2
Djesuy ḏukmaraŋal rirrkminynha yolŋuny
Jesus healed a paralysed man
Mäk 2.1-12
(Mathuyu 9.1-8; Luk 5.17-26)
Ga balayi ŋayi Djesuny roŋiyindhi Gapuniyamlil,* ga ŋula nhämunha' munha, bala marrtjin yolŋuny walal lakaranhaminan Djesuwalaŋuwuynydja ŋunhi ŋayiny bilin ŋunhiliyin wäŋaŋura gan nhinan. Bala marrtjin ŋunhi dharrwan yolŋuny mala ḻuŋ'thurrnydja ŋunhiwiliny wäŋalil, ga wäŋany ŋunhi warrpam'nha gungaŋala, ga dhurrwara ŋunhi bala'puy gungaŋalyi yolŋu'-yulŋuy yan malay. Ga ŋayiny gan Djesuynydja marŋgikuŋala dhäwun lakaraŋal ŋurikiwurruŋgun yolŋuwnha walalaŋ. 3-4 Ga balanyamirriyyi bili ḏämbumiriw ḏirramuwurr bunan ŋunhiliyi, ga gäŋalnydja walal marrtjin ŋunhi djaṉdjaṉdhurrnydja gaṉuŋnha ḏirramuny. Ga djälthinany walal gan ŋunhi, walal balaŋ ŋunhi marrtjinya dhunupa bala yan Djesuwal, yan walalaŋ dhaḻakarrnha dhawar'yurr gärrinyarawnydja. Yo, ga balany' gan ŋunhi dhärran bilkpilk yan ḻaparra balanya, bala walal ŋarŋgan djäma ŋunhalnydja garrwarnydja dhunupa yan ŋunhiwili bili ŋunhi wanhal gan ŋayi Djesu dhärran. Bala walal ŋuliwitjarra bili yan ŋarŋgakurra yaluyalkmaraŋalnydja marrtjin ŋunhi gaṉuŋnhany yolŋuny balan ŋoylila gayanh'thamirriny yan.
Ga ŋayiny Djesuynydja nhäŋal walalany ŋunhiwurrunhany ŋunhi walal gan mirithin yan märr-yuwalkthin, bala ŋayi waŋanan ŋurikalyiny gaṉuŋgalnydja bitjarra gam', “Way, marrkapmirr ḻundu ŋarraku, Nhuŋu yätjkurrnydja dhuwurr dhuwal bilin bäy-lakaranhawuynha.”
Ga walalnydja marrtjin ŋunhiliyi nhina'-nhinan ŋaḻapaḻmirr mala Rom-marŋgikunhamirr mala, bala walal gan rom-nyamir'yurra Djesunhany, gayulnha gan guyaŋan bitjarra gam', “Way. Yaka balaŋ ŋayi bitjana waŋanha. Nhaltjan ŋayi ga ŋunha guyaŋanhamirnydja yanbi ŋayi ŋunha God-Waŋarrnha? God-Waŋarryun ŋuli ga dhuwal ŋayipin waŋganydhun bäy-lakaramany yätjkurruwuynydja mala.”
Yurr ŋayiny Djesuny walalaŋ marŋgithin ŋunhi walal gan rom-nyamir'yurr ŋanya, bala ŋayi waŋanan walalaŋ ŋurikiwurruŋguny ŋaḻapaḻmirriwnydja bitjarra, “Nhaku nhuma ga dhuwal rom-nyamir'yundja ŋarrany? 9-10 Nhaltjan dhika ŋarra dhu waŋany nhanŋu dhiyakuny gay'yi gaṉuŋguny yolŋuw, ‘Ma, bilin nhuŋu dhuwal dhuwurr-yätjtja rom bäy-lakaranhawuynha’, bitjan, wo ŋarra dhu bitjan gam' waŋa, ‘Ma, rur'yurra bala märraŋun nhuŋuwuy nhe gayanh'thany bala marrtjin’, bitjan ŋarra dhu waŋany? Nhä dhika ŋayi gumurr-yalŋginy dhäruk ŋarrakuny waŋanharaw? Dhuwal ŋarra dhu mel-wurrupanna nhumalaŋgal ŋunhi ŋarrany ga dhuwal ganydjarr ŋayatham ŋarra dhu bäy-lakaram bawalamirriw yan yolŋuw dhiyal munatha'ŋur.” Bala ŋayi bilyurrnydja, ga waŋan ŋurikalyiny ŋunhi gaṉuŋguny yolŋuw bitjarra, 11 “Ma', rur'yurra, ga märraŋun nhuŋuwuy nhe gayanh'thany, bala marrtjin wäŋalila.”
12 Ga ŋunhili bili yan gumurrŋur walalaŋgal, ŋayi ŋunhi yolŋuny dhunupan yan rur'yurrnydja, ga gayanh'thany nhanŋuwuy ŋayi märraŋal, bala yan marrtjinan wäŋalila. Bala walalnydja ŋunhi yolŋu'-yulŋuny mirithinan yan ganyim'thurrnydja, bala yan walal wokthurra God-Waŋarrwuny, ga bitjarra walal gan ŋunhi waŋanany, “Bäyŋu muka limurr gan dhuwal ŋula ŋäthilnydja balanyawuy nhäŋal.”
Djesuy gaḏaymar Mathuyuny
Jesus called Mathuyu
Mäk 2.13-17
(Mathuyu 9.9-13; Luk 5.27-32)
13 Bala ŋayi beŋuryiny Djesu roŋiyin balayi gali' raŋilil wäŋalil, ga dharrwan ŋunhi mirithirra nhanukal yolŋu'-yulŋuny mala ḻuŋ'thurr, bala ŋayi walalany gan marŋgikuŋala. 14 Ga ŋunhi ŋayi gan Djesu marrtjinany, bala ŋayi nhäŋala waŋganynhan yolŋuny Lebaynha* gäthu'mirriŋu Yalpayatjku,* nhinan ŋayi gan ŋunhiliyi rrupiya märranhamirriŋur wäŋaŋur. Bala ŋayi Djesuny waŋanan nhanŋu bitjarra, “Go malthurra ŋarrakun.” Bala ŋayi ŋunhi yolŋuny yan rur'yurra, bala yan malthurra Djesuwnha.
15 Yo. Yaka wiyin, bala ŋayi ŋunhi Djesuynydja gan ŋathan ḻukan maṉḏan rrambaŋin ŋuriŋiyin Lebayyun yolŋuy wäŋaŋura nhanukal. Ga walalnydja ŋunhi dharrwan mirithirra rrupiya-märranhamirrnydja yolŋu walal ŋunhi gapmanguny djämamirr mala, ga rom-bakmaranhamirrnydja yolŋu'-yulŋu gan nhina'-nhinan ŋunhiliyin rrambaŋin walalnha Djesun ga malthunamirra mala nhanŋu. Bili dharrwan mirithirra gan ŋunhi yolŋuny walal malthurr nhanŋuny Djesuwnydja.
16 Ga walalnydja ŋunhi Rom-marŋgikunhamirriynydja mala ga Baratjiynydja* mala nhäŋal ŋanya Djesunhany ŋayi gan ŋathan ḻukan ŋunhiliyin dhuwurr-yätjmirriwala yolŋuwal walalaŋgal, ga rrupiya-märranhamirriwala walalaŋgal. Bala walal waŋanan dhä-birrka'yurra ŋunhi malthunamirrinhan mala nhanŋu bitjarra, “Wäy, nhaku ŋayi ga ŋunha dhuwurr-yätjmirriwalnydja ga rrupiya-märranhamirriwalnydja yolŋuwal walalaŋgal ŋatha ḻuka?”
17 Ga ŋayiny Djesuynydja ŋäkul walalany, bala ŋayi walalaŋ waŋanan buku-bakmaraŋalnydja bitjarra gam', “Ŋuli nhuma ŋula yol mala yolŋu'-yulŋu ḏäwalamirrnydja rerrimiriwnydja, nhumany dhu yakan marrtji ḏukmaranharaw marrŋgitjkalnydja, ŋany ŋunhiyin bili dhu ŋunhi rerrimirra yan mala yolŋu walal marrtjiny nhanukal. Ŋarrany dhuwal yaka marrtjinya ŋurikiyiny yolŋuw ŋunhi ŋayi ga nhina dhuwurr-dhunupany; ŋarrany dhuwal räliny marrtjin dhuwurr-yätjmirriw yolŋuw walalaŋ.”
Lakaram ga yuṯapuy rombuy ga ŋäthiliŋuwuy
Teaching about the new and the old ways
Mäk 2.18-22
(Mathuyu 9.14-17; Luk 5.33-39)
18 Ga balanyamirriynydja waluy Djongu ŋunhi ḻiya-ḻupmaranhamirriw malthunamirr mala, ga Baratjiw* mala ḻundu'mirriŋu walal gan bukumirriyaŋal ŋoy-ŋathamiriw. Ga walal wiripuwurrnydja yolŋu mala marrtjin bala Djesuwal, ga waŋan walal dhä-birrka'yurr ŋanya bitjarr gam', “Way, ŋunha ga Djonguny malthunamirr mala, ga ŋunha Baratjiwnydja malthunamirr walal ŋuli ga bukumirriyam ŋoy-ŋathamiriwnha. Yurr nhokalnydja malthunamirriy walal ŋuli ga dhuwal ḻuka yan ŋatha.”
19 Bala ŋayi Djesuny walalaŋ buku-bakmaraŋal balany bitjarra gam', “Ŋunhi ŋuli yolŋu walal marrtji waŋgany-manapanmirr ḻuŋ'maranhamirr gumurr-ŋamathirr ŋurikiyi yolŋuw ḏirramuw ŋunhi ŋayi ŋuli märraman miyalknhan nhanŋuwuy ŋayi, ga nhaltjanna walalnydja dhu ŋunhi? … yänan walal ŋuli ga ŋunhi nhinany ŋoy-ŋathamiriwnha? Bäyŋu, yan walal dhu marrtji ŋunhi ḻukan bitjanna goŋmirriyirra ŋurikalyin ḏirramuwala, ga yan bili-i-i, ga ganarrtham ŋayi dhu walalany ŋuriŋiyi ḏirramuy. 20 Yurr yalalaŋumirrnydja ŋanyanhany dhu ŋunhi ḏirramunhany djaw'yunna nhanukal ḻundu'mirriŋuwalnydja mala, ga beŋuryin dhurrwaraŋur walal dhu ga ŋunhi ŋoy-ŋathamiriwnydja nhina.”
21 “Bäyŋun ŋayi dhu ŋunhi ŋula yolthu yolŋuy djawar'yun ŋäthiliŋuny girri' balany yuṯalilnydja manapan, ŋunhi ŋayi dhu bitjandhiny djäma, ŋayiny dhu ŋunhi yuṯany manydjarrka' dhurŋ'thuna, ga ŋäthiliŋuny dhu ŋunhi yarrar'yuna.”
22 “Ga bäyŋun dhu ŋunhi ŋula yolthu yolŋuy yuṯany wiyika' borum märram ga rarryun ŋayi dhu ŋunha ŋäthiliŋulilnydja bathilil, balanya nhakun ŋäthiliŋulilnydja ḏimbukalil, bili ŋayi dhu ŋunhi ŋäthiliŋuny bathi baw'yunna yarrar'yunna ŋuriŋiyiny yuṯaynydja wiyikay', bala dhu ŋunhi wiyikany' ḻurryundja marrtji dhawar'nha dhu, ga bathiny dhu ŋunhi miḏikirra buruŋgulkthirra. Yo, ga ŋunhi ŋayi dhu yolŋuy märram yuṯany yan borum wiyika', ga rarryun ŋayi dhu ŋunhi yuṯalilnydja yan bathilil, bala dhu ga ŋunhi wiyikany' borumdja ŋorran yan, bulyunna dhu ga, bäyŋun dhu baṉḏanydhirr. Ga balanyayi bili dhuwal yuṯany rom. Ŋunhi nhe dhu märram ŋarraku walŋamirr yuṯa rom, nheny dhu ga ŋunhi yuṯaŋura yan romŋurnydja nhina, yakan ŋäthiliŋulilnydja roŋiyi, märr dhu ŋunhi yuṯany walŋa yakan nhokal winya'yun.” Ga bitjarra ŋayi gan Djesuy lakaraŋalnydja.
Dhuwandja dhäwu Gänaŋ'maranhawuynha Walupuynha
The question about the Sabbath
Mäk 2.23-28
(Mathuyu 12.1-8; Luk 6.1-5)
23 Ga balanyamirriynydja ŋunhi Nhinanhamirriynydja waluy walalnydja ŋunhi Djesuny ga malthunamirrnydja mala nhanŋu marrtji wäŋgaman dhukarr-ŋupanna, yurr dhukarrkurrnydja gali'wurrnydja marrtjin ŋunhi dhärra'-dharran ŋathan birralin. Bala walalnydja ŋunhi Djesuwalnydja malthunamirriy mala marrtjin gulk-gulkthurra ŋunhi ŋathan mala muḻkurrnha birralin. 24 Ga walalnydja ŋunhi Baratjiynydja* mala waŋanan Djesunhany bitjarra gam', “Way, ŋathil walalany nhäŋu dhuwaliyi malthunamirriny mala nhuŋuwuy nhe. Ŋunha walal ga romnha bakmaram. Dhuwaliyiny yakan yanbi dhunupa walalaŋ balanyarawyiny djämaw dhiyaŋuny ŋunhi Nhinanhamirriynydja waluy.”
25 Bala ŋayiny Djesuny buku-bakmaram waŋa walalaŋguny bitjanna, “Way walal, yaka yan nhuma dhuwal marŋginy muka dhäwuwny'tja? … ŋunhi nhaltjarr walal Daybit* ga malthunamirr mala nhanŋu bitjarryi djaṉŋarrthin? 26 Ŋayiny ŋunhi Daybittja dhunupan marrtjinan, bala gulŋiyinan ŋunhi God-Waŋarrwalnydja dhuyulil buṉbulil, bala ŋayi märraŋala ŋunhi dhuyuny ŋatha dämbany ŋunhi walal ŋuli rulwaŋdhunna gänaŋ'maranha mundhurr-wurrupanaraw nhanŋu God-Waŋarrwu. Ga romdhuny ga ŋunhi lakaram ŋurikiyi dhuyuwnydja ŋathaw djirrikaymirriwnha yan walalaŋ ḻukanharawnydja, yakan nhakun manymak bukmakkuny yolŋuw walalaŋ. Yurr ŋayiny Daybitthuny ḻukan yan ŋunhiyi dhuyu ŋatha, ga wiripuny ŋayi gurrupar ŋunha ḻundu'mirriŋuwnha mala nhanukalaŋaw. Yo, bitjarryiny ŋunhi maḻŋ'thurr balanyamirriy ŋunhi ŋayi gan yolŋu yäku Yabiyatha* yan nhinan ŋurruḏawalaŋu djirrikaymirrnydja.”
27 Bala ŋayi dhawar'maraŋalnydja waŋan Djesu bitjarra gam', “God-Waŋarryuny ŋunhi djäma rom yäku Nhinanhamirrnydja Walu yolŋu'-yulŋuw mala; yaka ŋayi ŋunhi djäma yolŋu'-yulŋunhany ŋurikiyiny romgu yäkuw Nhinanhamirriwnydja Waluw. 28 Bili Yolŋuny Gäthu'mirriŋu dhuwal rom-waṯaŋuyi yan dhiyakiyiny ŋunhi romgu Nhinanhamirriwnydja Waluw.”
* 2:1 Capernaum * 2:14 Levi * 2:14 Alphaeus * 2:16 Pharisees * 2:18 Pharisees * 2:24 Pharisees * 2:25 David * 2:26 Abiathar