7
Ri Jesús kukunaj ri raj chak jun capitán aj Roma
(Mt. 8:5-13)
Ri Jesús echiriꞌ xukꞌis kakꞌutun chikiwach ri tikawex, xeꞌek Capernaúm. Chiriꞌ jeqel jun capitán* aj Roma y kꞌo jun raj chak lik yewaꞌ yey kajekꞌowik. Ekꞌu ri capitán lik kꞌax kunaꞌo. Ekꞌuchiriꞌ xuto saꞌ taq ri kabꞌiꞌx puwi ri Jesús, xebꞌutaq bꞌi jujun nimaq winaq e aj wach ke raj judiꞌabꞌ chaꞌ kebꞌeꞌelaj che kapetik y koluꞌkunaj ri raj chak. Ekꞌuchiriꞌ ri nimaq winaq xebꞌopon rukꞌ ri Jesús, lik xebꞌelaj che, jewaꞌ xkibꞌiꞌij:
—Qajawal, wa jun capitán lik taqal che katoꞌ la, ma lik kꞌax kunaꞌ ri qatinamit y xojutoꞌ ne che uyakik ri qasinagoga —xechaꞌ.
Ekꞌu ri Jesús xeꞌek kukꞌ. Ekꞌuchiriꞌ xebꞌopon chunaqaj ri ja, ri capitán xebꞌutaq lo jujun ramigos rukꞌ ri Jesús chaꞌ jewaꞌ kakibꞌiꞌij che: «Wajawal, makosisaj ibꞌ la che kape la, ma na taqal ta chwe kok la chiwocho; ruma laꞌ xinchꞌobꞌo na taqal tane chwe kinopon chiwach la. Xew bꞌiꞌij la: “Chatkunutajoq”, y rukꞌ ri chꞌaꞌtem la, kakunutaj ri waj chak. Ma e pachaꞌ riꞌin, in kꞌo puqꞌabꞌ jun taqanel y rire ebꞌuyaꞌom ukꞌiyal soldados panuqꞌabꞌ. We kambꞌiꞌij kꞌu che junoq: “Jat”, keꞌek; o kambꞌiꞌij che junoq chik: “Chatpetoq”, kapetik. Yey we kambꞌiꞌij che juna waj chak: “E chaꞌana waꞌ”, kuꞌano.»
Echiriꞌ ri Jesús xuta ri xubꞌiꞌij lo ri capitán, lik xkam ranimaꞌ che. Xutzuꞌ kꞌu pan kiwach ri winaq eteran chirij y jewaꞌ xubꞌiꞌij chike:
—Kambꞌiꞌij chiwe, na nuriqom tane chikixoꞌl raj Israel junoq lik kꞌo unimal kubꞌulibꞌal ukꞌuꞌx pachaꞌ wa jun achi —xchaꞌ.
10 Ekꞌuchiriꞌ ri etaqom bꞌi xetzelej chirocho ri capitán, xeꞌkiriqa ri raj chak kunutajinaq chik.
Ri Jesús kukꞌastajisaj ri ralabꞌ jun ixoq malkaꞌn
11 Ikꞌowinaq chi waꞌ, ri Jesús xeꞌek pa jun tinamit Naín rubꞌiꞌ. E kꞌi chike rutijoꞌn y ukꞌiyal winaq e rachbꞌiꞌil bꞌi. 12 Echiriꞌ xebꞌopon chunaqaj ri tinamit, xril jun animaꞌ telem, e riꞌ keꞌmuqoq. Yey waꞌ e jun ala ralkꞌoꞌal jun ixoq malkaꞌn y xew ne ko ralabꞌ riꞌ. Ukꞌiyal kꞌu winaq re ri tinamit kachbꞌilam rixoq. 13 Echiriꞌ ri Qanimajawal xril rixoq, lik xjuchꞌ kaꞌn pa ranimaꞌ y xubꞌiꞌij che:
—Moqꞌ chi la —xchaꞌ.
14 Ekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xqibꞌ kukꞌ y xuchap ri chꞌat pa telem wi ri animaꞌ. Ekꞌu ri e teleyom re xetakꞌiꞌik. Y ri Jesús xubꞌiꞌij che ri kaminaq:
—Ala, kambꞌiꞌij chawe: ¡Chatyaktajoq! —xchaꞌ.
15 Ekꞌuchiriꞌ, rala kaminaq chik xyaktajik y xujeqo kachꞌaꞌtik. Y ri Jesús xuya bꞌi puqꞌabꞌ ruchu. 16 Echiriꞌ xkil waꞌ ri winaq, konoje xkam kanimaꞌ che y xkijeqo kakiyak uqꞌij ri Dios, kakibꞌiꞌij:
—Jun nimalaj qꞌalajisanel xwinaqir chiqaxoꞌl. Ri Dios kꞌuninaq chaꞌ kojutoꞌ ri oj utinamit —xechaꞌ.
17 Konoje kꞌu ri e kꞌo Judea y ri e kꞌo lo chunaqaj xketaꞌmaj ri xuꞌan ri Jesús.
Ri Juan Aj Yaꞌl Bautismo kebꞌutaq lo rutijoꞌn rukꞌ ri Jesús
(Mt. 11:2-6)
18 Ekꞌu ri Juan xretaꞌmaj ronoje waꞌ, ma rutijoꞌn xkitzijoj che. Ekꞌuchiriꞌ, xebꞌusikꞌij kaꞌibꞌ chike 19 y jewaꞌ xubꞌiꞌij:
—Jix rukꞌ ri Jesús y chitzꞌonoj che we Rire e Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios, ri Jun bꞌiꞌtalik kakꞌunik, o kaqoyꞌej chi junoq chik —xchaꞌ.
20 Ekꞌuchiriꞌ, rutijoꞌn ri Juan xebꞌek rukꞌ ri Jesús y jewaꞌ xkibꞌiꞌij che:
—Ri Juan Aj Yaꞌl Bautismo ojutaqom loq chaꞌ kaqatzꞌonoj cheꞌla we lal Ruchaꞌoꞌn lo ri Dios, ri Jun bꞌiꞌtalik kakꞌunik o kaqoyꞌej chi junoq chik —xecha che.
21 Chupa kꞌu laꞌ la ora ri Jesús xujeq kebꞌukunaj ukꞌiyal winaq che taq yabꞌil y che taq kꞌaxkꞌolil, kebꞌukolobꞌej ri e kꞌo pakiqꞌabꞌ itzel uxlabꞌixel y kebꞌutzuꞌnisaj ukꞌiyal potzꞌ. 22 Tekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xukꞌul uwach ri tzꞌonobꞌal ke rutijoꞌn ri Juan:
—Jix y chitzijoj che ri Juan ronoje ri xiwilo y ri xito. Ma ri e potzꞌ ketzuꞌnik, ri e sik kebꞌinik, ri kꞌo yabꞌil lepra chike kekunutajik, ri e tꞌoꞌk ketanik, ri ekaminaq kekꞌastajik y chike ri nibꞌaꞌibꞌ katzijox ri Utzilaj Tzij. 23 Nim uqꞌij ralaxik kꞌu riꞌ ri na kasach ta ukꞌuꞌx wukꞌ —xchaꞌ.
Ri Jesús kachꞌaꞌt puwi ri Juan Aj Yaꞌl Bautismo
(Mt. 11:7-19)
24 Echiriꞌ xebꞌek ri etaqom lo ruma ri Juan, ri Jesús xujeq kachꞌaꞌt puwi ri Juan chike ri winaq, jewaꞌ xubꞌiꞌij:
«¿Saꞌ ri xeꞌila alaq pa ri luwar katzꞌintzꞌotik? ¿Xeꞌila nebꞌa alaq jun achi na jinta ukowil xa pachaꞌ tani kajabajoꞌx ruma ri tew? 25 ¿Saꞌ ri xeꞌila alaq? ¿Xeꞌila nebꞌa alaq jun achi uwiqom ribꞌ rukꞌ chomilaj kꞌul? Na e ta riꞌ, ma etaꞌam alaq ri lik kewiqiqik y kꞌo kukꞌ janipa ri kakirayij, riꞌ pa kocho e aj wach ejeqel wi. 26 Kantzꞌonoj kꞌu riꞌ: ¿Saꞌ ri xeꞌila alaq? ¿Xeꞌila alaq jun qꞌalajisanel? Areꞌ, yey paqatzij wi kambꞌiꞌij che alaq: E jun más kꞌo uwach chikiwa ri jujun chik qꞌalajisanelabꞌ. 27 Ma jewaꞌ kubꞌiꞌij Ruchꞌaꞌtem ri Dios puwi ri Juan:
Riꞌin kannabꞌesaj bꞌi ri waj chak chawach Riꞌat
chaꞌ kuyijbꞌaꞌ ri bꞌe chwach pan rawoponibꞌal Mal. 3:1
kachaꞌ.
28 Kambꞌiꞌij kꞌu che alaq: Chike ri tikawex ebꞌalaxinaq wara che ruwachulew, na jinta juna qꞌalajisanel más kꞌo uwach chwa ri Juan Aj Yaꞌl Bautismo. Pero chwi kꞌu riꞌ waꞌ wa keꞌek, china ri kok chupa rutaqanik ri Dios, tobꞌ na jinta uwach, más nim uqꞌij ralaxik chwa ri Juan» xcha ri Jesús.
29 Echiriꞌ ri winaq y ri aj tzꞌonol puaq re tojonik* xkita waꞌ, xketaꞌmaj paqatzij wi ri Dios lik jusukꞌ. E uwariꞌche xkitzelej kitzij y xkikꞌul ri bautismo kuya ri Juan. 30 Noꞌj ri fariseos y raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ xkikꞌaq bꞌi uqꞌij ri rajawal ukꞌuꞌx ri Dios xkꞌut chike, ma na xkitzelej ta kitzij y na xkikꞌul ta ri bautismo kuya ri Juan.
31 Je tanchi waꞌ xubꞌiꞌij ri Jesús:
«¿China kꞌu rukꞌ kanjunimaj wi kiwach ri winaq re waqꞌij ora? ¿Saꞌ rukꞌ e junam wi? 32 E kanjunimaj kiwach kukꞌ ri kꞌoꞌmabꞌ etzꞌul pa kꞌayibꞌal kesikꞌin chikiwach, kakibꞌiꞌij:
“Echiriꞌ riꞌoj xqachꞌawisaj suꞌ chiwe,
riꞌix na xiwaj taj kix-xajawik;
yey echiriꞌ xqatunaj bꞌix bꞌisobꞌal uwach chiwe,
na xiwaj taj kixjuyuyik” —kechaꞌ.
33 Jekꞌulaꞌ ralaq, ma echiriꞌ xkꞌun ri Juan Aj Yaꞌl Bautismo, rire lik kuꞌan ayuno y na kutij tane vino. Yey ralaq kabꞌiꞌij alaq: “Waꞌ waꞌchi kꞌo puqꞌabꞌ jun itzel uxlabꞌixel” kacha alaq. 34 Xkꞌun kꞌu lo Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex. Rire kutij ronoje ri kayaꞌ chwach, yey ralaq kabꞌiꞌij alaq: “Waꞌ wa jun achi lik japjatel§ y qꞌabꞌaꞌrel, kachbꞌiꞌil raj tzꞌonol puaq re tojonik** y raj makibꞌ” kacha alaq. 35 Pero kaqꞌalajin na kꞌut china taq ri lik kꞌo runaꞌoj ri Dios kukꞌ ruma ri kiꞌanom» xcha ri Jesús.
Ri Jesús kukuy umak jun ixoq aj mak
36 Tekꞌuchiriꞌ, xsikꞌix ri Jesús ruma jun fariseo Simón rubꞌiꞌ chaꞌ keꞌwoꞌq rukꞌ. Ekꞌu ri Jesús xeꞌek chirocho ri fariseo y xtzꞌuyiꞌ chwa ri mexa. 37 Kꞌo kꞌu jun ixoq aj pa la tinamit na utz ta rubꞌinik usilabꞌik. Echiriꞌ rire xretaꞌmaj kawaꞌ ri Jesús chirocho ri fariseo, xukꞌam bꞌi jun kꞌolibꞌal ꞌanatal rukꞌ alabastro†† nojinaq che kunabꞌal lik kiꞌ ruxlabꞌ. 38 Koqꞌ kꞌu riꞌ xopon xeꞌraqan ri Jesús. Yey rukꞌ ruwaꞌal uwach xujeq kuchꞌaqabꞌaꞌ ri raqan ri Jesús, y rukꞌ kꞌu ruwiꞌ kuchaqisaj; kutzꞌubꞌ ri raqan y kusoqꞌ ri kunabꞌal lik kiꞌ ruxlabꞌ che.
39 Echiriꞌ xril waꞌ ri fariseo, ri sikꞌiyom re ri Jesús, xuchꞌobꞌo: «We ta waꞌchi paqatzij wi qꞌalajisanel, kunaꞌbꞌej riꞌ saꞌ rubꞌinik usilabꞌik wiꞌxoq kachapaw re, ma waꞌ wiꞌxoq lik aj mak.»
40 Ekꞌuchiriꞌ, ri Jesús jewaꞌ xubꞌiꞌij che:
—Simón, kꞌo kuaj kambꞌiꞌij cheꞌla —xchaꞌ.
Ri fariseo xubꞌiꞌij che:
—Bꞌiꞌij la, Wajawal —xchaꞌ.
41 Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús:
—Ekꞌo kaꞌibꞌ achijabꞌ kꞌo kikꞌas rukꞌ jun achi kuya puaq pa chaqꞌiꞌm. Jun chike, ukꞌas woꞌobꞌ ciento denarios y ri jun chik, ukꞌas cincuenta denarios. 42 Kikabꞌichal na kakiriq ta chik saꞌ rutojik. Ekꞌu rachi aj yaꞌl chaqꞌiꞌm xukuy kimak kikabꞌichal che ri kikꞌas. Woꞌora, Simón, bꞌiꞌij la chwe ¿china chike wa kaꞌibꞌ achijabꞌ más katioxin‡‡ chwach rachi aj yaꞌl chaqꞌiꞌm? —xchaꞌ.
43 Ri Simón xukꞌul uwach:
—Chinuwach riꞌin, e ri jun achi ri xkuytaj umak che ri kꞌas más kꞌi —xchaꞌ.
Y ri Jesús xubꞌiꞌij che:
—Ri xbꞌiꞌij la, lik areꞌ —xchaꞌ.
44 Ekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xutzuꞌ uwach rixoq y xubꞌiꞌij che ri Simón:
—¿Kil la wa jun ixoq? Echiriꞌ xinok lo riꞌin chi ocho la, rilal na xya ta la nuyaꞌ re chꞌajbꞌal ri waqan. Noꞌj wa jun ixoq xuchꞌaqabꞌaꞌ ri waqan rukꞌ ruwaꞌal uwach y xuchaqisaj rukꞌ ruwiꞌ. 45 Yey rilal na xtzꞌubꞌ tane la nuchiꞌ; noꞌj rire chwi echiriꞌ xinok loq, na roqꞌotam ta kutzꞌubꞌ ri waqan. 46 Rilal na xsoqꞌ tane la aceite chwi nujolom; noꞌj rire xusoqꞌ kunabꞌal lik kiꞌ ruxlabꞌ che ri waqan.§§ 47 Kambꞌiꞌij kꞌu cheꞌla: Rire xuꞌan waꞌ ma nukuyum chi rukꞌiyal umak; e uwariꞌche lik kukꞌut ri rutzil ukꞌuꞌx chwe. Noꞌj e junoq na lik ta kꞌi rumak kuytajinaq, riꞌ xa jubꞌiqꞌ ri rutzil ukꞌuꞌx kukꞌutu —xcha che ri Simón.
48 Ekꞌuchiriꞌ, xubꞌiꞌij che rixoq:
—Ixoq, ronoje ramak kuytajinaq chik —xchaꞌ.
49 Ekꞌu ri etzꞌul rukꞌ ri Jesús chwa ri mexa xkijeqo kakichꞌaꞌtibꞌej chikiwach, jewaꞌ kakibꞌiꞌij: «¿Saꞌ nawi ruwach wa jun achi kukuy mak?» kechaꞌ.
50 Pero ri Jesús xubꞌiꞌij che rixoq:
—Ruma ri kubꞌulibꞌal akꞌuꞌx, xatkolobꞌetajik; jat kꞌu chi utzil chomal —xcha che.
* 7:2 “Capitán”: Waꞌ e aj wach ke cien soldados. 7:22 Janipa ri xuꞌan ri Jesús e bꞌiꞌtal chi kan ruma ri qꞌalajisanel Isaías. Is. 35:5-6; 61:1-2 7:28 Kil nota Mateo 11:11. * 7:29 Lc. 3:12 § 7:34 “Japjatel” e kabꞌiꞌx che juna tikawex lik jiqꞌ. ** 7:34 “Raj tzꞌonol puaq re tojonik”: Kil “cobrador de impuestos” pa vocabulario. †† 7:37 “Alabastro”: Jun chomilaj abꞌaj lik kꞌi rajil. ‡‡ 7:42 Pa ri chꞌaꞌtem griego kubꞌiꞌij “kꞌax kunaꞌo”. §§ 7:46 Ri kakiꞌan raj Israel ojertan chaꞌ kakiyak uqꞌij juna bꞌinel chikocho, e kakiya uyaꞌ re chꞌajbꞌal ri raqan, kakitzꞌubꞌ uchiꞌ y kakisoqꞌ aceite kiꞌ ruxlabꞌ chwi rujolom.