ESAAMOOTKAAT
Kaamwah Loong Moh Arah
Ephangjatjih
Kaamwah loong ih Esaamootkaat moh rumta ah Ruurangese Luk ih raangta leedap toomdi raangha. Erah leedap adi maang dowa Jisu liphante loong ah Esa Chiiala ih Jisu Ruurang Ese tiit ah “Jerusalem ni, Judia, Samaria nyia hah madi thoonla erah di tumbaat rumta tiit ah raangha” (1:8). Arah leedap ah Jehudi loong Kristaan eh hoon ano mamah ih chamnaang rum ano mongrep ih hanpi etheng eh hoonla loong khiikkhi ah raangha. Esa mootkaat leedap ah ih arah wette loong asuh jatthuk ha Kristaan loong ah Room nok hah hasong di Ngoong awang tiit daan ah ngeh ih tah angka, erabah Jehudi thooroom ni ban baatta jundoh Kristaan loong hanpi tiit ah raangha.
Esaamootkaat leedap ah ritjom ih jen phe ah, marah hadaang adi Jisu Ruurang Ese tiit ah baat ano Chaas hoonta tiit ah: (1) Jerusalem ni Kristaan hoon tiit ah phang ruurang ano erah lih adi Jisu toon soonwangta; (2) Peleestaan hah ko ih jaatjaang kata; eno (3) Medeteeraan nyia Room hah ko maang thokthok ih jaatjaang kata.
Esaamootkaat leedap adi Esa Chiiala ah hanpiite loong sak ni Jerusalem hah ni Pentikos sa phangra haano chaas phokhoh loong lamsui arah nyia chaan aphaan koh arah tup hi. Esa Mootkaat leedap adi Kristaan phang angta loong ah ih Rangte tiitkhaap loong ah baat rum ano hanpiite loong hasong di nyia chaas rangsoom ni hechaan hephaan tiit ah raangha.
Hemong Dowa Jatjih
Haakiite loong khookhamta (1:1-26)
a. Lithoon ni Jisu ih Jengdang nyia kakhamta (1:1-14)
b. Judaas saklek (1:15-26)
Jerusalem ni haakiite loong (2:1—8:3)
Judia nyia Samaria ni haakiite loong (8:4—12:25)
Pool Rangte mootkaat mota (13:1—28:31)
aa. Rangte mootkaat raangtaan ih phangkata (13:1—14:28)
b. Jerusalem ni thutthe rumta (15:1-35)
c. Rangte mootkaat raangtaan ih dopnyi kata (15:36—18:22)
d. Rangte mootkaat raangtaan ih dopjom kata (18:23—21:16)
e. Jerusalem, Kaeseria nyia Room ni Pool phaatak ni (21:17—28:31)
1
+Nga mongnook Thiophilas:
Nga leedap phangkhoh adi Jisu phang mokata dowa ih rangmong ni maang toonsiit wandi tiimjih reeraangta nyia tiimjih nyootsootta erah ah raangtang. Jisu rangmong ni maang toonsiit wanka di, heh ih danjeeta heliphante loong asuh Esa Chiiala chaan tiit ah renbaat rumta. Heh tiita dowa ih sa rookbaji lini ething toomjat rum hang ngeh ih hedop hedop heliphante loong suh noisokta. Heliphante loong ih uh tup ih rumta, eno Rangte hasong tiit ah roongwaan rumta. + Neng loong ah eroom* ih khoontong rum adi arah jengdang ah baat rumta: “Jerusalem ah nak thiinhaat an, erah nang ebah ngah ih baat rum taha ranglakkot ah bansoktheng, seng Wah ih kot etheng ngeh ih kakhatta rah ah. + Joon ih juutem ah ju nawa ih tem tahan, enoothong rekam lidoh sen loong ah Esa Chiiala nawa ih tem han.”
Jisu rang ni toonsiit wanta
Kaamwah loong ah Jisu damdi eroom ih chomui rumta doh, neng ih heh suh cheng rumta, “Teesu, hasong ah amadoh Ijirel suh ngaakkot nih uh?”
Jisu ih baat rumta, “Saapoot nyia rangwu ah seng Wah luulu ih jat ah erah mabah ang ah sen ih jatjih tah angka, hechaan hephaan khui ni thiinha. + Enoothong sen taangnah Esa Chiiala raaha doh, sen loong ah chaan aphaan pan ang an, eno sen loong ah Jerusalem nah, Judia nah, Samaria nah nyia hakong rookwet nah nga haaki ang an.” + Erah baat rumta lilih, heh rang ni toonsiit wan arah phansok rumta, eno neng miksoksok di jiimu ih loop wanta.
10 Toon soonwang kano neng mik ah rangko sokwan roh ih rumta, eno nyuh epu ah kap ano mih wanyi neng reeni dongchap haano 11 baat rumta, “Galiliite oh, rangko tiimjih sokwan lan? Jisu, sen re nawa rang ni toonsiit wanta, erah likhiikkhiik ih rang nawa ngaak raaha rah japtup an.”
Judaas saklek
12 Erah lih adi heliphante loong ah Olip Kong dowa Jerusalem ni ngaakwang rumta, erah hah dowa meesiit chang angta. 13  + Erah hah adi thokrum ano neng tongta nok rangkhoh ko nokkhok adi duuwang rumta: Erah di langla, Pitar, Joon, Jeems nyia Andriu, Philip nyia Thomas, Bartholomi nyia Mathiu, Alphias sah Jeems, Deek akaan raangtaan laatte Simoon, nyia Jeems sah Judaas loong angta. 14 Neng loong ah rangsoom raangtaan ih minuh loong nyia Jisu nuh Meeri erah damdi heh phoh nyia heh no loong damdi hepoot hepoot khoontong rumta.
15 Saajombaji lidi chaasit rooknyi mih rangsoomte loong khoontong rum adi, Pitar toonchap ano jengta. 16 Pitar ih liita, “Nga joonte loong, Esa Chiiala ih Dewid jeng thukta erah Rangteele ni raangha ah amiimi ih thok ha, Judaas ah Jisu jootkhak doh lamsiitte ang ah ngeh ih ah. 17 Judaas ah sengdung dowa wasiit heh mootkaatte taat danjeeta.”
( 18  +Judaas ih marah lalangka lampo nawa biita ngun ih reta phek adi tiita, heh wok ah raapphok ano heh leh loong ah nuudat eta. 19 Jerusalem ni songtongte loong ah ih erah japchaat rum ano, neng jenglam ih erah phek asuh Akeldama ngeh ih men rumta, erah langla “Sih Phek ngeh ah”)
20  + “Rangsoom boong leedap ni raangha,
‘Heh nok ah ehu ih toom hoon ah;
erah doh o uh naktoom tong ah.’
Amah uh raang eha,
‘Heh mootkaat ah o bah uh reeraang pakna toom ih ah.’
21-22  + “Erah thoidoh, seng damdoh o bah uh weeje etheng seng Teesu Jisu Kristo ngaaksaat tiit toombaatte ah. Enoothong erah mih ah langla sengdung dowa ang theng. Seng Teesu Jisu seng damdi saarookwet roongkhoom taha di roong mootkaatte dowa mih ang theng, Joon ih juutem Ruurang tumbaatta dowa ih Jisu rang ni toonsiit wanta di o thok roong khoomta erah mih ah ang theng.”
23 Erah thoidi mih wanyi danje rumta: Josep, Barsabbas ngeh ih poon rumta ah (Justas ngeh ih uh li ih rumta), nyia Mathias ah. 24 Eno rangsoom koh rumta, “Teesu, an ih warep tenthun ah jat ehu, erah wanyi tung dowa o ah danje hu erah seng suh jatthuk he 25 Judaas maako kaat theng angta kaat eta erah saklek ah an liphante raangtaan ih jatthuk he” 26 Eno nengnyi men o danje theng ah erah tootoon rumta, eno Mathias ah danje rumta, asih wasiit kaamwah loong damdi roong angtheng ngeh ah.
+ 1:1 1:1 Luk 1:1-4 + 1:4 1:4 Luk 24:49 * 1:4 1:4 eroom ih khoontong rum adiadolehneng damdi roomtongta adi; adolehneng damdi roong phaksata adi. + 1:5 1:5 Mat 3:11; Mk 1:8; Luk 3:16; Jn 1:33 + 1:8 1:8 Mat 28:19; Mk 16:15; Luk 24:47,48 + 1:9 1:9 Mk 16:19; Luk 24:50,51 1:12 1:12 meesiit (phaloong siit nang ehan) + 1:13 1:13 Mat 10:2-4; Mk 3:16-19; Luk 6:14-16 + 1:18 1:18,19: Mat 27:3-8 + 1:20 1:20: Rsb 69:25; 109:8 + 1:21-22 1:21 Mat 3:16; Mk 1:9; Luk 3:21; Mk 16:19; Luk 24:51 1:21-22 1:21-22 Joon ih heh juutem tiitkhaap baatta adolehJoon ih heh juutemta.