☰ Zǝkǝriya 1
Zǝkǝriya
1
Ata-bowiliringlardǝk bolmanglar!
1 Darius padixaⱨning ikkinqi yili sǝkkizinqi ayda, Pǝrwǝrdigarning sɵzi Iddoning nǝwrisi, Bǝrǝkiyaning oƣli Zǝkǝriya pǝyƣǝmbǝrgǝ kelip mundaⱪ deyildi: —□
2 — «Pǝrwǝrdigar ata-bowiliringlardin intayin ⱪattiⱪ ƣǝzǝplǝndi. 3 Xunga sǝn ularƣa: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar: — «Mening yenimƣa ⱪaytip kelinglar, Mǝn silǝrning yeninglarƣa ⱪaytip kelimǝn» dǝydu», — degin. □
4 — Ata-bowiliringlardǝk bolmanglar; qünki ilgiriki pǝyƣǝmbǝrlǝr ularƣa: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar: — Rǝzil yolliringlardin, rǝzil ⱪilmixliringlardin yenip towa ⱪilinglar, degǝn», — dǝp jakarliƣan. Biraⱪ ular Manga ⱪulaⱪ salmiƣan, boysunmiƣan, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.■
5 — Silǝrning ata-bowiliringlar ⱨazir ⱪeni? Pǝyƣǝmbǝrlǝr bolsa, mǝnggü yaxamdu? □
 6 Lekin Mening pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ buyruƣan sɵzlirim wǝ bǝlgilimilirim, ata-bowiliringlarning bexiƣimu qüxkǝn ǝmǝsmidi?».
Xuning bilǝn ular yolidin yenip: — Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar yollirimiz wǝ ⱪilmixlirimiz boyiqǝ bizni ⱪandaⱪ ⱪilimǝn desǝ, xundaⱪ ⱪildi, — degǝn.□  ■
 
Sǝkkiz alamǝt kɵrünüx •••• Birinqi alamǝt kɵrünüx — Atliⱪ adǝm wǝ üq hil rǝnglik atlar
7 Darius padixaⱨning ikkinqi yili, on birinqi ay, yǝni «Xebat eyi»ning yigirmǝ tɵtinqi küni, Pǝrwǝrdigarning kalami Iddoning nǝwrisi, Bǝrǝkiyaning oƣli Zǝkǝriya pǝyƣǝmbǝrgǝ kǝldi. U mundaⱪ bexarǝtni kɵrdi: —□
8 Mǝn keqidǝ alamǝt kɵrünüxlǝrni kɵrdüm; mana, toruⱪ atⱪa mingǝn bir adǝmni kɵrdüm; u qongⱪur oymanliⱪtiki hadas dǝrǝhliri arisida turatti; uning kǝynidǝ toruⱪ, ala-taƣil wǝ aⱪ atlar bar idi. □ 9 Mǝn uningdin: «Tǝⱪsir, bular nemǝ?» — dǝp soridim. Mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ manga: «Mǝn sanga bularning nemǝ ikǝnlikini kɵrsitimǝn» — dedi.□
10 Hadas dǝrǝhliri arisida turƣan zat jawabǝn: «Bular Pǝrwǝrdigarning yǝr yüzini uyan-buyan kezixkǝ ǝwǝtkǝnliri» — dedi.
11 Bu atlar hadas dǝrǝhliri arisida turƣan Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisigǝ jawab ⱪilip: «Biz yǝr yüzidǝ uyan-buyan kezip kǝlduⱪ; mana, pütkül yǝr yüzi tiptinq, aramliⱪta turuwatidu» — dedi.
12 Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi jawabǝn: «I samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, ⱪaqanƣiqǝ sǝn bu yǝtmix yildin beri aqqiⱪlinip keliwatⱪan Yerusalem wǝ Yǝⱨudaning xǝⱨǝrlirigǝ rǝⱨim ⱪilmaysǝn?» — dedi.□
13 Pǝrwǝrdigar mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtigǝ yeⱪimliⱪ sɵzlǝr, tǝsǝlli bǝrgüqi sɵzlǝr bilǝn jawab bǝrdi.
14 Xuning bilǝn mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ manga mundaⱪ dedi: «Sǝn mundaⱪ jakarliƣin: — Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar: «Yerusalem wǝ Zionƣa bolƣan otluⱪ muⱨǝbbitimdin yürikim lawildap kɵyidu! 15 Xuning bilǝn Mǝn ǝrkin-azadiliktǝ yaxawatⱪan ǝllǝrgǝ ⱪattiⱪ ƣǝzǝplinimǝn; qünki Mǝn hǝlⱪimgǝ sǝlla ƣǝzǝplinip ⱪoyiwidim, ular ⱨǝddidin exip hǝlⱪimgǝ zor azar ⱪildi», dǝydu. □ 16 Xunga Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: «Mǝn Yerusalemƣa rǝⱨim-xǝpⱪǝtlǝr bilǝn ⱪaytip kǝldim; Mening ɵyüm uning iqidǝ ⱪurulidu» — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, — «wǝ Yerusalem üstigǝ «ɵlqǝm tanisi» yǝnǝ tartilidu».□  ■
17 — Yǝnǝ mundaⱪ jakarliƣin: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Mening xǝⱨǝrlirim yǝnǝ awatlixidu, Pǝrwǝrdigar yǝnǝ Zionƣa tǝsǝlli beridu wǝ Yerusalemni yǝnǝ talliwalidu».
 
Ikkinqi alamǝt kɵrünüx — «tɵt münggüz» wǝ «tɵt ⱨünǝrwǝn»
18 Andin mǝn beximni kɵtürdüm, mana tɵt münggüzni kɵrdüm. 19 Mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtidin: «Bular nemǝ?» dǝp soridim. U manga: «Bu Yǝⱨuda, Israil wǝ Yerusalemni tarⱪitiwǝtkǝn münggüzlǝrdur» — dedi.
20 Wǝ Pǝrwǝrdigar manga tɵt ⱨünǝrwǝnni kɵrsǝtti. 21 Mǝn: «Bu ⱨünǝrwǝnlǝr nemǝ ix ⱪilƣili kǝldi?» dǝp soridim. U: «Mana bular bolsa Yǝⱨudadikilǝrni ⱨeqkim ⱪǝddini rusliyalmiƣudǝk dǝrijidǝ tarⱪitiwǝtkǝn münggüzlǝr; biraⱪ bu ⱨünǝrwǝnlǝr münggüzlǝrni dǝkkǝ-dükkigǝ qüxürgili, yǝni ǝllǝrning Yǝⱨudaning zeminini tarⱪitiwetix üqün kɵtürgǝn münggüzlirini yǝrgǝ taxliwǝtkili kǝldi!» — dedi.□
 
 
□ 1:1 «Darius padixaⱨning ikkinqi yili sǝkkizinqi ayda...» — «Darius padixaⱨ» yǝni «Darius Hispastes» (miladiyǝdin ilgiriki 521-485-yili). «sǝkkizinqi ayda...» — kitabta eytilƣan aylar Yǝⱨudiylarning kona kalendari boyiqǝ idi. Bu ay miladiyǝdin ilgiriki 520-yili Ɵktǝbrgǝ toƣra kelidu. □ 1:3 «Xunga sǝn ularƣa: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar: — «...» dǝydu», — degin» — ǝsli xǝkli: «Xunga sǝn ularƣa: «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Mening yenimƣa ⱪaytip kelinglar» — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar — «Mǝn silǝrning yeninglarƣa yenip kelimǝn» — sǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar!». ■ 1:4 Yǝx. 31:6; Yǝr. 3:12; 18:11; Əz. 18:30; Ⱨox. 14:2 □ 1:5 «Pǝyƣǝmbǝrlǝr bolsa, mǝnggü yaxamdu?» — mǝzkur retorik soal bǝlkim hǝlⱪning diⱪⱪitini pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ mǝrkǝzlǝxtürüx üqün ǝmǝs, bǝlki ularning yǝtküzgǝn hǝwǝrlirigǝ mǝrkǝzlǝxtürüx üqün eytilƣan. Ⱨǝtta pǝyƣǝmbǝrlǝrmu dunyadin ketidu, biraⱪ ularning sɵzliri, yǝni Hudaning sɵzliri yǝnila inawǝtlik, xundaⱪla ǝmǝlgǝ axurulmaⱪta (6-ayǝtni kɵrüng). Bǝzi alimlar: «Pǝyƣǝmbǝrlǝr mǝnggü yaxamdu?» degǝn soalni hǝlⱪning Zǝkǝriya pǝyƣǝmbǝrning sɵzigǝ rǝddiyǝ bǝrmǝkqi bolup imansizlik bilǝn bǝrgǝn jawabidur, dǝp ⱪaraydu. □ 1:6 «Xuning bilǝn ular yolidin yenip: — ... Pǝrwǝrdigar yollirimiz wǝ ⱪilmixlirimiz boyiqǝ bizni ⱪandaⱪ ⱪilimǝn desǝ, xundaⱪ ⱪildi, — degǝn» — «ular» bǝlkim nǝⱪ mǝydanda Zǝkǝriyaƣa ⱪulaⱪ selip towa ⱪilƣan hǝlⱪ. ■ 1:6 Yiƣ. 1:18 □ 1:7 «Darius padixaⱨning ikkinqi yili, on birinqi ay, yǝni «xebat eyi»ning yigirmǝ tɵtinqi küni...» — miladiyǝdin ilgiriki 519-yili, 15-Fewral. □ 1:8 «qongⱪur oymanliⱪtiki hadas dǝrǝhliri arisida » — «hadas dǝrihi» pakar ɵsidiƣan, hux puraⱪliⱪ, darqindǝk bir dǝrǝh. «ala-taƣil» — yaki «jǝdǝ rǝnglik», «ⱪongur rǝnglik». □ 1:9 «Mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ» — izaⱨat: «hadas dǝrǝhliri arisida turƣan adǝm» (8-, 10-ayǝttǝ) bolsa «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi». «mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ» bolsa «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixtisi» ǝmǝs. Tǝwrattiki baxⱪa ⱪisimlardin bilimizki, «Pǝrwǝrdigarning Pǝrixitisi» Hudaning wǝkili bolupla ⱪalmay, yǝnǝ Hudaning tǝbiitidǝ bolƣan bir Xǝhs; ixinimizki, u Mǝsiⱨ-Ⱪutⱪuzƣuqi bolup, insanlar dunyasida tuƣuluxtin ilgiri, «adǝm» ⱪiyapitidǝ dunyada kɵrüngǝn. Keyinki tekistlǝtdin ⱪariƣanda, «mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ» bolsa «addiy bir pǝrixtǝ» idi (u 2-bab, 3-4-ayǝttǝ baxⱪa pǝrixtǝ tǝripidin ixⱪa buyrulƣan). U bǝlkim Zǝkǝriyaƣa alamǝt kɵrünüxtǝ yolbaxqi ⱨǝm qüxǝndürgüqi rolida bolƣan. □ 1:12 «...sǝn bu yǝtmix yildin beri aqqiⱪlinip keliwatⱪan Yerusalem wǝ Yǝⱨudaning xǝⱨǝrliri...» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ bar boluxi kerǝkki, Israil Hudaning jazasi bilǝn Babil imperiyǝsidǝ 70 yil sürgün bolƣan («Yǝr.» 25:11-12, «Dan.» 9:2ni kɵrüng). □ 1:15 «Xuning bilǝn mǝn ǝrkin-azadiliktǝ yaxawatⱪan ǝllǝrgǝ ⱪattiⱪ ƣǝzǝplinimǝn» — Tǝwrat ⱨǝm Zǝburdiki «ǝllǝr» degǝn sɵz adǝttǝ Israildin baxⱪa barliⱪ hǝlⱪlǝrni, yǝni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ni kɵrsitidu. Xunga bǝzidǝ «yat ǝllǝr» dǝp tǝrjimǝ ⱪilimiz. Tǝwratta «ǝllǝr», «taipilǝr», «yat ǝllǝr» yaki «hǝlⱪ-millǝtlǝr» deyilsǝ, ⱨǝrdaim muxu mǝnini bildüridu. «qünki mǝn hǝlⱪimgǝ sǝlla ƣǝzǝplinip ⱪoyiwidim, ular ⱨǝddidin exip hǝlⱪimgǝ zor azar ⱪildi» — Huda Israildin (butpǝrǝsliki tüpǝylidin) ƣǝzǝplinip ularƣa «yat ǝllǝr» arⱪiliⱪ azar bǝrgüzüp jazalap, Babil imperiyǝsigǝ 70 yil sürgün ⱪildurƣan. Biraⱪ «yat ǝllǝr» bu ixta Hudaning jazasining dairisidin qiⱪip tolimu rǝⱨimsizlik ⱪilƣan. □ 1:16 ««ɵlqǝm tanisi tartilidu» — demǝk, ɵlqǝm tanisida xǝⱨǝrni ɵlqǝx Yerusalem xǝⱨirining ⱪaytidin toluⱪ ⱪurulidiƣanliⱪidin derǝk beridu. ■ 1:16 Əz. 11:23 □ 1:21 «Mǝn: «bu ⱨünǝrwǝnlǝr nemǝ ix ⱪilƣili kǝldi?» dǝp soridim...» — ǝmdi bu «tɵt münggüz» wǝ «tɵt ⱨünǝrwǝn» nemini kɵrsitidiƣanliⱪi üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ pikirliximiz.
☰