☰ Misirdin chiqish 30
30
Xushbuygah
1 Sen yene xushbuy yandurush üchün bir xushbuygahni yasatqin; uni akatsiye yaghichidin teyyarlighin. □  ■ 2 U töt chasa, uzunluqi bir gez, kengliki bir gez, égizliki ikki gez bolsun. Uning töt burjikidiki münggüzler uning bilen bir pütün qilip yasalsun. 3 Sen uni, yeni uning üstini, töt etrapini hem münggüzlirini sap altun bilen qaplatqin; uning üsti qismining chörisige altundin girwek chiqarghin. 4 Uninggha altundin ikki halqa yasap, uning girwikining astigha békitkin; ularni ikki yénigha udulmu’udul békitkin. Xushbuygahni kötüridighan ikki baldaqni sélish üchün bularni xushbuygahning ikki teripige orunlashturghin. □ 5 Baldaqlirini akatsiye yaghichidin yasap, altun bilen qaplighin.
6 Xushbuygahni höküm-guwahliq sanduqining udulidiki perdining sirtigha, yeni Men sen bilen körishidighan jay bolghan höküm-guwahliq sanduqining üstidiki kafaret textining uduligha qoyghin.
7 Harun shuning üstide ésil xushbuy etirni yandursun; her küni etigenliki chiraghlarni perligili kelgende, xushbuylarni yandursun. ■ 8 Shuningdek Harun gugumda chiraghlarni tizip yaqqanda, xushbuy yandursun. Shundaq qilip Perwerdigarning aldida nesildin-nesilge xushbuy hemishe öchürülmey yéniq bolidu.□
9 Siler uning üstide ne héchqandaq gheyriy xushbuy yandurmanglar, ne köydürme qurbanliq ne ashliq hediye sunmanglar, shundaqla uning üstige héchqandaq sharab hediyeni tökmenglar.
10 Her yilda Harun bir qétim xushbuygahning münggüzlirige kafaret keltürsun; her qétim kafaret keltüridighan gunah qurbanliqining qéni bilen uning üchün kafaret keltürsun. Nesildin-nesilge shundaq qilinglar; bu xushbuygah Perwerdigargha «eng muqeddes» hésablinidighan nersilerning qataridindur.
 
Sanaqtin ötküzülgende tapshurulidighan kafaret puli
11 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: —
12 Sen Israillarning sanini éniqlash üchün ularni sanighiningda, ularning sanilishi wejidin arisigha balayi’apet kelmesliki üchün, ularni sanighiningda herbir adem öz jéni üchün Perwerdigargha kafaret puli tapshursun. □
  ■ 13 Royxetke élinip, sanaqtin ötkenlerning hemmisi bérishi kérek bolghini shuki, herbiri muqeddes jaydiki shekelning ölchem birliki boyiche yérim shekel bersun (bir shekel yigirme gerahqa barawer kélidu). Bu yérim shekel Perwerdigargha «kötürme hediye» bolidu. □  ■ 14 Royxetke élinip, sanaqtin ötkenler, yeni yigirme yash yaki uningdin chonglarning herbiri Perwerdigargha shu «kötürme hediye»ni bersun. 15 Öz jéninglargha kafaret keltürüsh üchün Perwerdigargha kötürme hediye bergininglarda bay kishi yérim shekeldin artuq bermisun, kembeghel kishimu yérim shekeldin kem bermisun. 16 Sen Israillardin shu kafaret pulini tapshurup élip, jamaet chédirining xizmitige béghishlap ishletkin; u pul Israillargha Perwerdigarning huzurida esletme süpitide jéninglargha kafaret keltüridighan bolidu.■
 
Yuyunush dési, yeni «paklinish dési»
17 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: —
18 Sen yuyunushqa ishlitishke mistin yoghan bir das we uninggha mistin bir teglik yasatqin; uni jamaet chédiri bilen qurban’gahning otturisigha orunlashturup, ichige su toshturup qoyghin. 19 Harun bilen uning oghulliri uningdiki su bilen put-qollirini yusun. 20 Ular jamaet chédirigha kirgende ölmesliki üchün su bilen özini yuyushi kérek; ular xizmet qilish üchün, qurban’gahqa yéqin bérip Perwerdigargha ot arqiliq atilidighan qurbanliq sunmaqchi bolghinidimu, shundaq qilsun. 21 Ular ölmesliki üchün put-qollirini yusun; bu ish ulargha, yeni özi we uning nesilliri üchün ewladtin ewladqiche ebediy bir belgilime bolidu.
 
Muqeddes may teyyarlash yoli
22 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: —
23 Sen hemmidin ésil xushbuy dora-dermeklerdin teyyarla, yeni murmekki suyuqluqidin besh yüz shekel, darchindin ikki yüz ellik shekel, égirdin ikki yüz ellik shekel, □ 24 qowzaqdarchindin besh yüz shekel élip (bu ölchemler muqeddes jaydiki shekelning ölchem birliki boyiche bolsun) we zeytun méyidinmu bir hin teyyarla; □ 25 bu dora-dermekler bilen mesih qilish üchün bir muqeddes may — etirchi chiqarghandek bir xushbuy may chiqarghuzghin. Bu «muqeddes mesihlesh méyi» bolidu.
26 Sen uning bilen jamaet chédirini, höküm-guwahliq sanduqini, 27 shire we uning barliq qacha-quchilirini, chiraghdan we uning eswablirini, xushbuygahni, 28 köydürme qurbanliq qurban’gahi we uning eswablirini, yuyunush dési we uning teglikini mesihligin; 29 sen shu terzde ularni «eng muqeddes nersiler» qatarida muqeddes qilghin. Ulargha tegken herqandaq nersimu «muqeddes» hésablinidu.□
30 Harun bilen uning oghullirini bolsa Manga kahinliq xizmette bolushi üchün mesihlep muqeddes qilghin. 31 Israillargha söz qilip mundaq éytqin: — Bu may ewladtin ewladqiche Manga atalghan muqeddes mesihlesh méyi bolidu.
32 Uni ademning bedinige quysa bolmaydu; shuningdek uninggha oxshaydighan yaki terkibi oxshishidighan héchqandaq maylarni yasimanglar. U muqeddes bolghini üchün silergimu muqeddes bolushi kérek. □ 33 Kimki terkibi shuninggha oxshaydighan may tengshise, yaki uni élip yat birsige sürse, u öz xelqi arisidin üzüp tashlinidu.□
 
Xushbuy yasash usuli
34 Perwerdigar Musagha mundaq dédi: —
Sen xushbuy dora-dermekler, yeni xushbuy yélim, déngiz qululisi méyi, aq déwirqay we sap mestiki teyyarlighin. Bularning hemmisi oxshash miqdarda bolsun; □ 35 Xuddi etirchi may chiqarghan’gha oxshash, ularni tengshep xushbuy yasighin; u tuzlan’ghan, sap we muqeddes puraqliq etir bolidu. 36 Sen uningdin azraq élip, talqandek obdan ézip, jamaet chédiridiki höküm-guwahliq sanduqining uduligha, yeni  Men siler bilen körüshidighan jayning aldigha qoyghin. Bu silerge Perwerdigargha atalghan «eng muqeddes nersiler» qatarida hésablansun.
37 Siler yasighan bu xushbuyning rétsépi bilen özünglarghimu oxshash bir xushbuyni yasiwalsanglar bolmaydu. U sanga nisbeten éytqanda Perwerdigargha xas qilin’ghan muqeddes bolidu. 38 Kimki uning puriqini purap huzurlinish üchün uninggha oxshap kétidighan herqandaq bir xushbuyni yasisa, u öz xelqi arisidin üzüp tashlansun.
 
 
□ 30:1 «Xushbuygah » — munasiwetlik sxémini körüng. ■ 30:1 Mis. 37:25 □ 30:4 «ikki yénigha» — yaki «ikki burjikige». Munasiwetlik sxémini körüng. ■ 30:7 1Sam. 3:3 □ 30:8 «gugumda» — 12:7diki izahatni körüng. «chiraghlarni tizip yaqqanda» — chiraghlar daim yéniq turidu, asasen öchürülmeydu (27:20, «Law.» 24:2ni körüng). Mushu söz belkim chiraghdanning üstidiki yette qedehni bir-birlep chüshürüp, zeytun méyini quyup andin qaytidin yandurushni bildürüshi mumkin. □ 30:12 «ularni sanighiningda herbir adem öz jéni üchün Perwerdigargha kafaret puli tapshursun» — Némishqa sanaqtin ötküzülüsh wejidin kafaret keltürüshi kérek? Xelqning sanini éniqlashtin ikki xil gunah peyda bolushi mumkin: (1) Israil xelqi özlirining köplükini bilip, tekebburliship kétishi mumkin; (2) qiyinchiliqqa duch kelgende, ular Xudagha tayanmay, belki öz küch-qudritige tayinishi mumkin idi. Israillardin bu pulni élish ulargha özlirining gunahliq tebiiti toghruluq agahlandurushtin ibret idi; derweqe bu pul muqeddes chédirda ulargha kafaret keltürüshke kahinlar terepidin ötküzülidighan xizmette ishlitiletti (16-ayet). Xudaning buyruqi bolmisa xelqni sanaqtin ötküzüshke qetiiy bolmaytti (mesilen, «1Tar.» 21:1-5ni körüng). ■ 30:12 Chöl. 1:2 □ 30:13 «muqeddes jaydiki shekelning ölchem birliki boyiche» — «shekel» kümüshning ölchimi bolup, adette 11.4 gramgha barawer bolushi mumkin. «Muqeddes jaydiki shekelning ölchem birliki» shübhisizki, pütkül el üchün özgermes ölchem bolsun dep, muqeddes jayda saqlan’ghan muqim békitilgen birnechche xil ölchem birliki bolsa kérek. ■ 30:13 Law. 27:25; Chöl. 3:47; Ez. 45:12 ■ 30:16 Mis. 38:25 □ 30:23 «500 shekel» — texminen 6 kilogram. □ 30:24 «bir hin» — texminen 3.6 litr. □ 30:29 «eng muqeddes nersiler» we «muqeddes» — muqeddes chédirdiki barliq jabduqlar «eng muqeddes» we «muqeddes» dep bölinidu. «eng muqeddes» bolghanlargha tegkenler shu munasiwet bilen alahide «Xudaningki» dep hésablinatti (30:29, «Law.» 6:18, 27, «Ez.» 46:20nimu körüng). □ 30:32 «ademning bedinige» — ibraniy tilida «ademning etlirige». «muqeddes mesihlesh méyi ademning bedinige quysa bolmaydu» — bezi alimlar buni «kahinlardin bashqilargha quysa bolmaydu» dep chüshinidu. Lékin «Zebur» 132:2ge qarighanda, mesihlesh méyi kahinlarni mesihlep quyulghanda ularning bedinige tegmey, belki bash kiyimidin éqip saqaldin ötüp kiyim-kécheklirige chüshetti. □ 30:33 «Kimki... yat birsige sürse,...» — démek, kahinlardin bashqilarning üstige. «u öz xelqi arisidin üzüp tashlinidu» — 19:12diki izahatni körüng. □ 30:34 «déngiz qululisi méyi» — yaki «oniqa» yaki namelum birxil ösümlükning yélimi. «aq déwirqay» — yaki «galbanum». Buning puriqi achchiq bolsimu, dorilargha ileshtürülgende ularning köyüsh waqtini uzartidu we ularni téximu xush puraqliq qilidu.
☰