☰ Yaqup 2
2
Hemme ademge oxshash muamile qilish
1 Qérindashlirim, shan-sherep Igisi bolghan Rebbimiz Eysa Mesihning étiqad yolini tutqanikensiler, ademning tashqi qiyapitige qarap muamile qilidighanlardin bolmanglar.□  ■ 2 Chünki sinagoginglargha altun üzük taqighan, ésil kiyin’gen bir bay bilen teng jul-jul kiyin’gen bir kembeghel kirse,□ 3 siler ésil kiyin’genni etiwarlap «Törge chiqip oltursila!» désenglar, kembeghelge, «U yerde tur!» yaki «Ayagh teripimde oltur!» désenglar,□ 4 özara ayrimichiliq qilghan we insanlar üstidin yaman niyet höküm chiqarghuchilardin bolghan bolmamsiler?!
5  Qulaq sélinglar, i söyümlük qérindashlirim — Xuda bu dunyadiki kembeghellerni étiqadta bay bolush hemde ularni Özini söygenlerge bérishke wede qilghan padishahliqigha mirasxor bolushqa tallighan emesmu?■ 6 Biraq siler kembeghellerni közge ilmidinglar! Baylar silerni ezgen we sot-soraqlargha sörigen emesmu? 7 Üstünglerge qoyulghan ashu mubarek namgha kupurluq qiliwatqanlar yene shu baylar emesmu?□
8 Muqeddes yazmilardiki «qoshnangni özüngni söygendek söy» dégen shahane qanun’gha heqiqiy emel qilsanglar, yaxshi qilghan bolisiler.□  ■ 9 Lékin kishilerge ikki xil köz bilen qarisanglar, gunah qilghan bolisiler, Tewrat qanuni teripidin xilapliq qilghuchilar dep békitilisiler. □
 10 Chünki bir kishi pütün Tewrat qanunigha emel qildim dep turup, hetta uningdiki birla emrge xilapliq qilsa, u pütün qanun’gha xilapliq qilghuchi hésablinidu. □  ■ 11 Chünki: «zina qilma» Dégüchi hem «qatilliq qilma»mu dégen. Shunga, zina qilmisanglarmu, lékin qatilliq qilghan bolsanglar, yenila pütün Tewrat qanunigha xilapliq qilghan bilen barawer bolisiler. □  ■ 12 Shunga söz-emelliringlar ademni erkinlikke érishtüridighan qanun aldida soraq qilinidighanlarning salahiyitige uyghun bolsun. □ 13 Chünki bashqilargha rehim qilmighanlarning üstidin chiqiridighan höküm rehimsiz bolidu. Emdi «rehim qilish» «höküm chiqirish»ning üstidin ghelibe qilip tentene qilidu.□  ■
 
Étiqad we emeliyet
14 I qérindashlirim! Birsi aghzida, «Mende étiqad bar» dep turup, emma uningda munasip emelliri bolmisa, uning néme paydisi? Bundaq étiqad uni qutquzalamdu? ■ 15-16 Emdi eger aka-uka yaki acha-singillardin biri yalingach qalsa yaki kündilik yémekliki kem bolsa, silerdin biri ulargha: «Xudagha amanet, kiyiminglar pütün, qorsiqinglar toq qilin’ghay!» dep qoyupla, ténining hajitidin chiqmisa, buning néme paydisi? ■ 17 Shuninggha oxshash yalghuz étiqadla bolup, uninggha munasip emelliri bolmisa, bundaq étiqad ölük étiqadtur. 18 Lékin bezibir ademler: «Sende étiqad bar, mende bolsa emel bar» dep talishidu. Lékin men: «Emelsiz bolghan étiqadingni manga körsite qéni?!», «Men étiqadimni emeller bilen körsitimen» deymen. □ 19 — Sen «Xuda bir» dep ishinisen — Barikalla! Lékin hetta jinlarmu shuninggha ishinidu, shundaqla qorqup dir-dir titreydughu! □ 20 Ey, quruq xiyal adem! Emelliri yoq étiqadning ölük étiqad ikenlikini qachanmu bilersen? □ 21 Atimiz Ibrahim öz oghli Ishaqni qurban’gah üstige sun’ghanda öz emili arqiliq heqqaniy dep jakarlan’ghan emesmu? □  ■ 22 Emdi shuni körüwélishqa boliduki, uning étiqadi munasip emellerni qildi we étiqadi emeller arqiliq mukemmel qilindi. 23 Mana bu ish Tewrattiki: «Ibrahim Xudagha étiqad qildi. Bu uning heqqaniyliqi hésablandi» dégen yazmini ispatlaydu, shundaqla u «Xudaning dosti» dep ataldi. □  ■ 24 Buningdin shuni köreleysilerki, insanlar étiqadi bilenla emes, belki emelliri bilen heqqaniy dep jakarlinidu.□
25 Mushuninggha oxshash, pahishe ayal Rahab Israil charlighuchilirini öz öyide kütüp, ularni bashqa yol bilen qachuruwetkenliki üchün, u oxshashla ish-emili bilen heqqaniy dep jakarlan’ghan bolmamdu? □  ■ 26 Ten roh bolmisa ölük bolghandek, emelliri yoq étiqadmu ölüktur.
 
 
□ 2:1 «shan-sherep Igisi bolghan Rebbimiz Eysa Mesih» — «shan-sherep Igisi bolghan» grék tilida «Ulughluqning Özi bolghan» yaki «(Xudaning) ulughluqining Özi bolghan». Shan-sherepning Igisining aldida bolsaq, bay-namratliq dégendek perqlerning ehmiyiti yoq bolup kétidu. ■ 2:1 Law. 19:15; Qan. 16:19; Pend. 24:23; Mat. 22:16. □ 2:2 «... sinagoginglargha altun üzük taqighan, ésil kiyin’gen bir bay bilen teng jul-jul kiyin’gen bir kembeghel kirse,...» — «Tebirler»diki «sinagog» toghruluq mezmunni körünglar. Mushu yerde étiqadchi bolghan Yehudiylarning mexsus yighilish ibadet sorunlirini körsitidu. □ 2:3 «siler ésil kiyin’genni etiwarlap «törge chiqip oltursila!» désenglar, kembeghelge, «u yerde tur!» yaki «ayagh teripimde oltur!» désenglar, ...» — «ayagh teripimde» grék tilida «textiperim tüwide» bilen ipadilinidu. ■ 2:5 Mis. 20:6; 1Sam. 2:30; Pend. 8:17; Mat. 5:3; Yuh. 7:48; 1Kor. 1:26-29. □ 2:7 «Üstünglerge qoyulghan ashu mubarek namgha kupurluq qiliwatqanlar yene shu baylar emesmu?» — «üstünglerge qoyulghan ashu mubarek nam»: — adem Eysa Mesihke étiqad baghlighan bolsa, Xuda aldida Mesih Eysaning nami shu kishining üstige qoyulghan bolidu. Démek, u Mesihge mensup, Xuda u kishini «Méningki», «Mesihning adimi» dep Öz namini mushu kishining «üstige qoyush»tin bash tartmaydu. Tewrat, «2Tar.» 7:14, «Am.» 9:11-12, «Yesh.» 63:19, «Yer.» 14:9, 15:16, «Dan.» 9:19, «Ros.» 15:17ni körüng). □ 2:8 «Muqeddes yazmilardiki «qoshnangni özüngni söygendek söy» dégen shahane qanun’gha heqiqiy emel qilsanglar...» — «shahane qanun» dégen bu intayin qiziq ibare toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. ■ 2:8 Law. 19:18; Mat. 22:39; Mar. 12:31; Rim. 13:9; Gal. 5:14; Ef. 5:2; 1Tés. 4:9. □ 2:9 «Lékin kishilerge ikki xil köz bilen qarisanglar, gunah qilghan bolisiler, Tewrat qanuni teripidin xilapliq qilghuchilar dep békitilisiler» — oqurmenlerge shu ish ayanki, Yehudiy qérindashlar Tewrat qanunini yaxshi bilgechke, ularning shu bilimdin tekebburliship kétish xewpi bardur. Lékin rosul Yaqup ulargha agahlanduriduki, Tewrat qanunigha emel qilay déseng, emdi insan’gha bolghan muamilimige qaritilghan emrler ichide «qoshnangni özüngni söygendek söy» dégen emr eng qattiq teleptur, «kishilerge ikki xil köz bilen qarash» shu emrige xilap. Peqet «ademni erkinlikke érishtürgen qanun»ni, yeni «yéngi ehde»ni (1:25, 2:12-ayetler) öziningki qilghan kishi shu emrge emel qilalaydu; ashu qanunda (yéngi ehde, démek) tekebburlishish dégen ish qet’iy yoqtur. □ 2:10 «Chünki bir kishi pütün Tewrat qanunigha emel qildim dep turup, hetta uningdiki birla emrge xilapliq qilsa, u pütün qanun’gha xilapliq qilghuchi hésablinidu» — bu bayan belkim oqurmenlerge heyran qalarliq ish bolidu. «Gal.» 3:10de mundaq déyilidu — «Lékin Tewrat qanunigha emel qilimiz dep yürgenler bolsa hemmisi lenetke qalidu. Chünki muqeddes yazmilarda mundaq yézilghan: «Tewrat qanunida yézilghan hemme emrlerge üzlüksiz emel qilmaywatqan herbir kishi lenetke qalidu»». Chünki Xudaning insanlargha bolghan adil, muqeddes telipi insanlarning toluq pak-muqeddes bolushidin ibarettur. Xudaning telipige emel qilishida «100٪»tin töwen bolsa bolmaydu. Shunga, Xuda bizni awwal qutquzmisa uni héch xursen qilalmaymiz. ■ 2:10 Qan. 27:26; Mat. 5:19; Gal. 3:10. □ 2:11 ««zina qilma» Dégüchi hem «qatilliq qilma»mu dégen...» — ««zina qilma» dégüchi» Xuda Özi, elwette. ■ 2:11 Mis. 20:13,14; Qan. 5:17,18; Mat. 5:27. □ 2:12 «Shunga söz-emelliringlar ademni erkinlikke érishtüridighan qanun aldida soraq qilinidighanlarning salahiyitige uyghun bolsun» — 1:25ni körüng. «Ademni erkinlikke érishtüridighan qanun» — grék tilida «erkinlikning qanuni». Démek, yéngi ehde, yeni xush xewer. «Erkinlik» — ademni gunah we öz gunahliq tebiiti, ölüm we dozaxtin azad qilidighan erkinlik, elwette. □ 2:13 «Chünki bashqilargha rehim qilmighanlarning üstidin chiqiridighan höküm rehimsiz bolidu. Emdi «rehim qilish» «höküm chiqirish»ning üstidin ghelibe qilip tentene qilidu» — ««rehim qilish» «höküm chiqirish»ning üstidin ghelibe qilip tentene qilidu». Tewrat dewride «Közge köz, chishqa chish» dégen qanun höküm süretti. Bu adilliq, elwette. Biraq Tewrattiki adil qanun boyiche hemmimiz dozaxqa chüshishimiz kérek! Emdi Injil dewri keldi, Eysa Mesih Özi bizning gunahlirimizni Öz üstige aldi; Xuda shuning bilen bizge rehimdilliq körsitish yolini achti. Shuning bilen «rehimdilliq» «höküm chiqirish»ning üstidin ghelibe qilip tentene qilidu» we biz Xudagha egiship bashqilargha rehim körsitishimizge toghra kélidu. ■ 2:13 Mat. 6:15; 18:35; Mar. 11:25; Luqa 16:25. ■ 2:14 Mat. 7:26; Yaq. 1:23. ■ 2:15-16 Luqa 3:11; 1Yuh. 3:17. □ 2:18 «Lékin bezibir ademler: «Sende étiqad bar, mende bolsa emel bar» dep talishidu» — «Sende étiqad bar, mende bolsa emel bar» dégüchi belkim «Bezilerde étiqad bar, bezilerde emeller bar. Ikkilisi birla waqitta teng bolushi mumkin emes» dégendek menini kötsetmekchi bolushi mumkin. 18-ayettiki qalghan sözler we 19-22-ayetler belkim Yaqupning buninggha bolghan reddiye jawabi bolalaydu. «Lékin men: «Emelsiz bolghan étiqadingni manga körsite qéni?!» ... deymen» — bu söz intayin kinayilik gep, elwette. Ademning emelliri yaki heriketliri bolmisa uningda néme étiqad, néme pozitsiye yaki néme pikir bar bolghanliqini bilish hergiz mumkin emes! □ 2:19 «— Sen «Xuda bir» dep ishinisen — Barikalla! Lékin hetta jinlarmu shuninggha ishinidu, shundaqla qorqup dir-dir titreydughu!» — Yaqupning bu gépi intayin kinayilik geptur. Hetta jin-sheytanlarning «étiqadi»din emel-heriketler chiqidu (ular dir-dir titreydu!). Jin-sheytanlar Xudaning mewjut ikenlikige, uning «bir bolghanliqi»gha ishinidu, lékin uninggha étiqad qilmaydu (tayanmaydu), elwette. □ 2:20 «emelliri yoq étiqadning ölük étiqad ikenliki...» — bezi kona köchürmilerde «emelliri yoq étiqadning ehmiyetsiz étiqad ikenliki...» déyilidu. «emelliri yoq étiqadning ölük étiqad ikenlikini qachanmu bilersen? » — «qachanmu bilersen?» dégenning bashqa birxil terjimisi «buninggha ispat xalamsen?». □ 2:21 «Atimiz Ibrahim öz oghli Ishaqni qurban’gah üstige sun’ghanda...» — «Atimiz Ibrahim» — Yehudiy xelqining ejdadi hemde étiqad jehette barliq étiqadchilarning atisidur. ■ 2:21 Yar. 22:10. □ 2:23 «Mana bu ish Tewrattiki: «Ibrahim Xudagha étiqad qildi. Bu uning heqqaniyliqi hésablandi» dégen yazmini ispatlaydu, shundaqla u «Xudaning dosti» dep ataldi» — Tewrat, «Yar.» 15:6 we «2Tar.» 20:7, «Yesh.» 51:2, «Dan.» 3:35ni (LXX) we «Yesh.» 41:8ni körüng). ■ 2:23 Yar. 15:6; Rim. 4:3; Gal. 3:6. □ 2:24 «Buningdin shuni köreleysilerki, insanlar étiqadi bilenla emes, belki emelliri bilen heqqaniy dep jakarlinidu» — rosul Pawlus «insanlar étiqad bilen heqqaniy dep jakarlinidu» deydu (mesilen, «Rim.» 3:28, «Gal.» 2:16, 3:24ni körüng). Rosul Yaqupning sözi Pawlusning sözige héch zit emes, belki ademning étiqadigha munasip ish-herikiti yaki emelliri bolmisa, bundaq étiqad heqiqiy étiqad hésablanmaydu, belki «ölük étiqad» (2:17, 20, 26) hésablinishi kérek, dep tekitleydu. □ 2:25 «... pahishe ayal Rahab Israil charlighuchilirini öz öyide kütüp, ularni bashqa yol bilen qachuruwetkenliki üchün, u oxshashla ish-emili bilen heqqaniy dep jakarlan’ghan bolmamdu?» — bu weqe «Yeshua» 2-babta xatirilen’gen. «Ibr.» 11:31nimu körüng. ■ 2:25 Ye. 2:1; 6:23; Ibr. 11:31.
☰