11
Jesus’ Teaching on Prayer
(Mt 6.9-13; 7.7-11)
Noqw hisat pam haqam nāwaknaqe yukuqw, suhk̇a put aw nánatuwnaqa aw paṅqawu: Tutuyqawhqa, um as itamuy hin nāwakintotaniqat itamuy tutuwnani, ura John put aw nánatuwnayaqamuy hin tutuwnaqat pan’i. Noqw pam pumuy amumi paṅqawu: Uma nānawakne’, kitotamantani: Itanaa, ōveqatsit ep qátuhqa, nam uhnatṅwani pas k̇aptsi’tiwaa. Nam uhmoṅwtunatyay aw pítuu. Nam uhtunatya tūwaqatsit ep pasiwhtii, ōveqatsit ep hin pasiwhtiqey pan’i. Um okiw nāqavo itamuy itahtunösmakiway huylawni. Pu um okiw itahqaanhtipuy itamuhpiy ayo yúkuni; pay itam sohsokmuy itamuhpewi qaanhtotiqamuy amuhpiy put ayo yuykutiwisa. Pu um okiw itamuy unaheppit qa aṅ tsāmi’mat, hakiy qalolmat aṅqw itamuy ayo ōoyhtimani, pay yan’i. Pu pam pumuy amumi paṅqawu: As kurs haqawa umuṅaqw kwātsi’te’ suhtokihaq put awnen, aw paṅqawni: Ikwatsi, um as payhkomuy pölavikit nuy nasimokmaqani. Taq ikwátsi waynumqe inuhpe pituqw, kurs nu hihta put nopnani, kítani. Noqw pam ahpaṅaqw lavayhte’ paṅqawni: Um nuy qa soontsahtsanni. Pay ikiy uhtsiwta; noqw itim inumum tōk̇a. Kurs nu hin uṅ máqaniqe ōviy qaqtuptuni, kítani. Nu umumi paṅqawni: Pay soq pi pam put kwātsiatniqw, pam put qa máqani. Nīkaṅw pam put aw qatūqayhq, nawus pam qatupte’, put hihsa’haqam hintsanniqat pahsa’ put máqani. Noqw nu umumi paṅqwni: Uma hihta ōviy tūviṅtotani; nen uma put makiwyani. Uma hihta hepyani; nen tutwani. Uma pöṅö́ṅöykinayani; noqw umumi hötsíltini. 10 Pi hak hihta tūviṅtaqa hihta makiwṅwu; pu hepqa túwaṅwu; pu pöṅö́ṅöykinaqat aw hötsíltimantani. 11 Sen uma haqawa hakiy náatniqw, uhti ūmi pölavikit tūviṅtaqw, ya sen um put owat máqani? Sen pākiwuy ōviy tūviṅtaqw, ya sen um tsūat put máqani? 12 Hal sen pi pam nöhut ōviy tūviṅtaqw, sen um putskohmoktaqat put āawnani? 13 Noqw kurs pay as uma qalomáhink̇ahk̇aṅw umuhtimuy hihta nukṅwat huytotaniqey tuwi’yuṅwa. Noqw tis pas Umuna ōveqatsit ep qátuhqa put aw Qahováriwtaqat Hikwsit ōviy tūviṅtotaqamuy soon qa máqani.
Jesus and Beelzebul
(Mt 12.22-30; Mr 3.20-27)
14 Noqw Jesus nukpanhikwsit hakiy lavayiyat nawhkiṅwuqat put aṅqw hórokna. Noqw nukpanhikwsi put aṅqw yamakq, qayuáataṅwuqa yuaayku; noqw sinom k̇ātayyuṅwa. 15 Noqw pay pumuy amuṅaqw haqawat paṅqaqwa: Pam nukpanhihikwsimuy moṅwíyamuy Beelzebub aw yank̇aṅw nukpanhihikwsimuy ipwanta. 16 Noqw pētu put aw tuwantotaqw, pam k̇ātatayhpit hihta tuawi’taqat ōṅaqw pumuy amumi mahtaknaniqat put aw nānawkna. 17 Noqw pay pam pumuy tunatyayamuy mātsi’taqe amumi paṅqawu: Haqam moṅwtunatya nehpewhtiqa soon qa kīqötini; pu kīvit nehpewhtotiqam nātsik̇e’, soon haqami ö́kini. 18 Noqw ōviy kurs Satan nehpewhtiqw, ya hin put moṅwtunatyaat wúnuni? 19 Noqw kurs nu Beelzebub aw yank̇aṅw nukpanhihikwsimuy ipwantaqw, ya umumi nánatuwnayaqam hakiy aw yank̇ahk̇aṅw pumuy ipwantota? Ason puma umuy atsáṅhkiye’, umuy suhputsnayani. 20 Nīk̇aṅw kurs pay nu God öqalayat akw nukpanhihikwsimuy ipwantaqw, suyan hapi God moṅwtunatyaat umumi pitsíwiwta. 21 Pi tāqa hoṅvi tunipi’k̇aṅw kiy tūwale’, hihta himuy pās oyi’taṅwu. 22 Nīk̇aṅw ason put epnihqe pavan hoṅvi pite’, put aṅwute’, pam sohsok naqöyyuwsiyat aw taqa’naṅwayat nawhk̇e’, hihta himuyat kwatsmuy huytaṅwu. 23 Qa inumumnihqa hapi inuhpewiwta; pu qa inumum tsovalantaqa tatslakinta.
The Return of the Evil Spirit
(Mt 12.43-45)
24 Tuyoy’eway hikwsi sinot aṅqw yámak̇e’, haqe’ qa pay’taqat aṅ hinnumṅwu, haqam nāsuṅwnaniqe ōviy’o; nit qa tuwe’ paṅqawṅwu: Han pi pay nu ikiy aṅqw yámakqey aw áhoy’i, kítaṅwu. 25 Pu pam ep pite’, pās maspiwk̇aṅw lomahintaqat túwaṅwu. 26 Pahsat pu pam ahpiynen tsáṅe’nihqamuy hīhikwsimuy nahpenihqe pas núnukpantuy aw tsamṅwu. Noqw puma aw yuñe’, ep ki’yuṅṅwu. Noqw hakiy qatsíat aṅknihqa mohtiwat epnihqe pu’ pas qalomáhintaṅwu.
True Happiness
27 Noqw pam yan yuaataqw, hak wuhti sinmuy amuṅaqw k̇ēew hiṅqawhqe aw paṅqawu: Ṅaspi hak uṅ tihta. Piw pīhuy akw uṅ yōyoṅna. 28 Noqw pam put aw paṅqawu: As um yan lavayhtinikaṅwo: Ṅaspi hakim God lavayiyat aw tūqayk̇ahk̇aṅw aṅ hinwisa, puma hapi hahlayhpit epyani, um kítanik̇aṅwo.
The Demand for a Miracle
(Mt 12.38-42)
29 Noqw pan sinom sūmi hūrs tsovawmaqw, Jesus yuaativaqe amumi paṅqawu: Ima pu’ qatsívaptsiwyuṅqam nukpansinomu. Puma k̇ātatayhpit hihta tuawi’taqat aw yórikyaniqey nānawakna, Nīk̇aṅw puma soon k̇ātatayhpit aw yórikyani, hal pas sūkw k̇ātatayhpit‐saa. Pam Tutuyqawhqat lavay’ayayat Jonas qatsíyat ep hiniwhtiqat an aw yukiltini. 30 Pi ura Nineve‐kitsókit ep sinom Jonas qatsíyat ep hiniwhtiqat akw hihta tuwi’vaya. Noqw pay ōviy hapi piw pan nu’ Sinot Tiat pu’ qatsívaptsiwyuṅqamuy amumi hihta tuawi’tani, iqatsiy ep hiniwhtiqat akw’a. 31 Hisat hin yukiltiniqat aw pituqw, tatk̇aqw moṅwi‐wuhti pu’ qatsívaptsiwyuṅqamuy amumum wunupte’, pumuy qatuptsiwniyamuy ep suhputsnani. Ispi pam Solomon wuwniyat aw tūqaytaniqe ōviy pas tūwaqalṅahaqaqw pítu. Noqw meh, hak Solomon epnihqe pas pávannihqa yep’e. 32 Ason hin yukiltiniqat aw pituqw, Ninevet ep sinom pu’ qatsívaptsiwyuṅqamuy amumum hoṅve’, pumuy qatuptsiwniyamuy ep suhputsnayani; ispi puma Jonas lavayiyat nanaptaqe nāp tunatyay aṅqw lasyaqee. Noqw meh, hak Jonas epnihqe pas pávannihqe yep’e.
The Light of the Body
(Mt 5.15; 6.22-23)
33 Qa haq pi hak wihqöhit úwiknat, haqam qamātaqpuve put tavi, sen hihta sīvut akw put kuhta. Pi pam put tsotsókpiyat ep tsok̇aqw, ep yuṅtaqam tālat tāyuṅṅwu. 34 Hakiy pōsiat tokoyat aw talni’taṅwu. Noqw ōviy kurs hakiy pōsiat pasiwtaqw, pay tokoyat aṅ ahsupoq talṅwu; pu kurs hakiy pōsiat qa pasiwtaqw, pay tokoyat aṅ ahsupoq qatalṅwu. 35 Oviy um tunatyaltiqw, uhpe tāla qa qömawvani. 36 Paniqw ōviy kurs uhtokoy aṅ ahsupoq talq, qahaqam qatālaniqw, pam sohsoy ahsupoqhaqami talni, wihqöhi suyan tālat talni’te’, ūmi talni’taṅwuqat pan’i.
Jesus Accuses the Pharisees and the Teachers of the Law
(Mt 23.1-36; Mr 12.38-40)
37 Noqw pam yuaataqw, hak Pharisee‐sinom put tūtsama. Noqw pam kīyat ep pákihqe, qatuptu. 38 Noqw pam mohti qa māvaqtat tūmoytaqw, Pharisee‐sino put aw tātayhqe, aw hin wūwa. 39 Noqw Tutuyqawhqa put aw paṅqawu: Uma Pharisee‐sinom kukyapit, pu tsatsqaptat anyuṅwa. Uma suovaam kwaṅw’ewayhtotit tukwhanayaniqey‐sa tunatyawyuṅwa, pu qalomáhintsatsk̇aniqeyu. 40 Uma núanhihtuu, puyaw ōvaqenihqat yúkuhqa ahsonṅaqwnihqat qa enaṅ yukuqw ōviy’o? 41 Tis pi uma hihta himuy’yuṅwe’, put akw tūookwatuwyanik̇ahk̇aṅwo; noqw pep pu’ amuhpa’ ahsupoq kwaṅw’ewayni. 42 Nīk̇aṅw is ohi uma Pharisee‐sínomu! uma pi umuh’uyiy aṅqw nēnevenit pakwút‐sikivo sun oyit God aw noayaṅwu; nik̇aṅw uma soq sinmuy amuṅem suan hin yukuyaniqey qe’toti; uma God qa aw unaṅway’yuṅwa. Uma as pávanyaqat tutavot aṅ ahsupoq hinwisni; pu it qa pas qatuvosnihqat aṅ pīwu. 43 Is ohi uma Pharisee‐sínomu! Uma pi tsotsvalkiva mohk̇aqe tsotsókpit pas hahlayya, pu sinom kitpik umuy k̇aptsi’k̇ahk̇aṅw umumi yuaatotaniqata. 44 Is ohi uma tutavot tūtutuqaynayaqam, pu Pharisee‐sínomu! nawip’ew hinyuṅqamu! Uma pi tūtuamit qa mātaqyaqat anyuṅwa; noqw sinom put atsva yaktaqam pumuy paṅyaqw qa tuway’numya. 45 Pahsat pu haqawa tutavot aw tuvoti’taqa lavayhtiqe, put aw paṅqawu: Tutuyqawhqa, um paṅqawhqe itamumiq enaṅ hiṅqawu. 46 Noqw pam paṅqawu: Pay panta. Is ohi uma tutavot aw tuvoti’yuṅqamu! uma pi soñawnen hihta a’nö putut mok̇ahtotat, hakiy īkwiltoynayaṅwu; nīk̇aṅw uma soq soon ṅas’ew pumuy paaṅwayaṅwu. 47 Is ohi úmaa! Uma pi God lavay’aymuyatuy tūamiyamuy aw pūhulalwa; noqw pi umanam pumuy qöqya. 48 Pas pi ōviy uma umunamuy hiniwhtipuyamuy navoti’k̇ahk̇aṅw amún unaṅway’yuṅqey mahtakni’yuṅwa, ispi puma pumuy qöqyaq’ö; noqw uma pumuy tūamiyamuy aw pūhulalwa. 49 Paniqw hapi ōviy God suan wuwni’k̇aṅw yan lavayhti: Nu pumuy amumi ilavay’aymuy hōnani, pu ituaw’a’yatuyu. Noqw puma pētuy yūyuyhnaye’ qöqyani. 50 Noqw God pu’ qatsívaptsiwyuṅqamuy hapi tukopnani, sohsokmuy put lavay’aymuyatuy tūwaqatsit yayhniwhqat aṅqaqw qöyaniwyaqat ahpiy’o, 51 It Abel qatsiyat ep’e, pu aṅk yesqamuy qatsíyamuy ep pīwu, nit pu Zacharias qatsíyat ep’e. Ura pam God kīyat‐nik̇aṅw pu hom’oyvihk̇at amuhtsave nīniwa. Nu umumi súaṅqawni: God umuy put sohsok ep tukopnani. 52 Is ohi uma tutavot aw tuvoti’yuṅqamu! Uma pi navotit aw hötahpit yawwisa. Uma aw qa yuṅk̇ahk̇aṅw, aw yuṅtaqamuy aw u’taya. 53 Noqw pam pumuy amumi yan lavayhtiqw, tutavot tutuqaynayaqam Pharisee‐sinmuy amumum put aw pās ö’qaltivayaqe, pam hīhihta lavayhtiniqat ōviy aw qa tūtuqayya. 54 Hísatniqw unahiṅqawhq nanapte’, put nēveltoynayaniqe ōviy moqmani’yuṅwa.