Yang Isinulat Ni SANTIAGO
Patkaw Ang Pasanag Tung Kumpurming Magbasa
Yang may sulat taa ti Santiago ang yay sasang nagmaepet-epet tung sam pundaan yang mga tumatalig duun tung siudad yang Jerusalem (Mga Binuat-buatan 15:13-21; Galacia 2:9). Tanya sasang putul ni Ginuung Jesus (Mateo 13:55; Juan 7:3-5). Yang mga tumatalig ang sinulatan nang kada sam pundaan, pulus mga masigkanasyun nang mga Judio. Ug̱aring namagliliitan da tanira duun tung Jerusalem natetenged masyadung pagpandeeg-deeg tung nira atiing ti Esteban pinagbatu rang inimatay (Mga Binuat-buatan 8:1, 4; 11:19). Purisu nagkarawasak-wasak da tung duma-rumang banwa (1:1). Purisu kumus pag̱irilalaan dang lag̱i tanira ni Santiago, may ubligasyun nang magpaiwan-iwan tung nira maskin alawid da.
Yang sinikad ni Santiagong nagsulat ay ug̱ud mapasanag̱an na ta maayen yang mga kaputulan nang atia. Ay nag̱askean na ang durung mga bag̱ay ang puiding pagsangkelan yang pagtaralig̱en nira tung ni Ginuung Jesus. Ay katulad ka tung yaten simanyan, pirmi kang nag̱apasaran tanira ta mga kaliwag̱an may mga tuksu ang muya yay makanayan ta ipanluw̱ay yang mga isip nira ang asta indi ra ipalusu nira yang kalelyag̱an yang Dios. Kung indi, magpaguyud da ilem tung sistimang pangkaliw̱utan. Purisu gustu ni Santiago, paktelen na yang mga isip nirang magpadayun tung pagtaralig̱en nira, kag yadwa pa, paamanen na ka dayun ang indi ra enged magbalik tung dating mga ubra-ubra nira.
Ang para madeep ta yang palaksu yang isip ni Santiagong nagsulat, maayen pang pabilug̱an ta ra kanay yang durug kaimpurtanting intindien tang tanan ang mga tumatalig.
1. Kaministiran ang mag̱agwantaita tung mga kaliwag̱an ang nag̱apasaran ta kipurki asanita ra magluang mainagwantaen ig magteg̱asanita ra ka tung pagtaralig̱en ta, ig asanita ra ka masalapay tung pinalanu yang Dios para tung yaten (1:2-4). Durug tinlu yang mabtangan yang sasang tumatalig ang pag̱agwanta tung mga kaliwag̱an ang asta masalapayan na. Ay kipurki pakdulan da yang Dios yang sasang klasi ta pagpangabuing pinangakuan na tung kumpurming tinu pay pagmaal tung anya (1:12). Tung pag̱aragwantaen ta, simpri may kaministiran ta ang yang mga isip ta mas magwayang ang para maskeitang magtimbang-timbang tung mga isip ta kung unu pay uyun tung kalelyag̱an yang Dios may yang belag. Anday dumang magpaeyang, ya ra yang Ampuan ta kung yay ingalukun ta tung anya ang anday dua-dua tung mga isip ta (1:5-8). Ig kidispuis pa, duruang klasi ta isip ang mawayang. May kawawayangen ta isip ang pangkaliw̱utan ka ilem ig may kawawayangen ta isip ang nag̱ipaeyang yang Dios. Kung unu pang mga ubra-ubraay ang nag̱ipalua yang duruang klasing atia, ipinasanag ni Santiago tung 3:13-18.
2. Maskin aranekita tung pagterelengen ta duma, indiita magsinti, kipurki tung pagterelengen yang Dios itay abwat (1:9). Ita ra nganing ay pinilik nang magpalg̱ud tung paggaraemen na tung baklung kaliw̱utan (2:5). Piru kung natetenged tung mga manggaranen, maliwag yang panampetan nira tung uri (1:10-11; 5:1-6).
3. Durug kaimpurtanti ang magmaskeitang magsuspindi tung mga nganga ta (1:26) ay kipurki kung indi ta suspindien, durug kadistrusadu yang apiktar na tung mga kaarumanan ta. Inalimbawa ni Santiago tung apuy may tung dalit (3:1-12). Dapat ang indiita ra enged magriliw̱akan (4:11-12) ig indi ta ra ka panuntan ta sumpa yang pangaku ta tung mga aruman ta. Dapat ang yang ibitala ta purus matuud ang anday laket nang bukli.
4. Duru kag kaimpurtanti ang yang pagtaralig̱en yang sasang tau tung ni Jesu-Cristo may kanunut na kang mga matitinlung pag̱urubraen. Ay kung anda, yang pag̱aningen nang pagtaralig̱en na, andang pisan ay kuinta na ay ya ra ag̱aningay ni Santiagong pagtaralig̱en ang patay (2:14-26).
5. Yang sasa kang dapat ang amlig̱an ta ta mupia ang indi enged manrusaw yang gegma ta tung Dios. Yang sasang maktel ang magparusaw kung ipagamen ta yang mga isip ta tung sistimang pangkaliw̱utan. Kung yay pagamenan ta, yang kaalimbawaan ta maning pa tung sasang baw̱ay ang paglimbung tung kasawa na. Ay kalaum ta ang asanita mas mag̱ing kuntintu kay tung pag̱ipakdul tung yaten yang Ampuan tang Dios. Purisu kung magpagamenita tung sistimang pangkaliw̱utan, anday duma, asanita ra magluang kasuay yang Dios. Ay maning pa tung mangimun da tung yaten ang yang gegma tang bug̱us pa rin tung anya ipinakalaw ta ra tung sistimang pangkaliw̱utan (4:1-10; 4:13-17).
6. Durug kaimpurtanti ang ita maderep tung pag̱arampuen ta kapin da enged para tung mga putul tang paglaru. Kaministiran ang yang pag̱arampuen ta nunut da ka ta pagtalig ta tung Dios ang yang nag̱aingaluk ta siguradung ipakdul na. Yadwa pa, kaministiran ka ang yang mga buat-buat ta pulus tung magkatama ug̱ud dakulung bag̱ay yang pakaw̱utun yang pag̱arampuen ta ang katulad ka tung ni Elias atiing tukaw (5:13-18).
1
Yang Intrada Yang Sulat (1:1)
1 Yang may sulat taa ya ra yuung ti Santiago ang sasang pagpaturuw̱ulun tung Dios durua ni Ginuung Jesu-Cristo. Tukaw-tukaw tung tanan, pagpakumustaw ra tung numyung mga masigkanasyunung mga Judio ang kumpurming mga tumatalig ka tung ni Jesu-Cristo ang nagkarawasak-wasak da tung duma-rumang banwa.
Natetenged Tung Tamang Pagpabetang Nira Tung Mga Kaliwag̱an (1:2-8)
2-3 Mga putulu tung ni Ginuu ta, nag̱askean ta ra ang kung masukdaan da nganing yang pagtaralig̱en ta, basta indiita ra ilem magpaluntug, asanita ra magluang mainagwantaen. Purisu kung mapasaranita ra nganing ta sari-saring mga kaliwag̱an, ipabtang ta ra ilem ang sasang ikasadya ta ta duru.
4 Ug̱aring kaministiran ang padanayan ta yang pag̱aragwantaen tang atia ang asta dumangat da ka enged tung katuyuan nang ita magteg̱asan da tung pagtaralig̱en ta pati yang intirung pagkatau ta masalapay ra tung pinalanu yang Dios ang anday pagkakulang na.
5 Piru kung tinu pa tung yaten ay midyu nag̱adiputan da ta isip na natetenged ka man tung kaliwag̱an ang nag̱apasaran na, kaministiran ang mag̱ingaluk da tung Dios ang paabwaten na yang isip na. Kipurki tanya durug kasalamang pagpakdul ta diw̱aldi tung kumpurming mag̱ingaluk tung anya ang indi na kag pakulainen yang taung magpakdulan na.
6 Ug̱aring ilem tung pag̱ingaluk ta tung Dios, kaministiran ang anday pagdua-dua yang mga isip ta, kung indi, dapat ang may pagtalig ta ang yang nag̱aingaluk ta tung anya ipapakdul na tung yaten. Dapat ang may pagtalig tang maning tia ay kipurki yang kaalimbawaan yang taung pagdua-dua yang isip na, maning pa tung sasang lakun ang mag̱eyepen ta palet ang basing ay pa ilem eklay na.
7 Yadwa pa yang taung maning tia dapat ang indi ra maglaum ang tanya pakdulan pa yang Dios yang pag̱aingaluk na.
8 Ay ya pa ag̱ari, sulut-beteng yang isip na ig waldang-waldang da yang tanan ang ubra-ubra na.
Yang Aranek Tung Pagteleng Ta Tau Ya Pay Abwat Tung Pagteleng Yang Dios (1:9-11)
9 Yang sasang tumatalig ang pag̱atelengan ta aranek yang mga tau, yang dapat ang ikasadya na ta mupia ang tanya abwat tung pagterelengen yang Dios.
10 Pati yang sasang manggaranen, kung maaranek da yang pagkabetang na, dapat kang ikasadya na yang pagkaaranek na. Ay kipurki yang manggad magtataklib da ka ilem ang katulad ka tung sasang talay.
11 Simpri kung abwat da nganing yang kaldaw ang makinit da, nag̱aleey ra yang ilamunun. Pati talay na, nag̱ataktak da ka ig asan da ka nga diadu yang katinlu na. Yang pisan yang kalimbawaan yang sasang manggaren. Mintras pagsikad ang madulangan pa yang manggad na, inali ra ilem ang maplekan ta tanan ang nag̱ikadengeg na.
Natetenged Tung Duruang Magluluaan Yang Pagsukda Yang Dios Tung Sasang Tau (1:12-15)
12 Ibaliku ra kanay tung pagsurukdaen yang Dios tung yaten. Teed mi tiag katinlu yang mabtangan yang sasang tumatalig ang pag̱agwanta tung mga kaliwag̱an! Ay kipurki kung masalapayan na ra nganing tia, pakdulan da ta maning pa tung sasang primyu ang ya ra yang sang klasi ta pagpangabuing pinangakuan yang Dios tung kumpurming pagmaal tung anya.
13 Kung tinu pay nag̱apasaran ta kaliwag̱an ang asan ka nga bag̱asay na yang kaaw̱ay nang tuksu, dapat ang indi ra mag̱intra sulili tung Dios ang ya unu ay pagtag̱am ta tuksu tung anya. Kipurki tanya indi kayanan ta tuksung magbuat ta malain ig indi enged magtuksu tung yaten ang para magbuatita rin ta malain.
14 Kung indi, nag̱atuksu ilem yang sasang tau kung bekngen da ngani yang sadiling kalelyag̱an na.
15 Pagkatapus, kung ya ray pakdulan na ta rugal, yang kaalimbawaan na maning pa tung sasang baw̱ay ang pamuu ra ang yang pakaw̱utun na mangana ra. Ya ray kamtangan yang taung pagpakdul ta lugar tung kalelyag̱an na ang anday dumang pakaw̱utun na, magpakasalak da ka enged. Pagkatapus kung maanaran na rang maanaran yang pagpakasalak nang atia, ya ray pagmaslitan na ang yang pakaw̱utun na, asan da nga pablag tung Dios.
Yang Nag̱ipakdul Yang Dios Tung Mga Tauan Na Pulus Tung Ikaayen Nira (1:16-19)
16 Mga putulung nag̱amaalu ta duru, indiamu magpadaya tung isip ming baliskad ang yang Dios yay pagtag̱am ta tuksu tung numyu.
17 Kipurki yang tanan ang matitinlu ang anday kakulangan nang magkakaw̱ut tung yaten, luw̱us tung Dios manliit ang yay nag̱imu yang tanan ang pamagdekal duun tung langit. Yang pagdekal nira pag̱uman-uman ay nag̱alingban. Piru yang Dios tanya, andang pisan ay kauman-umanan yang ug̱ali na ang pulus tung ikaayen ta.
18 Kipurki telengan mi. Natetenged ilem tung sadiling kalelyag̱an na, pinaeyanganita ra anya ta ipagpangabui tang baklu ekel tung kamatuuran ang pinananged ta. Ya ray binuat na ug̱ud maning pa tung itay pinakatukaw ang inayeg na ang yay pagpailala ang may planu na kang imakluen na ka yang tanan ang inimu na.
Nag̱apapagprusigir Na Tanira Ang Yang Bitala Yang Dios Belag Da Ilem Ya Pamatiay Nira Kung Indi Ya Tumanay Nira (1:19-25)
19 Kapurisu mga putulung nag̱amaalu, naa w̱a yang dapat ang intindien mi. Sasa may sasa tung yaten, kaministiran ang yang paderepan ta ya ra yang pagparamatien ta tung bitala yang Dios. Yang paluw̱ayen ta, ya ra yang pagturuw̱al-tuw̱alan ta may yang kasilag ta.
20 Ay kipurki kung masilag̱ita, indiita enged mapagtuman yang magkatama ang gustu ra rin yang Dios ang yay buaten ta.
21 Purisu maskin unu pang malalawayay, ipamlek ta rang luw̱us. Asta yang maskin unu pang malalainay ang naanaran tang tukaw, lipaten ta ra kang tanan. Pakdulan ta ta lugar yang bitala yang Dios ang nunut da ka ta pagparanek ta tung anyang magpatulduk ang para rumabung da ka enged yang kamatuuran ang ilinuak na tung mga isip ta. Ay ekel tung builu na tung mga isip ta, asanita ra nga libriay na tung pagpakasalak ta.
22 Ug̱aring belag da ilem ang yag pamatiay ta yang bitala na, kung indi, yag tumanay ta. Ay muya kung ya ra ilem agpamatiay ta, asanita ra nga dayaay yang sadiling mga painu-inu ta.
23 Kipurki kung tinu pay pamati ka ilem tung bitala yang Dios ang pagkatapus indi na ra ka tumanen, yang kaalimbawaan na, maning pa tung sasang taung panalamin ang ya rag dawalay na yang sadiling ityura na.
24 Maskin naita na ra, imbis ayusun na, diritsyu ra ilem ang magpanaw ay lipat dang pisan tung isip na kung unu pa rin ay dapat ang ayusun na.
25 Yang bitala yang Dios durug kabuilung mangimaklu tung mga isip ta. Yadwa pa, asanita ka nga luas tung pagpakirepen ta tung pagpakasalak ta ug̱ud maeyanganita ra ka ta ipagtuman ta yang kumpurming ipatuman na tung yaten. Purisu kung tinu pay pagpasadsad da ta mupia tung bitala na ang pagkatapus ya ra kay padanayan na ang belag̱an ya ra ka ilem agpamatiay na ang pagkatapus diritsyu ra ilem ang malipatan na, kung indi, antimanung tumanen na ra yang nag̱ipatuman yang Dios tung anya, asan da ta taung papagkasadyaen da ta mupia yang Dios tung pagturumanen na.
Natetenged Tung Ustung Pag̱irintindien Tung Dios (1:26-27)
26 Kapurisu kung papagbilug̱unu ra yang nag̱ipag̱aningung atia, ya ra taa. Kung tinu pay paglaum ang tanya pag̱intindi ta ustu tung Dios ang pagkatapus indi na rag suspindien yang nganga na, asan da nga dayaay yang sadiling isip na. Anda enged ang pisan ay kuinta na yang pag̱aningen nang pag̱irintindien nang atia tung Dios.
27 Kung indi, yang ustung pag̱irintindien tung Dios ang magkatama tung pagterelengen na ang ita magpadag̱en-dag̱en tung mga ilu may tung mga balung mga baw̱ay tung mga kaliwag̱an nira. Yadwa pa ang ita mangaman ta mupia tung mga sadili ta ang indiita masaliran yang sistimang pangkaliw̱utan.