31
Yakuba vɛ̀ŋi kani
1 Ɲyɛ l'à pa nɔ cyage k'e, fo Laban pyìibil'à jwo na: «*Yakuba à wuu tuŋi cyeyaayi puni lwɔ́ a pyi u wuyo. Lire pyiŋkanni na, u à uye pyi yaarafoo.» Ka puru jwumpe si nɔ Yakuba na.
2 Ka Yakuba mú si li ɲya na yyetange ku mpyi Laban á mà yyaha tíi ná ur'e ke, na u sàha ɲyɛ ná kur'e mɛ.
3 Ɲyɛ canŋka Kafooŋi Kile à jwo Yakuba á: «Núru ma tupyɛnge e, cyage e mu à si ke. Mii sí n-pyi ná mu i.»
4 Pur'à jwo ke, ka Yakuba si ntɛ̀ɛn u yatɔɔre cyage e sige e, maa wà tun u à Arasɛli ná Leya yyere.
5 Pi à pa ke, ka u u yi jwo pi á: «Mii à li ɲya yii tuŋi yyahe e, cùŋkanni na u mpyi a fyânha a mii cû ke, u sàha ɲyɛ amuni ná mii i mɛ. Ŋka mii tuŋi u Kileŋi à kwôro ná mii i.
6 Yii yabilimpil'à cè na mii à báare yii tuŋ'á ná na fànhe puni i.
7 Lire ná li wuuni mú i, yii tuŋ'à mii naɲwɔhɔrɔ, maa mii sàraŋi kɛ̂ɛnŋɛ fo tooyo kɛ. Ŋka Kile ɲyɛ a ɲɛɛ u kapii pyi mii na mɛ.
8 U n'a mpyi a jwo na mii sàraŋi u sí n-pyi yatɔɔre t'à ɲɛ́ŋɛ sèe sèl'e ke, ti puni pyìibii mpyi maha ɲɛ́ŋɛ sèl'e. Ɲyɛ u n'a mpyi a núr'a yi kɛ̂ɛnŋɛ, maa jwo mii sàraŋi u sí n-pyi ntemu ti ɲyɛ ti ɲyɛ a ɲɛ́ŋɛ sèe sèl'e mɛ, yatɔɔre pyìre puni mpyi maha sini amuni.
9 Kile u à yii tuŋi yatɔɔre shwɔ u na mà kan mii á.
10 Ɲaha kurugo yɛ tèni i yatɔɔre mpyi na tiye dùru ke, mii à ŋɔɔgɔ ŋɔ́ɔ, mà li ɲya sikaperigii cyi mpyi na sikacyeebii dùru ke, cyire pun'á ɲɛ́ŋɛ.
11 Lire tèni i, Kile Mɛlɛkɛŋi à mii yyere ŋɔɔge e: «Yakuba» ka mii i shwɔ.
12 Ka u u jwo: «Ma yyahe yîrige maa wíi: Sikaperigii cyi wá na dùru sikacyeebii na ke, cyire pun'á ɲɛ́ŋɛ ɲɛ́ŋɛ.» Maa jwo: «Mii à lire pyi, ɲaha na yɛ ɲcyii puni Laban à pyi mu na ke, mii à cyire ɲya.
13 Kileŋi u à uye cyêe mu na Betɛli i ke, mii u ɲyɛ ure. Kuru cyage e, mu à sìnmpe wu kafaage na, maa ku pyi funɲcwoyaaga, maa ɲwɔ fáa mii, Kile á. Ɲyɛ numɛ yîr'a fworo nde kìni i maraa sì ma tasege e.»
14 Ɲyɛ Arasɛli ná Leya á puru jwumpe lógo ke, ka pi i jwo: «Wuu nàzhan yaaga sàha ɲyɛ naha mɛ, wuu mú sì kɔɔgɔ ta wuu tuŋi pyɛnge e mɛ.
15 Wuu tuŋ'à wuu cû nàmpwuun fiige numɛ, u à wuu pɛ́rɛ maa uru wyɛ́rɛŋi lyî a kwɔ̀.»
16 Maa jwo Yakuba á sahaŋki: «Kile à nàfuuŋi ŋgemu shwɔ u na, mà kan mu á ke, uru na ɲyɛ wuu ná wuu pyìibii wuu numɛ. Lire e ke, Kile à ndemu jwo mu á ke, lire pyi.»
17-18 Ka Yakuba si yîri, maa u cyeebii ná u pyìibii dùrugo ɲwɔhɔɲyi ɲuŋ'i, maa kuni lwɔ́ na ŋkɛ̀ɛge u tuŋi Ishaka yyére, *Kana kìni i. Maa ŋkàre ná u yatɔɔre ná u cyeyaayi puni i, ɲje u à ta Mɛsopotami kìni i ke.
19 Tèni i Yakuba a fê ke, lir'à Laban ta u à kàre u mpàabii shire takwɔ̀nge e. Ɲyɛ pi niŋkàribii na, ka Arasɛli si u tuŋi kacyanhigii yû.
20 Lire pyiŋkanni na, Yakuba á wwû Aramu shinŋi Laban ɲwɔh'i, maa fwor'a kàre, u ɲyɛ a jwo ná u e mɛ.
21 Yaaga maha yaaga ku mpyi u woge ke, u à fyâl'a yire puni lwɔ́ a kàre. U à Efirati baŋi *kwɔ̀n, maa ŋkàre Galadi ɲaɲyi kànmpanŋke na.
Laban à Yakuba fyè tɔ̀rɔ
22 *Yakuba á canmpyaa taanre ɲaara, ka pi i nta a yi jwo Laban á na u à fê.
23 Ka Laban ná u shiinbii pìi si yîri, maa Yakuba fyè tɔ̀rɔ canmpyaa baashuunni i, mà sà u ta Galadi ɲaɲyi shwɔhɔl'e.
24 Ŋka kuru canŋke numpilage e, Kile à uye cyêe Aramu shinŋi Laban na ŋɔɔg'e, maa yi jwo u á: «Maye kàanmucya. Ma hà yaaga pyi Yakuba na mà dɛ!»
25 Ɲyɛ tèni i Laban a Yakuba kɔ̀r'a ta ke, lir'à u ta u à u vàanŋke bayi kwòro kwòro Galadi ɲaɲyi shwɔhɔl'e. Ka Laban ná u fyèɲwɔhɔshiinbii mú si pi wuyi kwòro wani cyage kabɛr'e.
26 Kàntugo, ka Laban si ŋkàr'a sà Yakuba yíbe: «Ɲaha mu à pyi amɛ yɛ? Ɲaha na mu à mii ɲwɔhɔ yaha maa mii pùcɛribii cû a fworo, mu à jwo bilii pi à cû kàshige takwɔ̀nge e yɛ?
27 Ɲaha na mu à wwû mii ɲwɔh'i maa ŋwɔh'a fworo, mu ɲyɛ a yi jwo mii á mà yɛ? Kàmpyi mu mpyi a yi jwo mii á, mii mpyi na sí katáan nimbwo pyi mu ŋkàraŋi mɛgɛ na, ná myahigil'e, ná bàribii ná kɔ̀nɔbil'e.
28 Mu bà ɲyɛ a yyére mii u pishɛɛre kan na pyìibii ná na ɲampyir'á mɛ! Ɲaha funŋɔ baara mu à pyi amɛ yɛ?
29 Cyage e mu ɲyɛ numɛ ke, mii sí n-jà kapii pyi mu na. Ŋka taɲjaa, mu tuŋi u Kileŋi à jwo ná mii i. U à jwo: «Maye kàanmucya, ma hà yaaga pyi Yakuba na mɛ.»
30 Ɲyɛ mii à cè na mu funŋk'à wyɛ̀rɛ, mu la ɲyɛ si ŋkàre ma tukanha na. Ŋka ɲaha kurugo mu niŋkàriŋ'à mii kacyanhigii yû yɛ?»
31 Ka Yakuba si u ɲwɔ shwɔ: «Mii mpyi na fyáge na mu sí ma pwɔ̀ribii shwɔ mii na, lire kurugo mii à ŋwɔh'a fê a yîri mu taan.
32 Ŋka mu aha ma kacyanhigii ta naha shin maha shin á, urufoo sí n-bò. Cìnmpyiibii puni pi mpii naha, kampyi mu wá ma yaaga ɲya, ku lwɔ́.» Lir'à ta Yakuba mpyi a cè na Arasɛli u à u tuŋi kacyanhigii yû mɛ.
33 Ɲyɛ ka Laban si sà jyè Yakuba vàanŋke bage e, maa cyeyi puni wíi, maa sà jyè báarapyicyeebii mú shuunni wuyi i, maa wíi mú, maa jyè Leya woge e, maa kuru wíi. Puru ɲwɔhɔ na, maa sà jyè Arasɛli woge e.
34 Taa Arasɛli u mpyi a u tuŋi kacyanhigii ŋwɔhɔ a lwɔ́ a le ɲwɔ́hɔŋke yatɛ̀ɛnŋke ɲwɔh'i, maa ntɛ̀ɛn ku ɲuŋ'i. Ka Laban si cyeyi puni wíi, u ɲyɛ a yaaga ɲya mɛ.
35 Ka Arasɛli si jwo: «Baba, maye sanŋa yaha, cyeebii làdaŋi u naha mii na niɲjaa, lire kurugo mii nàha na sì n-jà n-yîri mɛ.» Ka Laban si u kacyanhigii cya shiŋi puni, u ɲyɛ a cyi ɲya mɛ.
36 Ka Yakuba lùuni si yîri u taan, fo ka ku pyi kàshi maa jwo u á: «Kapiini ndire mii à pyi yɛ? Ɲaha kafiile mii à pyi, ka mu u wá na mii fyè tɔ̀rɔ amɛ yɛ?
37 Mu à mii yaayi puni wíi ke, mu à ma yaaga ɲya la? Mu aha nta mu à kà ɲya, ku cyêe ma shiinbii ná mii wuubii na, pire sí mii ná mu láha wuye na.
38 Yyee beɲjaaga mii à pyi mu á báaraŋi na. Mu mpàacyeebii ná mu sikacyeebil'à pyà maha pyà si ke, pire puni ɲyii wuubii pi à si. Canŋa niŋkin mii ɲyɛ a mu mpàpooŋi wà bò a kyà mɛ.
39 Naŋiyaaga n'a mpyi a mu yatɔɔge kà cû, mii mpyi maha ntɛ̀ɛnn'a yi jwo mu á mɛ, mii yabiliŋi mpyi maha kuru faare cya. Yatɔɔge kà n'a mpyi a yû, l'à pyi canŋke e yoo, l'à pyi numpilage e yoo, mu mpyi maha jwo na mii u ku cyage cya.
40 Canŋke e, kafwuge mpyi maha mii sore, numpilage e, wyeere mpyi maha mii ndîri, fo mii sì n-jà ŋɔ́ɔ mɛ.
41 Cyii yyee beɲjaaga u ɲyɛ ŋge, mii ɲyɛ mu pyɛnge e. Mii à báara mu á yyee kɛ ná sicyɛɛre, mu pworibii mú shuunni kurugo. Puru ɲwɔhɔ na, mii à yyee baani pyi báaraŋi na sahaŋki si nta yatɔɔre tà ta. Ŋka mu à mii sàraŋi kɛ̂ɛnŋɛ fo tooyi kɛ.
42 Mii tulyage *Ibirayima u Kileŋi, ŋgemu yyaha fyagare e mii tuŋi Ishaka na ɲaare ke, kàmpyi uru Kileŋi mpyi ná mii i mɛ, mu mpyi na sí mii cyeŋgayi wuŋi yaha, mii u kàre. Kile à mii kanhare ná mii báaraŋi ɲya, lire kurugo u à tànge kan mii á taɲjaa mu ŋɔɔge e.
Laban ná Yakuba à wwoɲɛɛge le
43 Ɲyɛ ka Laban si *Yakuba ɲwɔ shwɔ: «Mii pyìi pi ɲyɛ mu cyeebii, pi pyìibii mú na ɲyɛ mii pyìi. Nte yatɔɔre ɲyɛ mii woro, yaaga maha yaaga na mu ɲyii ɲya ke, yire puni ɲyɛ mii wuyo. Ɲaha mii sí n-jà n-pyi na pworibii ná pi pyìibil'á niɲjaa yɛ?»
44 Maa núr'a jwo Yakuba á: «Wuu wwoɲɛɛgɛ le, wuu u yaaga yaa mu à jwo shéere wuu ná wuye shwɔhɔl'e, bà kuru si mpyi s'a wuu funŋɔ cwo tèrigii puni i mɛ.»
45 Ka Yakuba si kafaage kà lwɔ́ a yyéeŋɛ mà pyi funɲcwogoyaaga,
46 maa jwo u shiinbil'á na pi kafaayi yà bíl'a bínni. Y'à bíl'a bín'a kwɔ̀ ke, ka pi puni si wwɔ̀ maa lyî yire kafaayi ŋkère na.
47 Ka pi i yire kafaayi mɛge le Shéere. Kuru mɛge ku ɲyɛ Laban shɛɛnre e Yegari Sahaduta maa mpyi Yakuba woore e Galɛdi.
48 Ka Laban si jwo: «Ŋke kafaaɲaŋke ku pyi mu à jwo shéere mii ná mu shwɔhɔl'e niɲjaa. Lire kurugo, kuru cyage mɛg'à le Galeedi.»
49 Ŋka kuru cyage mɛg'a pa le Mizipa mú, ɲaha na yɛ Laban à jwo Yakuba á: «Wuu aha mpa mpyi wuu saha ɲyɛ na wuye ɲaa mɛ, Kafooŋi Kile u pyi wuu kàanmucyafoo.»
50 Ka Laban si jwo Yakuba á sahaŋki: «Mu aha mii pùcɛribii cùmɔ lemɛ pi, maa cyeebii piibɛrii lwɔ́, sùpya ɲyɛ wuu shɛ̀rɛfoo mà dɛ! Ta maye kàanmucaa, ɲaha na yɛ Kile u ɲyɛ wuu shɛ̀rɛfoo.»
51 Maa jwo sahaŋki: «Ŋke kafaaɲaŋke wíi, na kafaage mii à yyéeŋɛ mà pyi funɲcwogoyaaga ke,
52 yire yi pyi wuu shɛ̀rɛfoo, mii ɲyɛ a yaa mii u tòro yire kafaayi taan ná funmpege e si ŋkàre mu yyére mɛ, mu mú sí ɲyɛ a yaa mu u tòro yi taan si mpa mii fye e ná funmpege e mɛ.
53 *Ibirayima u Kileŋi ná Nakwɔri u kileŋi, pire pi pyi wuu yukyaabii.» Ka Yakuba si ŋkâa Kile na, uru ŋgemu yyahafyagare e u tuŋi Ishaka na ɲaare ke.
54 Lire kàntugo, ka Yakuba si yatɔɔge kà pyi sáraga kuru kafaaɲaŋke cyage e. Maa pi yyer'a pa, ka pi i lyî siɲcyan maa shwɔ̀n wani.