11
Mae hap de ol: Men zen Alapsa orep dawemkam daïblïblak, nen hen zëno mae mo kim nen lowehe gwen.
Alapsa de taïblïblanna, zen anakan de enho nakon taïblïblankam, “Mensa Alap asa gu-gubluka, zen eiwa kirekam sa ki lwal.” Zen sap nwekam de hlaun srëmkam de kirekam taïblïblan. Sap orep de zini zen kirekam Alapsa daïblï gweblak, zen zep Alap anakan sam gwesibiridaka, “Zen ëre mo nwenak ëdakastïꞌïn.”
Alapsa de taïblïblankam zen dekame anakan tame ul gwenan, “Okamana an Alap ol-gun enkam yang gulsuku.” Zep men desae nwekam hla kul gweꞌan, Zen nwekam de hlaul gwen kire-kire nakon hom yang gulsuku.*
Habel Bak zen Alap hap zëre mo taïblïblansa goltrëblaka– in kim dombana tru ta seblakaye. Hwëna Kaen zen hom Habel mo kim Alapsa taïblïblaka, zep zëno kim syal gwe srëm gweka. Habel ensa zep anakan gubluka, “Zen ano nwenak man dakastïꞌïra.” Hen Zen zep zëno en mo syala insa sam gwesibir-blika. Habel zen sap orep mes tïlkï, hwëna zëno Alapsa de taïblïblanna in nëbe mae hap ërak makan nama lwazimꞌin.*
Hanok Bak zen hen kirekam Alapsa taïblïblaka, zep tïn srëmnak Alap ngatan zi mo lang san dep zer ine halka. Zep Alap mo olak zëbe hap dena anakan lwak,
“Zen mumuk ennak aya gweka, sap desa Alap zer ine halka.”
Mae hap ki lwak: Sap zer inehan srëmnak Alap man desa sam gwesïk gweblaka.* Zen zep dam gwesïnïn: Zini bëjen Alap mo nwenak sam gwesïn– Zënaka de taïblïblan srëmkamye. Zep zini men zen Alap osan dep ëdwam gwe-gweꞌan, zen diki nonol Alapsa zen anakan taïblïblan, “Zen eiwa ki gwëꞌara,” hen anakan zen taïblïblan, “Ëyë Desa tïngare enho naban të gweblaꞌak, Zen sa abe hap dawemsa gol gweblala.”
Nuh Bak hen Alapsa taïblïblaka, zep bulu insa syal gwibirki– dekam de we wal walas zeban golëngaya gwen hapye. Hwëna kirekam de owasna hom sap menkam hla nuk. Hwëna Nuh Alapsa betek gweblaka, zep zëre mo ol en san ang gweka. Hwëna zëre mo Alapsa de taïblïblanna in kon zep sap taïblïblan srëm wenya kip anakan goltrei gwizimki, “Em in kareksae ol gwenan.” Zen taïblïblanna in kon zep Alap mo nwenak dakastïlkï.*
Abraham Bak hen kirekam Alapsa taïblïblaka, zep zëno ol san ang gweka. Alap dekam man gubluka,
“Emki ere mo langna insa hli yun. Dekam song gwe– langna men desaë ebe hap golblaꞌak, zëwe dep.”
Abraham dekam man taïblïblaka, zep totoresa tawa srëmkam song gweka.* Kim hataka, langna men zao dep Alap gu-gubluka, dekon hen nama taïblïblaka. Zen zep zëwe zi mo langnak tenda golak gwë nasen gweka. Isak ne Yakob ne zen hen kirekam ë gweka, sap Alap hen desa kirekam gu-guzimki– men kirekam Abrahamsa gu-gublukake.* 10 Abraham kirekam zë gwë nasen gweka, sap zen dekam ngein sin dep dena kip anakan taïblïblaka, “Ëe asa hëndep de ë sam-samnak hatal– men desa Alap Zëna syal gweblakaye.”
11 Zen man hen Alapsa taïblïblaka, zep hëndep walas gweka. Zen sap mes bogol gweka, hen we zem Sara hom walas gwe-gwek. Hwëna Abraham anakan Alapsa taïblïblaka, “Mensa asa walas wë lan hap gu-guzimki, zen hëndep kirekam sa ki abe nikip syal gwibir-zimdi.”* 12 Zëno timni man sap tïn makan lwablaꞌak, hwëna zi ausuna Israel zen zëbon onakon ki beya gwe song gwek– men kirekam Alap hamal hap gu-gublukake,
“Ebon onakon sa zini beya gwe song gwer– san de nglïnak de keisni kiye, ahaksa hi alpnak de hisglimni kiye.”*
13 Orep de zini in, zen sap man Alapsa daïblï gweblak, hwëna Alap mo gu-gubiridanna insa de sowe henkam gul irin srëmnak juwe gwek. Zen langanak de basa kara gun makan kara nul gwek, hwëna zep en ki ëisrip-sri gwe-gwek– san de zao de lowe henna kiye. Zep anakan hen ëgu gwek, “Ëe an okamanak awe bohëkamë ki lowe heꞌan– san de aha zi mo langnak de lowe henna kiye.”* 14 Men zen kirekam ëgu gweꞌan, zëno mae mo enlalana zep man lwa gwizimꞌira, “Nen ema aha langsa lei gwibiꞌin– desa de hëndep denaban bi gwibin hip.” 15 Orep de auyan-azana in, langna mensa hli nuk, desa hom enlala nei gwibik. Sap kirekam de lwananam, dekam maka etan desan dep lwan dahak. 16 Hwëna zen dekam aha lang sam-samsa enlala nei gwibik– ngatan zi mo langnak de wenyaka. Zep Alap hom saher gwibirida gweka– zini in kim “ano mae mo Alap”kam nen gweblakye. Sap Zen mes eiwa zëbe mae hap ë sam-samna insa hamal tazimki.
17-18 Abraham hen zëre mo Alapsa de taïblïblansa goltrëblaka, zep tane aha-ere zem Isaksa sap Alap hap zïp soblaꞌanka. Alap man sap dekam zëno eisi anakan akasibir-bliꞌanka, “Zen san ha eiwa tangankam Asa taïblïblaꞌara?” Hwëna sap mes Alap Abrahamsa anakan gu-gubluka,
“Eno walasna an, Isak, zen zëbon onakon sa eno auyan-azana naïtbir song gwer.”
Hwëna sap mes kirekam gu-gubluka, hwëna Abraham man hohle gweꞌanka– tane aha-ere zem insa de Alap hap zïp soblan hapye.* 19 Sap zen man anakan taïblïblaꞌanka, “Zen sa ano tanena tïn nïkon etan ngaya tala.” Hwëna dekam kim Alap dombana insa zertrëblaka, desa de hwëna zïp son hap, zep dekam tane zem in man nwe-mase gweka– san de tïn nïkon de etan ngaya gwenna kiye.
20 Isak hen Alapsa taïblïblaka, zep walas dare zem Yakob ne Esau nikip tahana tehazim aneka– anakare hamal hap de ola banye, “Alap sa ngein sin kirekam ebe nikip dawemna gol gwizimdi.”* 21 Yakob hen Alapsa taïblïblaka, zep tïn hïp kim golek de gweꞌanka, tane zem Yusup mo walas dare hap tahana tehazim aneka. Ki zep hwëna zëre mo dute topnak de bik dankam lwa inen nakon Alap hap dawemna golblaka.* 22 Yusup hen Alapsa taïblïblaka. Zep kim tïn hïp golek de gweꞌanka, dekam zep zëre korena Israelsa de Mesir kon gwiswe sonen hap de aïsïlï hli yulzimki. Hen anakan gubiridaka, “An kon de sek gwenkam ano danna bahem awe hli tandan.”*
23 Musa mo ane-biana, zen hen man Alapsa laïblïblak. Zen zep Musasa dan-ahare benkam aning la gwek. Sap zen anakan dam lasïk, “Walasna an dawem naka Alap ap zerzimki.” Zen zep anakan aïrï srëm gwek, “Mesir mo teipsïn nik sa nësa karek sola.”*
24 Musa Bak hen Alapsa taïblïblaka, zep mam gwennak anakan enlala gweka, “Asa bap zen anakan gu gweblan, ‘An Mesirk de teipsïn zi mo wenam mo tane.’ ”* 25 Zen hom dekam auhu-kama ennak dep de dërekna anakan enlala gwibirki, “Ëe anik karek naka gol gwek– zëno dërek naka akakim eis gwibik.” Zen hwëna anakan enlala gweka, “Ëe sap asa Alap mo hlïl irin zi niban apdekam karekna zigoltowe gwer.” 26 Zen hen ngein sin denaka anakan enlala gwe-gwibirki, “Alap sa Israelsa de ngaya tabin hip de Zini zer sonera. Zep ëe anik Zini in hap orasa sal tablak, hen sap asa zëno bose hap karekna goltowe gwer.” Musa hom dekam anakan enlala gweka, “Syala ansa anik baes gwibik– ëe akakim Mesir mo kire-kire dawem-dawemna ansa beyakam bi gweblandak.” Zen hwëna Alapsa anakan taïblïblaka, “Zen sa ano syal eini lamkam abe hap golblala.”
27-28 Hen zen Alapsa taïblïblaka, zep Israel mo zi ausu nakore zini gubiridaka– zen de domba kalkam zëre mae mo lïlïkïnsï blïs tïblandan hap, Alap mo dam taha nakore jal zi dikim zëno mae mo nonol zi walassa tameran srëm hapye. Yaklana desa “Paska”kam zep nen gwibik. * Mesirk de teipsïn zini kim sap jal gweka, Musa hwëna Alapsa taïblïblaka, zep Israelsa aïrïn srëmkam dekon golësek gweka. Zen dekam man tatem zauk gweka– san de hla ta gwen srëm Zini Alapsa de ngein sin kara ta gwenna kiye.
29 Israel mo zi ausuna in hen Alapsa daïblïblak. Zen zep hi bosena Kal-kalasa tablan gwek– san de eik sasa san de sek gwenna kiye. Hwëna Mesir mo jana nabare zini kim sap hina in san nolëtro kïnïꞌak, zen zao zep kei-king gwek.*
30 Zi ausuna in zen hen Alapsa daïblïblak, zep tuju yaklakam kim ë yala Yerikosa hatablan hap wale da gwek, hwëna dekam zep zëno mae mo kasokam de kol son yala in owaskam lik gweka.*
31 Rahab Bak sap Yerikok de kahalo soson we. Zen hwëna dekam Alapsa taïblïblak, zep desa nul srëm gwek. Sap zen mes dekam Israel kore otek zi darena teisyaink. Hwëna zëre mo ë nakore zi trana in zen Alapsa de betek gweblan hap baes tak, desa tïngan en tangan zep damerasïk.*
32 Sap kirekam de aïsïlï beyana, hwëna yaklana blalaka hom– desa de tïngan emsa aïsïl gwibiridan hapye, ahakon in zen hen Alapsa zëno mae mo kim daïblï gweblakye, in ki hen Gideon, Barak, Simson, Yefta, Daud, Samuel, hen orep in zen Alap mo ola ayang nulzimnira gwekye. * 33 Zen hen Alapsa daïblï gweblak, zep eijannak ahakon ëyei-yëk gwenda gwek, hen dam-dam enkam zëre mae mo ïrïk gïn langnak de zini ïrïk nïlida gwek. Zep kire wenya, Alap mensa Israelsa gu-gubirida gweka, zen hen man nulin gwek. Zen zëre mae mo Alapsa de taïblïblanna in dekam zep singa jal-jal mo mipna owas hap mat dasïk gwibir-zimk,* 34 hen syauk hïtïn yawala dekam tïn dïsïk gwek, hen nëbok ngï ben-ben nakon ëlanga gwesïk gwek. Zen sap man zënaka anakan neisbirida gwek, “Ëe an soson naka hom,” hwëna man ki ësoson gwe-gwek. Aha lang nakore zini kim sap napta gwibirzik, hwëna zëno mae mo sosonsa de hlaunkum dekam zep heya-hya gwe-gwek.* 35 We walya hen ahakon Alapsa daïblï gweblak. Zep zëno mae mo iyena kim sap juwe gwek, hwëna zëno mae mo Alapsa de yaïng gwebla kïnïn nakon zep etan ëngaya gwe-gwek.*
Hwëna ahakon zëno mae mo Alapsa de taïblïblansa srën noltrë gweblak. Sap desa kim Alap hap de jal hap bwinak sesek nulin gwek, zen hom tol wet so gwe-gwek. Sap desa man zë tangolebin niban nenbirida gwek, “Emki ere mae mo Alapsa lamang tan, dekam asa emsa uswe soner.” Hwëna zen man kirekam dep baes tak, sap zen anakan ëenlala gwe-gwek, “Zen sap sa nësa damera gwer, hwëna Alap sa kire hap de dawemna lamkam nëbe mae hap golzimdi– Zen kim de juwen nakon nësa luwen tabiꞌinkaye.” Zep ki hëndep Alap hap de jal hap karekkam damera gwek. 36 Zep Alapsa de taïblïblan jal hap ahakorena lamang da gwibik, hen ben-ben kire-kirekam lek-lek da gwibik. Hen ahakon besi dokotkam de tahalebin nika bwinak sesek nulin gwek.* 37 Ahakon kasokam tok hap nïrïbirida gwek. Ahakon ngaya naka gergajikam blom da gwibik, hen ahakon nëbokkam blom da gwibik. Zen tahalha tol hap domba-kambing sop nakore tayalbin pakeansa alala da gwek. Tembane hap hen man tangan ëtahalha gwe-gwek, sap desa karekkam jap nul sonenda gwek.* 38 Kire wenya, zen hëndep de langnak de lowehen hap denaka enlala nei gwibik, zep zëbe mae hap hom dakastïlzimk– auhu-kamanak de lowehe gwen hapye. Zen zep al ta nasen gwek– sap zi srëm lang san, hen kwatap-kwatap san, hen kaso-hul kaso-hul san, hen kama hul mae san sap ani-ning gwenda gwek.
39 Zen kïtak zëre mae mo Alapsa de taïblïblansa kirekam noltrë gweblak, dekam zep tangan Alap sam gwesibiridaka. Hwëna zen hom mae okamanak awe noltowek– Alap mensa dawemsa de golzimdin hip gu-gubirida gwekaye. 40 Sap Alap mo dawem golzimdin hip de kalangna in, zen zëbe mae en hap hom. Zen hwëna kïtak nëban mae dep. Zep zen molya nonol zë-en Alap mo gu-gubiridanna insa kïtak nulink– nen de zëwe hen yaïng gwen srëmnakye. Nen kime zë hen yaïng gweꞌak, zen diki dekam esa sërkam de dawem tangan wenya insa apdenak ulin.
* 11:3 Kej. 1:1; Mzm. 33:6; 33:9; Yoh. 1:3 * 11:4 Kej. 4:3-10 * 11:5 Kej. 5:21-24 * 11:7 Kej. 6:13-22 * 11:8 Kej. 12:1-5 * 11:9 Kej. 35:27 * 11:11 Kej. 18:11-14; 21:2 * 11:12 Kej. 15:5; 22:17; 32:12 * 11:13 Kej. 23:4; 1Taw. 29:15; Mzm. 39:13 * 11:17-18 Kej. 22:1-14; 21:12 * 11:20 Kej. 27:27-29; 27:39-40 * 11:21 Kej. 47:31–48:20 * 11:22 Kej. 50:24-25; Kel. 13:19 * 11:23 Kel. 1:22; 2:2 * 11:24 Kel. 2:10-12 * 11:27-28 “Paska” mo enlalana “gulmurun.” Zen kirekam yaklana insa nen gweblak, sap domba kala insa de zëno mae mo gol lïlïkïnnïk hlaunkum, dekam walas tameran hap de Alap mo dam taha nakore zini in man gulmun nura gweꞌanka. (Kel. 12:21-51) * 11:29 Kel. 14:13-31 * 11:30 Yos. 6:12-21 * 11:31 Yos. 6:22-25; 2:1-21 * 11:32 Hak. 6:11–8:32; 4:6–5:31; 13:2–16:31; 11:1–12:7; 1Sam. 16:1–1Raj. 2:11; 1Sam. 1:1–25:1 * 11:33 Dan. 6:1-27 * 11:34 Dan. 3:23-27 * 11:35 1Raj. 17:17-24; 2Raj. 4:18-37 * 11:36 1Raj. 22:26-27; 2Taw. 18:25-26; Yer. 20:2; 37:15; 38:6 * 11:37 2Taw. 24:21