Watagusa
Chilongole
Chitabu cha Watagusa ndo kusimila kwa mhela wa mbuli za katali ziwinzile hala Waisilaeli lowaivabile isi ya Kanaani. Nakwali na mhela wa kubelenhuka na kuloholigwa kwa mihela minji. Waisilaeli nawali wojifugamilaga jimalukolo, hamba Nguluwi nayawenule wanhu wa isi zinji kuwagaza. Hamba wanhu wahalilile na kumhiluchila Nguluwi na aho ndo Nguluwi yahawenule vilongozi walinguchemigwa “watagusa,” leka kuwalongoza wanhu na kuwalavya kuli upogozi.
Haduhu yawele yavizelele kwa kukomya kota whaani yandiche chitabu achi cha Watagusa. Wanhu wenji nawakunda kota mloli Samweli ndo yandiche, ila hanji nachandichigwa kuli mhela uwele Waisilaeli nawali na mndewa, kwa vila chitabu changulola kumbele na kulonga kuwala mhela wa Watagusa kota mhela wula Waisilaeli nawali hela mndewa (sula ya 17:6, 18:1, 19:1, 21:25). Wone mhela wa Waisilaeli kulawa Misili nawali kota kuli mwaka wa 1,400 Yesu yang'hali kupondigwa (lole chilongole cha Kulawa kwa kuvizela ng'hatu), lelo yoweza kuwa mbuli za Watagusa nazilawila hagati ha miyaka 1,300 mbaka 1,050 Yesu yang'hali kupondigwa. Mwaka wa 1,050 ndo mhela Sauli loyawichigwe yawe mndewa wa Isilaeli.
Gali mgati
1. Sula ya 1 mbaka ya 3:6 zangusimila mbuli za ngondo za kuduma hali Waisilaeli na Wakanaani, loyabagame Yoshua. Kahi sula azi zanguzelesa mhela wa Watagusa hala Nguluwi loyawenule vilongozi na kuwalohola Waisilaeli kulawa mmoko mwa wang'honyo wa hewo.
2. Sula ya 3:7 mbaka sula ya 16:31 zangusimila mbuli za Watagusa walivinji wenuligwe na Nguluwi kuwatanza Waisilaeli.
3. Sula ya 17 mbaka ya 21 zangusimila mbuli za kubelenhuka kunji kwa Waisilaeli.
1
Waisilaeli wanguwatowa Wakanaani wasigale
1 Hala loyabagame Yoshua, Waisilaeli nawamuuza Mkulu Nguluwi wolonga, “Nhanzi yachi yotoma kuluta kitowa na Wakanaani?”
2 Mkulu Nguluwi nakedichila, “Nhanzi ya Yuda yotoma kuluta. Lole, nandiiwika isi ayo kuli moko ga hewo.”
3 Aho, wanhu wa nhanzi ya Yuda nawawalonjela wang'holozawo wa nhanzi ya Simeoni, “Muche hamwe na hetwe kuli honhu hawichigwe kwa chiwalo cha hetwe, leka titowe na Wakanaani. Hamba natwe toluta hamwe na hemwe kuli honhu ha hemwe.” Lelo nhanzi ya Simeoni nailuta hamwe na hewo.
4 Nhanzi ya Yuda vyoilutile, Mkulu Nguluwi nakawawika Wakanaani na Wapelisi mmoko mwa hewo, nawo nawawasumya wanhu elufu kumi ako Beseki.
5 Nawamfika ayo mndewa Adoni-beseki ako Beseki, nawetowa na heye na kuwasumya Wakanaani na Wapelisi.
6 Ila mndewa Adoni-beseki nakabilima, nawo nawamuwinga na kumibata, hamba nawamdumula vidole vikuluwawo vya kuli magulu na kuli moko ga heye.
7 Mndewa Adoni-beseki nakalonga, “Wandewa makumi saba wowadumuligwe vidole vikuluwawo vya kuli moko na magulu ga hewo, nawalokota chilyo chisigale hasi ha chisaga cha heni. Kota vyonditile heni, Nguluwi nakanyhilulila hihyo.” Nawamhilika Yelusalemu na nakabagama kuko.
8 Hamba, wanhu wa nhanzi ya Yuda nawetowa na wanhu wa Yelusalemu na nawauhola muji awo. Nawawakopola wanhu wa muji awo kwa ipanga na kuulakaza muji awo kwa chiluli.
9 Hamba wanhu wa nhanzi ya Yuda nawedulika leka wetowe na Wakanaani wawele wochikala kuli isi iwele na vidunda na isi ya Negebu na isi ya vidunda vidodo vya kolizinjilaga isanya.
10 Hamba nhanzi ya Yuda naiwawinza Wakanaani wawele wochikala ako Hebuloni. Hebuloni ndo muji uwele aho hamwande nawali uchemigwa Kiliati-aliba. Nawo nawawasumya wanhu wa ng'holo za Sheshayi na Ahimani na Talimayi.
11 Hamba nawawatowa wala walingikala ako Debili, muji uwele hamwande nawali uchemigwa Kiliati-sefeli.
12 Kalebu nakalonga, “Heye yowatowa wanhu wa muji wa Kiliati-sefeli na kuuhola muji awo, ndomha mhinza wa heni Akisa, yawe mchewake.”
13 Naye Otinieli, mwana wa Kenasi, mdodowe Kalebu, nakautowa na kuuhola muji awo. Lelo Kalebu nakamha mhinza wa heye yachemigwe Akisa.
14 Akisa loyalutile kwa Otinieli nakamdedeza Otinieli yamlande mgunda mhaza wa heye, Kalebu. Yula mdala nakadulika kulawa kuli idogowi lya heye, Kalebu nakamuuza yula mdala, “Kwangugana choni?”
15 Yula mdala nakedichila, “Umhe heni utambichizo, kwa vila hegwe nakumbika heni kuli isi ya Negebu ilihela mazi, lelo ndangulanda umhe na nzasa za mazi kahi.” Lelo Kalebu nakamha zila nzasa za mazi za kuchanya na za hasi.
16 Walelwa wa yula Mkeni, mkweye Musa, nawaluta kuchanya kuli Yeliko, muji wa michikichi, hamwe na wanhu wa nhanzi ya Yuda na kwinjila kuli chiwala cha Yuda, chiwele ako kusini mwa Aladi. Nawo nawaluta kikala hamwe na wanhu awo.
17 Lelo wanhu wa nhanzi ya Yuda nawaluta hamwe na wang'holozawo, wanhu wa nhanzi ya Simeoni, nawawatowa Wakanaani wawele wochikala ako Sefati na kuuwifya ng'hatu muji awo. Muji awo sambi wanguchemigwa Holima.
18 Wanhu wa nhanzi ya Yuda kahi nawajihola miji ja Gasa na honhu hake na Ashikeloni na honhu hake na Ekiloni na honhu hake.
19 Mkulu Nguluwi nayali hamwe na wanhu wa nhanzi ya Yuda, nawo nawaihola isi ya vidunda, ila nawalemwela kuwawinga wala wowawele wochikala kuli ibalalika, kwa vila hewo nawali na mituka ja chuma.
20 Hamba, kota vyoyalajize Musa, Kalebu nakapegwa muji wa Hebuloni, naye nakaziwinga ng'holo zidatu za Anaki.
21 Ila wanhu wa nhanzi ya Benjamini hawawawinjile Wayebusi wowawele wochikala kuli muji wa Yelusalemu. Ahyo Wayebusi nawekala hamwe na wanhu wa Benjamini mgati mwa Yelusalemu mbaka lehano.
22 Lelo ng'handa ya Yusufu, iwele ndo nhanzi za Manase na Efulaimu, nailuta kuutowa muji wa Beteli, Mkulu Nguluwi nayali hamwe na hewo.
23 Nawawalajiza wanhu walute kuupugajiza muji wa Beteli, muji uwele hamwande nawali uchemigwa Lusu.
24 Wapugajizi awo nawamona munhu yolawa kuli muji awo wa Beteli, nawamlonjela, “Dedede, utulajile nzila ya kwinjila muji awu, natwe tokuditila ganojile.”
25 Lelo yula munhu nakawalajila nzila ya kwinjila kuli muji awo, nawo nawawakopola wanhu wa muji awo kwa ipanga, ila nawamleka yula munhu na wanhu wa ivyazi lya heye.
26 Munhu ayo nakaluta kuli isi ya Wahiti, nakazenga muji na nakauchema muji awo itagwa lilila la Lusu, itagwa lilinguchemigwa mbaka lehano.
27 Wanhu wa nhanzi ya Manase kahi hawawawinjile wenyeng'haye wa Beti-sheani na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Taanaki na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Doli na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Ibuleamu na vijiji vyake ne wala wawele wochikala Megido na vijiji vyake, ila wala Wakanaani nawang'ang'anila kikala kuli miji ajo.
28 Waisilaeli lowawele na mong'ho, hawawawinjile hebu Wakanaani, ila nawawatumajiza kwa lupichi.
29 Wanhu wa nhanzi ya Efulaimu kahi hawawawinjile Wakanaani wowawele wochikala ako Geseli, ila Wakanaani nawalutilila kikala hali hewo.
30 Wanhu wa nhanzi ya Sebuluni nawo hawawawinjile wenyeng'haye wa Kitiloni ne wala wawele wochikala ako Nahalali, ila Wakanaani nawekala hali hewo nawatumajizwa kwa lupichi.
31 Wanhu wa nhanzi ya Asheli hawawawinjile wanhu wa miji ja Aka ne Sidoni ne Ahilabu ne Akisibu ne Heliba ne Afeka ne Lehobu,
32 ila Waasheli nawekala hali Wakanaani, wawele ndo wenyeng'haye wa isi, kwa vila hawawawinjile.
33 Wanhu wa nhanzi ya Nafutali hawawawinjile wanhu wa miji ja Beti-shemeshi ne Beti-anati, ila nawekala hali Wakanaani, wawele ndo wenyeng'haye wa isi. Ahyo wenyeng'haye wa Beti-shemeshi na Beti-anati nawawadita wakole mijito kwa lupichi.
34 Hamba, Waamoli nawawawinga wanhu wa nhanzi ya Dani walute kuli isi ya vidunda, kwa vila hawawalechile kuza kikala kuli ibalalika.
35 Waamoli nawalutilila kikala kuli chidunda cha Helesi na kuli Aiyaloni na kuli Shaalibimu, ila wanhu wa nhanzi za Efulaimu na Manase nawawalongoza na kuwadita wakole mijito kwa lupichi.
36 Mbaka wa Waamoli nawali kwaluchila kuli chiduliko cha Akilabimu kulutila Sela na mchanya mwake.