☰ Misirdin chiqish 20
20
On perz
1 Xuda munu barliq sözlerni bayan qilip mundaq dédi: —
2 Men séni «qulluq makani» bolghan Misir zéminidin chiqirip kelgen Perwerdigar Xudayingdurmen.■
3 Séning Mendin bashqa héchqandaq ilahing bolmaydu.
4 Sen özüng üchün meyli yuqiridiki asmanda bolsun, meyli töwendiki zéminda bolsun, yaki yer astidiki sularda bolsun, herqandaq nersining qiyapitidiki héchqandaq oyma shekilni yasima.□  ■
5 Sen bundaq nersilerge bash urma yaki ularning qulluqigha kirme. Chünki Menki Perwerdigar Xudaying wapasizliqqa heset qilghuchi Tengridurmen. Mendin nepretlen’genlerning qebihliklirini özlirige, oghullirigha, hetta newre-chewrilirigiche chüshürimen, □
 6 Emma Méni söyidighan we emrlirimni tutidighanlargha ming ewladighiche özgermes méhribanliq körsitimen.□
7 Perwerdigar Xudayingning namini qalaymiqan tilgha alma; chünki kimdekim namini qalaymiqan tilgha alsa, Perwerdigar uni gunahkar hésablimay qalmaydu.■
8 Shabat künini muqeddes dep bilip tutqili yadingda saqlighin. ■ 9 Alte kün ishlep barliq ishliringni tügetkin; ■ 10 lékin yettinchi küni Perwerdigar Xudayinggha atalghan shabat künidur; sen shu küni héchqandaq ish qilmaysen; meyli sen yaki oghlung bolsun, meyli qizing, meyli qulung, meyli dédiking, meyli buqang yaki sen bilen bir yerde turuwatqan musapir bolsun, héchqandaq ish qilmisun. □ 11 Chünki alte kün ichide Perwerdigar asman bilen zéminni, déngiz bilen uning ichidiki barini yaratti andin yettinchi künide aram aldi. Buning üchün Perwerdigar shabat künini bext-beriketlik kün qilip, uni muqeddes kün dep békitti.■
12 Ata-anangni hörmet qil. Shundaq qilsang Perwerdigar Xudaying sanga ata qilmaqchi bolghan zéminda uzun ömür körisen.■
13 Qatilliq qilma.■
14 Zina qilma.■
15 Oghriliq qilma.
16 Qoshnang toghruluq yalghan guwahliq berme.□
17 Sen qoshnangning öy-imaritige köz qiringni salma, ne qoshnangning ayali, ne uning quligha, ne uning dédiki, ne uning kalisi, ne uning ishiki yaki qoshnangning herqandaq bashqa nersisige köz qiringni salma.□  ■
 
Xelqning wehimisi
18 Pütkül xelq güldürmamilarni, chéqin-yalqunlarni, kanayning awazi we taghdin örlep chiqqan is-tüteklerni kördi we anglidi; ular bularni körüp, titriship yiraq turushti 19 we Musagha: — Bizge senla söz qilghaysen, biz anglaymiz; lékin Xuda bizge Özi söz qilmisun; chünki undaq qilsa ölüp kétimiz, dédi.■
20 Musa xalayiqqa jawaben: — Qorqmanglar; chünki Xudaning bu yerge kélishi silerni sinash üchün, yeni silerning Uning dehshetlikini köz aldinglargha keltürüp, gunah qilmasliqinglar üchündur, — dédi.□ 21 Shuning bilen xalayiq nérida turdi; lékin Musa Xuda ichide turghan qoyuq bulutning qéshigha yéqin bardi.■
 
Qurban’gah toghrisidiki nizam
22 Perwerdigar Musagha: — Sen bérip Israillargha munu sözlerni yetküzgin: «Silerge ershtin söz qilghinimni kördünglar. 23 Siler Méning ornumda ilah dep kümüshtin butlar yasimanglar, yaki özünglar üchün altundin butlarni yasimanglar.
24  — Sen Men üchün tupraqtin bir qurban’gah yasap, shu yerde köydürme qurbanliq we inaqliq qurbanliqliringni, qoy-öchke bilen kaliliringni sun’ghin. Omumen Men xelqqe namimni hörmet bilen eslitidighan barliq jaylarda, yéninggha kélip sanga bext-beriket ata qilimen.■
25  — Eger Manga atap tashlardin qurban’gah yasimaqchi bolsang, yonulghan tashlardin yasimighin; chünki tashlargha eswabingni tegküzseng, ular napak bolup qalidu. □  ■ 26 Qurban’gahimgha chiqidighan pelempey bolmisun; undaq bolghanda, pelempeydin chiqquche ewriting körünüp qélishi mumkin», — dédi.
 
 
■ 20:2 Mis. 13:3; Qan. 5:6; Zeb. 81:10 □ 20:4 «Sen özüng üchün ... herqandaq nersining qiyapitidiki héchqandaq oyma shekilni yasima» — 5-ayettin éniq körünidiki, 4-ayette xatirilen’gen: «özüng üchün ... sheklide.. yasima» dégen bu emrning közde tutqini ademler choqunush meqsitide yasighan herqandaq shekillerdur. Démek, bu yazmilarda sen’etning özi yaki bediiy ijadiyet, mesilen ressamliq yaki heykeltirashliq men’i qilin’ghan emes. Mesilen, «muqeddes chédir» we kéyinki «muqeddes ibadetxana»da birnechche süretler (xérublar, güller, xorma derex qatarliqlarning süretliri) körünidu. Bular butlar emes, peqet bézesh meqsitide ishlen’gen. ■ 20:4 Law. 26:1; Zeb. 97:7 □ 20:5 «wapasizliqqa heset qilghuchi Tengri» — bu ibare toghruluq «tebirler» we «qanun sherhi»diki «qoshumche söz»imizni körüng. «Mendin nepretlen’genlerning qebihliklirini özlirige, oghullirigha, hetta newre-chewrilirigiche chüshürimen» — bu muhim söz toghruluq «qoshumche söz»imizni, shundaqla «Ezakiyal»diki «qoshumche söz»imizni (18-, 33-bablar toghruluq) körüng. □ 20:6 «emrlirimni tutidighanlargha minglighan ewladighiche» — bashqa birxil terjimisi: «emrlirimni tutidighan minglighanlirigha...». Biraq «Qan.» 7:9 terjimimizge mas kélidu. «özgermes méhribanliq» — mushu yerde «özgermes méhribanliq» ibraniy tilida «xesed» dégen söz bilen ipadilinidu. Bu sözning menisi bek chongqur bolup, köp yerlerde «özgermes muhebbet» yaki «özgermes méhribanliq» dep terjime qilinidu. Köp yerlerde bir xil ehde bilen baghliq bolidu; shunga sözning uzunraq birxil terjimisi: «méhir-muhebbet tüpeylidin ehdide daim turidighanliqi» dégili bolidu. Mesilen, bu söz «Yar.» 21:23, 24:12, 32:10, «Mis.» 15:13, 34:6, 7lerde ishlitilgen. ■ 20:7 Law. 9:12; Mat. 5:33 ■ 20:8 Ez. 20:12 ■ 20:9 Mis. 23:12; 34:21; Luqa 13:14 □ 20:10 «yettinchi küni.....shabat künidur» — ibraniy tilida «shabat» we «yettinchi» dégenler ahangdash söz. «sen bilen bir yerde turuwatqan» — ibraniy tilida «derwaziliring ichide turuwatqan» dégen söz bilen ipadilinidu. ■ 20:11 Yar. 2:2; Ibr.4 ■ 20:12 Mat. 15:4; Ef. 6:2 ■ 20:13 Mat. 5:21 ■ 20:14 Mat. 5:27 □ 20:16 «Qoshnang toghruluq yalghan guwahliq berme» — Tewrat-injil boyiche «qoshnang» Xuda bizning yénimizgha yéqin qilghan herbir ademni körsitidu, elwette. □ 20:17 «qoshnang» — bu söz toghruluq yuqiriqi izahatni körüng. ■ 20:17 Rim. 7:7 ■ 20:19 Qan. 5:25; Ibr. 12:19 □ 20:20 «silerning Uning dehshetlikini köz aldinglargha keltürüp, gunah qilmasliqinglar üchündur» — yaki «Uningdin bolghan qorqunch séning köz aldida bolup, bu gunah qilmasliqinglar üchündur». ■ 20:21 Mis. 19:17; Ibr. 12:18 ■ 20:24 Mis. 27:1; 38:1 □ 20:25 «tashlargha eswabingni tegküzseng, ular napak bolup qalidu» — 4-ayettiki emr boyiche, Xudani bildüridighan héchqandaq süret yaki shekil bolmaydu. Bu ayettiki emr qurban’gah tashlirining üstide héchqandaq shekil-süretlerning bolmasliqi («napak» bolmisun dep), butpereslik gunahining aldini élish üchün bérilgen. ■ 20:25 Qan. 27:5; Ye. 8:30, 31
☰