Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Naⱨum 3

Ninǝwǝning ⱨalak boluxidiki sǝwǝblǝr

1 Ⱪanliⱪ xǝⱨǝrgǝ way!

U yalƣanqiliⱪ, zulum-zorawanliⱪ bilǝn tolƣan,

U olja elixtin ⱨeq ⱪol üzgǝn ǝmǝs!□

2 Aⱨ, ⱪamqining ⱪarsildaxliri!

Qaⱪlirining daⱪangxiwatⱪan,

Atlarning qapqiwatⱪan,

Pingildap ketiwatⱪan jǝng ⱨarwilirining sadaliri!

3 Ⱪara, atliⱪ lǝxkǝrlǝrning ⱪangⱪixliri,

Ⱪiliqlarning walildaxliri,

Nǝyzilǝrning palildaxliri,

Ɵltürülgǝnlǝrning kɵplüki,

Ɵlüklǝr dɵwǝ-dɵwǝ!

Jǝsǝtlǝrning sani yoⱪtur;

Ular jǝsǝtlǝrgǝ putlixidu.

4 — Seⱨirlǝrning piri u,

— Əllǝrni paⱨixiwazliⱪi,

Jǝmǝtlǝrni seⱨirliri bilǝn setiwetidu;

Sǝn xerinsuhǝn paⱨixining nurƣun paⱨixilikliri tüpǝylidin,□

5 Mana, Mǝn sanga ⱪarxilixip qiⱪⱪanmǝn, —

— dǝydu samawiy ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar,

Kɵnglikingning etikini ⱪayrip yüzünggǝ yepip, seni axkarilaymǝn,

Əllǝrgǝ uyat yǝrliringni,

Padixaⱨliⱪlarƣa nomusungni kɵrsitimǝn.

6 Üstünggǝ nijasǝtni taxlaymǝn,

Seni xǝrmǝndiqiliktǝ ⱪaldurimǝn,

Seni rǝswa ⱪilimǝn.

7 Wǝ xundaⱪ boliduki,

Seni kɵrgǝnlǝrning ⱨǝmmisi sǝndin ⱪeqip: —

«Ninǝwǝ wǝyran ⱪilindi! Uning üqün kim ⱨaza tutidu?» — dǝydu;

Mǝn sanga tǝsǝlli bǝrgüqilǝrni nǝdin tepip berimǝn?□

8 Sǝn dǝryalarning otturisida turƣan,

Ətrapida sular bolƣan,

Istiⱨkami dengiz bolƣan,

Sepili dengiz bolƣan No-Amon xǝⱨiridin ǝwzǝlmusǝn?

9 Efiopiyǝmu, Misirmu uning küq-ⱪudriti idi,

Ularning küqi qǝksiz idi;

Put ⱨǝm Liwiyǝliklǝr uningƣa yardǝmqi idi;□

10 Umu elip ketilip, ǝsirlikkǝ qüxkǝn;

Barliⱪ koqa bexida bowaⱪliri qɵrüp taxliwetildi;

Ular uning mɵtiwǝrliri üqün qǝk taxlidi,

Uning barliⱪ ǝrbabliri zǝnjirdǝ baƣlanƣanidi.□

11 Sǝnmu mǝst bolisǝn;

Sǝn mɵkünüwalisǝn;

Sǝn düxmǝndin ⱨimayǝ izdǝp yürisǝn;□

12 Sening barliⱪ istiⱨkamliring huddi tunji mewigǝ kirgǝn ǝnjür dǝrihining ǝnjürlirigǝ ohxaydu;

Birla silkisǝ, ular yegüqining aƣziƣa qüxidu.

13 Mana, hǝlⱪing xǝⱨiringdǝ ⱪiz-ayallardǝk bolup ⱪaldi;

Zeminingning ⱪowuⱪliri düxmǝnliringgǝ kǝng iqilidu;

Ot tɵmür taⱪaⱪliringni yǝp ketidu.□

14 Əmdi muⱨasirigǝ tǝyyarliⱪ ⱪilip su tartip ⱪoy!

Ⱪorƣanliringni mustǝⱨkǝmlǝ!

Seƣiz topidin lay etip,

Ⱨak layni qǝylǝp ⱪoy!

Humdanni raslap ⱪoy!

15 Ot seni xu yǝrdǝ yǝp ketidu;

Ⱪiliq seni üzüp taxlaydu;

U seni qekǝtkǝ liqinkisidǝk yǝwatidu;

Əmdi ɵzüngni qekǝtkǝ liqinkiliridǝk kɵp ⱪil,

Qekǝtkidǝk ɵzüngni zor kɵp ⱪil!

16 Sǝn sodigǝrliringni asmandiki yultuzlardin kɵp ⱪilding;

Mana, qekǝtkǝ liqinkisi ⱪanat qiⱪirip, uqup ketidu!□

17 Sening ǝrbabliring qekǝtkilǝrdǝk,

Sǝrdarliring mijir-mijir qaⱪqiⱪizlardǝk bolidu;

Mana ular soƣuⱪ künidǝ qitlar iqigǝ kiriwelip makan ⱪilidu;

Ⱪuyax qiⱪⱪanda, ular ⱪeqip ketidu,

Barƣan yerini tapⱪili bolmaydu.□

18 Qopanliring mügdǝp ⱪaldi, i Asuriyǝning padixaⱨi;

Sening aⱪsɵngǝkliring jim yatidu;

Hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti,

Ⱨeqkim ularni yiƣmaydu;□

19 Sening yarang dawasiz,

Sening zǝhming eƣirdur;

Hǝwiringni angliƣanlarning ⱨǝmmisi üstüngdin qawak qalidu;

Qünki tohtawsiz rǝzilliking kimning bexiƣa kǝlmigǝndu?

□ 3:1 «Ⱪanliⱪ xǝⱨǝrgǝ way!» — «ⱪanliⱪ xǝⱨǝr» Ninǝwǝ xǝⱨirini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ; 1-3-ayǝtlǝrdǝ, bɵsüp kirgǝn ⱪoxunliri, xundaⱪla ularning ⱪirƣinqiliⱪi tǝswirlinidu. □ 3:4 «Seⱨirlǝrning piri u» — «u» bu yǝrdǝ Ninǝwǝ xǝⱨirini kɵrsitidu. «u... ǝllǝrni paⱨixiwazliⱪi, jǝmǝtlǝrni seⱨirliri bilǝn setiwetidu; sǝn xerinsuhǝn paⱨixining nurƣun paⱨixilikliri tüpǝylidin,...» — Ninǝwǝdikilǝr rǝⱨimsizlik, zorawanliⱪtin ⱨǝwǝs alƣan bolupla ⱪalmay, yǝnǝ kɵp ǝllǝrgǝ kɵp jadugǝrlik ⱨǝm hurapatliⱪ ɵrp-adǝtlirini ⱨǝm ɵzlirining paskina butpǝrǝslikini tarⱪatⱪanidi. □ 3:7 «Mǝn sanga tǝsǝlli bǝrgüqilǝrni nǝdin tepip berimǝn?» — Naⱨum pǝyƣǝmbǝr muxu yǝrdǝ sɵz oyini ⱪilip ɵzining ismi («tǝsǝlli bǝrgüqi» degǝn mǝnidǝ) üstidǝ kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp ⱪilidu. U ɵzining Yǝⱨuda hǝlⱪigǝ bexarǝtliri bilǝn tǝsǝlli bǝrgǝnidi. Biraⱪ «Ninǝwǝ xǝⱨiri üqün «Naⱨum»lar nǝdin tepilidu?». □ 3:9 «Put ⱨǝm Liwiyǝliklǝr uningƣa yardǝmqi idi» — «Put» degǝn yurt ⱨazirⱪi Somaliyǝ. «Liwiyǝ», yǝni «Libya»ning ⱪǝdimki ismi «Kux». □ 3:10 «Umu (No-Amonmu, 8-ayǝtni kɵrüng) elip ketilip, ǝsirlikkǝ qüxkǝn; barliⱪ koqa bexida bowaⱪliri qɵrüp taxliwetildi,....» — Misirdiki qong xǝⱨǝr «No-Amon» intayin mustǝⱨkǝm, ⱨǝtta Asuriyǝ xǝⱨiridin tehimu «yengilmǝs» idi. U Nil (dengizdǝk kǝng bolƣan) dǝryasining tɵt eⱪimi arisiƣa jaylaxⱪan bolup, 20000 jǝng ⱨarwisi, 100 dǝrwaziliⱪ zor egiz sepili bar, tɵt mǝmlikǝt bilǝn ittipaⱪdax idi. Xunga u «yengilmǝs bir xǝⱨǝr» dǝp ⱨesablanƣan. Biraⱪ u Asuriyǝ padixaⱨi Axurbanipal tǝripidin miladiyǝdin ilgiriki 665-yili rǝⱨimsizlik bilǝn bitqit ⱪilindi. □ 3:11 «Sǝnmu mǝst bolisǝn; sǝn mɵkünüwalisǝn,...» — «sǝnmu mǝst bolisǝn» — tarihta kɵp küqlük xǝⱨǝrlǝr ɵzidǝ turƣuqilarning bihǝstǝlik ⱪilixi wǝ ɵzliridin mǝƣrurlinip ⱨaraⱪ iqip mǝst boluxi bilǝn, düxmǝnlǝr bɵsüp kirgǝn. No-Amonning ǝⱨwalimu bǝlkim xundaⱪ bolƣan, Ninǝwǝning aⱪiwiti jǝzmǝn xundaⱪ bolidu. □ 3:13 «hǝlⱪing xǝⱨiringdǝ ⱪiz-ayallardǝk bolup ⱪaldi» — bu ikki bisliⱪ gǝp. Birinqidin Ninǝwǝ xǝⱨiridiki kɵp ǝrlǝr xu dǝwrdiki padixaⱨi Sardonopolisⱪa ǝgixip bǝqqiwaz bolup kǝtti. Sardonopolis ɵzi ayalqǝ kiyinip yürǝtti. Bu ixlar Huda aldida ɵzlirigǝ jaza elip kelidiƣan eƣir gunaⱨ idi. Ikkinqidin, jǝnggǝ kǝlgǝndǝ, Asuriyǝ hǝlⱪi ⱪiz-ayallardǝk ⱪorⱪup ketip ⱪaqidiƣanliⱪini kɵrsitidu. □ 3:16 «qekǝtkǝ liqinkisi ⱪanat qiⱪirip, uqup ketidu!» — «qekǝtkǝ liqinkisi ... uqup ketidu» degǝnning mǝnisi bǝlkim Ninǝwǝning kɵp sodigǝrliri bexiƣa eƣir kün qüxkǝndǝ uningƣa ⱨeq yardǝm bǝrmǝy, «bikar tǝlǝp» qekǝtkidǝk ⱪeqip ketidu; 17-ayǝtnimu kɵrüng. □ 3:17 «Sening ǝrbabliring qekǝtkilǝrdǝk, sǝrdarliring mijir-mijir qaⱪqiⱪizlardǝk bolidu; mana ular soƣuⱪ künidǝ qitlar iqigǝ kiriwelip makan ⱪilidu» — qekǝtkilǝr soƣuⱪ waⱪitlarda «tonglap ⱪetip ⱪalidu», ⱨeq midirlimas bolup ⱪalidu. Asuriyǝning ǝskǝrliri ohxaxla jǝnggǝ kirgǝndǝ ⱨeq ⱨǝrikǝt ⱪilmay, bǝlkim ⱪorⱪunqtin «ⱪetip ⱪalidu». Andin ular ⱪeqip «uqup ketidu». □ 3:18 «Qopanliring mügdǝp ⱪaldi, i Asuriyǝning padixaⱨi.... hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti, ⱨeqkim ularni yiƣmaydu...» — «qopanliring» yǝni «hǝlⱪ padiqiliring», «hǝlⱪ baⱪⱪuqiliring» bǝlkim mǝmlikǝtning bihǝtǝrlikigǝ mǝs’ul bolƣanlarni, yǝni padixaⱨning ordisidiki wǝzir-wuzralirini kɵrsitidu. Ⱨeqkim tarⱪilip kǝtkǝn Asuriyǝ hǝlⱪidin hǝwǝr elip ularni yiƣmaydu, baⱪmaydu. «Hǝlⱪing taƣlar üstigǝ tarⱪilip kǝtti, ⱨeqkim ularni yiƣmaydu...» — Asuriyǝ hǝlⱪi tarⱪitilƣandin keyin ⱨǝrgiz ⱪaytidin bir ǝl-yurt bolmiƣan.