☰ Yǝxaya 61
61
Zionning parlaⱪ kelǝqiki — dawami •••• «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ning yǝnǝ bir sɵzi
1 «Rǝb Pǝrwǝrdigarning Roⱨi mening wujudumda,
Qünki Pǝrwǝrdigar meni ajiz ezilgǝnlǝrgǝ hux hǝwǝrlǝr yǝtküzüxkǝ mǝsiⱨligǝn.
U meni sunuⱪ kɵngüllǝrni yasap saⱪaytixⱪa,
Tutⱪunlarƣa azadliⱪni,
Qüxǝp ⱪoyulƣanlarƣa zindanning eqiwetilidiƣanliⱪini jakarlaxⱪa ǝwǝtti;□  ■
2 Pǝrwǝrdigarning xapaǝt kɵrsitidiƣan yilini,
Ⱨǝm Hudayimizning ⱪisasliⱪ künini jakarlaxⱪa,
Barliⱪ ⱪayƣu-ⱨǝsrǝt qǝkkǝnlǝrgǝ tǝsǝlli berixkǝ meni ǝwǝtti.□
3 Ziondiki ⱨǝsrǝt-ⱪayƣu qǝkkǝnlǝrgǝ,
Küllǝrning orniƣa güzǝllikni,
Ⱨǝsrǝt-ⱪayƣuning orniƣa sürkilidiƣan xad-huramliⱪ meyini,
Ƣǝxlik-mǝyüslük roⱨining orniƣa,
Mǝdⱨiyǝ tonini kiydürüxkǝ meni ǝwǝtti;
Xundaⱪ ⱪilip ular «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning qong dǝrǝhliri»,
«Pǝrwǝrdigarning tikkǝn maysiliri» dǝp atilidu,
Ular arⱪiliⱪ uning güzǝllik-julaliⱪi ayan ⱪilinidu.□
4 Ular ⱪǝdimki harabzarliⱪlarni ⱪaytidin ⱪuridu,
Əslidǝ wǝyran ⱪilinƣan jaylarni ⱪaytidin tiklǝydu,
Harabǝ xǝⱨǝrlǝrni, dǝwrdin-dǝwrgǝ wǝyranliⱪta yatⱪan jaylarni yengibaxtin ⱪuridu;■
5 Yaⱪa yurtluⱪlar turƣuzulup, padiliringni baⱪidu;
Yatlarning baliliri ⱪoxqiliringlar, üzümqiliringlar bolidu.
6 Biraⱪ silǝr bolsanglar, «Pǝrwǝrdigarning kaⱨinliri» dǝp atilisilǝr;
Silǝr toƣranglarda: «Ular Hudayimizning hizmǝtkarliri» deyilidu;
Ozuⱪliringlar ǝllǝrning bayliⱪliri bolidu,
Silǝr ularning xan-xǝrǝplirigǝ ortaⱪ bolisilǝr.□  ■
7 Horlinip, xǝrmǝndiliktǝ ⱪalƣininglarning orniƣa ikki ⱨǝssǝ nesiwǝnglǝr berilidu;
Rǝswa ⱪilinƣanliⱪning orniƣa ular tǝⱪsimatida xadlinip tǝntǝnǝ ⱪilidu;
Xuning bilǝn ular zeminƣa ikki ⱨǝssilǝp igidarqiliⱪ ⱪilidu;
Mǝnggülük xad-huramliⱪ ularningki bolidu.□
8 Qünki Mǝn Pǝrwǝrdigar toƣra ⱨɵküm, ⱨǝⱪiⱪǝtni ǝzizlǝymǝn;
Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪilixta ⱨǝrⱪandaⱪ bulangqiliⱪ wǝ aldamqiliⱪⱪa nǝprǝtlinimǝn;
Mǝn ularƣa ⱨǝⱪiⱪǝt bilǝn tegixlikini ⱪayturup berimǝn;
Mǝn ular bilǝn mǝnggülük bir ǝⱨdini tüzimǝn.□
9 Xundaⱪ ⱪilip ularning nǝslining dangⱪi ǝllǝr arisida,
Pǝrzǝntlirining dangⱪi hǝlⱪi-alǝm arisida qiⱪidu;
Ularni kɵrgǝnlǝrning ⱨǝmmisi ularni tonup etirap ⱪiliduki,
«Ular bolsa Pǝrwǝrdigar bǝht ata ⱪilƣan nǝsildur»». □
 
Mǝsiⱨ yǝnǝ sɵz ⱪilidu
10 — «Mǝn Pǝrwǝrdigarni zor xad-huramliⱪ dǝp bilip xadlinimǝn,
Jenim Hudayim tüpǝylidin huxallinidu;
Qünki toy ⱪilidiƣan yigit ɵzigǝ «kaⱨinliⱪ sǝllǝ» kiyiwalƣandǝk,
Toy ⱪilidiƣan ⱪiz lǝǝl-yaⱪutlar bilǝn ɵzini pǝrdazliƣandǝk,
U nijatliⱪning kiyim-keqikini manga kiydürdi,
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ toni bilǝn meni pürkǝndürdi.□
11 Qünki zemin ɵzining bihini qiⱪarƣinidǝk,
Baƣ ɵzidǝ terilƣanlarni ündürginidǝk,
Rǝb Pǝrwǝrdigar ohxaxla barliⱪ ǝllǝrning aldida ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni ⱨǝm mǝdⱨiyini ündüridu». □
 
 
□ 61:1 «Rǝb Pǝrwǝrdigarning Roⱨi mening wujudumda, qünki Pǝrwǝrdigar meni ajiz ezilgǝnlǝrgǝ hux hǝwǝrlǝr yǝtküzüxkǝ mǝsiⱨligǝn» — «mǝsiⱨligǝn» yaki «mǝsiⱨ ⱪilƣan» — muxu yǝrdǝ biz ⱪaytidin bu ibarigǝ qüxǝnqǝ berimiz, xundaⱪla «Mǝsiⱨ» toƣruluⱪ tohtilimiz. Hudaning yolyoruⱪi bilǝn Israilƣa yengi bir padixaⱨ bekitix üqün uning bexiƣa may sürtülüx kerǝk idi. Muxu murasim «Mǝsiⱨ ⱪilinix» dǝp atilip, xu qaƣdin baxlap muxu padixaⱨ «Hudaning mǝsiⱨ ⱪilƣini» dǝp atilatti. Muⱪǝddǝs ibadǝthanining hizmitini ⱪilƣan «ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqi» kaⱨinlarmu muxu hizmǝtkǝ kirixix üqün «mǝsiⱨ ⱪilinixi» kerǝk idi. «Mǝsiⱨ ⱪilinix» bǝzidǝ pǝyƣǝmbǝrlǝrgimu ɵtküzülǝtti. Biraⱪ muxu ayǝttiki «mǝsiⱨ ⱪilix» zǝytun meyi bilǝn ǝmǝs, bǝlki Hudaning Ɵz Muⱪǝddǝs Roⱨi bilǝn ɵtküzülidu; insan tǝripidin ɵtküzülmǝydu, Hudaning Ɵzi ɵtküzidu. «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣrisidiki sɵzlǝrni yiƣinqaⱪliƣanda, u «Padixaⱨ» (pütkül alǝmningki), Pǝyƣǝmbǝr («sɵzümni aƣzingƣa ⱪuyimǝn») ⱨǝm «Ⱪutⱪuzƣuqi Kaⱨin»dur (gunaⱨkarlar üqün ɵzini ⱪurbanliⱪ ⱪilidu, gunaⱨkarlar üqün dua ⱪilidu). Xu üq wǝzipini ada ⱪilix üqün u Hudaning Roⱨi bilǝn «mǝsiⱨ ⱪilinixi» kerǝk idi. Muxu yǝrdin baxlap biz «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni «Mǝsiⱨ» degǝn nam bilǝn qaⱪirimiz. Israilning 60- ⱨǝm 61-babta kɵrsitilgǝn bǝhtining, ǝllǝrning (Israil arⱪiliⱪ bolƣan) bǝhtiningmu ⱨǝmmisi Mǝsiⱨning ⱪilƣan ixidur. ■ 61:1 Luⱪa 4:17,18,19,20 □ 61:2 «Pǝrwǝrdigarning xapaǝt kɵrsitidiƣan yili» — «Law.» 25-babta kɵrsitilgǝn «burƣa (qelix) yili», yǝni «azadliⱪ yili», yaki «xadliⱪ yili» bolsa «Pǝrwǝrdigarning xapaǝt kɵrsitidiƣan yili»ni aldin’ala ayan ⱪilƣan «bexarǝtlik bir rǝsim» bolsa kerǝk. Injil, «Luⱪa» 4:18-19ni kɵrüng. □ 61:3 «Pǝrwǝrdigar... Ziondiki ... küllǝrning orniƣa güzǝllikni, ⱨǝsrǝt-ⱪayƣuning orniƣa sürkilidiƣan xad-huramliⱪ meyini, ƣǝxlik-mǝyüslük roⱨining orniƣa, mǝdⱨiyǝ tonini kiydürüxkǝ meni ǝwǝtti» — ⱪayƣu-ⱨǝsrǝt bildürüx üqün, adǝmlǝr küllǝrdǝ olturatti yaki ularni pexanisiƣa sürtǝtti. Mǝsiⱨ bolsa «küllǝrning orniƣa» huxalliⱪni bildüridiƣan mayni adǝmning pexanisiƣa sürtidu. «mǝdⱨiyǝ toni» — muxu «ton» pütün bǝdǝnni oraydiƣan qong bir kiyim bolup, bǝlkim ⱨǝmmǝ ƣǝxlik ketip, adǝmning pütkül wujudida Hudaƣa mǝdⱨiyǝ oⱪux pǝyda bolidiƣanliⱪini kɵrsitidu. «Xundaⱪ ⱪilip ular «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning qong dǝrǝhliri», «Pǝrwǝrdigarning tikkǝn maysiliri» dǝp atilidu» — yuⱪiridiki 1:29-, 57:5-ayǝttǝ, «qong dǝrǝhlǝr» butpǝrǝslik ⱪilinidiƣan jaylar idi. Ⱨazir ular Hudaƣa ibadǝt ⱪilixni bildüridu. ■ 61:4 Yǝx. 58:12 □ 61:6 «Biraⱪ silǝr bolsanglar, «Pǝrwǝrdigarning kaⱨinliri» dǝp atilisilǝr» — oⱪurmǝnlǝrgǝ mǝlumki, «kaⱨin»lar muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki hizmǝtqilǝr bolup, hǝlⱪlǝrgǝ wǝkil bolup ularning ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪlirini Hudaƣa atap otta kɵydürgüqi idi. Buningdin sirt, Hudaning ⱨǝⱪiⱪǝt-ⱨɵkümlirini ɵgitix wǝzipisi bar idi («Mal.» 2:7). Musa pǝyƣǝmbǝr dǝwridǝ, Huda «Barliⱪ hǝlⱪimni Ɵzümgǝ atap kaⱨinlar ⱪilimǝn» degǝnidi («Mis.» 19:6). Biraⱪ hǝlⱪning kɵpinqisi itaǝtsizlik bilǝn muxu wǝdidin mǝⱨrum boldi; pǝⱪǝt «Lawiy» degǝn ⱪǝbilidikilǝr kaⱨinliⱪ rolni ɵtiyǝligǝnidi. Biraⱪ muxu ayǝt bizgǝ ayan ⱪiliduki, Hudaning ǝslidiki nixani ⱨaman ǝmǝlgǝ axurulidu. «silǝr ularning xan-xǝrǝlirigǝ ortaⱪ bolisilǝr» — yaki «Ularning xan-xǝrǝpliridin tǝntǝnǝ ⱪilisilǝr». ■ 61:6 1Pet. 2:5, 9; Wǝⱨ. 1:6; 5:10 □ 61:7 «Horlinip, xǝrmǝndiliktǝ ⱪalƣininglarning orniƣa ikki ⱨǝssǝ nesiwǝnglǝr berilidu» — «ikki ⱨǝssǝ nesiwǝnglǝr» toƣruluⱪ yǝnǝ 40-bab, 2-ayǝtni kɵrüng. □ 61:8 «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» — muxu hil ⱪurbanliⱪ pütün peti Hudaƣa (toluⱪ ibadǝt ⱪilix üqün) atap kɵydürülǝtti. Adǝm (mǝyli bǝrgüqi, mǝyli kaⱨin bolsun) ⱪurbanliⱪning gɵxidin ⱨeq yemǝtti. Əgǝr muxundaⱪ ⱪurbanliⱪ ⱪilƣanda, birsi Hudadin bir zǝrriqini ⱪaldurƣan bolsa, bu «bulangqiliⱪ»ⱪa barawǝr idi. Əmdi tɵwǝndǝ, Huda Ɵzi insaniyǝtkǝ, Ɵz hǝlⱪigǝ mǝlum bir nǝrsini wǝdǝ ⱪilip bǝrmǝkqi bolsa, undaⱪta u Ɵzining «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» toƣrisidiki muⱪǝddǝs ⱪanuniƣa Ɵzi boysunƣanƣa ohxax, U bǝrgǝn nǝrsidǝ ⱪilqǝ bir kǝmlik ⱨǝrgiz bolmaydu; U insaniyǝtkǝ wǝdǝ ⱪilƣanliridin ⱨeqnǝrsini ⱪaldurmaydu. □ 61:9 «Ular bolsa Pǝrwǝrdigar bǝht ata ⱪilƣan nǝsildur» — «Zǝb.» 22:30-31ni kɵrüng. Yuⱪiriⱪi 59:21-ayǝttǝ deyilgǝn «ǝⱨdǝ»gǝ asasǝn, Zionning nǝsli «Mǝsiⱨ»ning Roⱨi ⱨǝm sɵz-kalamiƣa igǝ bolidu. Xübⱨisizki, muxu 8- ⱨǝm 9-ayǝttǝ xu ǝⱨdǝ, xundaⱪla uning nǝtijisi yǝnǝ kɵrsitilidu. □ 61:10 «Mǝn Pǝrwǝrdigarni zor xad-huramliⱪ dǝp bilip xadlinimǝn... U nijatliⱪning kiyim-keqikini manga kiydürdi, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ toni bilǝn meni pürkǝndürdi» — Mǝsiⱨ Hudaning Zion ⱨǝm ǝl-yurtlarni ⱪutⱪuzuxtiki hizmitini ada ⱪilix üqün u tǝyyarliƣan kiyim-keqǝkni ⱪobul ⱪilidu. «Toy ⱪilidiƣan yigit» ⱨǝm «toy ⱪilidiƣan ⱪiz» bolsa, ǝlwǝttǝ naⱨayiti diⱪⱪǝt bilǝn ularning mǝhsus kiyimini kiyidu. Muxu kiyim pǝⱪǝtla muxu mǝⱪsǝt bilǝnla kiyilidu; ohxaxla Mǝsiⱨ «adǝmni ⱪutⱪuzux üqün» huxalliⱪ bilǝn Huda bǝrgǝn mǝhsus kiyimni kiyidu. Muxu kiyim uning kim ikǝnlikini, nemǝ ix ⱪilƣili kǝlgǝnlikini kɵrsitidu; yǝni nijat, mutlǝⱪ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtin ⱨǝm «kaⱨinliⱪ sǝllǝ» (yǝni insan üqün dua ⱪilixtiki rol)din ibarǝttur. Dunyada kim muxundaⱪ «kiyim» kiyiwalƣan peti pǝyda bolsa, ⱨǝrbir ǝⱪli bar adǝm uni Huda ǝwǝtkǝn Mǝsiⱨ dǝp tonup yetixi kerǝk. □ 61:11 «Qünki zemin ɵzining bihini qiⱪarƣinidǝk,... Rǝb Pǝrwǝrdigar ohxaxla barliⱪ ǝllǝrning aldida ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni ⱨǝm mǝdⱨiyini ündüridu» — muxu ix Mǝsiⱨning yǝnǝ bir huxalliⱪining sǝwǝbi — uning ⱪilidiƣan hizmiti qoⱪum muwǝppǝⱪiyǝtlik bolidu; u nijatni insaniyǝtkǝ yǝtküzüp nurƣunliƣan kixilǝrni gunaⱨtin ⱪutⱪuzidu.
☰