☰ Yǝxaya 45
45
Dawami
1 Pǝrwǝrdigar Ɵzi «mǝsiⱨ ⱪilƣini»ƣa,
Yǝni ǝllǝrni uningƣa beⱪindurux üqün Ɵzi ong ⱪolidin tutup yɵligǝn Ⱪorǝxkǝ mundaⱪ dǝydu: —
(Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn uning aldida padixaⱨlarning tambilini yǝxtürüp yalingaqlitimǝn,
«Ⱪox ⱪanatliⱪ dǝrwazilar»ni uning aldida eqip berimǝn,
Xuning bilǝn ⱪowuⱪlar ikkinqi etilmǝydu) —□
2 «Mǝn sening aldingda mengip egizliklǝrni tüz ⱪilimǝn;
Mis dǝrwazilarni qeⱪip taxlaymǝn,
Tɵmür taⱪaⱪlirini sunduruwetimǝn;
3 Wǝ sanga ⱪarangƣuluⱪtiki gɵⱨǝrlǝrni,
Mǝhpiy jaylarda saⱪlanƣan yoxurun bayliⱪlarni berimǝn;
Xuning bilǝn ɵzünggǝ isim ⱪoyup seni qaⱪirƣuqini,
Yǝni Mǝn Pǝrwǝrdigarni Israilning Hudasi dǝp bilip yetisǝn.□
4 Mǝn Ɵz ⱪulum Yaⱪup,
Yǝni Ɵz talliƣinim Israil üqün,
Ismingni ɵzüm ⱪoyƣan;
Sǝn Meni bilmigining bilǝn, Mǝn yǝnila sanga isim ⱪoydum.
5 Mǝn bolsam Pǝrwǝrdigar, Mǝndin baxⱪa biri yoⱪ;
Mǝndin baxⱪa Huda yoⱪtur;
Sǝn Meni tonumiƣining bilǝn, Mǝn belingni baƣlap qingittimki,■
6 Künqiⱪixtin künpetixⱪiqǝ bolƣanlarning ⱨǝmmisi Mǝndin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ birining yoⱪluⱪini bilip yetidu;
Mǝn bolsam Pǝrwǝrdigar, baxⱪa biri yoⱪtur.
7 Nurni xǝkillǝndürgüqi, ⱪarangƣuluⱪni Yaratⱪuqidurmǝn,
Bǝht-hatirjǝmlikni Yasiƣuqi, balayi’apǝtni Yaratⱪuqidurmǝn;
Muxularning ⱨǝmmisini ⱪilƣuqi Mǝn Pǝrwǝrdigardurmǝn».
8 — «I asmanlar, yuⱪiridin yaƣdurup beringlar,
Bulutlarmu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ tɵküp bǝrsun;
Yǝr-zemin eqilsun;
Nijat ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ mewǝ bǝrsun;
Zemin ikkisini tǝng ɵstürsun!
Mǝn, Pǝrwǝrdigar, buni yaratmay ⱪoymaymǝn». □
 
Israilning Hudaning Ⱪorǝx arⱪiliⱪ ⱪilƣanliridin narazi bolup gumanlinixliriƣa Hudaning bǝrgǝn jawabi
9 — «Ɵz Yaratⱪuqisining üstidin ǝrz ⱪilmaⱪqi bolƣanƣa way!
U yǝr-zemindiki qinǝ parqiliri arisidiki bir parqisi, halas!
Seƣiz lay ɵzini xǝkillǝndürgüqi sapalqiƣa: —
«Sǝn nemǝ yasawatisǝn?» desǝ,
Yaki yasiƣining sanga: «Sening ⱪolung yoⱪ» desǝ bolamdu?■
10 Ɵz atisiƣa: «Sǝn nemǝ tuƣdurmaⱪqi?»
Yaki bir ayalƣa: — «Seni nemining tolƣiⱪi tutti?» — dǝp soriƣanƣa way!
11 Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi, yǝni uni Yasiƣuqi Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
Əmdi kǝlgüsi ixlar toƣruluⱪ sorimaⱪqimusilǝr yǝnǝ?
Ɵz oƣullirim toƣruluⱪ, Ɵz ⱪolumda ixliginim toƣruluⱪ Manga buyruⱪ bǝrmǝkqimusilǝr!?
12 Mǝn pǝⱪǝtla yǝr-zeminni yasiƣan, uningƣa insanni Yaratⱪuqidurmǝn, halas!
Ɵz ⱪolum bolsa asmanlarni kǝrgǝn;
Ularning samawi ⱪoxunlirinimu sǝpkǝ salƣanmǝn.
13 Mǝn uni ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn turƣuzƣan,
Uning barliⱪ yollirini tüz ⱪildim;
U bolsa xǝⱨirimni ⱪuridu,
Nǝ ⱨǝⱪ nǝ in’am sorimay u Manga tǝwǝ bolƣan ǝsirlǝrni ⱪoyup beridu» —
dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.□  ■
14 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
«Misirning mǝⱨsulatliri, Efiopiyǝning wǝ egiz boyluⱪlar bolƣan Sabiyliⱪlarning malliri sanga ɵtidu;
Ular ɵzliri seningki bolidu,
Sanga ǝgixip mangidu;
Ɵzliri kixǝn-zǝnjirlǝngǝn peti sǝn tǝrǝpkǝ ɵtidu,
Ular sanga bax urup sǝndin iltija bilǝn ɵtünüp: —
«Bǝrⱨǝⱪ, Tǝngri sǝndǝ turidu, baxⱪa biri yoⱪ, baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ Huda yoⱪtur» dǝp etirap ⱪilidu.□
15 «I Israilning Hudasi, Nijatkar, dǝrⱨǝⱪiⱪǝt Ɵzini yoxuruwalƣuqi bir Tǝngridursǝn!».□
16 Ular ⱨǝmmisi istisnasiz hijil bolup, xǝrmǝndǝ bolidu;
Mǝbudni yasiƣanlar xǝrmǝndǝ bolup, birliktǝ ketip ⱪalidu;■
17 Israil bolsa Pǝrwǝrdigar tǝripidin mǝnggülük nijat-ⱪutulux bilǝn ⱪutⱪuzulidu;
Əbǝdil’ǝbǝdgiqǝ hijil bolmaysilǝr,
Ⱨeq xǝrmǝndiqilikni kɵrmǝysilǝr.□
18 Qünki asmanlarni yaratⱪan, yǝr-zeminni xǝkillǝndürüp yasiƣan, uni mǝzmut ⱪilƣan Huda bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —
(U uni ⱪuruⱪ-mǝnisiz boluxⱪa ǝmǝs, bǝlki adǝmzatning turalƣusi boluxⱪa yaratⱪanidi)
«Mǝn bolsam Pǝrwǝrdigar, baxⱪa biri yoⱪtur;■
19 — Mǝn mǝhpiy ⱨalda yaki zemindiki birǝr ⱪarangƣu jayda sɵz ⱪilƣan ǝmǝsmǝn;
Mǝn Yaⱪupⱪa: «Meni izdixinglar biⱨudilik» degǝn ǝmǝsmǝn;
Mǝn Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪ sɵzlǝymǝn,
Tüz gǝp ⱪilimǝn;□  ■
20 Yiƣilinglar, kelinglar;
I ǝllǝrdin ⱪaqⱪanlar, jǝm bolup Manga yeⱪinlixinglar;
Ɵzi oyƣan butni kɵtürüp, ⱨeq ⱪutⱪuzalmaydiƣan bir «ilaⱨ»ⱪa dua ⱪilip yüridiƣanlarning bolsa ⱨeq bilimi yoⱪtur.□  ■
21 Əmdi ular ɵz gǝplirini bayan ⱪilix üqün yeⱪin kǝlsun;
Mǝyli, ular mǝsliⱨǝtlixip baⱪsun!
Kim muxu ixni ⱪǝdimdinla jakarliƣanidi?
Kim uzundin beri uni bayan ⱪilƣan?
U Mǝn Pǝrwǝrdigar ǝmǝsmu?
Dǝrwǝⱪǝ, Mǝndin baxⱪa ⱨeq ilaⱨ yoⱪtur;
Ⱨǝm adil Huda ⱨǝm Ⱪutⱪuzƣuqidurmǝn;
Mǝndin baxⱪa biri yoⱪtur.□  ■
22 I yǝr-zeminning qǝt-yaⱪiliridikilǝr,
Manga tǝlpünüp ⱪutⱪuzulunglar!
Qünki Mǝn Tǝngridurmǝn, baxⱪa ⱨeqbiri yoⱪtur;
23 Mǝn Ɵzüm bilǝn ⱪǝsǝm iqkǝnmǝn,
Muxu sɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn aƣzimdin qiⱪti, ⱨǝrgiz ⱪaytmaydu: —
«Manga barliⱪ tizlar pükülidu,
Barliⱪ tillar Manga itaǝt iqidǝ ⱪǝsǝm iqidu».■
24 Xu qaƣda: «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ wǝ küq bolsa pǝⱪǝt Pǝrwǝrdigardidur» — deyilidu,
Kixilǝr dǝl Uningla ⱪexiƣa kelidu;
Ƣaljirlixip, uningƣa ƣǝzǝplǝngǝnlǝrning ⱨǝmmisi xǝrmǝndǝ bolidu.□  ■
25 Israilning ǝwladlirining ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigar tǝripidin ⱨǝⱪⱪaniy ⱪilinidu,
Wǝ ular Uni danglixidu.
 
 
□ 45:1 «Pǝrwǝrdigar Ɵzi «mǝsiⱨ ⱪilƣini»ƣa .... Ɵzi ong ⱪolidin tutup yɵligǝn Ⱪorǝxkǝ mundaⱪ dǝydu: —» — «Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨ ⱪilƣini» (yaki «Pǝrwǝrdigarning mǝsiⱨligini») — Hudaning yolyoruⱪi bilǝn Israilƣa yengi bir padixaⱨ bekitix üqün uning bexiƣa kaⱨin yaki pǝyƣǝmbǝr tǝripidin zǝytun meyi sürülüxi kerǝk idi. Muxu murasim «mǝsiⱨ ⱪilinix» deyilǝtti; xu qaƣdin baxlap xu padixaⱨ «Hudaning mǝsiⱨ ⱪilƣini» dǝp atilatti. Muxu atalƣuni Ⱪorǝxkǝ ⱪarita ixlǝtkǝndǝ Huda Israillarƣa: «U Mǝn silǝr üqün tallap bekitkǝn padixaⱨ bolidu» dǝydu. Biraⱪ Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrning dǝwridikilǝrdin kɵp adǝm: «Ⱪorǝx Yǝⱨudiylardin bolmaydu; xunga u kǝlgüsidǝ bizni Babildin ⱪutⱪuzup ⱪoyuwǝtsimu, biz yǝnila mǝlum bir imperiyǝgǝ beⱪindi boliwerimiz» dǝp, muxu bexarǝtni ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmaytti. Ular yǝnǝ: «Hudaning Ɵz wǝdisi boyiqǝ Dawut padixaⱨning bir ǝwladi arⱪiliⱪ bizni ⱪutⱪuzuxi kerǝk» wǝ «Huda bizni pütünlǝy mustǝⱪil ⱪilixi kerǝk» deyixi mumkin. Huda dǝrwǝⱪǝ ularƣa xundaⱪ wǝdǝ bǝrgǝnidi (mǝsilǝn 7-, 9-, 32-bablarda) biraⱪ u awwal Ⱪorǝx arⱪiliⱪ Yǝⱨudiylarni Babildin ⱪutⱪuzmaⱪqi bolsa, muxu pilanidin gumanlinix yaki narazi bolux uningƣa asiyliⱪ ⱪilƣanƣa barawǝr. Tɵwǝndiki (9-13-ayǝt) seƣiz layning ɵzini xǝkillǝndürgüqisigǝ «Sǝn mǝndin nemǝ yasaysǝn?!» degini dǝl muxu kixilǝrning pozitsiyisidur. «Mǝn ... «ⱪox ⱪanatliⱪ dǝrwazilar»ni uning aldida eqip berimǝn» — ⱪǝdimki hatirilǝrgǝ asaslanƣanda, Babil xǝⱨirining dangⱪi qiⱪⱪan bir «ⱪox ⱪanatliⱪ dǝrwaza»si bar idi. Babil yiⱪitilƣanda, bu ⱪox ⱪanatliⱪ dǝwraza Ⱪorǝxkǝ eqildi. □ 45:3 «Mǝn... sanga ⱪarangƣuluⱪtiki gɵⱨǝrlǝrni,... berimǝn; xuning bilǝn ɵzünggǝ isim ⱪoyup seni qaⱪirƣuqini, yǝni Mǝn Pǝrwǝrdigarni Israilning Hudasi dǝp bilip yetisǝn» — dǝrwǝⱪǝ, Ⱪorǝxning ⱪilƣan uruxliri tosalƣuƣa uqrimay naⱨayiti rawan, adǝmlǝrni ⱨǝyran ⱪalduridiƣan dǝrijidǝ tez bolƣan. Xuning bilǝn ⱪisⱪa waⱪit iqidǝU nurƣun mal-mülüklǝrni olja ⱪilip ⱪolƣa kǝltürgǝn. Bexarǝttǝ muxu ixlar (Ⱪorǝx ɵzi bilmigǝn ⱨalda) Hudaning yoxurun yardimidǝ ⱪilinidu, deyilidu. Ⱪorǝx ɵzi toƣruluⱪ muxu bexarǝtni oⱪuƣandin keyin, Pǝrwǝrdigarning ⱨǝⱪiⱪiy Huda, xundaⱪla Israilning Hudasi ikǝnlikini bilixi kerǝk idi. ■ 45:5 Ⱪan. 4:35,39; 32:39; Yǝx. 44:8 □ 45:8 «I asmanlar, yuⱪiridin yaƣdurup beringlar, bulutlarmu ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ tɵküp bǝrsun; yǝr-zemin eqilsun...» — bu sɵzlǝr bǝlkim Israil wǝ dunyaning (Ⱪorǝx ⱪilƣan ixlirining türtkisidǝ) Hudaƣa ixinip, yahxi mewǝ berix üqün ⱪilƣan duasi boluxi kerǝk. ■ 45:9 Yǝr. 18:6; Rim. 9:20 □ 45:13 «Mǝn uni ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn turƣuzƣan, uning barliⱪ yollirini tüz ⱪildim» — muxu ayǝttiki «uni», «uning», «u» bolsa Ⱪorǝx, ǝlwǝttǝ. Bexarǝt uning ⱨeq nemini sorimayla Babilda sürgün bolƣan Yǝⱨudiy hǝlⱪni ⱪoyup beridiƣanliⱪini aldin’ala eytidu. ■ 45:13 2Tar. 36:22; Əzra 1:1; Yǝx. 44:28; Ibr. 11:10 □ 45:14 «Misirning mǝⱨsulatliri, Efiopiyǝning wǝ egiz boyluⱪlar bolƣan Sabiyliⱪlarning malliri sanga ɵtidu; ular ...sanga ǝgixip mangidu; ɵzliri kixǝn-zǝnjirlǝngǝn peti sǝn tǝrǝpkǝ ɵtidu» — yuⱪiriⱪi ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda muxu wǝⱪǝ Ⱪorǝxning ix-paaliyǝtlirining ahirⱪi bir nǝtijisi boluxi kerǝk. Efiopiyǝ wǝ Sabiya ǝslidǝ Misirƣa beⱪinƣan bolup, xübⱨisizki, Yǝxaya yǝnǝ «Misirdin qiⱪix» degǝn wǝⱪǝni kɵzdǝ tutidu. Demǝk, Israilni sürgün ⱪilƣanlar ɵz ihtiyari bilǝn Israilƣa beⱪindi bolmaⱪqi bolidu. Bǝzi xǝrⱨqilǝr, muxu bexarǝtni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ning Əysa Mǝsiⱨni ɵz Ⱪutⱪuzƣuqisi dǝp etirap ⱪilixi, xundaⱪla ularning Israilning «ⱪaldisi»i bolƣan ⱨǝⱪiⱪiy jamaitigǝ ⱪoxuluxi bilǝn ǝmǝlgǝ axurulƣan, dǝp ⱪaraydu. Yǝnǝ bir kɵzⱪarax bolsa, muxu ixlar ahirⱪi zamanda Yǝⱨudiylar Hudaning ⱪexiƣa ⱪaytⱪandin keyin yüz beridu, dǝydu. Bizningqǝ ⱨǝr ikkisining toƣriliⱪi bar. □ 45:15 «I Israilning Hudasi, Nijatkar, dǝrⱨǝⱪiⱪǝt Ɵzini yoxuruwalƣuqi bir Tǝngridursǝn!» — muxu sɵz bǝlkim Israillarning Hudaning sirliⱪ yolliriƣa, yǝni «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr»ning ɵzlirigǝ beⱪinƣanliⱪiƣa ⱪarap ⱨǝyran ⱪelip degǝn gepidur. ■ 45:16 Yǝx. 44:11 □ 45:17 «Ular ⱨǝmmisi istisnasiz hijil bolup, xǝrmǝndǝ bolidu; mǝbudni yasiƣanlar xǝrmǝndǝ bolup, birliktǝ ketip ⱪalidu; Israil bolsa Pǝrwǝrdigar tǝripidin mǝnggülük nijat-ⱪutulux bilǝn ⱪutⱪuzulidu....» — muxu sɵzlǝrgǝ (16-17-ayǝtlǝrgǝ) ⱪariƣanda, kixilǝr kǝlgüsidǝ mutlǝⱪ ikki hilƣa, yǝni Hudaƣa tayinip itaǝt ⱪilidiƣanlarƣa wǝ butlarƣa bax uridiƣanlarƣa bɵlünüp ketidu. ■ 45:18 Yǝx. 42:5; 45:5,14 □ 45:19 «Mǝn Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪ sɵzlǝymǝn» — ibraniy tilida «Mǝn Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni sɵzlǝymǝn». «Mǝn Yaⱪupⱪa: «Meni izdixinglar biⱨudilik» degǝn ǝmǝsmǝn; Mǝn Pǝrwǝrdigar ⱨǝⱪ sɵzlǝymǝn, tüz gǝp ⱪilimǝn» — muxu ayǝt bǝlkim 15-ayǝttiki «Ɵzini yoxuruwalƣuqi Hudadursǝn» deginigǝ ⱪarita eytⱪan siliⱪ bir tǝnbiⱨ boluxi mumkin. Qünki kɵrginimizdǝk, Huda alliburun (bolupmu Yǝxaya arⱪiliⱪ) Ɵzining ⱪutulux-nijatliⱪini «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli arⱪiliⱪ» pütkül dunyaƣa sunmaⱪqi bolƣanliⱪini kɵp ⱪetim oquⱪ-axkara eytⱪan! ■ 45:19 Ⱪan. 30:11 □ 45:20 «Əllǝrdin ⱪaqⱪanlar» — ularning nemixⱪa yaki nemidin ⱪaqⱪanliⱪi muxu yǝrdǝ deyilmidi. Biraⱪ 24-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, insaniyǝt (ahirⱪi zamanda) ikki ⱪisimƣa, yǝni Hudaƣa tayanƣanlar ⱨǝm Hudaƣa ɵq bolƣanlarƣa bɵlünüp ketidu; xuning bilǝn Hudaƣa ɵq bolƣanlarHudani sɵygǝnlǝrgǝ ziyankǝxlik ⱪilixi mumkin; uningdin sirt Hudaƣa ixǝngǝnlǝr: «Hudaning jazasi hudasizlarning bexiƣa qüxǝy dǝp ⱪaldi» — dǝp ⱪarap, ularning arisidin ⱪeqiximiz kerǝk dǝp oylaydiƣan bolsa kerǝk. ■ 45:20 Yǝx. 44:18,19 □ 45:21 «Kim muxu ixni ⱪǝdimdinla jakarliƣanidi?» — «muxu ix» xübⱨisizki, Hudaning Israilni ⱪutⱪuzuxi bilǝn, U «Yǝⱨudiy ǝmǝs»lǝrgǝ ⱪutⱪuzulux pursitini, xundaⱪla Israil bilǝn billǝ bǝhtlik bolux imkaniyitini tǝng yǝtküzidiƣanliⱪini kɵrsitidu (22-24-ayǝt). ■ 45:21 Yǝx. 41:22,26,27; 43:9,10; 45:5,14,18 ■ 45:23 Rim. 4:11; Fil. 2:10 □ 45:24 «Xu qaƣda: «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ wǝ küq bolsa pǝⱪǝt Pǝrwǝrdigardidur» — deyilidu, ... ƣaljirlixip uningƣa ƣǝzǝplǝngǝnlǝrning ⱨǝmmisi xǝrmǝndǝ bolidu» — yǝnǝ kɵrimizki, dunya ikki bɵlümgǝ ayrilidiƣan ohxaydu. Biri bolsa, ƣaljirlixip Hudaƣa mutlǝⱪ ⱪarxi turidiƣanlar; ikkinqisi, Israil, jümlidin ɵzlirigǝ beⱪinip, ular bilǝn bir bolƣan, Israil bilǝn billǝ ⱪutⱪuzulƣan Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr bolidu. ■ 45:24 Yǝx. 41:11
☰