Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Rimliⱪlarƣa 2

Hudaning ⱨɵkümi

1 Əmdi ǝy baxⱪilarning üstidin ⱨɵküm ⱪilidiƣan insan, kim boluxungdin ⱪǝt’iynǝzǝr baⱨanǝ kɵrsitǝlmǝysǝn; qünki baxⱪilar üstidin ⱪaysi ixta ⱨɵküm ⱪilsang, xu ixta ɵz gunaⱨingni bekitisǝn. Qünki ǝy ⱨɵkümqi, sǝn ɵzüngmu ularƣa ohxax ixlarni ⱪiliwatisǝn.■ 2 Bizgǝ mǝlumki, Hudaning undaⱪ ixlarni ⱪilƣanlar üstidin ⱨɵküm qiⱪirixi mutlǝⱪ ⱨǝⱪiⱪǝtkǝ asaslanƣandur.

3 Xunga, i xundaⱪ ixlarni ⱪilƣanlar üstidin ⱨɵküm qiⱪarƣuqi, xundaⱪla xuningƣa ohxax ixlarni ⱪilƣuqi insan, ɵzüng Hudaning ⱨɵkümidin ⱪaqalaymǝn dǝp hiyal ⱪilamsǝn? 4 Yaki Hudaning meⱨribanliⱪining seni towa ⱪilix yoliƣa baxlaydiƣanliⱪini ⱨeq bilmǝy, uning meⱨribanliⱪi, kǝng ⱪorsaⱪliⱪi wǝ sǝwr-taⱪitining molluⱪiƣa sǝl ⱪarawatamsǝn?■ 5 Əksiqǝ, towa ⱪilmaydiƣan jaⱨilliⱪing wǝ tax yürǝklikingdin, Huda adil ⱨɵkümini ayan ⱪilidiƣan ƣǝzǝplik küni üqün sǝn ɵz bexingƣa qüxidiƣan ƣǝzipini toplawatisǝn.■

6 Huda ⱨǝrkimgǝ ɵz ǝmǝllirigǝ yarixa ix kɵridu.■ 7 Yahxi ixlarni sǝwrqanliⱪ bilǝn ⱪilip, xan-xǝrǝp, ⱨɵrmǝt-eⱨtiram wǝ baⱪiyliⱪni izdigǝnlǝrgǝ U mǝnggülük ⱨayat ata ⱪilidu;□ 8 lekin xǝhsiyǝtqilǝrgǝ, ⱨǝⱪiⱪǝtkǝ tǝn bǝrmǝy, ǝksiqǝ ⱨǝⱪⱪaniyǝtsizlikkǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ƣǝzǝp-ⱪǝⱨr yaƣdurulidu;■ 9 yamanliⱪ ⱪilidiƣan barliⱪ jan igisigǝ, aldi bilǝn Yǝⱨudiylarƣa, andin Greklǝrgǝ külpǝt wǝ dǝrd-ǝlǝm qüxidu; □ 10 biraⱪ, barliⱪ yahxiliⱪ ⱪilƣuqilarƣa, aldi bilǝn Yǝⱨudiylarƣa, andin Greklǝrgǝ xan-xǝrǝp, ⱨɵrmǝt-eⱨtiram wǝ aman-hatirjǝmlik tǝⱪdim ⱪilinidu. 11 Qünki Hudada adǝmning yüz-hatirisini ⱪilix yoⱪtur.■

12 — qünki Tǝwrat ⱪanunini bilmǝy gunaⱨ sadir ⱪilƣanlarning ⱨǝrbiri Tǝwrat ⱪanunining ⱨɵkümigǝ uqrimisimu, ǝyibkǝ uqrap ⱨalak bolidu; Tǝwrat ⱪanunini bilip turup gunaⱨ sadir ⱪilƣanlarning ⱨǝrbiri bu ⱪanun boyiqǝ soraⱪⱪa tartilidu □

13 (qünki Hudaning aldida ⱪanunni angliƣanlar ǝmǝs, bǝlki ⱪanunƣa ǝmǝl ⱪilƣuqilar ⱨǝⱪⱪaniy ⱨesablinidu. ■ 14 Qünki Tǝwrat ⱪanunini bilmǝydiƣan ǝlliklǝr tǝbiiy ⱨalda bu ⱪanunƣa uyƣun ixlarni ⱪilsa, gǝrqǝ bu ⱪanundin hǝwǝrsiz bolsimu, Tǝwrat ⱪanuni ularda kɵrüngǝn bolidu. 15 Ularning bu ⱪilƣanliri ɵz ⱪǝlblirigǝ ⱪanun tǝlǝplirining pütüklük ikǝnlikini kɵrsitidu; xuningdǝk, ularning wijdanlirimu ɵzlirigǝ ⱨǝⱪiⱪǝtning guwaⱨqisi bolup, oy-pikirliri ɵzini ǝyiblǝydu yaki ɵzini aⱪlaydu) 16 — mǝn yǝtküzüp keliwatⱪan bu hux hǝwǝrgǝ asasǝn Hudaning Əysa Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ insanlarning ⱪǝlbidǝ pükkǝn mǝhpiy ixlar üstidin ⱨɵküm qiⱪiridiƣan künidǝ yuⱪirida eytilƣan ixlar qoⱪum yüz beridu.□ ■

Yǝⱨudiylar wǝ Tǝwrat ⱪanuni

17 Sǝnqu, ǝgǝr ɵzüngni Yǝⱨudiy dǝp atap, Tǝwrat ⱪanuniƣa ümid baƣlap, Hudaƣa tǝwǝmǝn dǝp mahtansang, □ ■ 18 ⱪanundin ɵginip uning iradisini bilip, esil bilǝn pǝsni pǝrⱪ ǝtkǝn bolsang, 19-20 Tǝwrat ⱪanunidin bilim wǝ ⱨǝⱪiⱪǝtning jǝwⱨirigǝ igǝ boldum dǝp ⱪarap, ɵzüngni korlarƣa yol baxliƣuqi, ⱪarangƣuda ⱪalƣanlarƣa mayak, nadanlarƣa ɵgǝtküqi, gɵdǝklǝrgǝ ustaz dǝp ixǝngǝn bolsang — 21 ǝmdi sǝn baxⱪilarƣa tǝlim berisǝnu, ɵzünggǝ bǝrmǝmsǝn? Oƣriliⱪ ⱪilmanglar dǝp wǝz eytisǝnu, ɵzüng oƣriliⱪ ⱪilamsǝn? 22 «Zina ⱪilmanglar» — dǝp wǝz eytiysǝnu, ɵzüng zina ⱪilamsǝn? Butlardin nǝprǝtlinisǝnu, ɵzüng buthanilardiki nǝrsilǝrni bulang-talang ⱪilamsǝn? 23 Tǝwrat ⱪanuni bilǝn mahtinisǝnu, ɵzüng xu ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilip, Hudaƣa daƣ kǝltürǝmsǝn?! 24 Huddi muⱪǝddǝs yazmilarda yezilƣinidǝk: «Silǝrning ⱪilmixinglar tüpǝylidin Hudaning nami taipilǝr arisida kupurluⱪⱪa uqrimaⱪta».□ ■

25 Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilsang, hǝtnǝ ⱪilinƣiningning ǝⱨmiyiti bolidu, lekin uningƣa hilapliⱪ ⱪilsang, hǝtnǝ ⱪilinƣining hǝtnǝ ⱪilinmiƣandǝk ⱨesablinidu. □ 26 Əmdi hǝtnisizlǝr ⱪanunning tǝlǝpligǝ ǝmǝl ⱪilsa, gǝrqǝ hǝtnisiz bolsimu, Huda tǝripidin hǝtnilik ⱨesablanmamdu? 27 Tǝwrat ⱪanun dǝsturidin hǝwǝrdar wǝ hǝtnilik turuⱪluⱪ ⱪanunƣa hilapliⱪ ⱪilƣuqi, i Yǝⱨudiy, ⱪanunƣa ǝmǝl ⱪilidiƣan jismaniy hǝtnisizlǝr tǝripidin sening gunaⱨing üstidin ⱨɵküm qiⱪiriliwatmamdu?

28 Qünki sirtⱪi kɵrünüxi Yǝⱨudiy bolsila uni ⱨǝⱪiⱪiy Yǝⱨudiy degili bolmaydu, sirtⱪi jǝⱨǝttiki jismaniy hǝtninimu ⱨǝⱪiⱪiy hǝtnǝ degili bolmaydu, ■ 29 roⱨida Yǝⱨudiy bolƣini ⱨǝⱪiⱪiy Yǝⱨudiydur; uning hǝtnǝ ⱪilinƣini hǝtnǝ ⱪanun dǝsturi arⱪiliⱪ ǝmǝs, bǝlki ⱪǝlbidǝ, Roⱨtindur. Bundaⱪ kixining tǝriplinixi insanlar tǝripidin ǝmǝs, bǝlki Huda tǝripidin bolidu.□ ■

■ 2:1 2Sam. 12:5; Mat. 7:1; 1Kor. 4:5. ■ 2:4 2Pet. 3:15. ■ 2:5 Rim. 9:22. ■ 2:6 Zǝb. 62:12; Yǝr. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 14:12; 1Kor. 3:8; 2Kor. 5:10; Gal. 6:5; Wǝⱨ. 2:23; 22:12. □ 2:7 «ⱨɵrmǝt-eⱨtiram wǝ baⱪiyliⱪ...» — grek tilida «ⱨɵrmǝt-eⱨtiram wǝ qirimǝslik...». ■ 2:8 2Tes. 1:8. □ 2:9 «Yǝⱨudiylarƣa, andin Greklǝrgǝ...» — «Greklǝr» (yaki «Yunanliⱪlar») muxu yǝrdǝ wǝ 10-ayǝttǝ grek tilida , barliⱪ Yǝⱨudiy ǝmǝs ǝlliklǝr wǝ millǝtlǝrgǝ wǝkil kelidu. ■ 2:11 Ⱪan. 10:17; 2Tar. 19:7; Ayup 34:19; Ros. 10:34; Gal. 2:6; Əf. 6:9; Kol. 3:25; 1Pet. 1:17. □ 2:12 «Tǝwrat ⱪanuni» — yaki pǝⱪǝt «ⱪanun» yaki «muⱪǝddǝs ⱪanun», muxu yǝrdǝ wǝ tɵwǝndiki barliⱪ ayǝtlǝrdǝ Huda Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürgǝn ⱪanunni kɵrsitidu. Bu ⱪanun Muⱪǝddǝs Kitabning awwalⱪi bǝx ⱪismini tǝxkil ⱪilƣan; xunga Yǝⱨudiy hǝlⱪi bǝzidǝ muxu bǝx ⱪisimni «ⱪanun-yolyoruⱪ» (ibraniy tilida «Toraⱨ») dǝp ataydu. Ərǝb tilidiki «Tǝwrat» muxu sɵzdin qiⱪⱪan. Adǝttiki ǝⱨwal astida «muⱪǝddǝs ⱪanunni bilmigǝnlǝr» Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr («yat ǝllǝr») ni kɵrsitidu, «muⱪǝddǝs ⱪanunni bilgǝnlǝr» Yǝⱨudiylarni kɵrsitidu. «Tǝwrat» wǝ «Tǝwrat ⱪanuni» toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng. ■ 2:13 Mat. 7:21; Yaⱪ. 1:22; 1Yuⱨa. 3:7. □ 2:16 «yuⱪirida eytilƣan ixlar qoⱪum yüz beridu» — «yuⱪirida eytilƣan ixlar» 6-12-ayǝtlǝrdǝ eytilƣan ixlarni, demǝk Hudaning soraⱪ ⱪilidiƣinini kɵrsitidu. ■ 2:16 Mat. 25:31. □ 2:17 «Hudaƣa tǝwǝmǝn dǝp mahtansang...» — grek tilida «Hudada mahtansang...». ■ 2:17 Rim. 9:4. □ 2:24 «Silǝrning ⱪilmixinglar tüpǝylidin Hudaning nami taipilǝr arisida kupurluⱪⱪa uqrimaⱪta» — «Yǝx.» 52:5. ■ 2:24 Yǝx. 52:5; Əz. 36:2. □ 2:25 «Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilsang, hǝtnǝ ⱪilinƣiningning ǝⱨmiyiti bolidu, lekin uningƣa hilapliⱪ ⱪilsang, hǝtnǝ ⱪilinƣining hǝtnǝ ⱪilinmiƣandǝk ⱨesablinidu.» — demisǝkmu, Yǝⱨudiylar Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ hǝtnǝ ⱪilidu. Hǝtnilikning ɵzi «Mǝn Hudaning adimimǝn» degǝnlikni wǝ «Yǝⱨudiy bolux»ning simwoli dǝp ⱪarilatti. ■ 2:28 Yⱨ. 8:39; Rim. 9:7. □ 2:29 «roⱨida Yǝⱨudiy bolƣini ⱨǝⱪiⱪiy Yǝⱨudiydur; uning hǝtnǝ ⱪilinƣini hǝtnǝ ⱪanun dǝsturi arⱪiliⱪ ǝmǝs, bǝlki ⱪǝlbidǝ, roⱨtindur» — «Roⱨtindur» bolsa, Muⱪǝddǝs Roⱨtindur. Bǝzi alimlar «Roⱨtin»ni «roⱨta» dǝp qüxinidu, xundaⱪla bundaⱪ ayǝtni «...hǝtnǝ ⱪǝlbdǝ, roⱨta,... dǝsturidin ǝmǝstur» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Hǝtnǝ toƣruluⱪ «Əzakiyal», «Filippiliⱪlarƣa» wǝ «Kolossiliklǝrgǝ»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»lirimizni kɵrüng. «Bundaⱪ kixining tǝriplinixi insanlar tǝripidin ǝmǝs, bǝlki Huda tǝripidin bolidu» — ibraniy tilida «Yǝⱨuda» degǝnning ǝsliy mǝnisi «mahtax», «tǝriplǝx», «tǝrip» degǝnliktur. Xunga ayǝtning tegidiki mǝnisi: ««Ⱨǝⱪiⱪiy Yǝⱨudiy» bolux üqün, u Huda tǝripidin tǝriplǝngǝn («Yǝⱨuda») boluxi kerǝk. ■ 2:29 Ⱪan. 10:16; Yǝr. 4:4; Fil. 3:2, 3; Kol. 2:11.