8
Women who Accompanied Jesus
Pu it ahpiy pantaqw pam, tutskwat aṅ ahsupoq nakwsu, wuhkokitsókinawita, pu pay kitsókinawita; nihqe God mönwtunatyayat ahpiy lomatuawit nuhtumi yuaatinuma. Noqw ima pakwt lȫq sihk̇ay’taqam put aw nánatuwnayaqam put ámumya. Noqw hakim mómoyam piw put amum hinnumya. Pumuy amuṅaqw haqawatuy amuhpiy pam qalomáhihikwsimuy ipwa, pu haqawatuy hihta akw qa pasiwyuṅqw, pam pumuy qalaptsina. Pu pam hakiy wuhtit Mary yan mātsiwhqat aṅqw tsáṅe’nihqamuy nukpanhihikwsimuy ipwa. Pam hak wuhti Magdala‐kitsókit ep sinoiwta. Noqw pam put amum hinma. Pu hak Joana, Moṅwi Herod hihta himuyat aw tunatyawtaqat Chuzat nȫmaata, pu hak Susana, noqw pu ahpiy wūhaknihqamu. Ima mómoyam hihta himuy akw put paaṅwantota.
The Parable of the Sower
(Mt 13.1-9; Mr 4.1-9)
Noqw k̇aysiwhqam sinom put aw tsovalti; pu ahsupoq kitsókit aṅqw sinom put aw öki. Noqw tūwutsit hihta tuawi’taqat yuaaykuqe amumi paṅqawu: Hak tāqa tsalakin’uyto. Nihqe pam uylawhq, pēhu poshumi pöhpava yēvaya. Noqw sinom put atsmi wukukuykuyaqw, pu súmawuy aṅ masay’yuṅqam put soswa. Noqw pēhu pik̇aqlöva yēvaya; nihqe panis kuyvat, pay tsahkwi, qa halasaminiqw ōviy’o. Noqw pēhu kutqölpa yēvaya. Noqw kūta amum aṅ kuyvaqe, put lakna. Noqw pēhu lomatutskwava lö́hö, nihqe kūkuyvaqe, tsivót‐sikip sunat hóyokiwtaqat aniwnaya. Yan pam lavayhtit, pu a’nö paṅqawu: Tuqayvastotaa, uma pi naqvuy’yuṅwa!
The Purpose of the Parables
(Mt 13.10-17; Mr 4.10-12)
Noqw put aw nánatuwnayaqam put tūviṅtotaqe, aw paṅqaqwa: Noqw ya i’ tūwutsi hihta tuawi’ta? 10 Noqw pam paṅqawu: Uma hapi God moṅwtunatyayat ep himu tupkiwyuṅqat māmatsyaniqat pam pantaqa umuṅem yukiwta. Nīk̇aṅw imuy pay amumi pam tūwutsit akw yuaatiwa. Puma as aw tayk̇ahk̇aṅw, soon tutwani; pu tūqayk̇ahk̇aṅw, soon māmatsyani.
Jesus Explains the Parable of the Sower
(Mt 13.18-23; Mr 4.13-20)
11 Noqw tūwutsi it hapi tuawi’ta: Poshumi hapi God lavayiata. 12 Noqw pöhpava lö́hökqa hapi imuy amunyuṅwa. Hakim lavayit as nanaptaqw, āpiy pay Nukpana pite’, unaṅwayamuy aṅqw put ipwaṅwu, nāphisat k̇a puma put tūtuptsiwe’, ayo nö́ṅakniniqw ōviy’o. 13 Noqw pik̇aqlöva lö́hökqam hapi imuy amunyuṅwa. Hakim lavayit nanapte’, hahlayk̇ahk̇aṅw put kwusuyaṅwu. Noqw pay lavayi pumuy unaṅwayamuy aṅ qa hūrs ṅapkiwtaqw, puma as hihsavo tuptsiwni’yuṅt, unaheppit aw ök̇e’, pay ayo lasyaṅwu. 14 Noqw kutqölpa lö́hökqa hapi imuy amunyuṅwa. Hakim lavayit nanaptaqe, pahpiy aṅ hinwisa. Nihqe puma yep qatist aw tunatyawk̇ahk̇aṅw, pu hihta himuy‐nik̇aṅw pu kwaṅwáewhpit ep hahlayk̇ahk̇aṅw, lavayit qa aw tunatyawyuṅqw, pam qa hihta aniwnaṅwu. 15 Noqw lomatutskwava lö́hökqa hapi imuy amunyuṅwa. Hakim lavayit nanapte’, lomaunaṅway’k̇ahk̇aṅw, qa paysoq put kwusuyaṅwu. Noqw puma nakwhani’yuṅqw, lavayi unaṅwayamuy epeq hihta aniwnaṅwu.
A Lamp under a Bowl
(Mr 4.21-25)
16 Qa haq pi hak wihqöhit úwiknat, tsaqaptat aqw kuhtaṅwu, pu sen puvuwhpiy atpipoq put pánaṅwu. Pam qa panhtit, tsotsókpiyat aqw put tsok̇aṅwu, ep yuṅtaqam tālat aw tāyuṅwniqat ōviy’o. 17 Pi qa himu tupkiwtaqa qa mātaqtini; piw qa himu tupkiwtaqa qa nanaptiwe’, aṅqe’ kúrukni. 18 Paniqw ōviy uma tunatyawk̇ahk̇aṅw tūqayyuṅwni. Pi himuy’taqat hapi aw himu noiwni; noqw pay ṅastanihqa sohsok himuy kwayhni, hikis as pay suhpan hihta himuy’taqeyu.
Jesus’ Mother and Brothers
(Mt 12.46-50; Mr 3.31-35)
19 Pahsat pu put tupkomat yuy amum pep öki; nīk̇aṅw kurs hin put aw ökini, sinom aw hūrs tsovawtaqw ōviy’o. 20 Noqw hakim put āawnayaqe paṅqaqwa: Uhtupkom uṅuy amum ihpaq hoṅk̇ahk̇aṅw, as ūmi hiṅqaqwaniqey nānawakna. 21 Noqw pam lavayhtiqe pumuy amumi paṅqawu: Ima hakim God lavayiyat aw tūqayk̇ahk̇aṅw, put aṅ hinwisqam hapi itupkomu, pu íṅuu.
Jesus Calms a Storm
(Mt 8.23-27; Mr 4.35-41)
22 Noqw pam hisat aw nánatuwnayaqamuy amumum pākihut aqw pákihqe, amumi paṅqawu: Itam kurs wuhkovatuphat ayoqwat aqw nö́ṅakni noqw puma paṅqw hoyóyoykuya. 23 Noqw pumuy pāvaqe hoyóyoytotaqw, pam puwva. Noqw patuphavaqe a’nö hukvaqw, amumiq pāhu ohpokq, puma tusiewhtoti. 24 Noqw puma Jesus awyaqe, tātaynayaqe, paṅqaqwa: Moṅwi, Moṅwi, itam so’ni. Pahsat pu pam qatuptut, hūk̇aṅwuy, pāhut a’nö hoṅvantaqat enaṅ mēwa. Noqw pam qe’tiqw pas sutmakma. 25 Noqw pam pumuy amumi paṅqawu: Uma hinoqw qa tuptsiwni’yuṅwa? Noqw puma tsātsawnaqe, k̇ātayyuṅqe nānami paṅqawu: Is uti i’ hak himu tāqa! Hikis pi pas hūkaṅwuy pāhut enaṅ mēwaqw, puma aw tūqayyuṅwa.
Jesus Heals a Man with Demons
(Mt 8.28-34; Mr 5.1-20)
26 Pahsat pu puma Galileet ayaṅqwat Gadaret ep sinmuy tutskwayamuy ep öki. 27 Noqw pam tutskwat aw yamakq, hak tāqa kīṅaqw put ahsawva. Pam hak wūyavo nukpanhihikwsimuy akw tuyqawiwtaqe qa yuwsi’ta; piw qa kīve qatut, tuamtuhsöt aṅ ki’tinuma. 28 Noqw pam hak Jesus túwahqe, a’nö hiṅqawht, put atpipo nātuvat, pas tönay aṅqe’ paṅqawu: Ya um nuy hinhtiniqat nāwakna, Jesus, uma pas Sus’oveqnihqat God Tíata? Um okiw nuy qa hintsanni. 29 (Tuyoy’ewakw hikwsit tāqat aṅqw yámakniqat Jesus aw paṅqawhq, ōviy yan lavayhti.) As sivanamiqlölöt akw put somyat, put hok̇asomyat pu tūtuwala. Noqw pay nukpanhikwsi qa sūs tāqat tuyqawve’, somhpiyat tutkitat, qayēsiwhpumihaqami put lālayṅwu. 30 Noqw Jesus put tūviṅtaqe aw paṅqawu: Ya um hin mātsiwa? Noqw pam paṅqawu: Qaan’ewakw hintaqamu, yan’i. Pi k̇aysiwhqam nuhpanhihikwsim tāqat ahsonmi yuña. 31 Nihqe pam pumuy haqami a’nö hötsit qa aqw lālayniqat puma Jesus aw nānawakna. 32 Noqw pep tsomot ep qaan’ewakw hintaqam pitsōtim nōnova. Noqw pitsōtimuy amuhsonmi yuṅniqat pam nakwhaniqat ōviy puma Jesus aw ö’qala. Noqw pam pumuy nakwhana. 33 Noqw pahsat pu nukpanhihikwsim tāqat aṅqw nöṅakt, pitsōtimuy amumi yuña; noqw puma pan tōnawtaqam a’nö yuhtukqe, wuhpatpelat aṅ patuphamiq tsotsó’yaqe paöysoa. 34 Noqw pumuy nopni’yuṅqam hiniwhtiqw aw yórikyaqe, watqaqe, kīve put tūawvaya, pu aṅqe’ tutskwavaa. 35 Noqw pahsat pu sinom hiniwhtiqat aw kuyvawisa. Nihqe puma Jesus aw ö́kihqe, tāqat tutwa, kurs nukpanhihikwsim put aṅqw nöṅakq, pam yuwsi’k̇aṅw, suyan wuwni’k̇aṅw Jesus kukveq qatu. Noqw puma pas tsātsawna. 36 Noqw hakim hiniwhtiqat aw yórikyaqam i’ hak as nukpanhihikwsimuy akw tuyqawiwtaqa hin qalaptuqat aw kuyvawisqamuy āawnaya. 37 Pahsat pu sohsoyam Gadara‐sinmuy tutskwayamuy aṅ ahsupoq yesqam pam pumuy amuṅaqw ahpiyniqat Jesus aw ö’qalya, puma pas pavan wuhpukyaqe ōviy pan lavayhtoti. Noqw pam pākihut aqw wūvi, haqaqw pítuhqey aqw áhoyniqee. 38 Noqw i’ tāqa as nukpanhihikwsimuy akw tuyqawiwtaṅwuqa as Jesus ámumniqey aw ö’qala. Noqw pay pam put hōnaqe aw paṅqawu: 39 Um uhkiy awnen, God uṅem hihta qaöwíhinhtiqat lalvayni. Noqw pam ahpiynihqe, hin Jesus put aṅem hihta qaöwíhinhtiqat kitsókive ahsupoq tunvotna.
Jairus’ Daughter and the Woman who Touched Jesus’ Cloak
(Mt 9.18-26; Mr 5.21-43)
40 Pu Jesus ahoy pituqw, sinom hahlayk̇ahk̇aṅw put ahsawvaya, puma put nuhtayyuṅqe ōviy’o. 41 Noqw meh, hak tāqa Jairus yan mātsiwhqa, tsotsvalkive moṅw’iwtaqa, Jesus aw pítuhqe, put kukmiq nātuvat, pam kīyat awniqat put aw ö’qala. 42 Pam sūkw manti’taqw, pam okiw mómoki. Māna pakwt lȫq sihk̇ay’taqat pahsa’haqam yahsaṅwni’ta. Noqw Jesus put ámumniqw sinom put aṅqw hūrs homimitiwisa. 43 Noqw hak wuhti pakwt lȫq sihk̇ay’taqat yahsaṅwuy aṅ uṅwáy’taqa pep nuhtuma. Okiw pam as tūtuhiktuy amuhpa’ sohsok hihta himuy sohsoko. Noqw qa hak put qalaptsina. 44 Noqw pam hak wuhti Jesus ahkwayñavo aw pítuhqe, yuwsiyat qalawṅwayat aw toṅo. Noqw pahsat pay put uṅwáat súlawhti. 45 Noqw Jesus paṅqawu: Ya hak inumi toṅo? Noqw sohsoyam qa púmayaqey paṅqaqwaqw, pu Peter suṅwámuy amumum put aw paṅqawu: Moṅwi, pi sinom k̇aysiwhqam ūmi homimitotaqw, pas piw hak ūmi tóṅokqat um tūviṅlawu? 46 Noqw Jesus paṅqawu: Pay pas hak inumi toṅo; ōviy pi inuhpiy öqala yamakq, nu navota. 47 Noqw wuhti pas kurs hin qa nātuwiwniqey navotqe, okiw tururutik̇aṅw, awnihqe, put atpipo nātuvat, aw paṅqawu; hinoqw pam put aw tóṅokqey sohsokmuy sinmuy amutpik put āawna, pu hin pam suqlaptuqeyu. 48 Noqw Jesus put aw paṅqawu: Itii, pay um hahlayhtini. Pay uhqapevewni uṅ pās qalaptsina. Um qa hin unaṅway’k̇aṅw nímani. 49 Noqw nāt pam yuaataqw, hak tsotsvalkit aw moṅwit kīyat aṅqw pítuhqe, moṅwit aw paṅqawu: Pay okiw uhti mōki; pay um Tutuqaynaqat qa aw nunuiṅni. 50 Noqw pay Jesus put navotqe, aw paṅqawu: Pay um qa hin unaṅway’tani; pay um panis‐sa tuptsiwni’tani; pay soon pam qa qalaptuni. 51 Noqw pam kīmi pákihqe, sinmuy yuṅniqat pumuy mēwa. Hal pay Peter, pu James, pu John, pu mānat náat‐nit pu yuat, puma aw yuṅniqat paṅqawu. 52 Noqw kīve pay yuṅqam sohsoyam tsaykik̇ahk̇aṅw ókiwlalwa. Noqw pam amumi paṅqawu: Uma qa tsaykitani, Pam qa mōki; pi pam pūwi, kita. 53 Noqw puma aw tutsíwtsuyhti, suyan pi mokpuniqw ōviy’o. 54 Noqw pam sohsokmuy paṅqw lālayht, mānat māyat ṅuat, aw paṅqawu: Māna, wunuptuu. 55 Noqw put hikwsiat ahoy aw pituqw, pay pahsat pam qatuptu. Noqw puma hihta put nopnayaniqat pam amumi paṅqawu. 56 Noqw put naat yuyat amum k̇ātayta. Noqw Jesus pay puma pep hiniwhtiqat pas qa hakiy āawnaniqat amumi qaöwítutapta.