35
Godthu yäku‐nherrara Djaykupnhanydja yuṯana yäku Yitjuralnha
35:1–15 (God changed Jacob’s name to Israel)
Walala nhinananydja yukurrana ŋunhalayi wäŋaŋura märr‐gurriri, bala ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru God waŋanana *Djaykupkala bitjarrana, “Ma' ḻaw'yurrana dhipuŋurunydja wäŋaŋuru, ga marrtjiya ŋunhana Bithullilina; ŋunhilina wal'ŋu nhe yurru nhiniyanydja yukirriya, ga ŋunhalana dhuḻ'yurra nhe guṉḏanydja ŋal'maraŋa buku‐ŋal'yunarawuna ŋarraku. Bili ŋarranydja dhuwala ŋunhi muka waŋarr nhuŋu, ŋunhi ŋarra maḻŋ'maranhamina nhokala ŋunhalayi ŋäthili, ŋunhi nhe waṉḏina beyaṉuŋu wäwa‐ŋaliwuŋu.”
Dhunupa ŋayi Djaykupthunydja waŋanana nhanŋuway yumurrku'nha ga dhäykawurrunha ga wiripu‐guḻku'nha miṯtjinha nhanŋuway, bitjarrana waŋana gam'. “Djalkthurrana nhuma dhuwala nhänydja malanha waŋarrnha wiripunydja ga wiripunydja ŋunhi dhuwala nhuma yukurra ḏälkuma goŋbuy djämawuy; djalkthurrana yana, warrpam'thurrana djalkthurrana‐wala. Ga ŋamathanharamiya ḏarrtjalkkunharamiya yana, dhatthunmiyanydja girri'yunydja ḏarrtjalkthuna yana ḻanyiŋdhuna, bili ŋilimurru yurru marrtjina dhuwala gananna dhuwalanydja wäŋa, marrtjina ŋilimurru yurru bala Bithullilina, ga ŋunhalana ŋarra yurru ŋal'‐ŋalmarama guṉḏanydja. Ŋilimurru yurru yukurra buku‐ŋal'yunna Godku, nhanŋuwayŋga waŋganyguŋga ŋunhi ŋayi ŋarranha yukurra ŋuli guŋga'yun marikurru. Ŋilinyu yukurrana marrtjina rrambaŋi yana, wanhawitjana ŋarra ŋuli marrtjinya.”
Bala ŋuriŋiyi yolŋu'‐yulŋuyunydja warrpam'nha rarr'yurrunana ŋunhi marrtjina nhänydja malanha girriny'tja maḏayin' walalaŋguway walala lilina Djaykupkalana, bala yana ŋayinydja marrtjina Djaykupthunydja dholkuŋala munatha'lilina, dhuḏililina dharpalili.
Yo, bukmak ŋunhi wiripu‐guḻku' bäpurru yolŋu'‐yulŋu nhinana yukurrana ḻiw'maraŋala ŋunhiliyi wäŋaŋura dharaŋarana liŋguna, ŋunhi walalanydja Djaykuptja ga nhanŋu malanydja nhanukalana wal'ŋu goŋŋura Godkalana. Bäyŋuna ŋula walala marrtjina lili withiyara walalanha bunharawunydja walalaŋgu, liŋgu mirithinana walala ŋunhi yolŋu'‐yulŋunydja beyaṉiyina.
6-9 Bala Djaykuptja ga nhanŋu yolŋu'‐yulŋunydja miṯtjinydja ŋunhi marrtjinana‐wala yana bukuyuna, ga ŋayathaŋala ŋunha wäŋa Bithulwuy. Ga ŋunhalayina ŋayi ŋal'‐ŋalmaraŋala guṉḏana, bala yana walala buku‐ŋal'yurrunana yukurrana Godku ŋunhalayina wäŋaŋuranydja.
Ga biyapul ŋayipi God maḻŋ'maranhamina ŋanyapinyay ŋayi Djaykupkala, 10 ga bitjarra ŋayi waŋananydja, “Yäkunydja nhe dhuwala Djaykup, yurru dhiyaŋunydja‐wala nhe yurru yäku djingaryun yukurra yuṯana, Yitjuralnha.” 11 Ga bitjarra liŋgu God waŋana dhäwu'‐nherrara nhanŋu bitjarranydja gam', “Ŋarranydja dhuwala waŋarr, ŋunhiyi muka bili ganydjarr‐ḏumurru ŋutu' wal'ŋu. Nhuŋu yurru yumurrkuny'tja guḻku'na mirithirrina; guḻku'na bäpurruny'tja yurru nhokuŋu walkur‐ŋurrkanharanydja. 12 Ŋarra yurru wäŋanydja nhuŋu wekamana ŋunhi ŋarra dhäwu'‐nherrara ŋäthili §Yipurayimgala ga *Yitjakkala; dhuwalanydja wäŋa nhuŋuwaynha yukurra yurru djingaryun ga nhokalaŋuwu yumurrku'wuna bitjanna liŋgu weyinŋumirrina.” 13 Bala ŋuliŋurunydja Godthu gonha'yurrunana ŋanya Yitjuralnhanydja. 14 Ga ŋunhimala dharapullilinydja ŋunhi God yukurrana waŋana nhanukala, ŋayi Yitjuralyunydja guṉḏana nherrara guyaŋinyarawuna yukurranharawu bitjanarawuna liŋgu. Bala ŋayi ŋuliŋurunydja märraŋala weyika, bala yana rarryurruna ŋunhimala guṉḏalili, ŋunhinydja bitjarra ŋayi ganaŋ'maraŋalana gänana wal'ŋu nhanŋuwaynha ŋunhiyinydja Godkuna. 15 Bala ŋayi yäku‐nherrara ŋunhiyinydja wäŋa Bithul bitjarrana.
Djaykupku miyalk Raytjulnydja rakunydhina, ga Yitjak bäpa'mirriŋu
35:16–29 (The death of Rachel and Isaac)
16-18 Ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru Djaykup ga nhanŋu miṯtji yolŋu'‐yulŋu ŋunhi ḻaw'yurrunana gonha'yurruna ŋunhiyi Bithulwuynydja, bala yana marrtjinana. Marrtjinana yukurrana walala, yurru ŋayi ŋunhi §Raytjulnydja yothu'mirrina, galkina ŋunhi walunydja dhawal‐wuyaŋinyarawuna ŋurikiyi yothuwu. Bala ŋayi Raytjulnydja rirrikthurrunana, wirrkina dhika ŋäku'‐ŋakulana marrtjina; wirrkina ŋayi Raytjul rirrikthurrunanydja dhika, yurru yothuny'tja ŋunhi dhawal‐wuyaŋina ŋamathaŋala, ḏarramu ŋunhi yothuny'tja, ga yäkunydja ŋayi nherrara ŋanya *Bindjamannha. 19 Yurru ŋayipi Raytjulnydja rakunydhinana ŋunhi, bala walala dholkuŋalanydja ŋanya ŋunhimala bäyma yana dhukarrlili galki Bithiliyimnha. 20 Bala ŋayi Djaykupthunydja nherrara guṉḏana ŋunhimalayi molulilinydja nhanukala Raytjulwala dhunupamirriyaŋalana guyaŋinyarawuna yukurranharawu.
21-22 Ŋuliŋurunydja walala gaŋgathina gonha'yurruna ŋunhiyi wäŋa, bala yana marrtjinana‐wala yana, ga yanana liŋgu ŋunhana walala bäpa'mirriŋunhana withiyara yukurrana Yitjaknhana.
23 Yo, Djaykupku gäthu'mirriŋunydja walala märrma'‐rulu ga märrma' bäythinyara ḏarramuwurru ŋayipi. Ga nhanŋu §Liyawunydja waku'mirriŋu walala yäku dhuwala walala gam', *Ropin, Djimiyan, Lepay, §Djuda, *Yitjaka, ga Djapalan. 24 Ga Raytjulwuŋunydja yothu maṉḏa dhuwala yäku Djotjip ga Bindjaman. 25 Ga wiripunydja ŋayi Raytjulyu wekaŋala djämamirrinha miyalknha nhanŋu Djaykupku, märr ŋayi yurru yothu gurrukama nhanŋu Raytjulwu, ga dhuwalana nhanukuŋu yumurrkuny'tja gam' §Dän ga *Napali. 26 Ga bitjarrayi liŋgu Liyawalanydja djämamirriyu dhäykayu gurrukaŋala walkur nhanŋuway yana Djaykupku, ga yäkunydja maṉḏa Gäd ga Yatja.
27 Yo. Mukthurruna yukurrana yana Yitjaktja nhinana muka ŋunhalayi §Mamiri galki *Yiprun wäŋaŋura, ŋunhala yana bili wäŋaŋura waŋganyŋura ŋunhi ŋäthili yukurrana Yipurayim ga Yitjak nhinana be baman', 28 yurru Yitjaktja ŋunhi wirrkina wal'ŋu djawuḻpa'yinana, 100 ga 80‐na dhuŋgarranydja, 29 bala ŋayi rakunydhinana. Bala yana nhanukala gäthu'mirriŋuyunydja maṉḏathu moluliliyaŋalana ŋanya dholkuŋalanydja, Yetjuyu ga Djaykupthu.
* 35:1 Jacob 35:1 Bethel 35:10 Israel § 35:12 Abraham * 35:12 Isaac 35:16-18 35:16–18 Jacob 35:16-18 35:16–18 Bethel § 35:16-18 35:16–18 Rachel * 35:16-18 35:16–18 Benjamin 35:19 Bethlehem 35:21-22 35:21–22 Isaac § 35:23 Leah * 35:23 Reuben 35:23 Simeon 35:23 Levi § 35:23 Judah * 35:23 Issachar 35:23 Zebulun 35:24 Joseph § 35:25 Dan * 35:25 Naphtali 35:26 Gad 35:26 Asher § 35:27 Mamre * 35:27 Hebron 35:27 Abraham 35:29 Esau