☰ Lawiylar 27
27
Ⱪoxumqǝ ⱪisim — Ⱪǝsǝm bilǝn Hudaƣa atalƣan kixilǝr toƣruluⱪ
1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Əgǝr birsi pǝwⱪul’addǝ bir ⱪǝsǝm ⱪilip mǝlum kixining jenini Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan bolsa, undaⱪta xu kixigǝ sǝn bekitkǝn jenining ⱪimmitining nǝrhi tɵwǝndikidǝk bolidu; □ 3 Yexi yigirmǝ bilǝn atmixning ariliⱪida bolƣan ǝr kixi bolsa, sǝn tohtitidiƣan ⱪimmiti muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boyiqǝ bolsun; uning ⱪimmiti ǝllik xǝkǝl kümüxkǝ tohtitilsun. □ 4 Ayal kixi bolsa, aranglarda tohtitilƣan ⱪimmiti ottuz xǝkǝl bolsun. 5 Əgǝr yexi bǝx bilǝn yigirmining ariliⱪida bolsa, ǝrkǝk üqün tohtitilidiƣan ⱪimmiti yigirmǝ xǝkǝl bolup, ayal kixi üqün on xǝkǝl bolsun. 6 Əgǝr yexi bir ay bilǝn bǝx yaxning ariliⱪida bolsa, tohtitilidiƣan ⱪimmiti oƣul bala üqün bǝx xǝkǝl, ⱪiz bala üqün üq xǝkǝl kümüx bolsun. 7 Əgǝr atmix ya uningdin qongraⱪ yaxtiki kixi bolsa, tohtitilidiƣan ⱪimmiti ǝr kixi üqün on bǝx xǝkǝl, hotun kixi üqün on xǝkǝl bolsun.
8 Əgǝr birsi tohtitilƣan ⱪimmitini tɵlǝxkǝ ⱪurbi yǝtmisǝ, u ɵzini kaⱨinning aldida tǝⱪ ⱪilsun; kaⱨin uning ⱪimmitini bekitsun. Kaⱨin ⱪǝsǝm ⱪilƣuqining ǝⱨwaliƣa ⱪarap uning ⱪimmitini tohtitip bǝrsun.
 
Ⱪoxumqǝ ⱪisim — ⱪǝsǝm üqün Hudaƣa atalƣan ⱨaywanlar toƣruluⱪ
9 Əgǝr birsi ⱪǝsǝm ⱪilip Pǝrwǝrdigarƣa ⱪurbanliⱪ boluxⱪa layiⱪ bolidiƣan bir ⱨaywanni uningƣa atiƣan bolsa, undaⱪta xundaⱪ ⱨaywanlar Pǝrwǝrdigarƣa atap mutlǝⱪ muⱪǝddǝs sanalsun; □ 10 ⱨaywan naqar bolsa uning orniƣa yahxini yaki yahxining orniƣa naqirini tegixixkǝ yaki orniƣa baxⱪisini almaxturuxⱪa ⱨǝrgiz bolmaydu. Mubada atiƣuqi u ⱨaywanning orniƣa yǝnǝ bir ⱨaywanni yǝnggüxlimǝkqi bolsa, Awwalⱪisi bilǝn orniƣa ǝkǝlginining ⱨǝr ikkisi muⱪǝddǝs sanalsun. 11 Əgǝr ⱨaywan Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan ⱪurbanliⱪⱪa layiⱪ bolmaydiƣan bir «napak» ⱨaywan bolsa, undaⱪta u ⱨaywanni kaⱨinning aldiƣa elip kǝlsun; 12 andin kaⱨin ɵzi uning yahxi-yamanliⱪiƣa ⱪarap ⱪimmitini tohtatsun; kaⱨin ⱪimmitini ⱪanqǝ tohtatⱪan bolsa xundaⱪ bolsun.
13 Əgǝr igisi pul tɵlǝp ⱨaywanni ⱪayturuwlmaⱪqi bolsa, tohtitilƣan ⱪimmitigǝ yǝnǝ uning bǝxtin birini ⱪoxup bǝrsun.
 
Ⱪǝsǝm üqün Hudaƣa atalƣan ɵylǝr toƣruluⱪ
14 Əgǝr birsi Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs bolsun dǝp ɵyini uningƣa atap muⱪǝddǝs ⱪilsa, kaⱨin uning yahxi-yamanliⱪiƣa ⱪarap ⱪimmitini tohtatsun; kaⱨin uning ⱪimmitini ⱪanqǝ tohtatⱪan bolsa, xu ⱪimmiti inawǝtlik bolidu. 15 Keyin ǝgǝr ɵyni atiƣuqi kixi uni ⱪayturuwalmaⱪqi bolsa, u tohtitilƣan ⱪimmitigǝ uning bǝxtin birini ⱪoxup bǝrsun; andin ɵy yǝnǝ uning bolidu.
 
Ⱪǝsǝm üqün Hudaƣa atalƣan yǝr-etizlar toƣruluⱪ
16 Əgǝr birsi ɵz mal-mülki bolƣan etizliⱪning bir ⱪismini Pǝrwǝrdigarƣa atap muⱪǝddǝs ⱪilsa, ⱪimmiti uningƣa ⱪanqilik uruⱪ terilidiƣanliⱪiƣa ⱪarap tohtitilsun; bir homir arpa uruⱪi ketidiƣan yǝr bolsa, ⱪimmiti ǝllik xǝkǝl kümüxkǝ tohtitilsun. □ 17 Əgǝr birsi «azadliⱪ yili»din tartip ɵz etizliⱪini muⱪǝddǝs ⱪilsa, sǝn ⱪanqǝ tohtatsang xu bolsun. □ 18 Lekin ǝgǝr birsi «azadliⱪ yili»din keyin ɵz etizliⱪini muⱪǝddǝs ⱪilƣan bolsa, kaⱨin kelidiƣan azadliⱪ yiliƣiqǝ ⱪanqilik yillar ⱪalƣanliⱪini ⱨesablap ⱪimmitini tohtatsun. Ɵtüp kǝtkǝn yillarƣa ⱪarap toluⱪ baⱨadin muwapiⱪ pul kemǝytilsun.
19 Əgǝr birsi ɵz etizliⱪini muⱪǝddǝs ⱪilƣandin keyin pul tɵlǝp uni ⱪayturuwalmaⱪqi bolsa, u sǝn tohtatⱪan ⱪimmitigǝ yǝnǝ uning bǝxtin birini ⱪoxup bǝrsun; xuning bilǝn etizliⱪ uning ɵz ⱪoliƣa ⱪaytidu.
20 Əgǝr u pul berip etizliⱪni ⱪayturuwalmiƣan bolsa yaki baxⱪa birsigǝ setip bǝrgǝn bolsa, keyin xu etizliⱪni ⱪayturuwelixⱪa bolmaydu, □ 21 Bǝlki azadliⱪ yili kǝlgǝndǝ etizliⱪ «igisigǝ ⱪayturulidiƣanda» u mutlǝⱪ beƣixlanƣan yǝrgǝ ohxax, Pǝrwǝrdigarƣa atap muⱪǝddǝs ⱪilinip, miras ⱨoⱪuⱪi kaⱨinƣa ɵtidu.□
22 Əgǝr birsi setiwalƣan ǝmma ɵz mirasi bolmiƣan bir parqǝ yǝr-etizni Pǝrwǝrdigarƣa atap muⱪǝddǝs ⱪilƣan bolsa, 23 kaⱨin azadliⱪ yiliƣiqǝ ⱪalƣan yilni ⱨesablap, ⱪimmitini tohtatsun. Andin u küni xu kixi tohtitilƣan ⱪimmitini Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs ⱪilƣan nǝrsǝ süpitidǝ kǝltürsun. 24 Lekin azadliⱪ yili kǝlgǝndǝ, etizliⱪ kimdin elinƣan bolsa, xu kixigǝ, yǝni ǝslidiki igisigǝ ⱪayturup berilsun.
25 Sǝn tohtitidiƣan barliⱪ ⱪimmǝtlǝr bolsa ⱨǝmixǝ muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki boqiqǝ ⱨesablansun; bir xǝkǝl yigirmǝ gǝraⱨⱪa barawǝr bolidu.■
 
Tunji tuƣulƣinini Hudaƣa bǝdǝl tɵlǝp ⱪayturuwelix
26 Lekin qarpayning tunji balisi tunji bala bolƣanliⱪi sǝwǝbidin ǝslidinla Pǝrwǝrdigarƣa atilidiƣan bolƣaqⱪa, kala bolsun, ⱪoy-ɵqkǝ bolsun ⱨeqkim uni «Hudaƣa atap» muⱪǝddǝs ⱪilmisun; qünki u ǝslidǝ Pǝrwǝrdigarning idi. ■ 27 Əgǝr u napak bir ⱨaywandin tuƣulƣan bolsa, igisi sǝn tohtatⱪan ⱪimmǝtkǝ yǝnǝ uning bǝxtin birini ⱪoxup berip, andin ɵzigǝ ⱪayturuwalsun; lekin ǝgǝr igisi uni ɵzigǝ ⱪayturuwalmaymǝn desǝ, bu ⱨaywan sǝn tohtatⱪan ⱪimmǝtkǝ setilsun.□
 
Pǝrwǝrdigarƣa mutlǝⱪ atalƣan nǝrsilǝr toƣruluⱪ
28 Əgǝr birsi Pǝrwǝrdigarƣa ɵz melidin, adǝm bolsun, ⱨaywan bolsun yaki miras yeri bolsun, Pǝrwǝrdigarƣa mutlǝⱪ atiƣan bolsa, undaⱪ nǝrsǝ ⱨǝrgiz setilmisun yaki bǝdǝl tɵlǝx bilǝnmu ⱪayturulmisun. Pǝrwǝrdigarƣa mutlǝⱪ atalƣan ⱨǝrnǝrsǝ bolsa «ǝng muⱪǝddǝslǝrning biri» ⱨesablinip, uningƣa has bolidu. ■ 29 Əgǝr bir adǝm Hudaƣa mutlǝⱪ has atalƣan bolsa, undaⱪta uning üqün bǝdǝl berilip, ⱪayturuwelinixⱪa ⱨǝrgiz bolmaydu; u qoⱪum ɵltürülüxi kerǝk.□
 
«Ondin bir» ɵxrǝ bolƣan nǝrsilǝrni ⱪayturuwelix toƣruluⱪ
30 Yǝr-zemindin qiⱪⱪan ⱨǝmmǝ ⱨosulning ondin biri bolƣan ɵxrǝ bolsa, yǝrning danliⱪ ziraǝtliri bolsun yaki dǝrǝhlǝrning mewisi bolsun, Pǝrwǝrdigarningki bolidu; u Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs ⱪilinƣandur. □ 31 Birsi ɵz ɵxriliridin mǝlum birnǝrsini bǝdǝl berip ⱪayturuwalmaⱪqi bolsa, u xuningƣa yǝnǝ uning ⱪimmitining bǝxtin birini ⱪoxup berip, ⱪayturuwalsun.
32 Kala yaki ⱪoy-ɵqkǝ padisidin elinidiƣan ɵxrǝ bolsa padiqining tayiⱪi astidin ɵtküzülgǝn ⱨaywanlardin ⱨǝr oninqisi bolsun; Pǝrwǝrdigarƣa atilip muⱪǝddǝs ⱪilinƣini xu bolsun. 33 Ⱨeqkim uning yahxi-yamanliⱪiƣa ⱪarimisun wǝ yaki uni almaxturmisun; ǝgǝr uni almaxturimǝn desǝ, Awwalⱪisi bilǝn orniƣa almaxturulƣan ⱨǝr ikkisi muⱪǝddǝs sanalsun; u ⱨǝrgiz bǝdǝl tɵlüp ⱪayturuwelinmisun.
 
34 Pǝrwǝrdigar Sinay teƣida Musaƣa tapilƣan, Israillarƣa tapxurux kerǝk bolƣan ǝmrlǝr mana xular idi.
□ 27:2 «sǝn bekitkǝn jenining ⱪimmitining nǝrhi tɵwǝndikidǝk bolidu» — xübⱨisizki, muxu yǝrdǝ «sǝn» bax kaⱨin yaki bu ixⱪa mǝs’ul bolƣan kaⱨinni kɵrsitidu. □ 27:3 «muⱪǝddǝs jaydiki xǝkǝlning ɵlqǝm birliki» — xübⱨisizki, pütkül ǝl üqün ɵzgǝrmǝs ɵlqǝm bolsun dǝp muⱪǝddǝs jayda saⱪlaⱪliⱪ, muⱪim bekitilgǝn birnǝqqǝ hil ɵlqǝmlǝrdin biri boluxi kerǝk. «Xǝkǝl» kümüxning (yaki altunning) ɵlqimi bolup, adǝttǝ 11.4 gram ǝtrapida boluxi mumkin. «... Uning ⱪimmiti ǝllik xǝkǝl kümüxkǝ tohtitilsun» — ibraniy tilida «sǝn... uning ⱪimmitini tohtitip bǝrgin» deyilidu. Biz uni «...uning ⱪimmiti ... tohtitilsun» dǝp mǝjⱨul xǝkildǝ alduⱪ. Keyinki ayǝtlǝrdimu biz xu ibarini «mǝjⱨul xǝkil»dǝ ipadiliduⱪ. □ 27:9 «Pǝrwǝrdigarƣa atap mutlǝⱪ muⱪǝddǝs sanalsun» — demǝk, ⱪurbanliⱪlarƣa layiⱪ bolƣan ⱨaywanlar ⱪǝsǝm bilǝn Hudaƣa atalƣan bolsa, keyin ularni pul tɵlǝp ⱪaytuwelixⱪa ⱨeq bolmaydu. U yaki ⱪurbanliⱪ bolidu yaki Hudaƣa wakalitǝn turƣan kaⱨin-lawiylarƣa tegidu. □ 27:16 «Etizliⱪni Pǝrwǝrdigarƣa atap muⱪǝddǝs ⱪilix» — bu ix bǝlkim etizliⱪni Hudaning wǝkilliri, yǝni kaⱨin-lawiylarƣa tapxurux idi; xundaⱪ bolsa, ular xu etizliⱪning paydisini yilmu-yil alalaytti; yaki bolmisa atiƣuqi kixi ɵzi kaⱨin tǝripidin tohtitilƣan pulini biwasitǝ kaⱨin-lawiylarƣa tapxuratti. «homir» — «homir»ning ǝsliy mǝnisi «exǝk kɵtürǝligüdǝk yük» bolup, tǝhminǝn 220-300 litr. □ 27:17 «... sǝn ⱪanqǝ tohtatsang xu bolsun» — bu ayǝttiki «sǝn» xübⱨisizki, ǝyni waⱪittiki kaⱨinni kɵrsitidu. «azadliⱪ yilidin tartip» ⱨesabliƣan baⱨa bolsa qoⱪum yuⱪiriⱪi 16-ayǝt boyiqǝ ⱪanqǝ homir uruⱪ qeqilidiƣan bolsa, uning ǝllik ⱨǝssisi (toƣriraⱪ, 49 ⱨǝssisi) bolƣan xǝkǝl bolidu, degǝn kɵrsǝtmǝ bilǝn ⱨesablinidu. 18-19-ayǝttǝ baxⱪa ǝⱨwallar kɵrsitilidu. □ 27:20 «... yaki baxⱪa birsigǝ setip bǝrgǝn bolsa,...» — «yaki» degǝnning baxⱪa bir hil tǝrjimisi: «biraⱪ». «baxⱪa birsigǝ setip berix» — bǝlkim ixlitix ⱨoⱪuⱪini baxⱪa birsigǝ setix. Bǝzi xǝrⱨqilǝr muxu yǝrni «baxⱪa birsigǝ satⱪuqi»ni etizliⱪⱪa mǝs’ul kaⱨinni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. □ 27:21 «mutlǝⱪ beƣixlanƣan yǝrgǝ ohxax» — «mutlǝⱪ beƣixlanƣan» ibraniy tilida «ⱨǝrǝm» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Bu sɵz adǝttǝ Hudaƣa mutlǝⱪ atalƣan nǝrsining ⱨeqⱪandaⱪ adǝmgǝ tǝwǝ bolmaydiƣanliⱪini bildüridu. Gaⱨi ǝⱨwalda «ⱨǝrǝm» dǝp bekitilgǝn (Hudaƣa mutlǝⱪ atalƣan) nǝrsilǝr pütünlǝy wǝyran ⱪilinixi kerǝk. ■ 27:25 Mis. 30:13; Qɵl. 3:47; Əz. 45:12 ■ 27:26 Mis. 13:2; 22:29; 34:19; Qɵl. 3:13; 8:17 □ 27:27 «...igisi sǝn tohtatⱪan ⱪimmǝtkǝ yǝnǝ uning bǝxtin birini ⱪoxup berip,...» — bu ayǝttiki «sǝn» xübⱨisizki, ǝyni waⱪittiki kaⱨinni kɵrsitidu. «... bu ⱨaywan sǝn tohtatⱪan ⱪimmǝtkǝ setilsun» — «Mis.» 34:19-20-ayǝtnimu kɵrüng. Birinqi bǝlgilimǝ qɵl-bayawanda bolƣan waⱪitta inawǝtlik idi, bu ikkinqi bǝlgilimǝ bolsa zeminƣa kirgǝndin keyin inawǝtlik bolatti. ■ 27:28 Yǝ. 6:18; 7:13-26. □ 27:29 «u ɵltürülüxi kerǝk» — Huda Ɵzi bir nǝrsini «bu Manga «ⱨǝrǝm» (mutlǝⱪ atalƣan) bolsun» degǝn bolsa, adǝttǝ xu nǝrsǝ yirginqlik bolup, ⱨalakǝtkǝ layiⱪ idi. «Ⱨǝrǝm» degǝn sɵz «yoⱪitix kerǝk bolƣan» degǝn mǝnidǝ. Birnǝqqǝ misallar tɵwǝndiki ayǝtlǝrdǝ tepilidu: — «Mis.» 22:20, «Qɵl.» 18:14, 21:2-3, «Ⱪan.» 13:15, «Yǝxua» 6:17-18, 21. Bǝzidǝ «ⱨǝrǝm» Hudaƣa atalƣan esil, yahxi nǝrsinimu kɵrsitidu. □ 27:30 «... ⱨǝmmǝ ⱨosulning ondin biri bolƣan ɵxrǝ» — «ǝxrǝ» degǝn sɵz muxu yǝrdǝ Hudaƣa atalƣan, mǝⱨsulatlardin ondin birini kɵrsitidu. «danliⱪ ziraǝtliri» — ibraniy tilida «danliri».
☰