɨlɨliigwe nɨ kɨlʉndɨlo ɨkya bandʉ, paapo boosa bannguulɨlaga. 41 Po alɨnkʉbʉʉka ʉmundʉ jʉmo kwa Jesu, ɨngamu jaake Jailo, aalɨ ndongosi gwa sinagogi. Alɨnkʉfugama nkyeni mwa Jesu, alɨnkʉpyelesya fiijo ʉkʉtɨ abʉʉke kʉkaaja kaake, 42 paapo ʉmwanaake ʉndɨndwana ʉgwa fyɨnja kalongo na fibɨlɨ bʉno, ʉjʉ aalɨ mwanaake jʉmojwene ntɨga, aalɨ mbine ʉlwa kʉfwa.
Jesu bo ikʉbʉʉka kʉkaaja kaa Jailo, ɨkɨlʉndɨlo kya bandʉ balɨnkʉmfinyatɨla. 43 Nkɨlʉndɨlo kɨla, aalimo ʉnkiikʉlʉ jʉmo, ʉjʉ aalɨ nʉ bʉbine bwa kooneka iilopa. Ʉbʉbine ʉbo bwalɨntaamiisye kʉ fyɨnja kalongo na fibɨlɨ. [Ɨkyʉma kyake kyosa aataagile nkʉbahomba abaganga,]§ poope akaaliko ʉjʉ aabagiile ʉkʉmmbʉmbʉlʉsya.
44 Po ʉnkiikʉlʉ jʉla alɨnkʉbʉʉka kʉnyuma kwa Jesu, alɨnkʉpalamaasya ɨkɨpeto kya mwenda gwa Jesu, palapala iilopa lɨlɨnkʉleka ʉkooneka. 45 Jesu alɨnkʉlaalʉʉsya alɨnkʉtɨ, “Jo jwani ambalamaasiisye?” Abandʉ boosa balɨnkʉkaana. Po Peeteli alɨnkʉmmbʉʉla Jesu alɨnkʉtɨ, “Gwe Ntwa, abandʉ bingi bakʉsyʉngʉʉtiile kangɨ bikʉkʉfinyatɨla.” 46 Looli Jesu alɨnkʉtɨ, “Alipo ʉmundʉ ʉjʉ ambalamaasiisye, paapo ngwipɨlɨka ʉkʉtɨ amaka gamo agaa kʉbʉmbʉlʉkɨsya gasookile.” 47 Ʉnkiikʉlʉ jʉla bo aagile ʉkʉtɨ Jesu asyageenie, alɨnkwisa bo ikʉtetema.* Alɨnkʉfugama nkyeni mmyake, alɨnkʉmmbʉʉla Jesu nkyeni mmbandʉ boosa ɨsi syalɨmpelile ʉkʉmpalamaasya, na muno abʉmbʉlʉkiile palapala. 48 Jesu alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Mwanangʉ, ʉbʉmbʉlwike ʉbʉbine kʉnongwa jaa lwitɨko lwako. Bʉʉkaga nʉ lʉtengaano!”
Jesu ikʉnsyʉsya ʉmwana gwa Jailo
(Matai 9:23-26; Maalɨka 5:35-43)
49 Jesu bo alɨ pakʉjoba, alɨnkwisa ʉmundʉ ʉkʉfuma kʉkaaja kaa Jailo, ʉndongosi jʉla ʉgwa mu sinagogi, alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Ʉlɨngantaamyaga ʉMmanyisi, ʉmwanaako ʉndɨndwana afwile.” 50 Looli Jesu bo apɨliike ɨsyo, alɨnkʉmmbʉʉla Jailo alɨnkʉtɨ, “Ʉlɨngatiilaga, ʉjege nʉ lwitɨko itolo, ʉmwanaako ikʉbʉmbʉlʉka.”
51 Jesu bo afikile pa nyumba jaa Jailo, aabakaaniisye abandʉ ʉkwingɨla pamopeene nagwe, looli aabiitɨkiisye ʉgwise nʉ nna gwa ndɨndwana, na baa Peeteli, Johani na Jaakobo.
52 Abandʉ boosa balɨnkʉkuuta nʉ kʉnndɨlɨla ɨɨfwa ʉndɨndwana jʉla. Looli Jesu alɨnkʉbabʉʉla alɨnkʉtɨ, “Mulɨngakuutaga! Akafwa, looli agonile twene ʉtʉlo.” 53 Abandʉ bala balɨnkʉnseka Jesu, paapo baameenye ʉkʉtɨ ʉndɨndwana jʉla afwile.
54 Jesu alɨnkʉnkola ɨkɨboko ʉndɨndwana jʉla, alɨnkʉlaata alɨnkʉtɨ, “Ndɨndwana, lembʉka!” 55 Ʉndɨndwana jʉla, ʉbʉʉmi bwake bʉlɨnkʉgomokelamo, alɨnkʉsumuka akabalɨlo kalakala. Jesu alɨnkʉlagɨla ʉkʉtɨ bampepo ɨfindʉ ʉndɨndwana jʉla. 56 Abapaapi baa ndɨndwana baaswigile fiijo. Looli Jesu alɨnkʉbalagɨla ʉkʉtɨ balɨngampangɨlaga najʉmo ɨsi siboniike.
* 8:10 8:10 Bala kalata gwa Jeesaja 6:9. 8:30 8:30 Kɨlʉndɨlo kyalɨ kɨbugutɨla kya basikali baa Balooma. Ɨkɨbugutɨla ɨkyo kyajaga na basikali 3,000 mpaka 6,000. 8:31 8:31 Ɨngolongo Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. § 8:43 8:43 Baakalata bamo abaa ijolo bakaja na masyʉ aga. * 8:47 8:47 Ikʉtetema Kʉnongwa jaa kʉtɨ ʉmundʉ ʉgwa bʉbine bwa kooneka iilopa, akaalondigwaga nɨ ndagɨlo sya Moose ʉkʉpalamaasya pamo ʉkongaana na bangɨ. Bala kalata gwa Abanyaleebi 15:25-33.