☰ Lawiylar 23
23
Huda Israilƣa bekitkǝn ⱨeyt-bayramlar
1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: — 2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Pǝrwǝrdigar bekitkǝn ⱨeytlar, silǝr muⱪǝddǝs sorunlar bolsun dǝp qaⱪirip jakarlaydiƣan ⱨeytlirim mana munulardur: —□
3 (altǝ kün ix-ǝmgǝk ⱪilinsun; lekin yǝttinqi küni «has xabat küni», muⱪǝddǝs sorunlar küni bolidu; u küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar. Ⱪǝyǝrdila tursanglar bu kün Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan xabat küni bolidu).□  ■
 
«Ɵtüp ketix ⱨeyti» wǝ «petir nan ⱨeyti»
4 Silǝr bekitilgǝn künliri muⱪǝddǝs sorunlar bolsun dǝp qaⱪirip jakarlaydiƣan, Pǝrwǝrdigarning ⱨeytliri mana munulardur: —□ 5 Birinqi ayning on tɵtinqi küni gugumda Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «ɵtüp ketix ⱨeyti» bolidu.□  ■
 
6 Xu ayning on bǝxinqi küni Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan «petir nan» ⱨeyti bolidu; silǝr yǝttǝ küngiqǝ petir nan yǝysilǝr. 7 Birinqi künidǝ silǝr muⱪǝddǝs yiƣilix ⱪilip, ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar. 8 Silǝr yǝttǝ küngiqǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunidiƣan ⱪurbanliⱪlarni sunup turunglar. Yǝttinqi künidǝ muⱪǝddǝs yiƣilix bolidu; ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar.
 
«Dǝslǝpki ⱨosul» ⱨeyti
9 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
10 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Silǝr Mǝn ɵzünglarƣa tǝⱪdim ⱪilidiƣan zeminƣa kirip, uningdin ⱨosul yiƣⱪininglarda, ⱨosulunglarning dǝslǝpki pixⱪinidin bir baƣlamni kaⱨinning ⱪexiƣa elip beringlar. □ 11 Kaⱨin silǝr üqün ⱪobul boluxⱪa uni Pǝrwǝrdigarning aldida pulanglatsun; uni pulanglatⱪan waⱪit bolsa xabatning ǝtisi bolidu. □ 12 Silǝr uni pulanglatⱪan kündǝ silǝr bir yaxⱪa kirgǝn bejirim bir ⱪozini Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sununglar; 13 xuningƣa ⱪoxup axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin bir ǝfaⱨning ondin birini Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy kǝltürsun dǝp otta sununglar; buningƣa ⱪoxup xarab ⱨǝdiyǝ süpitidǝ xarabtin bir ⱨinning tɵttin birini sununglar. 14 Silǝr Hudayinglarƣa has bolƣan bu ⱨǝdiyǝni sunidiƣan kündin ilgiri yengi ⱨosuldin ⱨeqnemini, nǝ nan nǝ ⱪomaq nǝ kɵk bax bolsun yemǝnglar. Bu dǝwrdin-dǝwrgiqǝ silǝr üqün ⱪǝyǝrdǝ tursanglar ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolsun.
 
«Ⱨǝptilǝr ⱨeyti» — bǝzidǝ «orma ⱨeyti», «dǝslǝpki orma ⱨeyti» dǝpmu atilidu
15 Andin silǝr xu xabat künning ǝtisidin, yǝni xu bir baƣlamni pulanglatma ⱨǝdiyǝ süpitidǝ sunƣan künning ǝtisidin tartip, yǝttǝ ⱨǝptǝ sananglar (ular toluⱪ ⱨǝptǝ boluxi kerǝk); ■ 16 yǝttinqi xabatning ikkinqi künigiqǝ ǝllik künni sananglar; andin Pǝrwǝrdigarƣa atap yengi ⱨosuldin bir axliⱪ ⱨǝdiyǝ sununglar. 17 Ɵzünglar turuwatⱪan jaylardin pulanglatma ⱨǝdiyǝ süpitidǝ esil undin bir ǝfaⱨning ondin ikkisidǝ etilgǝn ikki nanni elip kǝltürünglar; ular eqitⱪu selip etilgǝn bolsun; bular Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan dǝslǝpki ⱨosul ⱨǝdiyǝsi dǝp ⱨesablinidu. □ 18 Nandin baxⱪa yǝnǝ bir yaxliⱪ yǝttǝ bejirim ⱪoza, yax bir torpaⱪ wǝ ikki ⱪoqⱪarni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap sununglar; ularƣa has axliⱪ ⱨǝdiyǝliri wǝ xarab ⱨǝdiyǝlirini ⱪoxup, ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy kǝltürüxkǝ sunulsun.
19 Buningdin baxⱪa silǝr gunaⱨ ⱪurbanliⱪi üqün bir tekini, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi üqün bir yaxliⱪ ikki ⱪozini kǝltürünglar; 20 kaⱨin bularni, yǝni xu ikki ⱪozini dǝslǝpki ⱨosul nanliriƣa ⱪoxup pulanglatma ⱨǝdiyǝ süpitidǝ Pǝrwǝrdigar aldida pulanglatsun. Bular bolsa Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan muⱪǝddǝs sanilip, kaⱨinƣa tǝgsun. 21 Xu küni silǝr «bügün bizlǝrgǝ muⱪǝddǝs yiƣilix bolidu» dǝp jakarlanglar; xu küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar. Bu silǝr üqün ⱪǝyǝrdila tursanglar ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolidu.
 
Ⱨosul orux toƣruluⱪ bǝlgilimǝ
22 Etizingning bulung-puqⱪaⱪliriƣiqǝ tamam yiƣiwalmanglar, wǝ ⱨosulungdin ⱪalƣan wasangni teriwalmiƣin, bǝlki bularni kǝmbǝƣǝllǝr bilǝn musapirlarƣa ⱪoyƣin. Mǝn Ɵzüm Hudayinglar Pǝrwǝrdigardurmǝn.■
 
«Kanay qelix ⱨeyti»
23 Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: — 24 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: —
Silǝr yǝttinqi ayning birinqi küni toluⱪ aram elip, kanaylar qelinix bilǝn ǝslǝtmǝ yosunda ⱨeyt ⱪilip, muⱪǝddǝs sorunlarni tüzünglar. □  ■ 25 U kündǝ ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar; Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan bir ⱪurbanliⱪ sununglar.
 
«Kafarǝt küni»
26 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
27 Yǝttinqi ayning oninqi küni bolsa kafarǝt küni bolidu; u kün silǝr üqün muⱪǝddǝs yiƣilix küni bolidu; xu küni nǝpsinglarni tartip ɵzünglarni tɵwǝn tutup, Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪni sununglar; □  ■ 28 U kündǝ ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar; qünki u bir kafarǝt küni bolup, xu kün ɵzünglar üqün Hudayinglar Pǝrwǝrdigar aldida kafarǝt ⱪilinixⱪa bekitilgǝndur. 29 Ⱨǝrkim xu küni nǝpsini tartmay ɵzini tɵwǝn tutmisa ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu. 30 Kimdǝkim xu kündimu ⱨǝrⱪandaⱪ bir ix ⱪilsa, Mǝn xu adǝmni ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlaymǝn. 31 Xu küni ⱨeqⱪandaⱪ ix ⱪilmanglar; bu dǝwrdin-dǝwrgiqǝ silǝr üqün ⱪǝyǝrdǝ tursanglar bir ǝbǝdiy bǝlgilimǝ bolidu. 32 U kün silǝr üqün toluⱪ aram alidiƣan xabat küni bolidu; nǝpsinglarni tartip ɵzünglarni tɵwǝn tutunglar. Xu ayning toⱪⱪuzinqi küni gugumdin tartip ǝtisi gugumƣiqǝ xabat künigǝ riayǝ ⱪilip aram elinglar.
 
«Kǝpilǝr ⱨeyti»
33 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
34 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Yǝttinqi ayning on bǝxinqi künidin baxlap, yǝttǝ küngiqǝ Pǝrwǝrdigarning «kǝpilǝr ⱨeyti» bolidu. □  ■ 35 Birinqi kündǝ muⱪǝddǝs yiƣilix bolidu; ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar. 36 Yǝttǝ küngiqǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ sununglar; sǝkkizinqi kündǝ silǝrgǝ muⱪǝddǝs yiƣilix bolidu; Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ sununglar. Bu ɵzi tǝntǝnilik yiƣilix bolƣaq, u küni ⱨeqⱪandaⱪ ix-ǝmgǝk ⱪilmanglar.■
37 Silǝr «muⱪǝddǝs sorunlar bolsun» dǝp jakarlaydiƣan, yǝni Pǝrwǝrdigar bekitkǝn ⱨeytlar mana xulardur. Xu sorunlarda silǝr ⱨǝrⱪaysi küngǝ bekitilgini boyiqǝ, Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ, yǝni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, axliⱪ ⱨǝdiyǝ, baxⱪa ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪlar wǝ xarab ⱨǝdiyǝlǝrni sunisilǝr; 38 bulardin baxⱪa, Pǝrwǝrdigarning xabat künlirini tutisilǝr wǝ Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪalƣan ⱨǝdiyǝliringlarni berip, ⱪǝsǝm ⱪurbanliⱪliringlarning ⱨǝmmisini ada ⱪilip, ihtiyariy ⱪurbanliⱪliringlarning ⱨǝmmisini sunisilǝr.
39 Silǝr ǝmdi zemindin ⱨosul-mǝⱨsulatlirini yiƣip bolup, yǝttinqi ayning on bǝxinqi künidin baxlap yǝttǝ kün Pǝrwǝrdigarning ⱨeytini ɵtküzünglar. Birinqi küni toluⱪ aram elix bolidu, sǝkkizinqi konidimu toluⱪ aram elix bolidu. □ 40 Birinqi küni silǝr esil dǝrǝhlǝrdin xah-putaⱪlarni qatap, yǝni horma dǝrǝhliri bilǝn ⱪoyuⱪ yopurmaⱪliⱪ dǝrǝhlǝrning xahlirini kesip, eriⱪ boyidiki sɵgǝt qiwiⱪlirini ⱪirⱪip Hudayinglar Pǝrwǝrdigar aldida yǝttǝ künni xundaⱪ xad-huram ɵtküzisilǝr. □ 41 Silǝr ⱨǝr yili bu yǝttǝ künni Pǝrwǝrdigarƣa atiƣan bir ⱨeyt süpitidǝ ɵtküzünglar; dǝwrdin-dǝwrgiqǝ bu silǝr üqün ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolidu. Silǝr ⱨeytni yǝttinqi ayda ɵtküzünglar. 42 Yǝttǝ küngiqǝ kǝpilǝrdǝ turunglar. Israilda tuƣulƣanlarning ⱨǝmmisi kǝpidǝ tursun. □ 43 Buning bilǝn Mǝn Israillarni Misir zeminidin qiⱪarƣinimda, ularni kǝpilǝrdǝ turƣuzƣinimni ǝwladliringlar bilidu. Ɵzüm Hudayinglar Pǝrwǝrdigardurmǝn.
44 Xundaⱪ ⱪilip Musa Pǝrwǝrdigarning bekitkǝn xu ⱨeytlirini Israillarƣa bayan ⱪildi.
 
 
□ 23:2 «Pǝrwǝrdigar bekitkǝn ⱨeytlar» — muxu ibarini toƣriraⱪ bayan ⱪilsaⱪ «Pǝrwǝrdigar bekitkǝn waⱪit-pǝsillǝr» degǝn bolidu. Bu «pǝsil-waⱪitlar»ning kɵpinqisi xadlinidiƣan, huxal pǝytlǝr bolsimu, lekin «kafarǝt küni» undaⱪ kün ǝmǝs. «sorunlar» — muxu yǝrdǝ «sorun» (yaki «yiƣilix») degǝn sɵz «sorunƣa qaⱪirilix» degǝn mǝnini bildüridu. Nǝgǝ qaⱪirilidu? Tǝkitlinidiƣan ix hǝlⱪning jǝm boluxi ǝmǝs, bǝlki «Hudaning yeniƣa yiƣilixⱪa qaⱪirilix»tin ibarǝttur. Əmǝliyǝttǝ, bǝzi ⱨeytlar wǝ xabat künliridǝ hǝlⱪning ⱨǝmmisi yiƣilip ǝmǝs, bǝlki ⱨǝrbir ailǝ «ⱪǝyǝrdǝ tursa», xu ɵy-qedirlarda jǝm bolup Huda bǝrgǝn aramdin bǝⱨrimǝn bolidu. Xundaⱪla ular xu küni Hudani seƣinip, uningƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ ⱪayturuxi mumkin, lekin bu ixlar muⱪǝddǝs ⱪanunda rǝsmiy bekitilgǝn ǝmǝs. □ 23:3 «has xabat küni» — ibraniy tilida «xabatlarning xabati» — mǝhsus aram alidiƣan kün. «sorunlar» — muxu «sorunlar» degǝnning mǝnisi toƣruluⱪ 2-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. «xabat küni» — muxu yǝrdǝ «xabat küni»ning tilƣa elinixining sǝwǝbi bǝlkim xuki, mǝlum bir ⱨeyt xabat künigǝ toƣra kelip ⱪalƣan bolsa, xu künidǝ ohxaxla ix ⱪilmay aram elixi kerǝk idi. ■ 23:3 Mis. 20:9; 23:12; Ⱪan. 5:13; Luⱪa 13:14 □ 23:4 «Pǝrwǝrdigarning ⱨeytliri» — ⱨeytlar toƣruluⱪ «Qɵl.» 28-bab, «Ⱪan.» 16:1-17nimu kɵrüng. □ 23:5 «gugumda» — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu — Demǝk, kün petiwatⱪan qaƣdin ⱪarangƣu qüxküqǝ bolƣan ariliⱪtiki waⱪit. «ɵtüp ketix «pasha» ⱨeyti» — bu ⱨeyt toƣruluⱪ «Misirdin qiⱪix» 12-bab, bolupmu 13-ayǝt wǝ izaⱨatini, xundaⱪla «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ 23:5 Mis. 12:18; 23:15; Qɵl. 28:16; Ⱪan. 16:1 □ 23:10 «ⱨosulunglarning dǝslǝpki pixⱪinidin bir baƣlamni kaⱨinning ⱪexiƣa elip beringlar» — bu ayǝttiki ⱨosul bolsa arpa ⱨosuli idi. Buƣday ⱨosuli keyin bolidu (16-ayǝt). □ 23:11 «uni pulanglatⱪan waⱪit bolsa xabatning ǝtisi bolidu» — «ɵtüp ketix» (birinqi ayning on tɵtinqi küni) ⱨeytining ǝtisidin baxlap yǝttǝ künlük «petir nan ⱨeyt»i bolidu. Yǝⱨudiy ǝn’ǝniliri boyiqǝ bu yǝttǝ kün iqidǝ kǝlgǝn xabat künining ikkinqi küni «dǝslǝpki ⱨosul ⱨeyti» bolidu. ■ 23:15 Ⱪan. 16:9,10 □ 23:17 «bular ... dǝslǝpki ⱨosul ⱨǝdiyǝsi dǝp ⱨesablinidu» — bu ⱨosul bolsa, buƣday ⱨosuli idi. «Dǝslǝpki ⱨosul ⱨeyti»diki ⱨosul bolsa arpa ⱨosuli idi. ■ 23:22 Law. 19:9; Ⱪan. 24:19 □ 23:24 «kanaylar» — yaki «burƣilar» (ⱪoqⱪarning münggüzliri). ■ 23:24 Qɵl. 29:1 □ 23:27 «kafarǝt küni» — ibraniy tilida «kafarǝtlǝr küni». «nǝpsinglarni tartip ɵzünglarni tɵwǝn tutup, ...» — ibraniy tilida birla sɵz bilǝn ipadilinidu. Yǝⱨudiy ǝn’ǝniliri boyiqǝ bu ixlar roza tutuxni ɵz iqigǝ alatti. 16:29-31nimu kɵrüng. ■ 23:27 Law. 16:29,31; Qɵl. 29:7 □ 23:34 «yǝttinqi ay» — ibraniy tilida «bu yǝttinqi ay». ■ 23:34 Mis. 23:16; Qɵl. 29:12; Ⱪan. 16:15 ■ 23:36 Yⱨ. 7:37 □ 23:39 «ⱨosul-mǝⱨsulatliri» — muxu «ⱨosul-mǝⱨsulatliri» axliⱪlar ⱨǝm ⱨǝrhil mewǝ-qiwǝ mǝⱨsulatlirini ɵz iqigǝ alidu. □ 23:40 «esil dǝrǝhlǝrdin xah-putaⱪlarni qatap, ...» — ibraniy tilida «esil dǝrǝhlǝrdin mewini qatap, ...». □ 23:42 «Yǝttǝ küngiqǝ kǝpilǝrdǝ turunglar, ...» — bu kǝpilǝr yuⱪiridiki xah-qiwiⱪlardin yasilixi kerǝk.
☰