☰ Rimliqlargha 3
3
1 Undaqta, Yehudiy bolghanning Yehudiy emestin néme artuqchiliqi bar? Xetnilik bolghanning néme paydisi bar? 2 Emeliyette, ularning her jehettin köp artuqchiliqi bar. Birinchidin, Xudaning bésharetlik sözliri Yehudiylargha amanet qilin’ghan.■ 3 Emdi gerche ulardin beziliri ishenchsiz chiqqan bolsimu, buninggha néme bolatti? Ularning ishenchsizliki Xudaning ishenchliklikini yoqqa chiqiriwétermu?□  ■ 4 Hergiz undaq qilmaydu! Xuda rastchil hésablinip, hemme adem yalghanchi hésablansun! Xuddi muqeddes yazmilarda Xuda heqqide yézilghinidek: —
«Sözliginingde adil dep ispatlan’ghaysen,
Shikayetke uchrighiningda ghelibe qilghaysen».□  ■
5 Lékin bizning heqqaniysizliqimiz arqiliq Xudaning heqqaniyliqi téximu éniq körsitilse, buninggha néme deymiz? Heqqaniysizliq üstige ghezep tökidighan Xudani heqqaniy emes deymizmu (men insanche sözleymen)?□ 6 Mundaq déyishke hergiz bolmaydu! Eger undaq bolsa, Xuda alemni qandaq soraqqa tartidu?
7  Beziler yene: «Méning yalghanchilqimdin Xudaning heqiqetliki téximu ochuq qilinsa, shundaqla ulughluqi téximu yorutulsa, emdi men yene néme üchün gunahkar dep qarilip soraqqa tartilimen?» déyishi mumkin.□ 8 Undaq bolghanda némishqa (beziler bizge töhmet chaplimaqchi bolup, geplirimizni buriwetkendek) «Yamanliq qilayli, buningdin yaxshiliq chiqip qalar» — déyishke bolmaydu? Bundaq dégüchilerning jazalinishi heqliqtur!
 
Heqqaniy adem yoqtur
9 Emdi néme déyish kérek? Biz Yehudiylar Yehudiy emeslerdin üstün turamduq? Yaq, hergiz! Chünki biz yuqurida Yehudiylar bolsun, Grékler bolsun hemmisining gunahning ilkide ikenlikini ispatlap eyibliduq.□  ■
10 Derweqe, muqeddes yazmilarda yézilghinidek: —
«Heqqaniy adem yoq, hetta birimu yoqtur,■
11 Yorutulghan kishi yoqtur,
Xudani izdiginimu yoqtur.
12 Hemme adem yoldin chetnidi,
Ularning barliqi erzimes bolup chiqti.
Méhribanliq qilghuchi yoq, hetta birimu yoqtur.□  ■
13 Ularning géli échilghan qebridek sésiqtur,
Tilliri kazzapliq qilmaqta;
Kobra yilanning zehiri lewliri astida turidu; □  ■ 14 Ularning zuwani qarghash hem zerdige tolghan.□  ■
15 «Putliri qan toküshke aldiraydu;■
16 Barghanla yéride weyranchiliq we pajielik ishlar bardur.
17 Tinchliq-aramliq yolini ular héch tonughan emes».□  ■
18 «Ularning neziride Xudadin qorqidighan ish yoqtur».□  ■
19 Tewrattiki barliq sözlerning Tewrat qanuni astida yashaydighanlargha qarita éytilghanliqi bizge ayan. Bularning meqsiti, her insanning aghzi bahane körsitelmey tuwaqlinip, pütkül dunyadikiler Xudaning soriqida eyibkar iken dep ayan qilinsun, dégenliktur. □ 20 Shunga, héchqandaq et igisi Tewrat-qanunigha emel qilishqa intilishliri bilen Xudaning aldida heqqaniy hésablanmaydu; chünki Tewrat qanuni arqiliq insan öz gunahini tonup yétidu.■
 
Xudaning insanni heqqaniy qilishi
21 Biraq, hazir qanun yoli bilen emes, belki Xudaning Özidin kelgen birxil heqqaniyliq ashkarilandi! Bu xil heqqaniyliqqa qanunning özi we peyghemberlerning yazmilirimu guwahliq bergendur; ■ 22 yeni, Xudaning Eysa Mesihning ishench-sadaqetliki arqiliq étiqad qilghuchilarning hemmisining ichige hem üstige yetküzidighan heqqaniyliqidur! Bu ishta ayrimchiliq yoqtur □ 23 (chünki barliq insanlar gunah sadir qilip, Xudaning shan-sheripige yételmey, uningdin mehrum boldi) □ 24 Chünki étiqadchilarning hemmisi Mesih Eysada bolghan nijat-hörlük arqiliq, Xudaning méhir-shepqiti bilen bedelsiz heqqaniy qilinidu.□  ■
25 Xuda Uni gunahlarning jazasini kötürgüchi kafaret qurbanliqi süpitide teyinlidi; insanlarning Uning qurbanliq qénigha ishench baghlishi bilen qurbanliq inawetliktur. Xuda bu arqiliq burunqi zamandikilerning sadir qilghan gunahlirigha sewr-taqetlik bolup, jazalimay ötküzüwétishining adilliq ikenlikini körsetti. □  ■ 26 Buninggha oxshash bu qurbanliq arqiliq U hazirqi zamanda bolghan heqqaniyliqinimu körsetken. Shundaq qilip U Özining hem heqqaniy ikenlikini hem Eysaning étiqadida bolghuchini heqqaniy qilghuchi ikenlikinimu namayan qildi.□
27 Undaq bolsa, insanning néme maxtan’ghuchiliki bar? Maxtinish yoq qilindi!
— Néme prinsipqa asasen? Qanun’gha intilish prinsipi bilenmu?
— Yaq! «Étiqad» prinsipi bilen!
28 Chünki «Insan Tewrat qanunigha emel qilishqa intilishliri bilen emes, belki étiqad bilen heqqaniy qilinidu» dep hésablaymiz! □  ■ 29 Ejeba, Xuda peqetla Yehudiylarningla Xudasimu? U ellerningmu Xudasi emesmu? Shundaq, u ellerningmu Xudasidur. 30 Xuda bolsa birdur, U xetne qilin’ghanlarni étiqad bilen hemde xetne qilinmighanlarnimu étiqad bilen heqqaniy qilidu. □ 31 Emdi étiqad prinsipi bilen Tewrat qanunini bikar qiliwétimizmu? Yaq, del buning eksiche, uni küchke ige qilimiz.
 
 
■ 3:2 Zeb. 147:19; Rim. 9:4. □ 3:3 «Emdi gerche ulardin beziliri ishenchsiz chiqqan bolsimu, buninggha néme bolatti? Ularning ishenchsizliki Xudaning ishenchliklikini yoqqa chiqiriwétermu?» — Pawlus belkim Xudaning Israilgha qilghan ehde-wedilirini körsitidu. Xuda: «Siler Méning xelqim bolisiler» dep wede qilghandin kéyin, bezi Yehudiylarning qilmishliri özlirining Uning xelqi ikenlikini inkar qilghan bolsimu, bu qilmishliri Xudaning wedisini yoqqa chiqiriwétemdu? ■ 3:3 Chöl. 23:19; Rim. 9:6; 2Tim. 2:13. □ 3:4 «Sözliginingde adil dep ispatlan’ghaysen, shikayetke uchrighiningda ghelibe qilghaysen» — «Zeb.» 51:54. «Shikayetke uchrighiningda ghelibe qilghaysen» dégenning bashqa birxil terjimisi: «Höküm chiqarghiningda ghelibe qilghaysen». Zeburdiki bu küyde Dawut peyghember éghir gunahini Xuda we xelq aldida iqrar qilidu; u bu sözlerni, Xuda méni jazalighanda, xelq béshimgha chüshidighan külpetning Xudadin adil jazasini bilsun dep éytidu. Gunahini ochuq iqrar qilmighan bolsa belkim xelq: «Némishqa söyümlük Dawut padishahimiz külpetke uchrighandu, Xuda uninggha adaletsiz muamile qilghanmidu?» déyishi mumkin. Uning dégini Pawlusning déginige opmu-oxshash; Xuda heqtur hem alem aldida Uning heqliqi ispatlansun; Uning her ishtiki durusluqi ispatlansun (we ispatlinidu!), xataliq yaki yalghanchiliqning bolsa bizdila ikenliki ispatlansun (we ispatlinidu!). ■ 3:4 Zeb. 51:4; 116:11; Yuh. 3:33. □ 3:5 «men insanche sözleymen!» — démek, peqet isanning köz-qarishi boyiche sözleymen. Bu ibaridin körgili boliduki, herqandaq adem towa qilmisa, gunahi tüpeylidin uning közqarashliri tumanliship kétidu, özi éliship qalidu. □ 3:7 «Méning yalghanchiliqim arqiliq Xudaning heqiqiti téximu ochuq qilinidu...» — Xuda peyghemberler arqiliq Öz xelqining beziliri Özige asiyliq qilidighanliqi, hetta mesilen Öz Mesihige satqunluq qilidighanliqi toghruluq köp bésharet bergenidi. Shunga «méning yalghanchiliqim» Xudaning toghra éytqanliqini ispatlaydu. □ 3:9 «Yehudiylar bolsun, Grékler bolsun hemmisining gunahning ilkide ikenlikini ispatlap eyibliduq» — «Gréklar» mushu yerde barliq «Yehudiy emesler»ge wekillik qilidu. ■ 3:9 Gal. 3:22. ■ 3:10 Zeb. 14:3; 53:3 □ 3:12 «Heqqaniy adem yoq, hetta birimu yoqtur, ... Hemme adem yoldin chetnidi, ularning barliqi erzimes bolup chiqti. Méhribanliq qilghuchi yoq, hetta birimu yoqtur» — (10-13-ayet) «Zeb.» 14:1-3 (yene 53:1-3); «Top.» 7:20. ■ 3:12 Zeb. 14:1-3; 53:1-3; Top. 7:20 □ 3:13 «Ularning géli échilghan qebridek sésiqtur, tilliri kazzapliq qilmaqta; kobra yilanning zehiri lewliri astida turidu» — «Zeb.» 5:9 we 140:3. ■ 3:13 Zeb. 5:9; 140:4. □ 3:14 «Ularning zuwani qarghash hem zerdige tolghan» — «Zeb.» 10:7. ■ 3:14 Zeb. 10:7. ■ 3:15 Pend. 1:16; Yesh. 59:7. □ 3:17 «Putliri qan toküshke aldiraydu; barghanla yéride weyranchiliq we pajielik ishlar bardur. Tinchliq-aramliq yolini ular héch tonughan emes. Ularning neziride Xudadin qorqidighan ish yoqtur» — (15-17-ayet) «Yesh.» 59:7-8. ■ 3:17 Yesh. 59:7,8 □ 3:18 «Ularning neziride Xudadin qorqidighan ish yoqtur» — «Zeb.» 36:1. ■ 3:18 Zeb. 36:1 □ 3:19 «Tewrat qanuni astida yashaydighanlar» —Yehudiy xelqini körsitidu. «Tewrattiki barliq sözlerning Tewrat qanuni astida yashaydighanlargha qarita éytilghanliqi bizge ayan. Bularning meqsiti, her insanning aghzi bahane körsitelmey tuwaqlinip, pütkül dunyadikiler Xudaning soriqida eyibkar iken dep ayan qilinsun» — «Tewrattiki barliq sözler» mushu yerde belkim yuqurida neqil keltürülgen, barliq insanning gunahkar ikenlikini ispatlighan (Tewrattiki) ayetlerni alahide tekitleydu. ■ 3:20 Rim. 7:7; Gal. 2:16; Ibr. 7:18. ■ 3:21 Rim. 1:17; Fil. 3:9. □ 3:22 «Mesihning ishench-sadaqetliki arqiliq étiqad qilghuchilar...» — bashqa birxil terjimisi: «Eysa Mesihke baghlighan itiqadi arqiliq étiqad qilghuchilar...». Grék tilida «ishench, étiqad» we «sadaqetlik, ishenchlik» birla söz bilen ipadilinidu. □ 3:23 «Chünki barliq insanlar gunah sadir qilip, Xudaning shan-sheripige yételmey, uningdin mehrum boldi» — buning ikki teripi bar; (1) Xuda eslide ademni «Öz süriti boyiche», yeni «Öz shan-sheripi bolushi üchün» yaratqanidi. Gunah sadir qilghinida insan bu shan-sherepke yételmidi, shunglashqa Xudagha wekil bolushtiki imtiyazdin mehrum boldi. (2) gunahi tüpeylidin insan Xudaning padishahliqida uning shan-sheripini körelmeydighan boldi. □ 3:24 «Mesih Eysada bolghan nijat-hörlük arqiliq...» — yaki «Mesih Eysaning gunahtin hör qilish xizmiti arqiliq...». ■ 3:24 Yesh. 53:5. □ 3:25 «gunahlarning jazasini kötürgüchi kafaret qurbanliqi» — grék tilida birla söz bilen ipadilinidu. «Kafaret» toghruluq «Mis.» 29:33 we izahati, shundaqla «Tebirler»nimu körüng. «Xuda Uni gunahlarning jazasini kötürgüchi kafaret qurbanliqi süpitide teyinlidi; (insanlarning) Uning (qurbanliq) qénigha ishench baghlishi bilen (qurbanliq) inawetliktur. Xuda bu arqiliq burunqi zamandikilerning sadir qilghan gunahlirigha sewr-taqetlik bolup, jazalimay ötküzüwétishining adilliq ikenlikini körsetti» — bu toluq ayet intayin muhim. Xuda burunqi zamandiki towa qilghan étiqadchi kishilerning gunahlirini jazalimay kechürüm qilghanlirining hemmisi Mesihning kelgüsi zamanda qurbanliq bolup, shu gunahlirining jazasini kötüridighanliqigha asaslan’ghanidi, shunglashqa pütünley adilliq idi. «Gunahlargha ... ötküzüwétish» dégen ibare belkim burunqi dewrdiki barliq gunahlarnimu öz ichige alidu; biraq Xuda bu gunahlarni jazalimay ötküzüwetken bolsimu, xeqler towa qilmisa beribir axir bérip özliri jazalirini tartidu. Hazirqi zamandimu shundaq. ■ 3:25 Mis. 25:17; 2Kor. 5:19; Kol. 1:20; Ibr. 4:16; 1Yuh. 4:10. □ 3:26 «Shundaq qilip U Özining hem heqqaniy ikenlikini hem Eysaning étiqadida bolghuchini heqqaniy qilghuchi ikenlikinimu namayan qildi» — Mesih Eysa her zamandiki barliq kishilerning hemme gunahining tégishlik jazasi (Xudaning gunah üstige chüshüridighan ghezipi)ni qobul qilghandin kéyin Xuda tolimu heqqaniyliq bilen towa qilghan kishilerni kechürüm qilip ularni heqqaniy qilghuchi bolidu. □ 3:28 «Tewrat qanunigha emel qilishqa intilishliri bilen emes...» — mushu ibare grék tilida intayin qisqartilip: «qanundiki emeller bilen emes...» yaki «qanun’gha qaritilghan emeller bilen emes...» yaki «qanundin chiqqan emeller bilen emes...» dep ipadilinidu. Bu ibare «Rim.» 3:28, «Gal.» 2:16, 3:2, 5, 10dimu tépilidu. Insanning barliq «Tewrat qanunigha emel qilishqa intilishliri» özining gunahqa patqan bir gunahkar ikenlikini ispatlaydu, xalas. ■ 3:28 Ros. 13:38; Rim. 8:3; Gal. 2:16; Ibr. 7:25. □ 3:30 «Xuda bolsa birdur, U xetne qilin’ghanlarni étiqad bilen hemde xetne qilinmighanlarnimu étiqad bilen heqqaniy qilidu» — bu ayettiki «xetne qilin’ghanlar» Yehudiylarni, «xetne qilinmighanlar» barliq Yehudiy emeslerni bildüridu.
☰