4
Jesus annyunmangung pu ja arrarrkpi innyakangung wanpirlk
(Matthew 13:1-9; Luke 8:4-8)
Malany Jesus yarran parak tuka wurl inimany rtalk awunnyukikang. La wakapa pata napulurrumpi pata arrarrkpi iwuwulngan aril awanalyu nuyu. Malany wimurra pata arrarrkpi la Jesus yarran parak ilatingan tuka kapala la yuran ap. Wakapa iwulirrngkantiny parak awuran ap tuka wawurri pata awaning awalyung nuyu la ininyang monmon wu. Wakapa yanat annyunmangung pu la awunnyukikang wugarra tuka iminang pu.
Kayirrk la Jesus annyunmangung pu, yanat iminy, “Nuwurripa kurralyunyi ngartu. Nuka ja arrarrkpi atimiyarmany apaniyurlka wanpirlk Malany ta innyakakan tuka kunak yara yuran yurrjurr tuka alan. Malany awuranka karlurri iwuwany kirrk ja wanpirlk. 5-6 La yarrangung juju ja arrarrkpi innyakangung akutju la yara yangkung yurrjurr tuka waryatparyat tuka kunak anyung anyak la wakapa waryatparyat anyung. Malany apalkpanyka ta aparligaj murnin marrik annyunyi wumurra ta kunak la anyung wumurra ta waryat. Malany inyakatakan imurranyminy ja wanpirlk kayirrk la ta inymajpungkinyka jita muwarn apelkpiny ta aparligaj la apajungan murnin mata mamarligaj marrik angena ta kunak awarranyi warak wukej. Malany ta apalkpanyka ta aparligaj apelkpiny.
La nukapa ja arrarrkpi yarrangung akutju la innyakangung yara ja wanpirlk la yangkung yurrjurr tuka wikulk ilangaling. Malany ta apalkpanyka ta aparligaj la atiwutikiny nakapa wikurl pa marrik muj apalkpanyi ta wun ngaw.
La yara ja wanpirlk innyakangung naka yangkung yurrjurr tuka nungmalal ta kunak tuka apalkpanyka ta aparligaj la apurranyminyka la akatpang apurra ta wun ngaw yara 30 la yara 60 la yara ngarrkarrk kurlajuk.
Kayirrk la Jesus iminy, “Kurralyunyi nuwurri kutpatpi larlngalk kurrungpawurrun ta ngapi ngamin nuwurru.”
Jesus awunpaniwilkpun pata kawalyu nuyu la pata marrik awalyung nuyu
(Matthew 13:10-17; Luke 8:9-10)
10 Malany Jesus awunnyarutpan pata napularrumpi iwaning. Malany yanatapa la pata 12 wingurlyakut pata awarrangung rtil wiyu nuyu la wera pata arrarrkpi awaning rtil. La iwulakajpung aminy nuyu, “Kulakulanyi mira ngarru tuka kungunmangung ngarru.”
11 La Jesus iminy pu, “Nuwurri ta karrara rtil, nuka ja God kanimiyarma ta nuwurri kurrungpawurrun mira ta ngapi ngilakuliny nuwurru. Tukapa ta kannyunma ja God ja Kiwken ngarrurru amparrkamparrk. La wera arrarrkpi pata marrik muj ngapi nganpuyarru, wenatapa marrik angkumang la awalyung. Kayirrkapa marrik ngungunmay wu ta kanyu ta wulatpiyi. 12 Wakapa ngamin murnin kanyu warak ta wulatpiyi tuka God nuyu ja jurra kanyunmaga ta aralpa mira:
Nungpakapa awanuken pata arrarrkpi. Angkayan
la marrik angkumiyarmang angkuwurru ta ngapi ngamin pu.
Kapin ta awanalyu ta ngapi ngamin pu
naka marrik muj angkumiyarmang angkumang mira ta wulatpiyi nuyu God.
La kapin ta awalyung, angkuwurru mira ta ngapi ngamin pu la amilkpunge nuyu God,
nakapa yanat annyakay wu ta aliwi awk kamin. Parangapa la marrik angkumiyarmang angkuwurru ta nungpakapa.
Kayirrk la Jesus annyunmangung pu tukapa kunak la wanpirlk
(Matthew 13:18-23; Luke 8:11-15)
13 Kayirrk la Jesus angkat ininnyang monmon pu. La yanat iminy, “Kurlingka marrik kurrungpurru mira ta ngungunmangung nuwurru? La ta marrik kurrungpurru mira nakapa nuwurri marrik kurrungpurru ta ngiwalakula nuwurru ta kayirrk.
14 La tuka ngungunman nuwurru, arrarrkpi ja innyakangung wanpirlk atiyurjiny ta walij. La tukapa kapin ja arrarrkpi kanyunma tuka God nuyu ta wurluj pa awanalyu pata arrarrkpi.
15 Malany tukapa ta ngungunman, ja wanpirlk yuran yurrjurr tuka alan, la ta kunak nakapa arnangkat, malany wakapa ja wanpirlk yung yurrng. Malany marrik muj mamalkpanyi mata mamarligaj mata wurrwurr. La kapin nukapa ja wanpirlk kannyunmaga ta God nuyu wulatpiyi. La wera pata arrarrkpi marrik awalyung nuyu God. Malany nungpakapa kangpuyarrun ta arnangakat ta alan. La puka pata karlurri kapin yaliwi ja karriwarnangajpun Satan. La yanatapa kiw ngilikilik wu wakapa wenat kawarra pularlngalk ta ngaralk nuyu ja God.
16 Tukapa ngungunmangung nuwurru ta kunak nakapa waryatparyat kirrk. Malany kapin arrarrkpi pata kamin marrmarr kawalyu nuyu God wulatpiyi la wenatapa kamartukpun kirrk nuyu. 17 La muj puka pata arrarrkpi kamartukpun ta wulatpiyi nuyu la wera kangpungula wu lirri. Wakapa wenatapa kiwuwun larr marrik muj awalyung ta wulatpiyi. Wakapa wenat kamilkpungen kiwun kirrwara la kangkumarrajpun parak kangparutpa God nuyu ta wulatpiyi.
18 Tuka ngungunmangung nuwurru ja arrarrkpi innyakangung ja wanpirlk tuka wikurl mata angawuning rtal wakapa marrik apalkpanyi la apurranymina. Kapin pukapa pata arrarrkpi pata kawalyu nuyu God ta ngaralk, 19 kayirrk la wenat wiyu kanima put wu ja yaliwi. Malany wakapa wenat kangkuwurrun wumurra mira ta wenat wiyu wu akutju. La wenat muj kiwuwurrun rrupiya ja kawunyaka-arlarlng. La wenat kiwumiyarma akut ja jara ta wu wiyu wakapa kiwuwurrun marr. La muj kangkuwurrun parak ta wenat wiyu wu wakapa kanima put wu ta God nuyu ta ngaralk, la nungpakapa puka pata arrarrkpi marrik iwarnartpikping mira ja God.
20 Tuka ngungunmangung, ja wanpirlk ja yuran yurrjurr tuka nungmalal ta kunak imurranyminyka nungmalal, la mata mamaligaj mamurranyminy karrkpin la mangatpang wanpirlk mata wurrwurr. Tukapa kanyunmaga pata arrarrkpi wularrut kawalyu nuyu God ngaralk tuka yanat kiminka ngarrurru. La puka pata arrarrkpi kapin mata mamarligaj mata mamurranyminy mangatpang mamurra mata warnpirlk.”
God nuyu mata kangayirran marrik arrkawurlunyjay
(Luke 8:16-18)
21-22 Jesus iminy pu, “Kapin nganti yirrik ja manimangka mata kangayirran naka marrik mannyutpay tuka panikin arta? La muj marrik mannyutpay wukej tuka palapala arta? Kapin atputpay yurrng angpayirran yalayala pa arrungayanjing. Tukapa kangmin ta God nuyu ta ngaralk. Yara marrik kurrungpurru akutju la God kutpayirtiki rtil nuyu kurrungpawurrun. La yara kangparlunjin marrik kurrungpurru la God kutpayitiki rtil la kurrungpawurrun akutju. 23 Nuwurri kutpatpi larnngalk tuka kurralyu ngartu la kurrungpanama ngartu ngaralk.”
24-25 La muj Jesus iminy pu, “Kutpanalyu mira ngartu la kurrungpawurrun tuka kurralyungan. Kapin ta kurralyungan ta wurluj nakapa God kutpayirtiki kurrungpawurrun mira tuka yanat parak la kutpayirtiki tuka kurrungpawurrun mira tuka yanat nuyu ta wulatpiyi. Kapin ta marrik kurrungmang mira ta wurluj tuka ngamin nuwurru nakapa God marrik kutjirtiking kurrungpurru mira.”
God nuyu arrarrkpi kapin warnpilk kamamurranymin.
26-29 La muj Jesus awunnyukikang la iminy pu, “Ngapi ngungmiyarma ngungpanunma nuwurru tuka nuwutpurra kutpanurlgenka nuyu ja arrunimalkpany God. La kayirrk ngungpanunma nuwurru ja arrarrkpi animiyarmany atiyurjiny wanpirlk ta walij pa innyakakangung ja wanpirlk tuka kunak. Yara yuran yurrjurr tuka kunak kayirrk la yarran parak la innyarutpan ja wanpirlk. Kayirrk la apalkpanyka ta aparligaj atjanat piyu ja arrarrkpi marrik aniwurruni ta kunuka atingulangung apurranyminang la nakapa God atingulangung apurranyminang. Mata wanpirlk ta walij nakapa apurranyminy aparligaj werrk awarntulyakpiny kayirrk la apalkpanyka wun ngaw. Malany awurrurtpiny kirrk pa awuranka pata arrarrkpi apulalkuny ta aparligaj la apumany ta wun ngaw. God ja kiwken ngarrurru la arrarrkpi pata kamartukpun nuyu nakapa awanurlgenka nuyu wigarra yirrk kapin ja wanpirlk tuka kayirrk ngungunmangung nuwurru.”
Kiki angmi warak ta awungalmega pata God nuyu arrarrkpi?
(Matthew 13:31-32,34; Luke 13:18-19)
30 Kayirrk la Jesus iminy pu, “Ngapi ngungpurruning tora ta ngungpanunma nuwurru tuka kurrungpawurrun mira tuka arrarrkpi pata arrunimalkpany God nuyu. 31 La kayirrk parak God nuyu arrarrkpi kapin wanpirlk ja ilijap. La kurrungpurrun mata walurru ja wanpirlk ilijap mira arta? 32 Malany ta kiwuyurka nakapa kapalkpa ta aparligaj kayirrk la kawarntulyakpin ta karrkpin warrwak ta kamamurranymin mata karrkpin mira la kamangatpi magarra mata mamawurr wularr. Malany pata karlurri awk kawaga kangpungula kunak la kawani mawngkumawngku. Nungpakapa kangmin parak wu pata God nuyu arrarrkpi ta awungalme.”
33-34 Jesus inilakulangung pu tuka iminang pu pata arrarrkpi. Wakapa Jesus la pata awarrangung rtil wiyu nuyu awaning palat ininnyang monmon mira wu ta wulatpiyi.
Jesus atilakujpan ta marlu la marrngarla pa angpung mapurlarr tuka wurl ta karrkpin
(Matthew 8:23-27; Luke 8:22-25)
35 Wakapa akutju Jesus awunnyukikang pata arrarrkpi la jita muwarn wularrut inyurying parak la yanat angkat ilatikinang tuka kapala. Pa ilakujpiny tuka awunyukikang la iminy pu pata awarrangung rtil wiyu nuyu, “Arrungpanawun pirl wurrkaraga.” 36 Malany yara awunparutpan pata arrarrkpi warrwak la pata awarrangung rtil wiyu nuyu angkuwuning parak angkuwuning pirl wurrkaraga. Yara pata arrrarrkpi awulatingan tuka kapala ja jara awk pa awunpuyarruning parak.
37 Malany wakapa orka marlu apukpangung ta natatparlangkat pa ta wupaj awunngawuning la antatinang parak ta wupaj tuka kapala. Wularrut yarlgenang parak ja kapala. 38 Jesus yurnparrang tuka wurlun la aniwalkariny ta wanji tuka palungang. La pata awarrangung rtil wiyu nuyu amurtpiny pa iwikpung la awulajantung aminy nuyu, “Oy! Nuyi ta Ngarrunukiki, ngarrurripa arrkpanarlkan la nuyi marrik ngarrunpurru! La kiki anmina warak!”
39 Jesus imajpungkinyapa la ilarrajpany kayirrk la inginkan iminy ngaw ta marlu la marrngarla, “Anjintuna!” Parangapa la angpung mapurlarr marrik muj kunuka iyirrnguna.
40 Jesus iminy pu pata awarrangung rtil wiyu nuyu, “Kunuka nuyu kutpurtpin? Kurlingka marrik kutpartukpu ngartu?”
41 Pata awarrangung rtil wiyu nuyu amurtpiny mira la aminy pu la wemin, “Arta kurrayanti! Ta inginkan ta marlu la marrngarla amartukpung nuyu! Yanat ja Nulawarrkurlyak mira!”
4:2 Luke 5:1-3 4:12 Isaiah 6:9-10 4:21-22 Matthew 5:15; Luke 11:33 4:21-22 Matthew 10:26; Luke 12:2 4:24-25 Matthew 7:2; Luke 6:38 4:24-25 Matthew 13:12; 25:29; Luke 19:26 4:26-29 Joel 3:13