Luti
Chilongole
Chitabu cha Luti changusimila mbuli za isungu ng'hatu, zilawile kuli ivyazi limwe lya Waisilaeli kuli mhela wa Watagusa wa Isilaeli. Naomi, mamo wa ivyazi ali, nayali kuli magazo makulu, mlume wa heye na wana wa hewo weli walume lowabagame, lowawele kuli ujenzi kuli isi ya Moabu. Hamba Naomi kangubochela utambichizo hala du Luti yawele yumwe wa wakweye na mwenyeng'haye wa isi ya Moabu, nakwamula kwa kunuwila kwa heye kuwa hamwe na heye na kumtanza. Naomi kanguluta na Luti yohiluka kuli isi ya heye yuye ya Isilaeli. Hamba Luti na Naomi wangubochela utambichizo kulawa kwa Boasi, yumwe wa ivyazi lya Naomi, loyaholile mijito ja kuwalolela na kukunda kumhesa Luti. Mhela wa Watagusa nawali mhela wihile kwa vila Waisilaeli wenji nawekala ne kibatilila malajizo, ila Naomi na Luti na Boasi ndo wanhu wa kuwawinza hali Waisilaeli wekale kwa kibatilila na kuwinza malajizo ga Nguluwi.
Haduhu yoneche yalinguvizela whaani yandiche chitabu achi cha Luti. Mhela wa kwandichigwa kwa chitabu achi kahi hailinguzeleka, ila wenji wangijesa kota chitabu achi nachandichigwa kulawa hala du Waisilaeli lowahiluche kulawa kowawinjigwe, kwa chiwalo cha nzila ya Chiebulaniya chandichigwe kuli chitabu cha Luti. Inoga kuvizela kota Mndewa Daudi nayali wa lulelo lwa Luti, mdala yawele hawele Muisilaeli. Mbuli ayi ina mana kahi kota Luti ndo sekulu wa Yesu. Mbuli ayi yangulangusa kota kukundigwa na Nguluwi hakulawile kwa kuwa kuli ivyazi lya chiuyeng'ha, ila kwangulawa kuli nhumbula ya munhu.
Gali mgati
1. Sula ya 1 yangusimila mbuli ya ivyazi lya Naomi na magazo makulu gowapatile na hamba ndaze Naomi na Luti vyowahiluche Isilaeli.
2. Kuli sula ya 2 twangusoma ndaze Luti vyoyeting'hane na Boasi, mhela Luti loyawele yolokota nyhule kuli mgunda wa Boasi.
3. Sula ya 3 yangusimila ndaze Naomi vyoyamlajize Luti kumlanda Boasi yamhese Luti na kumlolela, kwa vila nayali mng'holozawo wa habehi. Hamba Boasi nakakunda.
4. Sula ya 4 yangulonga ndaze Boasi vyoyagulile mgunda uwele wa mlume wa heye Naomi yabagame, hamba kumhesa Luti.
1
Ivyazi lya Elimeleki lyanguluta Moabu
1 Aho katali walamuzi vyonawali wolongoza Isilaeli, nakwali na lufemba kuli isi. Munhu yumwe wa Betelehemu ya Yuda nakaluta kikala kuli isi ya Moabu kota mjenzi, heye na mchewake na wanage weli walume.
2 Munhu ayo nayali yochemigwa Elimeleki na itagwa lya mchewake ndo Naomi na matagwa ga wanage weli walume ndo Maloni na Kilioni. Hewo nawali Waefulata kulawa Betelehemu kuli Yuda. Nawaluta isi ya Moabu, nawekala ako.
3 Hamba Elimeleki mlume wa Naomi nakabagama, Naomi nakapona na wanage weli walume.
4 Nawo nawahola wadala Wamoabu, itagwa lya yumwe nalyali Olipa na itagwa lya wa keli nalyali Luti. Lowekale ako kwa miyaka kota kumi hino,
5 weng'ha weli, Maloni na Kilioni nawabagama, lelo Naomi nayali yafililwe na wanage weli na mlume wa heye.
Naomi na Luti wanguhiluka Betelehemu
6 Hamba Naomi nakahulika kota Mkulu Nguluwi nayali yawatambichize wanhu wa heye kwa kuwapa chilyo. Lelo, nakamula kuhiluka kaye kwa hewo kulawa Moabu, hamwe na wakweye.
7 Lelo nawaluka kulawa hala hoyawele yochikala na wakweye weli, nawakola nzila imwe leka wahiluche mbaka isi ya Yuda.
8 Hamba Naomi nakawalonjela wakweye weli, “Mlute lelo chila yumwe kaye kwa maiwake, Mkulu Nguluwi yawaditile ganojile hemwe, kota hemwe vyomtuditile ganojile heni hamwe na awo wabagame.
9 Mkulu Nguluwi yawape kwesela, chila yumwe wa hemwe yekale goya kwa mlume yunji.” Hamba Naomi nakawalaga kwa kuwanonela. Ila hewo nawaluka kulila kwa lizi,
10 nawamlonjela, “Hebu! Toluta hamwe na hegwe kwa wanhu wa hegwe.”
11 Naomi nakawalonjela, “Mhiluche wahinza wa heni. Lekachoni mwangumbinza? Mwangijesa kota ndoweza kuponda wana kahi wawele wowa walume wa hemwe?
12 Mhiluche wahinza wa heni, mlute kaye kwa vila heni nda sekulu, siwa na mlume kahi. Wone nandonje ndangitumbila ndowa na mlume nechilo ayi na kulela wana walume,
13 ndaze, mwahawabeteze mbaka wakule? Ndaze, namilemeze mleche kuholeka na walume wanji? Hebu wahinza wa heni, ndina usungu lukami kusinda hemwe, kwa vila Mkulu Nguluwi nakangaza.”
14 Nawo nawalila kahi kwa lizi. Aho ndo Olipa nakamnonela mkweye kwa kumlaga, ila Luti nakamibata.
15 Naomi nakamlonjela, “Ulole, mlamugo nakahiluka kwa wanhu wa heye na kwa milungu ja heye, lelo nagwe uhiluche umuwinze heye.”
16 Naye Luti nakalonga,
“Uleche kundedeza ndikuleche hegwe,
na uleche kundemeza kiwinza hamwe na hegwe.
Koneche kouluta nani ndoluta kuko,
na kouchikala nani ndochikala,
wanhu wa hegwe wowa wanhu wa heni,
na Nguluwi wa hegwe kowa Nguluwi wa heni.
17 Honhu houbagama hegwe ndo hondibagama heni,
na hala ndotiligwa,
Mkulu Nguluwi yangaze heni wone ndibagule na hegwe
ila kwa kubagama hela.”
18 Naomi vyoyawene kota Luti nakamula ng'hatu kuluta hamwe na heye, nakaleka kumdedeza kahi.
19 Aho ndo weng'ha weli nawalutilila na majendo mbaka lowafichile Betelehemu. Lowafichile ako wanhu weng'ha nawabubuwala, wadala naweuza, “Ndaze, ayu ndo Naomi?”
20 Naomi nakalonga, “Mleche kunyhema kahi Naomi mnyheme Mala, kwa vila Nguluwi Yawele na Ludali, nakadita kikala kwa heni kuwe kwa usungu ng'hatu.
21 Vyombuchile hano, nandali na vinhu vinji, ila Mkulu Nguluwi kanyhilula moko yeka. Lekachoni mwangunyhema Naomi kuno Mkulu Nguluwi nakandeka, heye Nguluwi Yawele na Ludali nakangaza.”
22 Ahyo ndo Naomi hamwe na Luti mkweye vyowahiluche. Lowahiluche kulawa Moabu na kuya Betelehemu, mhela wa mbena ya shayili vyonawali ukwaluka.