☰ Yaritilish 4
4
Qabil bilen Habil
1 Adem’ata ayali Hawa bilen bille boldi; Hawa hamilidar bolup Qabilni tughup: «Men bir ademge ige boldum — U Perwerdigardur!» — dédi.□
2 Andin u yene Qabilning inisi Habilni tughdi. Habil padichi boldi, Qabil bolsa tériqchi boldi.□ 3 Békitilgen shundaq bir waqit-saette shundaq bir ish boldiki, Qabil tupraqning hosulidin Perwerdigargha hediye keltürdi.□ 4 Habilmu padisidin qoylirining tunjiliridin, yeni ularning yéghidin hediye sundi. Perwerdigar Habilni we uning sun’ghan hediyesini qobul qildi.□  ■ 5 Lékin Qabil we uning sun’ghinigha qarimidi. Shu wejidin Qabilning tolimu achchiqi kélip, chirayi tutuldi.
6 Shuning bilen Perwerdigar Qabilgha: Némishqa achchiqlinisen? Néme üchün chiraying tutulup kétidu? 7 Eger durus ish qilsang, sen kötürülmemsen? Lékin durus ish qilmisang, mana gunah ishik aldida séni paylap béghirlap yatidu, u séni öz ilkige almaqchi bolidu; lékin sen uningdin ghalip kélishing kérek, dédi.□
8 Qabil inisi Habilgha: «Daligha chiqip kéleyli!» dédi. Dalada shu weqe boldiki, Qabil inisi Habilgha qol sélip, uni öltürdi.□  ■
9 Perwerdigar Qabilgha: Ining Habil nede? — dep soridi. U jawab bérip: Bilmeymen, men inimning baqquchisimu? — dédi.
10 Xuda uninggha: — Sen néme qilding? Mana, iningning qéni yerdin manga peryad kötürüwatidu!■ 11 Emdi iningning qolungda tökülgen qénini qobul qilishqa aghzini achqan yerdin qoghlinip, lenetke uchraysen.□ 12 Sen yerge ishlisengmu u buningdin kéyin sanga quwwitini bermeydu; sen yer yüzide sersan bolup, sergerdan bolisen, — dédi.■
13 Buni anglap Qabil Perwerdigargha jawab qilip: — Méning bu jazayimni adem kötürelmigüdek! 14 Mana, Sen bügün méni yer yüzidin qoghliding, men emdi Séning yüzüngdin yoshurunup yürimen; yer yüzide sersen bolup sergerdanliqta yürimen; shundaq boliduki, kimla méni tépiwalsa, öltürüwétidu!, — dédi.□
  ■
15 Lékin Perwerdigar uninggha jawab bérip: — Shundaq boliduki, kimki Qabilni öltürse, uningdin yette hesse intiqam élinidu, — dédi. Shularni dep Perwerdigar Qabilgha uchrighan birsi uni öltürüwetmisun dep uninggha bir belge qoyup qoydi.
16 Shuning bilen Qabil Perwerdigarning huzuridin chiqip, Éremning meshriq teripidiki Nod dégen yurtta olturaqliship qaldi.□
 
Qabilning ewladliri — «mediniyet»ning bashlinishi
17 Qabil ayali bilen bille bolup, ayali hamilidar bolup Hanoxni tughdi. U waqitta Qabil bir sheher bina qiliwatatti; u sheherning namini oghlining ismi bilen Hanox dep atidi.□ 18 Hanoxtin Irad töreldi, iradtin Mehuyail töreldi, Mehuyaildin Metushail töreldi, Metushaildin Lemex töreldi.
19 Lemex özige ikki xotun aldi. Birining ismi Adah, yene birining ismi Zillah idi.□ 20 Adah Yabalni tughdi. U chédirda olturidighan köchmen malchilarning bowisi idi, □ 21 uning inisining ismi Yubal idi. Bu chiltar bilen ney chalghuchilarning bowisi idi.□ 22 Zillah yene Tubal-qayin dégen bir oghulni tughdi. U mis-tömür eswablarni soqquchi idi. Tubal-qayinning Naamah isimlik bir singlisi bar idi.
23 Lemex bolsa ayallirigha söz qilip:
— «Ey Adah bilen Zillah, sözümni anglanglar!
Ey Lemexning ayalliri, gépimge qulaq sélinglar!
Méni zeximlendürgini üchün men adem öltürdüm,
Ténimni zéde qilghanliqi üchün bir yigitni öltürdüm.
24 Eger Qabil üchün yette hesse intiqam élinsa,
Lemex üchün yetmish yette hesse intiqam élinidu!» — dédi.□  ■
 
Shét bilen Énosh
25 Adem’ata yene ayali bilen bille boldi. Ayali bir oghul tughup, uninggha Shét dep at qoyup: Qabil Habilni öltürüwetkini üchün Xuda uning ornigha manga bashqa bir ewlad tiklep berdi, dédi.□
26 Shéttinmu bir oghul tughuldi; u uninggha Énosh dep at qoydi. Shu waqittin tartip ademler Perwerdigarning namigha nida qilishqa bashlidi.□
 
 
□ 4:1 «Adem’ata ayali Hawa bilen bille boldi» — ibraniy tilida «Adem’ata ayali Hawani tonidi» bilen ipadilinidu. «Qabil» — ibraniy tilida «Qayin» yaki «Kayin» déyilidu. «Qayin» dégen isim ibraniy tilida «ige boldum» dégen söz bilen ahangdash. «Men bir ademge ige boldum — u Perwerdigardur!» — bashqa bir xil terjimisi: «Perwerdigarning yardimi bilen bir oghulgha ige boldum». Eyni tékist «Men bir ademge ige boldum — Perwerdigar!» dégen mezmundidur. Bizningche Hawa’animiz «Xudaning Qutquzghuchi toghruluq wedisi hazir men tughqan bala bilen emelge ashuruldi!» dep oylap qalghan bolsa kérek. U nahayiti tézla Qabilning wede qilin’ghan Qutquzghuchi emeslikini bilip yétidu, elwette. □ 4:2 «Habil» — ibraniy tilida «hebel» bolup, menisi «bir tiniq», «hor», «bus» «héchnéme» dégendektur. Shübhisizki, bu isim Hawa’animiz yaki Adem’atimizning birxil ümidsizlinishini bildüridu. □ 4:3 «Békitilgen shundaq bir waqit-saette» — ibraniy tilida «künlerning axirida» dégen sözler bilen ipadilinidu. Bu sözge qarighanda, Xuda Habil we Qabilgha Özining huzurigha kiridighan bir künni békitip bergen bolushi mumkin. □ 4:4 «ularning yéghi» — qoylarning eng ésil qismi dep qarilatti. «Perwerdigar Habilni uning sun’ghan hediyesini qobul qildi» — ibraniy tilida «Perwerdigar uning özige we uning sun’ghan hediyesige qaridi». ■ 4:4 Ibr. 11:4. □ 4:7 «Eger durus ish qilsang, sen kötürülmemsen?» — ibraniy tilida «Eger durus ish qilsang, kötürülüsh bolmamdu?» déyilidu. Emdi néme kötürülidu? Yaki Qabilning yüzi yaki élip kelgen qurbanliqi (toghra bolsa) kötürülidu yaki qobul qilinidu. Yene bir mumkinchiliki bar terjimisi shuki: — «Sen (Qabil) iningdin yuqiri (aka süpitige layiq) kötürilisen» dégendek bolidu. «durus ish qilmisang...» — Némishqa Qabilning hediyesi qobul qilinmidi? «Qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz. □ 4:8 «Qabil inisi Habilgha: «Daligha chiqip kéleyli!» dédi» — eng kona köchürmilerde peqet «Qabil inisi Habil bilen sözliship turup, dalada...» déyilidu. ■ 4:8 Mat. 23:35; 1Yuh. 3:12; Yeh. 11. ■ 4:10 Ibr. 12:24. □ 4:11 «aghzini achqan yerdin qoghlinip...» — démek: (1) yer-zémin Habilning qénini qobul qilishqa aghzini achqan we (2) Qabil shu zémindin qoghlan’ghan. ■ 4:12 Pend. 28:17. □ 4:14 «kimla méni tépiwalsa, öltürüwétidu!» — roshenki, shu waqitta yer yüzide ademler alliqachan köpiyip ketkenidi. «Kimla méni tépiwalsa öltürüwétidu!» — Qabil qeyergila barsa shu yerdiki tupraq ünmes bolup qalidu. U méngiwatqan bir apettur, shunga uni körgenla kishi uni yoqitishni oylaydu. ■ 4:14 Ayup 15:20, 21. □ 4:16 «Nod» — menisi «sergerdanliq», «biaramliq». □ 4:17 «Qabilning ayali» — Qabilning ayali belkim uning singlisi yaki newre singlisi bolsa kérek («Yar.» 5:4ni körüng). Shu waqitta yéqin tughqanliri bilen nikahlinish men’i qilin’ghan emes; yene bir tereptin, bundaq nikahlinish deslepki dewrlerde héchqandaq irqiy (génétikilik) kemtüklük yaki késel keltürüp chiqarmaytti. □ 4:19 «Lemex özige ikki xotun aldi» — bu erlerning tunji qétim ikki ayal élishi idi. Gerche shu chaghda Xuda bu toghruluq biwasite emr bermigen bolsimu, roshenki, U Adem’atimizgha peqet bir Hawa’animizni yaritip bergenidi («Mat.» 19:3-6ni körüng). □ 4:20 «bowisi» — yaki «piri», «asaschisi» □ 4:21 «Énosh» — yaki «piri», «asaschisi». □ 4:24 «Lemex bolsa ayallirigha söz qilip... dédi» — Lemexning bu sözlirining xatirilinishidiki meqset belkim insaniyetning omumen nahayiti tekebburliship, menmenchilikke pétip ketkenlikini körsitish üchün bolushi mumkin. ■ 4:24 Yar. 4:15. □ 4:25 «Shét» — ibraniy tilida «békitilgen» yaki «tiklen’gen» dégen menide bolushi mumkin. □ 4:26 «Énosh» — «(ajiz) insan» dégen menide. Bu söz erebchidin uyghur tiligha kirip «insan» bolup qalghan. «Ademler Perwerdigarning namigha nida qilishqa bashlidi» — bu ibare Xudagha ibadet-dua qilishni bildüridu («Yoél» 2:32, «Ros.» 2:21, «Rim.» 10:13, «1Kor.» 1:2ni körüng).
☰