42
Djotjipku wäwa'mirriŋu walala marrtjina Yetjiplili märranharawu ŋathawu
42:1–24 (Joseph’s brothers came to Egypt to buy food)
1-2 Yo, ŋunha *Gaynanbuynydja wäŋa bitjarra yana bili baṉḏanydhinana räwakthina, ga ŋayi Djotjipku bäpa'mirriŋunydja Djaykuptja ga nhanŋu Djotjipku wäwa'mirriŋu walala ŋunhi wirrkina djaṉŋarrthina, liŋgu ŋathanydja walalaŋgu bäyŋuthinana. Bala ŋayi Djaykupthu ŋäkula §Yetjiplili, ŋunhi ŋatha yukurrana ŋunhala ŋorrana ruwamŋuyanhara, bala ŋayi worruŋuyu waŋana djuy'yurruna ŋunhi nhanŋuway gäthu'mirriŋunha walalanha bitjarra, “Nhä warray nhuma ŋuli marrtji bala Yetjiplilinydja ga märraŋu ŋatha ŋulaŋuru, märr ŋilimurru yakaŋga djaṉŋarrthirrinydja ga rakunydhirrinydja.” Bala yana Djotjipku ŋunhi wäwa'mirriŋunydja walala märrma'‐rulu ŋunhi ḻaw'yurrunana, bala marrtjina Yetjiplilina ŋathawuna märranharawu. Yurru Djaykupthu waŋganynhanydja ŋunhi yutjuwaḻa'nha gäthu'mirriŋunha nhanŋu yaka djuy'yurruna; ŋanyanydja ŋayi ga nherrara ŋunhimalana bäyma, bili ŋayi beyaṉiyina ŋuli ŋanya bäynha nhaltjurruna ŋula.
5-6 Martj‐gay wäŋgaŋalana walala, ga ŋunhala liŋgu bunana Yetjip nhanbala Djotjippa, liŋgu Djotjiptja yukurrana nhinana ŋunhala Yetjiptja yindina buŋgawa; ŋayina ŋurruŋu wäŋawu ŋuriki Yetjippuyŋuwunydja, ga ŋayina ŋuli wuŋiḻi'yuna yukurranha wekanha ŋathanydja bukmakku yolŋu'‐yulŋuwu ŋunhi walala ŋuli ŋathawunydja marrtjinya. Bala ŋunhiyi wäwa'mirriŋu walala Djotjipku bunananydja, dhunupana walala warrkuḻunhamina munatha'lilina, bala yana buku‐nyilŋ'thurrunana yukurrana nhanukala Djotjipkala. Ŋayi Djotjipthunydja nhäŋala walalanha dharaŋara ŋunhi nhanŋuway wäwa'mirriŋunha walalanha, yurru walalanydja ŋanya balanydja yaka warray dharaŋara. Bala ŋayi Djotjip yakayi ḻakaranhaminanydja ŋula walalaŋgala, yana ŋayi bitjarra djuḻuḻ'maranhamina ŋanyapinyay ŋayi yanapi ŋayi yaka marŋgi walalaŋgu. Bala ŋayi waŋananydja walalanha dhärukthu ḏälyuna, bitjarra dhä‐wirrka'yurrunana, “Wanhaŋuru dhuwala nhuma yolŋu'‐yulŋunydja?”
Ga walalanydja ḻakaranhamina walalawuynha walala bitjanmina, “Ŋanapurrunydja dhuwala ŋurukuy Gaynanbuy wäŋawuy, ŋanapurru marrtjina lili wuŋiḻi'yunarawu ŋathawu.” Bitjarra walalanydja waŋana. Ga mukthurruna walala yaka dharaŋaranydja, dhuŋamirri yana walala, yol ŋunhi ŋayi Djotjip. Yurru yana walala buku‐nyilŋ'thurruna yukurrana nhanŋu Djotjipku, bala ŋayi Djotjipthunydja guyaŋina roŋiyinana ŋurikiynha ŋunhi baman'ŋuwuynha, ŋunhi ŋayi ŋäthili bukaway'yina, ŋunhi walala yukurrana nhanukala buku‐nyilŋ'thurruna.
Bala ŋayi waŋananydja walalanha bitjarrana Djotjipthu, “Nhumanydja dhuwala mel'ŋu walala. Nhuma dhuwala marrtjina lilinydja, yana nhuma maḻŋ'marama marrtji nhäma wäŋa dhuwala, yanapi dhuwala ganydjarrmiriw wäŋa,” bitjarra.
10 Ga walalanydja waŋana bitjarra, “Yä‐ä‐äw yaka warray! Dhuwalanydja ŋanapurru marrtjina yana ŋathawu märranharawu. 11 Ŋanapurrunydja dhuwala bukmak wäwa'manydji walala; yaka ŋanapurru dhuwala mel'ŋu walala. Yolŋu walala wal'ŋu ŋanapurru dhuwala, yuwalkŋu.”
12 Ŋayi Djotjiptja waŋana biyapul bitjarra, “Yä‐ä‐äw! Dhuwalanydja nhuma mel'ŋu warray walala.”
13 Ga walalanydja waŋana nhanukala Djotjipkala bitjarra, “Way, ŋäthilinydja dhuwala ŋanapurru märrma'‐rulu ga märrma' bäythinyara muka wäwa'manydjinydja walala, waŋganyguŋu walkur‐märranhara. Waŋganydja gutha'mirriŋu ga liŋguna rakunydhinana, ga ŋunhanydja waŋganydhi yutjuwaḻany'tja, ŋunha bäyma mäḻu'wala nhina yukurra.”
14 Ga ŋayi Djotjiptja waŋana bitjarra, “Ŋarranydja nhumalanha yukurra gatjarr'yun yana dhuwala maḻŋ'marama, nhä nhuma mel'ŋu, mak bäyŋu. 15-16 Yurru waŋganydja nhuma yurru dhipuŋuru ŋurrukŋuru marrtjiya balayi roŋiyiyayi ga garr'yurra ŋunhi yutjuwaḻa'nha gutha'mirriŋunha, ga yurruna ŋarra yurru marŋgithirrinydja ŋunhi nhuma yuwalk yukurra ḻakarama.” 17 Bala yana ŋuliŋurunydja ŋayi walalanha ŋilitjara ḻoḻulilina ḻurrkun' walu ŋupara.
18 Dhäŋuru ŋuliŋurunydja, yurruna ŋayi djuy'yurruna walalanha waŋana bitjarra, “Ma' marrtjiya walala gäŋa ŋathana, märr yurru nhumalaŋgu yumurrkuny'tja yakaŋga djaṉŋarrthirri, 19 yurru waŋgany yurru dhiyalanydja bäymanydja nhina ḻoḻuŋuranydja. 20 Ga lilinydja nhuma boŋgaŋu gäŋu ŋunhiyi yutjuwaḻa'nhana gutha'mirriŋunha, märr ŋarra boŋguŋu ŋayaŋu‐yuwalkthi ŋunhi nhuma yuwalk yukurra ḻakarama, märr ŋarra yakaŋga yurru nhumalanha buma rakunygunydja, mel'ŋu ḻakaramanydja.”
21 Bala walala waŋanhamina walalawuy ŋunhiyi wäwa'mirriŋu walala bitjanmina, “Dhuwalanydja bitjarrayinydja ŋilimurruŋgu, bili ŋilimurru ŋunhi bumara gutha'mirriŋunha ŋilimurruŋguway, ga dhuwalayina ŋunhi marinydja. Ŋilimurru nhäŋala ŋunhi ŋilimurruŋguway gutha'mirriŋunha marilili, ga waŋana ŋayi ŋilimurrunha guŋga'yunarawu, yurru ŋilimurrunydja yaka warray ŋanya guŋga'yurruna, yaka warray ŋäkula ŋanya. Ga yurruna dhuwala marinydja ŋilimurruŋgu dhuwalana bunanana.”
22 Ga ŋayi waŋganydja wäwa'mirriŋu waŋana ŋurruŋunydja *Ropindja yäku bitjarra, “Liŋgu ŋunhi ŋarranydja waŋana nhumalanha ḏaḏawmaraŋala yakaŋuwu bunharawu nhanŋu, ga nhumanydja yaka warray ŋarraku buthuru‐witjurruna. Bala ŋayi rakunydhinana ŋunhi, ga dhuwalanydja ŋilimurruna yukurra galŋa‐yätjthirri yurru.”
23 Yo, waŋanharaminanydja walala yukurrana ŋunhi walalaŋgiyingala dhärukkurru, yurru ŋayi Djotjipthunydja dharaŋara yukurrana ŋäkula walalanha, ga walalanydja ŋanyanydja nhäŋala ŋamuŋala warray, yaka warray dharaŋara, liŋgu ŋayinydja yukurrana waŋana walalanhanydja ga wiripukurru Yetjippuyŋuwala dhärukkurru, yurru dhäruk‐märranharamirriwala.
24 Ga ŋuliŋurunydja ŋayi Djotjipthu gonha'yurruna walalanha, bala marrtjina, bala ŋäthinana yukurrana. Ŋäthina ŋayi nhinana beŋumi, ga ḏaḏawyurruna ŋäthinyaraŋuru mukthurruna, ga liliyi ŋayi roŋiyina. Ŋunhi ŋayi roŋiyinanydja lilinydja, walalanydja marrtjina dhärra'‐dharrana ŋunhiyi wäwa'mirriŋunydja walala yarrkaka. Ŋayi Djotjipthu nhäŋalanydja walalanha, bala yana dhunupa dhunupamirriyaŋalana ŋanya Djimiyannhana, waŋana bitjarrana, “Nhenydja yurru nhinana dhiyalana bäyma; ŋunhala ḻoḻuŋurana nhe yurru gulŋiyirri yukurra.” Bala walala galkara ŋanya Djimiyannhanydja bala ḻoḻulilina.
Djotjipku wäwa'mirriŋu walala gumurr‐roŋiyinana balayi Gaynanlili
42:25–38 (Joseph’s brothers returned to Canaan)
25 Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru Djotjipthu waŋana nhanŋuway ŋayi djämamirrinha walalanha ŋathawuna bathililiyanharawuna, ga waŋananydja ŋayi bitjarra, “Dhipala nhuma yurru ŋathanydja rarryu'‐rarryurra yukirriya bathilili malanyŋulili, ga balayi rrupiyanydja ŋili'‐ŋilitjarra, dhurrwaralili ŋunhi bathilili waŋga'‐waŋganygala yana bukmaklili.”
26 Yuwalkthi walala bitjarranydja yukurrana, bala yana walala ŋuriŋiyi wäwa'mirriŋuyunydja walalay ḻaw'‐ḻawmaraŋala ŋunhi bathinydja ŋathamirrinydja, bala yana wäŋgaŋala roŋiyinana.
27 Martj‐martjtjurrunana walala roŋiyinana‐a‐a, yana liŋgu wäŋgaŋalana marrtjina. Gutharr'ŋuranydja gulyurruna walala, bala nhina'‐nhinanana. Bala ŋayi waŋganydhunydja yupmaraŋala ŋunhi bathi ŋathawu wekanharawu nhanukalaŋuwu wäyingu duŋ'kiwu. Yupmaraŋalanydja ŋayi ŋunhiyi bathinydja, nhäŋala ŋunhiyi rrupiyanydja ŋunhimala warray, ŋayi yukurrana gärrina ŋunhili bathiŋura. 28 Bala ŋayi ṉirryurrunana nhäŋala, bala waŋana bitjarrana, “Way, dhuwalana dhuwala rrupiyanydja ŋarraku, liliyi roŋiyina dhuwala bathiŋura.” Bala walala bukmaknha ŋunhi wirrkina beyaṉiyinanydja.
29 Martj‐gay ŋuliŋurunydja wäŋgaŋalana, yana liŋgu bur‐bunana mäḻu'mirriŋuwa §Djaykuppa, bala yana walala ḻakaraŋalana bukmak nhä malanha ŋunhi nhaltjarra yukurrana walalaŋgu ŋunhala. 30 Bitjarra walala nhanbala ḻakaraŋalanydja yukurrana, “Ŋunha buŋgawa *Yetjippuyŋunydja rom‐ḏälnha yolŋu. Ŋayi guyaŋina yanapi ŋanapurru mel'ŋumirri, ga wirrkina yukurrana waŋananydja ŋayi. 31-32 Ga ŋanapurrunydja nhanbala yawungu ḻakaranha yukurranha bitjana ŋunhi ŋanapurru wäwa'manydji walala 12, waŋganygu mäḻu'mirriŋuwu walwur‐walwur, ga ḻakarama ŋanapurru yawungu nhanŋu ŋunhi waŋganydja ŋanapurruŋgu gutha'mirriŋu liŋgu bäyŋuthina, ga yutjuwaḻa'nhanydja ŋanapurru yawungu ḻakarama ŋunha bäyma mäḻu'wala. 33-34 Ga yurruna yawungu ŋayi ŋunhayi ḏarramu buŋgawa waŋanhanydja bitjana, ‘Nhuma boŋguŋu gäŋu ŋunhi yutjuwaḻa'nhanydja gutha‐ŋalinha nhumalaŋguway dhipala, ga yurruna ŋarra boŋguŋu marŋgithinydja nhumalaŋgu, ŋunhi nhuma yaka mel'ŋu walala.’ Ga yurruna ŋayi märranha Djimiyannhanydja yawungu, ŋilitjan ŋunha ḻoḻulilina, ga yana liŋgu ŋanapurru boŋguŋu Bindjamannha gäŋu balayi nhanukala.”
35 Bala walala bathinydja ŋunhiyi yup‐yupmaraŋala, mayaŋ dhurrwaranydja malanha bathinydja dhayaḻakuŋalana, ga bukmakthu warray maḻŋ'maraŋalanydja walalaŋguway rrupiyanydja malanha ŋunhimala bathilili malanyŋulili.
36 Bala ŋayi mäḻu'mirriŋunydja walalaŋgu wirrkina dhika beyaṉiyina, ŋayi waŋana bitjarra, “Bukmaknha yurru dhuwala ŋarraku djamarrkuḻiny'tja gäthu'mirriŋunydja walala winya'‐winyayunna ŋiniya? Djotjip winya'yurruna ga Djimiyan winya'yun yawungu, ga dhuwalanydja nhuma ga Bindjamannhana boŋguŋu djaw'yurru ŋarrakala.”
37 Ga ŋayi §Ropindja waŋana mäḻu'mirriŋuwala bitjarra, “Ŋarrakala goŋlili wekaŋa ŋanya, ga ŋarra yurru nhanŋu djäka marrtji ŋamathama, ga lili ŋarra boŋguŋu roŋiyinmaraŋu nhokala. Ŋunhi ŋarra boŋguŋu yakanydja Bindjamannha roŋiyinmaraŋu liliyi nhokala, bala nhenydja boŋguŋu baymatthurru gäthu'mirriŋunhana maṉḏanha ŋarraku.”
38 Ga ŋayi Djaykuptja waŋana, “Bindjamandja yakana yurru yana marrtji. Wäwa'mirriŋu muka nhanŋu Djotjip rakunydhinanydja; ŋayipina dhuwala waŋganynha yukurra nhina walŋanydja. Ŋuli ŋanya yurru ŋula nhaltjandja, ŋarranydja ŋuli rakunydhina dhunupana birrka'yunarayu nhanukala warwuyunarayu. Bindjamandja yurru yakana yana marrtji nhumalaŋgu malthun,” bitjarra ŋayi mäḻu'mirriŋuyu ḻakaraŋalanydja.
* 42:1-2 42:1–2 Canaan 42:1-2 42:1–2 Joseph 42:1-2 42:1–2 Jacob § 42:1-2 42:1–2 Egypt * 42:22 Reuben 42:24 Simeon 42:25 Joseph § 42:29 Jacob * 42:30 Egypt 42:33-34 42:33–34 Simeon 42:33-34 42:33–34 Benjamin § 42:37 Reuben