7
Stefano omu Itégekelo lya Balusiingo ba Abayahudi
1 Mala omugabe omukúlu yaámubúuza Stefano, “Aga góona áago balikugaamba ha bwéenyu, ngási nikwo gali?”
2 Stefano yaágaamba, “Íimwe bazeenzi béetu na besiichwe, muunhuliilize! Múungu wi ikuzo akeesuulukiza hali táata wéetu Ibrahímu ali omu nsi ya Mesopotamia, obuchilo acháali atakafulukíile Haráani.
3 Múungu akamugaambila, ‘Olugemo omu nsi yaawe ezi, obasige omwo badugu baawe, ozeénde omu nsi éezo ndaakwoóleka.’
4 Niho Ibrahímu akafuluka omu nsi yoómwe ya Bakalidayo, yaázeenda yaátuula Haráani. Káyaabeele yaámazile kufwa iíse, Múungu yaamufululayo okwo, yaámuléeta omu nsi ezi yo mulikutuulamo íimwe óobu.
5 Omu nsi ezi, Múungu talamuhéele Ibrahímu obuhuunguzi bwoóna bwóona, no óobu akanogoka kache. No óobu bityo, akamweésagiza kumuha éensi ezi, eébe eyoómwe no oluzáalo lwoómwe, noobwo obuchilo óobwo akaba atéena mwáana.
6 Bityo Múungu yaámugaambila Ibrahímu, ‘Abaantu bo oluzáalo lwaawe balyáaba abazenyi omu nsi ya abaantu abáandi. No okwo, abaantu be éensi éezo nibabakola abahálila báabo, nibaba nibabaagaláza bwooli ha myáaka magana aána.
7 Náho abaantu bi ihaánga elyo, íinye Múungu wáanyu ndyaábachwaáziika, niho, abaantu bo lugaanda lwaawe balyaáluga omu nsi ezo, baléeza aha no kuungomookela.’
8 Káyaabalíile Múungu yaákola endagano na Ibrahímu yo kusála amakóba, éezo eyaakozilwe ha muháanda gwo kusála ikóba buli mwáana wo bukwaáta. Bityo Ibrahímu yaaba iíse wa Izáaka, akamusála ikóba echilo cha munáana káyaabeele yaazéelwe. Náwe Izáaka yaaba iíse wa Yakobo, yaámusala ikóba, náwe Yakobo yaaba iíse wa abasigazi ikúmi na bábili, yaábasala amakóba. Abo nibo besiichwe enkúlu.
9 “Abo baguúku béetu bakamuzilíla ichubi mudugu wáabo, Yozéfu, baámuguza aábe omuhálila omu nsi ya Miísiri. Náho, Múungu akaba ali hamo náze Yozéfu,
10 yaámuchuúngula omu byaágalazo byoómwe byóona. Yaámuha okweétegeeleza ne embabazi yoómwe kuhicha Farao omukáma wa Miísiri yaámwéenda, yaamutaho aábe omutégeki mukúlu omu nsi yoómwe ya Miísiri, no omwiímeelelezi wa bóona omu nzu yoómwe ye chikáma.
11 “Káhabalíile haabáho ne enzala mpaango omuli ezo nsi yóona ya Miísiri, no omu nsi ya Kanáani, abaantu baáyagalala bwóoli. Besiichwe enkúlu bakesaánga batéena echookulya choóna chóona.
12 Yakobo yaáhulila nkokwo omu nsi ya Miísiri hakaba heena engano, yaábasiíndika besíichwe enkúlu, bazeénde okwo. Olu lukaba luli oluzeendo lwáabo lwa mbele kuhika okwo.
13 Omu luzeendo lwáabo lwa kábili, Yozéfu yeémanyisa hali badugúbe, na Farao yaábamanya badugu ba Yozéfu.
14 Yozéfu yaásiindika empola hali iíse Yakobo, nkokwo ayize okwo Miísiri hamo na badugu boómwe bóona. Bakaba bali abaantu makúmi musaanzu na bataanu.
15 Mala Yakobo yaázeenda Miísiri, yaafweeláyo okwo, weényini hamo na baguúku béetu.
16 Kábaabalíile emibili yáabo yaáleetwa owáabo Shekeemu, yaáziikwa omu mbi ye nyaanga. Enyaanga éezo Ibrahímu akagulayo okwo ha mpilya bunaanka kuluga ha baana bo bukwaáta bo mwa Hamóori.
17 “Náho, obuchilo kábwaabeele bweéliliza óobwo Múungu ahikiílize endagano éezo akaba yaamweésagiize Ibrahímu, obwíinzi bwa abaantu okwo Miísiri bukeéyoongela bwooli.
18 Ha muheleeluko, yaabaho omukáma oóndi yaábaanza kutégeka, ogu akaba atakumanya empola zoóna zóona za Yozéfu.
19 Omukáma ogu akababéeha abaantu bi ihaánga lyéetu, no kubáaya, no kubahatika banage ahéelu abáana báabo abacheche, babone kufwa.
20 “Omu buchilo obwo nyini Musa akazáalwa, akaba ali omwaana muzima bwooli omu méeso ga Múungu. Akalelwa na abazéele boómwe omu nzu yáabo ha méezi asatu.
21 Obuchilo óobwo abazéele boómwe bakalemwa kuzeendelela kumuseleka, baámuta ahéelu. Yaákugwa na muhala wo Farao omukáma wa Miísiri, yaámutwáala yaámulela nko omwaanáwe wo bukwaáta.
22 Musa yaáyolekeelelwa amasala góona ga Abamiísiri, yaaba omugimi omu kugaamba, no wa amagala ha kukola.
23 “Obuchilo Musa káyaahikize echéemo che myáaka makúmi aána, akazila echihika cho kuzeenda kubayeélela badugúbe Abaiziraeli.
24 Yaábona Omuiziraeli oómo, óogwo atéena ntaambala, naahutáazwa no Mumiísiri. Ahonyini yaámulwaanila ogwo mudugu woómwe, yaámweehoolela aha kumwiígaza ogwo Mumiísiri.
25 Obuchilo obwo Musa akaba naateekuza nkokwo badugu boómwe baakaásoombookiilwe nkokwo Múungu naabachuungúla ha buhweezi bwoómwe, náho tibalasoombookiilwe bátyo.
26 Nyeéncha eémo, yaábugana na Abaiziraeli bábili áabo bakaba nibalwáana. Yaáleengesa kubalamula, naabagaambila, ‘Boózo, íimwe muli abadugu! Ha bwaáchi nimweehutáaza?’
27 “Náho weényini ayaabeele naamuhutáaza muzeenzíwe yaásiindika Musa aha lubazu, naagaámba, ‘Noóha ogu ayaakutiilého oóbe omutégeki wéetu no mulamuzi wéetu?
28 Ngási, nooyeénda kuunyíta nko óokwo oyisile ogwo Mumiísiri nyeénchilo?’
29 Obuchilo Musa káyaahuliile amagaambo ago, yeeluka, yaázeenda omu nsi ya Midiani, kutúula okwo nko omuzenyi. Okwo, akazáala abáana bábili.
30 “Káyaabeele yaátwíile Midiani emyáaka makúmi aána, ali omu nsi yo obwoóma muno héehi ni ibaanga lya Sinai, akeésuulukizwa na maléeka oómo. Ogwo maléeka akaba ali omu chisaka éecho echaabeele nichaáka omulilo.
31 Obuchilo yaabweene echisaka éecho akasobelwa bwooli, yeelila héehi kuchileeba kuzima, yaáhulila iláka lyo Omukáma Múungu, nilimugaambila,
32 ‘Íinye ndi Múungu wa besiimwe enkúlu, Múungu wa Ibrahímu, Izáaka, na Yakobo!’ Obuchilo Musa káyaahuliile ago, yaábaanza kuzuguma ha butíini, talaleengesize kuleeba echisaka echo.
33 Aho Omukáma Múungu yaámugaambila, ‘Zuúla enkeeto zaawe, habwo kuba aho ho oyimeeliíle na ahaantu hatakatíifu.
34 Mazima naábona abaantu baanze óokwo balikwaágalazwa okwo omu nsi ya Miísiri, naáhulila okuchula kwáabo. Ha ensoonga ezo naátuuka ahaansi mbone kubachuúngula. Óobu, niinkusiindika okwo Miísiri.’
35 “Ogu Musa, niwe óogwo abaantu ba Iziraeli bakamwáanga omu kugaamba, ‘Noóha ogu ayaakutiilého oóbe omutégeki wéetu no mulamuzi wéetu?’ Niwe ogwo nyini Múungu akamusiíndika aábe omutégeki wáabo no omuchuúnguzi wáabo, ha muháanda gwa maléeka ogu ayaamweésulukiize omuli echo chisaka!
36 Káyaabaliile, Musa akabeébeembelela kubeeha omu nsi ya Miísiri, ha muháanda gwo kwoóleka amahano ne emanyiso nyíinzi éezo akaba naakola omu nsi ya Miísiri, omu nziba ya Shamu, no omu nsi yo obwoóma muno ha mwáanya gwe myáaka makúmi aána.”
Iziraeli neemwaánga Múungu
37 “Ogwo niwe Musa ayaagaambiile Abaiziraeli abo, ‘Kuluga omuli badugu báanyu, Múungu alyaámukuza omubáasi nkeenye.’
38 Niwe ogu akaba ali hamo no omukobo gwa Abaiziraeli omu nsi yo obwoóma muno. Niwe ogu ayaagaambile na maléeka wa Múungu hamo na besíichwe enkúlu omu ibaanga lya Sinai, yaáyanaankula kuluga hali weényini amagaambo go obulame, yaátugaambila íichwe.
39 “Náho besiichwe enkúlu, bakáanga kumukoondookela Musa. Bakamubyéeda, nibeegoónga omu miganya yáabo kusuba Miísiri.
40 Baámugaambila Haruni, ‘Otukolele ebisusano bya bamúungu, éebyo bilaatweébeembeléla. Ha nsoonga Musa, ogu ayaatweébeembelíile kuluga omu nsi ya Miísiri, titukumanya amagaambo áago agaámugweela!’
41 Obwo nibwo obuchilo bakakola echisusano éecho chilikususana ne enyána ye ente. Baázisoholeza ebitáambo, no kukola amazenyi habwe echiintu éecho beekoliíle ha mikóno yáabo boónyini!
42 Ha bwéecho Múungu yaábatega omugoongo, yaábaleka balamye izóoba, okwéezi, ne enyenyéezi zo omu igulu, nko óokwo byaayaandikilwe omu chitabu cha ababáasi,
‘Íimwe Abaiziraeli, obuchilo mweekeele omu nsi yo obwoóma muno ha myáaka makúmi aána,
ngási, mukaba nimuumbaagila íinye ebituungaánwa mubóne kuúnsoholeza ebitáambo? Mmahi!
43 Íimwe mukaba nimwiimucha iheéma lya múungu weenyu Moloki,
ne enyenyéezi za múungu weenyu Refani.
Ebisusano éebyo mweékoliile, no kubilamya.
Ha bwéecho, ndyaábakola mube enkwáate,
mulyaátwáalwa éensi za hala bwooli, no óobu kutaámbuka éensi ya Babéeli.’”
Iheéma itakatíifu lya Múungu
44 Stefano yaázeendelela kugaamba, “Óokwo omu nsi yo obwoóma muno, besiichwe enkúlu bakaba beene iheéma ha kugaamba obubona bwa Múungu. Múungu akaba amulagiile Musa alikole iheéma aha nsuso éezo Múungu akamwoóleka.
45 Kahaabaliile, besiichwe enkúlu bakaliínaankula no kweéheeleleza iheéma eli omuli boónyini kuhicha abeébeembeliilwe na Yoshua. Nábo baáliléeta omu nsi éezo baáyakile kuluga ha Abanyamahaánga. Abaantu aba Múungu akababiinga omu méeso gáabo. Iheéma lyaásigala omuli ezo nsi yáabo kuhicha obuchilo bwo omukáma Daudi.
46 Daudi óogwo akazililwa embabazi ya Múungu, náwe akamusaba amukuúndile abone kumwoómbekela obwiikalo Múungu wa Yakobo.
47 Náho omwoómbeki we éenzu ezo akaba ali omukáma Selemani.
48 “No óobu bityo, Múungu Óogwo Ali Olugulu ya Byóona, káandi takutúula omu nzu éezo ezoombekilwe ne emikono ya abaantu kwoónka. Ni nko omubáasi akagaamba,
49 ‘Omukáma Múungu agaámba aáti,
igulu, niho echitébe chaanze cho obutégeki,
ne éensi, niho ahaantu haanze ho kúta amagulu gaanze.
Óobu, nimuunyoombekela nzu chi?
Nali ahaantu haanze ho kuhuúmula ni nkáhi?
50 Ebi byóona, ngási tíwe íinye nyini óogwo naabihaangile?’”
51 Stefano yaázeendelela kugaamba, “Íimwe mwiina ihagi! Emiganya yáanyu na amatwi gáanyu ni nka ago aga abagome! Íimwe ni nka besíimwe enkúlu. Ebilo byóona nimumwaánga Omwooyo Mutakatíifu!
52 Ngási, heena omubáasi no óobu oómo ogu batalamwaágaléeze? Bakabéeta no óobu ababáasi abo kala bakaba nibagaámba kwiiza kwo Ogwo Omugololoke! No ogu niwe oliinya óogwo íimwe mukamunóba, mwaámwíita!
53 Mbwéenu, íimwe mukeenaankula echilagilo cha Múungu, echaasohweezwe ha muháanda gwa bamaléeka boómwe, no óobu bityo timulachikoondookíile.”
Kwíitwa kwa Stefano
54 Obuchilo Balusiingo áabo ba Abayahudi kábaahuliile amagaambo áago ga Stefano, baásaaya bwooli, baámuseela améeno ha chiniga.
55 Náho Stefano ayizwiile obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu, yaánoonkolela améeso olugulu omu igulu, yaábona ikuzo lya Múungu, na Yeézu ayemeeliile olubazu lwo obúlyo lwa Múungu.
56 Aho yaágaamba, “Muléebe! Niimbóna igulu lyaáchiinguka, no Omutábani wo Omuuntu ayemeelíile olubazu lwo obúlyo lwa Múungu!”
57 Aho balusiingo abo ba Abayahudi kábaahuliile ago baátéela eyoombo, nibazibika amatwi gáabo ha mikóno yáabo. Baámwiilukiilila Stefano hamo, baámukwáata,
58 baámusohoza ahéelu yi iboma, baábaanza kumuhoonda na amabáale. Nábo baalubona bakazúula ebebo, baágaleka héehi no omusígazi izíina lyoómwe Sauli.
59 Obuchilo baabeele nibamuhoónda Stefano na amabáale, yaásaba aáti, “Omukáma Yeézu, oyinaánkule omwooyo gwaanze!”
60 Mala yaáteela ebizwi, yaálila ahi iláka liháango omu kugaamba aáti, “Mukáma, oteekala nácho echiheno echi!” Káyaabeele yaámazile kugaamba ebyo, yaáfwa. Sauli náwe akabona nka nikwo, echigaambo cho kumwíita Stefano yaakuundileene nácho.