7
God marrik arrunnyuni ta wulatpiyi wu pata Pharisees
(Matthew 15:1-9)
1-4 Wakapa yara pata Jew arrarrkpi pata awukenang pu ta wulatpiyi awuntuwarnangajpuning Pharisees. Malany ta wularrut mira angputpangung parrparr ta wulatpiyi ta wenat wiyu wu pata arrarrkpi. Tukapa ta wulatpiyi marrik annyung tuka God nuyu ja jurra. Arakap muj tuka angpungulakantung ta wulatpiyi tuka wenat wiyu wu: Tuka marrik apulanyi wenatapa la apuwinypuning yurnu wu werrk warrwak la apulangung tuka wenat wiyu wu angpuyarruning. Kayirrk la arrarrkpi warrwak awarrangungka pata awulakpolorrkang yirrk kayirrk la apuwinypuning akutju ta yurnu wu. Wakapa awukenang ta wulatpiyi anyung akutju tuka awungurrinang wularrut mira, tuka iwuwinypuning ja kap, la panikin, la muj ja kapuwunyaka walij la muj mata katpani kal mata jaya warrwak la wenat awaning kal la apulangung ta walij. Tukapa ta wulatpiyi marrik anyung parak tuka God nuyu.
Yara pata Pharisees, la wera pata wulatpiyi awunpukikang, awuranka kapa Jerusalem iwayan ja Jesus la pata awarrangung rtil wiyu nuyu. Wenat awunpayawng pata Jesus awarrangung rtil wiyu nuyu marrik apuwinypuni ta yurnu wu tukapa ta wenat wu ta wungurlyak la walij apuwany
5 la puka pata kawuken ta wulatpiyi iwuluntuny ja Jesus la aminy nuyu, “Kurlingka puka pata nuyi kurrarra rtil marrik angkuwurru ta wulatpiyi tuka tuwarlkparrakanut pata awukenang pu awunpuyurtutpakpan wularrut mira? Pukapa pata nuyi kurrarra rtil wiyu nuwu apuwanyju la marrik wenat apuwinypuni ta yurnu apuwanyju la marrik angpuyarruni warak manjat. Kunuka nuyu wenat marrik apuwinypuni ta yurnu murnin tuka mulil wenatapa wularrut angpuyarruning parak la apulangung?”
6 Kayirrk la Jesus iminy parak wu, “Nuwurripa amparrkamparrk kutpin mali awanamin nuwurri ta nuwutpalalut la kurrungpurrun kirrk, la nuwurripa marrik nuwutpalalut. Nuwurri kurriwurrun ja nuka ja ingurlaj Isaiah ja iwaning wularrut mira la animirrawung ta God nuyu ngaralk, yanat animirrawung ta wulatpiyi tuka manjat ta ngaralk nuwurru nuwurri. Yanatapa animirrawung tuka jurra,
‘Pukapa pata arrarrkpi kamartukpun ngartu tuka ngaralk wu la kiwuma lagarr
la puka kangkuwurrun ta wenat wiyu wu.
7 Malany wenat kangpatpi ta mulil ngartu,
la wenatapa ta kangpatpiga nungmurrunti ngartu.
Wenat kawunpukiki ta wulatpiyi tuka arrarrkpi pata kangpungula ta wenat wiyu wu,
la wenat kangpunma wu amparrkamparrk ta tukapa ta God nuyu ta wulatpiyi.’
8 Kayirrkapa ta nuwurri wiyu nuwurru. Murnin nuwurri kutpilkpungeny nuyu God nuyu ta wulatpiyi la nuwurri kurrungatpi jir ta arrarrkpi kangpungula ta wulatpiyi wu.”
9 Kayirrk la wenat angkat Jesus inilakulangung pu, yanat iminy pu, “Nuwurripa kutpilkpungen la kurrunjarrun parak la kurryun kirrwara tuka God nuyu ta wulatpiyi la kurrunjarrun parak tuka nuwurri wiyu nuwurru ta wulatpiyi.
10 Tukapa kangmin parak: God iminy nuyu ja Moses, ‘Anpanamin pu pata arrarrkpi awuntayatayan pata tuwarlkparrakanut.’ La Moses animirrawung tuka ta wulatpiyi:
‘Nuwurri kutpamartukpun wu pata punyi la kamu.
Kapin nganti ja awunpannyarnama kamu la punyi, yanat akutju kurriwanawun iwamaju ja arrarrkpi!’
11 Kurlingka nuwurri kurrungpurrun ja arrarrkpi kimin nuyu ja punyi la kamu ‘Kapin ngapi atjirtiking nuwurri ta nuwutparlkparrakanut arrarrkpi la makiny, ngapi marrik kurrunu nuwurri ja kurrimiyarma nuwurri murnin ngapi ngiwarlkung ngiwanawn ja God.’
12 Kurlingka nuwurri kurrungpurrun nungmalal ta marrik imi wu pata punyi la kamu tuka marrik awuyitiking la annyatping tuka yanat wiyu nuyu?
13 Nungpakapa kangmin parak ta nuwurri kurrungpanama warak ta God nuyu ngaralk la wenat pata arrarrkpi angkayarrun nuwurru ta nuwurri nuwurru ta wulatpiyi. Nuwurripa kutpin tukapa akut la akut.”
Puka pata arrarrkpi tuka wanji wu kangkuwurrun ta nungmurrunti warak wakapa kawungurrin arlalng
(Matthew 15:10-20)
14 Kayirrk la Jesus ilajantiny pu pata arrarrkpi iminy pu, “Kutpanalyu ngartu la kurrungpawurrun mira ta ngapi ngamin nuwurru.
15 Yunyi kurrungpurrun mira ta kurrata ta walij tuka nuwutakpirij la kurrungpawurrun mira tuka kurrkinka parangju. Malany God iwanalyu ta aliwi kangmalkpa tuka nuwutakpirij yanat iwanamin nuwurru nuwurri aliwi kurrungatpi tuka nuwurrkijalk.”
17 Kayirrk la Jesus awunnyarutpan la yurlgeny wukej iwaning. Malany pata awarrangung rtil wiyu nuyu iwulakajpung aminy nuyu, “Tuka ta ngaralk ta nuyi kannginka kiki kangmin parak?”
18-19 Kayirrk la Jesus iminy pu, “Kurlingka nuwurri kalajarr marrik kurrungpurru mira? Kurralyunyi, kapin ta walij kurrata nakapa kawarra warak tuka wurak nuwurru malany ta warrwakapa la kapalkpa tuka awalijap ta kurrampalk ta kutja. Naka marrik awarray warak tuka walmukpuk. Malany ja God atjayanyjing ta walij la marrik imi nuwurru nuwurri ta nuwutpurrunti.” (Tukapa ta Jesus iminy pu tuka wularrut angpuyarruning tuka yara ta walij marrik apulanyi la ta kayirrk tuka awk ta walij arrapanala yirrk murnin nungmalal yirrk.)
20-23 La Jesus angkat awunnyukikang pata awarrangung rtil wiyu nuyu, yanat iminy, “Arrarrkpi kangkuwurrun tuka wanji wu ta aliwi wenatapa kawungurrin arlalng - kayirrk la wenat kamajpungkin kangpuyarrun ta aliwi - la God kimin puka pata weliwiyut. Tukapa ta wenat awanamin parak:
La wenat angkawurru ta wenat wiyu wu ta aliwiyut.
La muj wenat kawarra warak kawu rtil pata wera.
La muj wenat kamangirrakan.
La wenat muj iwumiyarmang kapin pata wera arrarrkpi kiwetpi.
La wenat muj awuling wumpulaj.
La wenat muj marnti awuntuwu la amajung pata wera pata arrarrkpi.
La muj wenat awarray purup la ja jara wularrut iwurnyakpiny.
La muj wenat angpularrukuy nuyu pata arrarrkpi.
La muj wenat awuntuwu namarlaja pata wera pata arrarrkpi.
La muj wenat kamin mali wenat wiyu pata wingurlyak mira.
La wenat kangkuwurrun tuka wenat wiyu wu.
La wenat muj ami ta aliwi tuka kangmalkpaga wu tuka wanyji.
La muj wenat ami ta nungmurrunti aliwi.
Nungpakapa ta aliwiyut kangmalkpaga tuka kangkuwurrun tuka wanji wu. Ta karrungatpi nungmurrunti la God kimin puka pata arrarrkpi tumurrunjut.”
Jesus inyayawng la yemin jita warramumpik jita inymartukpung nuyu
(Matthew 15:21-28)
24 Wakapa Jesus imajpungkiny awunnyarutpan pata awaning Galiliee ta kunak yuran imalkpany tuka kunak ta wungurlaj Tyre. Tukapa ta kunak tuka wanyji kurrula. Wakapa Jesus yuran yurlgeny tuka kurrampalk la iwaning palat wakapa tuka marrik nganti aniwurruni tuka yurlgeny la makiny. Pata arrarrkpi awalyungan ta yanat iwaning tuka kurrampalk la wenat awuranka amalkpany nuyu.
25-26 La ninyarakap jita warramumpik inyjangaling. Malany marrik Jew jita warramumpik la inyanat ninypuran ta kunak wungurlaj Phoenecia wakapa ta Syria ngaw. La jita inyanat inyalkpany ngaw ingatpang ja yaliwi tuka ninyngijalk pularr. Malany wakapa inyarran parak tuka Jesus ilangaling, mawalkanyiny tuka yurnu nuyu. Wakapa inypurlkpungkang nuyu inyminy nuyu, “Kokanyi yirrk ngaw ja yaliwi jita ngapi ngalkpany!”
27 Kayirrk la Jesus iminy ngaw, “Ngapipa ta Jew ngatpuran. La ngapi ngawunpayatayan pata ngapi ngartu pata arrarrkpi werrk, la nuwurri marrik ta Jew arrarrkpi. Nungpakapa ngapi ngawunpanalikpi werrk pata warranyngiw ngartu. La marrik nungmalal ta ngapang warak ta wenat wu la ngartakay warak ta walij tuka luluj.”
28 Wakapa jita warramumpik inynginkan inyminy, “Aralpa, nuyi ta Ngarrunukiki. Pata luluj kawulangali wilik tuka kamalangali palapala kapula awalinyjinyut ta walij. Tuka katja yurrjurr warranyngiw kapatpi wirijpirij. Ngapi marrik Jew parangapa la ngungpurrun nungmalal ta arrkpayirtiki.”
29 Wakapa Jesus iminy ngaw, “Nungpakapa nungmalal anminyka ngartu. La nuyipa kayirrk kanmartukpun ngartu. Kayirrkapa nuyi anpanuraka kunak. La ngapi nginyngulakantiny la ja yaliwi inyarutpan jita nuyi anngalkpany ngaw.”
30 Wakapa jita nigi inyurakan tuka kunak inyngayawng jita inyalkpany ngaw inyung angkat tuka palapala la ja yaliwi inyarutpan.
Jesus iningulikiny ja inimany kalajarr
31 Kayirrk la Jesus annyarutpan ta wungurlaj Tyre la yarran parak imalkpany ta wungurlaj Sidon, la yanat yarran parak inimarrawulngan aril tuka wurl ngaw Galilee yarran parak ta kunak wungurlaj ‘Wurrkamaj Yurnu la Wurrkamaj Yurnu Kunak’.
32 La wera pata arrarrkpi iwumanyka ja arrarrkpi nuyu Jesus. Nuka ja arrarrkpi ja inimany kalajarr la marrik inginkanyi mira. La pata arrarrkpi pata jawirna nuyu nakapa wenat iwulakajpung Jesus aminy nuyu, “Kawutpanyi ta yurnu tuka ngarri jawirna ngarru la kuwangulakan la iwangulikin.”
33 Kayirrk la Jesus inimany parak nakapa ja arrarrkpi awarran parak la awunparutpan pata arrarrkpi la wakapa atjutpan ta yurnu nuyu tuka arrarrkpi larnngalk nuyu. Kayirrk la Jesus iminy juk tuka yurnu nuyu la anyatpung ta ngaralk nuyu ja arrarrkpi.
34 Wakapa Jesus yukeny yurrng tuka kuynu la ilingan iwarruj nuyu ja arrarrkpi. Yanat iminy, “Ephphatha!” tuka kangmin parak, “Anmatpalanti!”
35 La wakapa tuka iminy parak manjat ja arrarrkpi yalyungan la inginkan ta ngaralk martapapa mira.
36 Kayirrk la Jesus imurnanganiny parak iminy pu, “Yunyi kurrungunma wu tuka kiki ngaminy.” La wenat marrik awalyunyi nuyu ja Jesus. Angkat iminang pu, “Kutakujpina!” la angkat wenat aminang pu pata arrarrkpi, “Ja Jesus iningulikiny ja arrarrkpi.”
37 Amparrkamparrk awurlkpalangkeny la aminy pu la wemin, “Jesus iminy kirrk tuka manjat mira. Yanat kawuningulakan pata kalajarr la pata marrik awunginkay ngaralk - yanat kawuningulakan pa nuyu awanginka.”