☰ Яқуп 2
2
Һәммә адәмгә охшаш муамилә қилиш
1 Қериндашлирим, шан-шәрәп Егиси болған Рәббимиз Әйса Мәсиһниң етиқат йолини тутқан екәнсиләр, адәмниң ташқи қияпитигә қарап муамилә қилидиғанлардин болмаңлар.□  ■ 2 Чүнки синагогиңларға алтун үзүк тақиған, есил кийингән бир бай билән тәң җул-җул кийингән бир кәмбәғәл кирсә,□ 3 силәр есил кийингәнни әтиварлап «Төргә чиқип олтарсила!» десәңлар, кәмбәғәлгә, «У йәрдә тур!» яки «Аяқ тәрипимдә олтар!» десәңлар,□ 4 өз ара айримичилиқ қилған вә инсанлар үстидин яман нийәт һөкүм чиқарғучилардин болған болмамсиләр?!
5  Қулақ селиңлар, и сөйүмлүк қериндашлирим — Худа бу дуниядики кәмбәғәлләрни етиқатта бай болуш һәмдә уларни Өзини сөйгәнләргә беришкә вәдә қилған падишалиғиға мирасхор болушқа таллиған әмәсму?■ 6 Бирақ силәр кәмбәғәлләрни көзгә илмидиңлар! Байлар силәрни әзгән вә сот-сорақларға сөригән әмәсму? 7 Үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк намға күпүрлүк қиливатқанлар йәнә шу байлар әмәсму?□
8 Муқәддәс язмилардики «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән шаһанә қанунға һәқиқий әмәл қилсаңлар, яхши қилған болисиләр.□  ■ 9 Лекин кишиләргә икки хил көз билән қарисаңлар, гуна қилған болисиләр, Тәврат қануни тәрипидин хилаплиқ қилғучилар дәп бекитилисиләр. □
 10 Чүнки бир киши пүтүн Тәврат қануниға әмәл қилдим дәп туруп, һәтта униңдики бирла әмиргә хилаплиқ қилса, у пүтүн қанунға хилаплиқ қилғучи һесаплиниду. □  ■ 11 Чүнки: «зина қилма» Дегүчи һәм «қатиллиқ қилма»му дегән. Шуңа, зина қилмисаңларму, лекин қатиллиқ қилған болсаңлар, йәнила пүтүн Тәврат қануниға хилаплиқ қилған билән баравәр болисиләр. □  ■ 12 Шуңа сөз-әмәллириңлар адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун алдида сорақ қилинидиғанларниң салаһийитигә уйғун болсун. □ 13 Чүнки башқиларға рәһим қилмиғанларниң үстидин чиқиридиған һөкүм рәһимсиз болиду. Әнди «рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду.□  ■
 
Етиқат вә әмәлийәт
14 И қериндашлирим! Бириси ағзида, «Мәндә етиқат бар» дәп туруп, амма униңда мунасип әмәллири болмиса, униң немә пайдиси? Бундақ етиқат уни қутқузаламду? ■ 15-16 Әнди әгәр ака-ука яки ача-сиңиллардин бири ялаңач қалса яки күндилик йемәклиги кам болса, силәрдин бири уларға: «Худаға аманәт, кийимиңлар пүтүн, қосиғиңлар тоқ қилинғай!» дәп қоюпла, тениниң һаҗитидин чиқмиса, буниң немә пайдиси? ■ 17 Шуниңға охшаш ялғуз етиқатла болуп, униңға мунасип әмәллири болмиса, бундақ етиқат өлүк етиқаттур. 18 Лекин бәзибир адәмләр: «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дәп талишиду. Лекин мән: «Әмәлсиз болған етиқатиңни маңа көрситә қени?!», «Мән етиқатимни әмәлләр билән көрситимән» дәймән. □ 19 — Сән «Худа бир» дәп ишинисән — Барикалла! Лекин һәтта җинларму шуниңға ишиниду, шундақла қорқуп дир-дир титрәйдуғу! □ 20 Әй, қуруқ хиял адәм! Әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлигини қачанму биләрсән? □ 21 Атимиз Ибраһим өз оғли Исһақни қурбангаһ үстигә сунғанда өз әмили арқилиқ һәққаний дәп җакаланған әмәсму? □  ■ 22 Әнди шуни көрүвелишқа болидуки, униң етиқати мунасип әмәлләрни қилди вә етиқати әмәлләр арқилиқ мукәммәл қилинди. 23 Мана бу иш Тәвраттики: «Ибраһим Худаға етиқат қилди. Бу униң һәққанийлиғи һесапланди» дегән язмини испатлайду, шундақла у «Худаниң дости» дәп аталди. □  ■ 24 Буниңдин шуни көрәләйсиләрки, инсанлар етиқати биләнла әмәс, бәлки әмәллири билән һәққаний дәп җакалиниду.□
25 Мошуниңға охшаш, паһишә аял Раһаб Исраил чарлиғучилирини өз өйидә күтүп, уларни башқа йол билән қачурувәткәнлиги үчүн, у охшашла иш-әмили билән һәққаний дәп җакаланған болмамду? □  ■ 26 Тән роһ болмиса өлүк болғандәк, әмәллири йоқ етиқатму өлүктур.
 
 
□ 2:1 «шан-шәрәп Егиси болған Рәббимиз Әйса Мәсиһ» — «шан-шәрәп Егиси болған» грек тилида «Улуқлуқниң Өзи болған» яки «(Худаниң) улуқлуғиниң Өзи болған». Шан-шәрәпниң Егисиниң алдида болсақ, бай-намратлиқ дегәндәк пәриқләрниң әһмийити йоқ болуп кетиду. ■ 2:1 Лав. 19:15; Қан. 16:19; Пәнд. 24:23; Мат. 22:16. □ 2:2 «... синагогиңларға алтун үзүк тақиған, есил кийингән бир бай билән тәң җул-җул кийингән бир кәмбәғәл кирсә,...» — «Тәбирләр»дики «синагог» тоғрилиқ мәзмунни көрүңлар. Мошу йәрдә етиқатчи болған Йәһудийларниң мәхсус жиғилиш ибадәт сорунлирини көрситиду. □ 2:3 «силәр есил кийингәнни әтиварлап «төргә чиқип олтарсила!» десәңлар, кәмбәғәлгә, «у йәрдә тур!» яки «аяқ тәрипимдә олтар!» десәңлар, ...» — «аяқ тәрипимдә» грек тилида «тәхтипәрим түвидә» билән ипадилиниду. ■ 2:5 Мис. 20:6; 1Сам. 2:30; Пәнд. 8:17; Мат. 5:3; Юһ. 7:48; 1Кор. 1:26-29. □ 2:7 «Үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк намға күпүрлүк қиливатқанлар йәнә шу байлар әмәсму?» — «үстүңләргә қоюлған әшу мубарәк нам»: — адәм Әйса Мәсиһкә етиқат бағлиған болса, Худа алдида Мәсиһ Әйсаниң нами шу кишиниң үстигә қоюлған болиду. Демәк, у Мәсиһгә мәнсуп, Худа у кишини «Мениңки», «Мәсиһниң адими» дәп Өз намини мошу кишиниң «үстигә қоюш»тин баш тартмайду. Тәврат, «2Тар.» 7:14, «Ам.» 9:11-12, «Йәш.» 63:19, «Йәр.» 14:9, 15:16, «Дан.» 9:19, «Рос.» 15:17ни көрүң). □ 2:8 «Муқәддәс язмилардики «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән шаһанә қанунға һәқиқий әмәл қилсаңлар...» — «шаһанә қанун» дегән бу интайин қизиқ ибарә тоғрилиқ «қошумчә сөз»имизни көрүң. ■ 2:8 Лав. 19:18; Мат. 22:39; Мар. 12:31; Рим. 13:9; Гал. 5:14; Әф. 5:2; 1Тес. 4:9. □ 2:9 «Лекин кишиләргә икки хил көз билән қарисаңлар, гуна қилған болисиләр, Тәврат қануни тәрипидин хилаплиқ қилғучилар дәп бекитилисиләр» — оқурмәнләргә шу иш аянки, Йәһудий қериндашлар Тәврат қанунини яхши билгәчкә, уларниң шу билимдин тәкәббурлишип кетиш хәвпи бардур. Лекин расул Яқуп уларға агаһландуридуки, Тәврат қануниға әмәл қилай десәң, әнди инсанға болған муамилимигә қаритилған әмирләр ичидә «хошнаңни өзүңни сөйгәндәк сөй» дегән әмир әң қаттиқ тәләптур, «кишиләргә икки хил көз билән қараш» шу әмригә хилап. Пәқәт «адәмни әркинликкә ериштүргән қанун»ни, йәни «йеңи әһдә»ни (1:25, 2:12-айәтләр) өзиниңки қилған киши шу әмиргә әмәл қилалайду; әшу қанунда (йеңи әһдә, демәк) тәкәббурлишиш дегән иш қәтъий йоқтур. □ 2:10 «Чүнки бир киши пүтүн Тәврат қануниға әмәл қилдим дәп туруп, һәтта униңдики бирла әмиргә хилаплиқ қилса, у пүтүн қанунға хилаплиқ қилғучи һесаплиниду» — бу баян бәлким оқурмәнләргә һәйран қаларлиқ иш болиду. «Гал.» 3:10дә мундақ дейилиду — «Лекин Тәврат қануниға әмәл қилимиз дәп жүргәнләр болса һәммиси ләнәткә қалиду. Чүнки муқәддәс язмиларда мундақ йезилған: «Тәврат қанунида йезилған һәммә әмирләргә үзлүксиз әмәл қилмайватқан һәр бир киши ләнәткә қалиду»». Чүнки Худаниң инсанларға болған адил, муқәддәс тәливи инсанларниң толуқ пак-муқәддәс болушидин ибарәттур. Худаниң тәливигә әмәл қилишида «100٪»тин төвән болса болмайду. Шуңа, Худа бизни авал қутқузмиса уни һеч хурсән қилалмаймиз. ■ 2:10 Қан. 27:26; Мат. 5:19; Гал. 3:10. □ 2:11 ««зина қилма» Дегүчи һәм «қатиллиқ қилма»му дегән...» — ««зина қилма» дегүчи» Худа Өзи, әлвәттә. ■ 2:11 Мис. 20:13,14; Қан. 5:17,18; Мат. 5:27. □ 2:12 «Шуңа сөз-әмәллириңлар адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун алдида сорақ қилинидиғанларниң салаһийитигә уйғун болсун» — 1:25ни көрүң. «Адәмни әркинликкә ериштүридиған қанун» — грек тилида «әркинликниң қануни». Демәк, йеңи әһдә, йәни хуш хәвәр. «Әркинлик» — адәмни гуна вә өз гуналиқ тәбиити, өлүм вә дозақтин азат қилидиған әркинлик, әлвәттә. □ 2:13 «Чүнки башқиларға рәһим қилмиғанларниң үстидин чиқиридиған һөкүм рәһимсиз болиду. Әнди «рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду» — ««рәһим қилиш» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду». Тәврат дәвридә «Көзгә көз, чишқа чиш» дегән қанун һөкүм сүрәтти. Бу адиллиқ, әлвәттә. Бирақ Тәвраттики адил қанун бойичә һәммимиз дозаққа чүшишимиз керәк! Әнди Инҗил дәври кәлди, Әйса Мәсиһ Өзи бизниң гуналиримизни Өз үстигә алди; Худа шуниң билән бизгә рәһимдиллиқ көрситиш йолини ачти. Шуниң билән «рәһимдиллиқ» «һөкүм чиқириш»ниң үстидин ғәлибә қилип тәнтәнә қилиду» вә биз Худаға әгишип башқиларға рәһим көрситишимизгә тоғра келиду. ■ 2:13 Мат. 6:15; 18:35; Мар. 11:25; Луқа 16:25. ■ 2:14 Мат. 7:26; Яқ. 1:23. ■ 2:15-16 Луқа 3:11; 1Юһа. 3:17. □ 2:18 «Лекин бәзибир адәмләр: «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дәп талишиду» — «Сәндә етиқат бар, мәндә болса әмәл бар» дегүчи бәлким «Бәзиләрдә етиқат бар, бәзиләрдә әмәлләр бар. Иккилиси бирла вақитта тәң болуши мүмкин әмәс» дегәндәк мәнини көтсәтмәкчи болуши мүмкин. 18-айәттики қалған сөзләр вә 19-22-айәтләр бәлким Яқупниң буниңға болған рәддийә җавави болалайду. «Лекин мән: «Әмәлсиз болған етиқатиңни маңа көрситә қени?!» ... дәймән» — бу сөз интайин кинайилик гәп, әлвәттә. Адәмниң әмәллири яки һәрикәтлири болмиса униңда немә етиқат, немә позитсийә яки немә пикир бар болғанлиғини билиш һәргиз мүмкин әмәс! □ 2:19 «— Сән «Худа бир» дәп ишинисән — Барикалла! Лекин һәтта җинларму шуниңға ишиниду, шундақла қорқуп дир-дир титрәйдуғу!» — Яқупниң бу гепи интайин кинайилик гәптур. Һәтта җин-шәйтанларниң «етиқати»дин әмәл-һәрикәтләр чиқиду (улар дир-дир титрәйду!). Җин-шәйтанлар Худаниң мәвҗут екәнлигигә, униң «бир болғанлиғи»ға ишиниду, лекин униңға етиқат қилмайду (таянмайду), әлвәттә. □ 2:20 «әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлиги...» — бәзи кона көчүрмиләрдә «әмәллири йоқ етиқатниң әһмийәтсиз етиқат екәнлиги...» дейилиду. «әмәллири йоқ етиқатниң өлүк етиқат екәнлигини қачанму биләрсән? » — «қачанму биләрсән?» дегәнниң башқа бир хил тәрҗимиси «буниңға испат халамсән?». □ 2:21 «Атимиз Ибраһим өз оғли Исһақни қурбангаһ үстигә сунғанда...» — «Атимиз Ибраһим» — Йәһудий хәлқиниң әҗдати һәмдә етиқат җәһәттә барлиқ етиқатчиларниң атисидур. ■ 2:21 Яр. 22:10. □ 2:23 «Мана бу иш Тәвраттики: «Ибраһим Худаға етиқат қилди. Бу униң һәққанийлиғи һесапланди» дегән язмини испатлайду, шундақла у «Худаниң дости» дәп аталди» — Тәврат, «Яр.» 15:6 вә «2Тар.» 20:7, «Йәш.» 51:2, «Дан.» 3:35ни (LXX) вә «Йәш.» 41:8ни көрүң). ■ 2:23 Яр. 15:6; Рим. 4:3; Гал. 3:6. □ 2:24 «Буниңдин шуни көрәләйсиләрки, инсанлар етиқати биләнла әмәс, бәлки әмәллири билән һәққаний дәп җакалиниду» — расул Павлус «инсанлар етиқат билән һәққаний дәп җакалиниду» дәйду (мәсилән, «Рим.» 3:28, «Гал.» 2:16, 3:24ни көрүң). Расул Яқупниң сөзи Павлусниң сөзигә һеч зит әмәс, бәлки адәмниң етиқатиға мунасип иш-һәрикити яки әмәллири болмиса, бундақ етиқат һәқиқий етиқат һесапланмайду, бәлки «өлүк етиқат» (2:17, 20, 26) һесаплиниши керәк, дәп тәкитләйду. □ 2:25 «... паһишә аял Раһаб Исраил чарлиғучилирини өз өйидә күтүп, уларни башқа йол билән қачурувәткәнлиги үчүн, у охшашла иш-әмили билән һәққаний дәп җакаланған болмамду?» — бу вақиә «Йәшуа» 2-бапта хатириләнгән. «Ибр.» 11:31ниму көрүң. ■ 2:25 Йә. 2:1; 6:23; Ибр. 11:31.
☰