LUKA
Ɔlaa Biene Wɔ Di Luka Lakpana Nii
1
Obiloo Tiofilo, batii kpinwu lekpee ɔnyɛɛ bɛɛbla mmle baafuo nii, bɛɛkpana lɛsaa biala niawa ni kaamɛ loo bɛɛtɛ. Baakpana nya baatɛ fɛ mmle baatii ba nianya ni asaa ya mmle ku anu lɛma kaasɔ kakyekɔ latɔkɔ wo nii, ku mba kafɔɔ nia buɛ nwu nii. Nkpo oso, bienetɛ Tiofilo, ta nntoobuo di asaa ya mmle kamɛ nwaa lɛnyu ni diɛyɔ ni kaasɔ kakyekɔ oso, ntɔɔbla disibu nlɛ, dilɛ alɛ kakpana nya fɛ mmle diawa ni klekle nta fɔ. Kɔbla nle mmle ta mmle faatofo ni onukware omuu wɔ ninsi ni di asaa ya baatootuo fɔ ni suoto.
Baayie Yohane Yaa Ntu Kpeesatɛ Olofobee Lɛkya Baatɛ.
Di obe wɔ kamɛ di Herode latoole ni sɛka di Yudea kasɔ suoto, Yaa oletatɛ onwii lawɛ baatɔɔlɛɛ nwɔ ni Sakaria. Aakye olebatatɛ dikudi le manlɛɛ ni Abia kamɛ. Sakaria wɔ mmle ɔsɔfɔ baatɔɔlɛɛ Elisabet nɛ. Nnwɔɔ kafɔɔ aakye Yaa oletatɛ wɔ baatɔɔlɛɛ ni Aaron kafaabi kamɛ. Ɔsa ku ɔsɔfɔ wɔ mmle, baasiɛ nkpa biene di Yaa anu. Baale kafɔɔ Saate afiofa nwu amuu, baakyɛ di sisuku nɔɔ suoto. Batii ba mmle ditawɛ obi kuonwii, diekye Elisabet ɔlɛma aale. Banyɔ lɛma kafɔɔ batoobe beefũ alɛɛ kpinwu.
Dii ninwii, Sakaria latɔɔbla ɔkpɛ nɔɔ fɛ oletatɛ di Yuda batii Olekatakɔ, diekye dikudi lɛma suoto nfɛ diadu. Diekye, di olebatatɛ ɔsaabla kanya, baawii atrebi baadiki Sakaria alɛ akyɛ Yaa Olekatakɔ aalaafiɛ odufii di Yaa oleɔta akyikye suoto. 10 Obe wɔ aawɛ ni ninfa aatoofiɛ ni odufii nwu, batii dikudi bule kafɔɔ lawɛ kaayi baatɔɔpɛ ɔlaa baatɔɔta Yaa.
11 Ninfɛ di Yaa tɔkyɛntɛ onwii lakyɔɔ di oleɔta akyikye oletanɛɛkyɛ, aadiki suoto aatuo nwɔ di obe wɔ ayɛ ofiɛ ni olufii nwu. 12 Di Sakaria lanyɔɔ nii, aabla tro, lɛyɛkɛ lapɛ nwɔ osie kanya. 13 Kafɔɔ Yaa tɔkyɛntɛ nwu latɔkɔ nwɔ alɛ, “Sakaria, tanyɛkɛ! Yaa ntoonu fɔ ɔlaa ɔpɛ, ɔsɔfɔ lɛfɔ Elisabet malofo obi suɔtɔbi anta fɔ. Faatika nwɔ leyooto falɛ Yohane. 14 Suoto mayɔɔ fɔ osie kanya se beelofo nwɔ. Nkpo okle kafɔɔ di suoto mayɔɔ batii kpinwu nɛ. 15 Aba le otii finle di Yaa anu. Atannyi wanyi ee nta siene kunwii. Ni dibayɔ ni di olofobee nɔɔ, Ninwuna Klekle mayii nwɔ kamɛ pɔ. 16 Nnwɔɔ nimakplesa Israel batii kpinwu anwako Saate Yaa lɛma nfũ nɛ. 17 Abale Saate katũ anwa di osie ku sɛkambi kamɛ fɛ mmle di Yaa Ɔlaa Buɛtɛtɛ Elia late nii. Di lɛwa nɔɔ kamɛ abalolaa babi ku bate ntɛɛ. Abata batokopĩtɛ disibu nkyi mambu disi fɛ batii klekle. Abalolaa kafɔɔ Saate batii nɔɔ mansiɛ mansoko nwɔ.”
18 Ninfɛ di Sakaria lakaalɛ Yaa tɔkyɛntɛ nwu alɛ, “Be nimata nfũ ɔlaa wɔ mmle nnu? Diekye ntoobe kofokofoko, ɔsɔfɔ nii kafɔɔ ntoobe laakpa nwu.”
19 Ninfɛ di Yaa tɔkyɛntɛ nwu latɔkɔ nwɔ alɛ, “Ami ninle Gabriel wɔ ninyila ni di Yaa anu nɛ. Nnwɔɔ niekpee mi alɛ, matɔkɔ fɔ ɔlaa biene wɔ mmle nɛ. 20 Kafɔɔ faafũ mi ɔlaa wɔ mmle nimawa ni kaanya di obe biene kamɛ fanu. Ta nkpo oso fabakple omumu flabasinfuo ɔkakatɛ, diɛlase di obe wɔ kamɛ di ɔlaa wɔ mmle kɔtɔkɔ fɔ ni lɛwa ni kaanya.”
21 Di obe wɔ kamɛ diɛ asaa ya mmle amuu latɔwa nii, diabla batii ba niayila ni kaayi baasoko ni Sakaria ɔkpɛ. Diekye batatofo lɛsaa le oso aatɔɔklɛ ni di Yaa Olekatakɔ nwu nkpo. 22 Obe wɔ nfɛ di Sakaria ladie ni di Yaa Olekatakɔ nwu, atafuo ma ɔkakatɛko. Nioso nnɛɛ nfɛ aatoowiwii aayɔ aatɔɔkakatɛko ma. Nioso batatofo alɛ, odiki otuo aanya.
23 Obe wɔ di Sakaria ɔkpɛ ɔbla ntooloo ni di Yaa Olekatakɔ nwu, aadie ninfa aasifi leyo. 24 Ni di obe owo kamɛ, ɔsɔfɔ nɔɔ Elisabet labalaka lɛmɛ, aawofasa suoto awɛntɛ anɔɔ amu, atadie kayi. 25 Ninfɛ di Elisabet labuɛ alɛ, “Nunua, Yaa ntoole mi sibualɛ, atootekete mi sinunsɔ di suoto di batii anu.”
Baayie Yesu Olofobee Lɛkya Baatɛ.
26 Di awɛntɛ akuɔ kamɛ nfɛ di Elisabet nlaka ni lɛmɛ, Yaa lakpee tɔkyɛntɛ nɔɔ Gabriel alɛ akyɛ okpoo wɔ bɔɔlɛɛ ni Nasaret, di Galilea kasɔ suoto. 27 Yaa tɔkyɛntɛ wɔ mmle layɔ kanya aakyɛnko kakpeelebitɛ ka baakaalɛ baata ni osuɔtɔ wɔ baatɔɔlɛɛ ni Yosef, aakye ni ɔka Dawid kɔna kamɛ. Kakpeelebitɛ nwu leyooto niale Maria nɛ. 28 Yaa tɔkyɛntɛ nwu lawa Maria nfũ aabatɔkɔ nwɔ alɛ, “Kɔsɛɛsa fɔ! Saate nwu nsiko fɔ, eekusɛkusɛsa fɔ kafɔɔ.”
29 Yaa tɔkyɛntɛ wɔ mmle ɔlaa wɔ aatɔkɔ ni Maria latɔɔ disibu, diekye atanu ɔlaa nwu kasɔ. 30 Ninfɛ di Yaa tɔkyɛntɛ latɔkɔ nwɔ alɛ, “Maria, tanyɛkɛ, diekye Yaa ntoole fɔ sibualɛ. 31 Fabalaka lɛmɛ, fanlofo obi suɔtɔbi, fantika nwɔ leyooto falɛ Yesu. 32 Abale otii kplɛ, babalɛɛ nwɔ alɛ Yaa wɔ ninlenke ni petee Obi. Saate nɔɔ Yaa mase nwɔ sɛka fɛ mmle aase ni ɔwa nɔɔ Dawid. 33 Abale sɛka di Yakob kɔna kamɛ obe lele. Diidii sɛka kalekɔ nɔɔ nnaa kaloo.”
34 Nfa nfɛ di Maria lakaalɛ Yaa tɔkyɛntɛ nwu alɛ, “Lɛ nfɛ di nle mmle mawa kaanya, ninanye ni osuɔtɔ?”
35 Nfa nfɛ di Yaa tɔkyɛntɛ nwu ladiki kanya alɛ, “Ninwuna Klekle mawafɔ di suoto, Yaa wɔ ninlenke ni osie kafɔɔ matikafɔ di suoto. Ta nkpo oso Obi Klekle nwu fɔɔwa ni ɔbalofo, baalɛɛ nwɔ alɛ, Yaa omu Obi. 36 Nunua, komiɛ nlɛ fatofo falɛ, leyo lee kamɛ ɔsanko wɔ ninle ni Elisabet bɔɔlɛɛ ni ɔlɛma, nfɛ alaka lɛmɛ, nu atoobe nkpo. Kɔwɛntɛ kuɔnle nɔɔ nfɛ asi ni nɛ. 37 Diekye lɛsalɛsaa nnaa Yaa osie ku ɔbla.”
38 Ninfɛ di Maria latɔkɔ nwɔ alɛ, “Nyu lo, Saate kpɛmblatɛ nle. Abla aatɛɛ fɛ mmle okle feebuɛ ni.” Ninfɛ di Yaa tɔkyɛntɛ nwu lasifi aadiɛ nwɔ nɛ.
Maria Lakyɛ Elisabet Nfũ.
39-40 Di ayi nwu kamɛ Maria lataka aapɛsɛwa aalolaa suoto, aakyɛ okpoo onwii di Yudea kasɔ di kabokoee suoto, aalaabuo Sakaria leyo, aasɛɛsa Elisabet. 41 Diawa alɛ obe wɔ di Elisabet lanu ni Maria lɛsɛɛsa, obi wɔ ninsi nwɔ ni kaafutu kamɛ lakpɛ. Nfanwu Ninwuna Klekle niayii Elisabet kamɛ pɔ. 42 Ninfɛ aakakatɛ aabuɛ osie kanya alɛ, “Beekusɛkusɛsa fɔ di basanko bamuu kamɛ, beekusɛkusɛsa kafutu lɛfɔ kamɛ obi kafɔɔ! 43 Sɛmɛmbualɛ ninle nse, alɛ, Saate nii ɔya kawa amasɛɛsɛɛ? 44 Di obe wɔ kamɛ fɛɛkyako mi ni ɔsɛɛsa, nfanwu obi wɔ ninsi mi ni kaafutu kamɛ niɛkyako ɔkpɛ ku suoto lɛyɔɔ. 45 Suoto siyɔɔ fɔ osie kanya, diekye feefũ feenu falɛ ɔlaa wɔ di Yaa lɛkakatɛ eekyeko ni suoto lɛfɔ mawa kaanya.”
Maria Lasa Katansa Onu.
46 Maria lataka aabuɛ alɛ,
“Otu nii kɔtansa Saate nwu.
47 Suoto kɔyɔɔ ninwuna nii di Yaa wɔ ninle mi ni Dikitɛ suoto,
48 diekye eenyuma mi,
ami wɔ ninle nwɔ ni kpɛmblatɛ ninandie ni lɛsalɛsaa.
Nioso diɛyɔ ni di nua diesifi nii, ana ya nikɔwa ni sɛɛmaa, mawa mamalɛɛ mi suoto lɛyɔɔ otii,
49 Diekye di lɛsaa le di Yaa wɔ ninklenke nii, lɛbla ɛɛtɛɛ ni oso.
Leyooto nɔɔ ninle klekle nɛ.
50 Nyaami nɔɔ ɔnya nte diɛta mba ninyɛkɛ nwɔ nii,
diɛyɔ ni kɔɔna diesfi ni kɔɔna,
51 Eediki osie nɔɔ kayi,
ɛɛsamiisa batii ba nintakatɛsa ni suoto lɛma katoo ku disibu lɛma nimuu,
52 Ɛɛtakatɛsa baka siene laakpomii lɛma suoto,
ni ɛɛtakatɛsa mba niɛwakosa ni suoto lɛma kasɔ katoo nɛ.
53 Ɛɛta batii ba di aka nkle ni lele alesaa biene beemiɛ,
kafɔɔ ɛɛta basaawɛntɛ lesifi ku kɔka.
54 Eenyuma ntam nɔɔ be
aaka aata ni bawa loo,
ni atɔɔwa alɛ ɔɔbadiki bakpɛmblatɛ nɔɔ Israel nɛ.
55 Atoonyuma alɛ ootuo nyaami nɔɔ ɔnya di Abraham suoto
ku banantii nɔɔ diesifi ni, dinnaa ni kaloo.”
56 Maria lasiɛ di Elisabet nfũ fɛ awɛntɛ atiɛ fiɛ aakple aasifi leyo nɔɔ.
Yohane Ntu Kpeesatɛ Lelofo.
57 Di obe lawo alɛ Elisabet kalofo nii, ni aalofo obi suɔtɔbi nɛ. 58 Ni di Elisabet bawo nɔɔ ku banatii nɔɔ lanu mmle okle di Yaa lele nwɔ ni sibualɛ, ni baamuu lɛma lanyako nwɔ suoto lɛyɔɔ nɛ.
59 Obe wɔ di obi nwu nkpo lafũ ni ayi anɛ, baawa alɛ bɔɔbabudi nwɔ lɛsɔkɔsɔkɔ, ni baamiɛ alɛ bɔɔyɔ ote Sakaria leyooto mantika nwɔ nɛ. 60 Kafɔɔ ɔya ditatunako ma, ni aatɔkɔ ma alɛ, “Batika nwɔ leyooto bilɛ, Yohane.”
61 Ninfɛ baananfiko nwɔ ɔlaa baakaalɛ nwɔ alɛ, “Ɔnantii lee kuonwii diloole leyooto le mmle okle fiɛ de?”
62 Nioso, baawiwii nnɛɛ baakaalɛ obisɔ nwu ote alɛ, lɛmɛnyooto omiɛ alɛ bayɔ batika obi nɔɔ nwu. 63 Ninfɛ di Sakaria lakaalɛ alɛ batɔɔ lɛkpanafuɔ, ni aakpana aatika alɛ, “Leyooto nɔɔ ninle Yohane.” Diabla bamuu lɛma ɔkpɛ osie kanya. 64 Nfanwu, Sakaria lakple aakyako ɔkakatɛ, ni aakyako Yaa ɔtansa nɛ. 65 Lɛyɛkɛ lapɛ manko mba ninsi bakaako ni bawo. Batii labuɛ ɔlaa wɔ mmle baakyakasa sekpoo se simuu ninkpe ni di Yudea kobokotee kamɛ. 66 Batii ba bamu nianu ni sɛlaa se mmle latoobu diisi baatɔɔkaalɛ alɛ, “Ɔmɛntiikle di obisɔ wɔ mmle kɔwa ɔbale?” Diekye diakpa kɔmɛ alɛ, Yaa otumi ntika nwɔ di suoto.
Sakaria Ladiki Yaa Ɔlaa Aabuɛ.
67 Diawa alɛ Yaa Ninwuna Klekle layii Yohane ote Sakaria kamɛ, ni aabuɛ Yaa ɔlaa alɛ,
68 “Bita butansa Saate, Israel Yaa nwu
diekye atɔɔwa kale nɔɔ ɔkyakaako, ɛɛwa ma kafɔɔ odiki.
69 Atɔɔta wo Dikitɛ wɔ ninkpe ni osie
nwɔ niekye ni kpɛmblatɛ nɔɔ Dawid kɔna kamɛ.
70 Yaa labuɛ ɔlaa wɔ mmle aatɛ kofokofoko diefe ni di ɔlaa babuɛtɛtɛ nɔɔ suoto alɛ,
71 abadiki wo ankyeko bakpileblatɛ
ku batii ba niekyidi wo ni bamuu nnɛɛ kamɛ.
72 Aabuɛ alɛ abanya bawa loo nyaami
abanyuma kafɔɔ kanya ninii klekle le aanii ni ku mma.
73 Aaka ntam aata ɔwa loo Abram osie kanya alɛ,
74 abadiki wo ankyeko bakyiditɛ loo nnɛɛ kamɛ,
abata mambla nwɔ ɔkpɛ kafɔɔ di ɔtanyɛkɛ kamɛ.
75 Alɛ ababla wo klekle, munte tinini di anu nɔɔ di nkpa loo mmuu disiɛbi kamɛ.
76 Kafɔɔ, afɔ obi nii, babalɛɛfɔ alɛ Yaa wɔ ninlenke ni ɔlaa buɛtɛtɛ.
Fabale Saate nwu katũ, fanlolaa osuku fantɛ fanta ɔwabee nɔɔ.
77 Fabata batii nɔɔ kafɔɔ ntofo alɛ babawɛ didiki,
ku sikpile lɛma se babayɔ mankyɛ ma ni oso.
78 Yaa loo lɛyɔɔ buɛɛ, annya nyaami.
Abakyesee wo dikitɛ wɔ ninkpa ni fɛ mmle kuufĩ nkpa nii.
79 Abata lɛkpa le mmle nwa di batii ba ninsi ni di ditunu kamɛ
di kukpi lɛyɛkɛ nkle ma nii alɛ,
abakpaa wo anfenko di atoko ɔkyɛ ole osuku suoto.”
80 Nioso obisɔ nwu lamuɔ di suoto sina kamɛ ku Yaa Ninwuna kamɛ osie kanya. Aasiɛ di ɔfaafuu di lɛba le baatii diesi ni diaalase di obe wɔ aadiki ni suoto kayi di Israel kafaabi anu.