6
Los discípulos arrancan espigas en el día de reposo
1 Ja'nrëbi yequë umuguse, yo'o yo'oma'i umuguse ba'iguëna, Jesusbi baguëre yo'o concua naconi trigo zio re'otobi ganijën, baguëre concuabi trigo za'zare tëani, bacua ëntë sarañabi bo'teni, trigora'carëanre huajë ainjën saë'ë.
2 Ja'nca ainjën saijënna, fariseo bainbi ti'anni, bacuani bëinjën, coca senni achahuë:
—¿Mësacua guere yo'ojën, mai ira coca toyani jo'case'e'ru tin yo'oye'ne, yo'o yo'oma'i umuguse sëani? senni achahuë.
3 Senni achajënna, Jesús sehuobi:
—Mësacua yua mai ira coca toyani jo'case'ere ëñajën, ¿David yo'osi cocare ëñamate'ne? Baguëre concua naconi sani, aon gu'aguëna,
4 baguë yua Riusu huë'ena cacani, Riusuna jo'casi aonbëan, jo'jo aonbëanre inni anquëña. Ainguë, baguëre concuare'ga aon huo'hueguëña. Riusu pairi bain se'gabi ja'an aonre ainja'bë cani jo'case'eta'an, David yua bain ta'yejeiye ëjaguë sëani, tin yo'oguëña. Ja'an coca toyani jo'case'e ba'iguëna,
5 yë'ë'ga Riusu Raosi'quëreba ba'iguë, yo'o yo'oma'i umuguse ëjaguë'ë yë'ë, cabi.
El hombre de la mano tullida
6 Ja'nrëbi, yequë umuguse yo'o yo'oma'i umuguse ba'iguëna, Jesusbi bain ñë'ca huë'ena ti'anni, bainre coca yihuoguë baji'i. Yihuoguë ba'iguëna, yequëbi baguë jëja ëntë sara guë'nguësi sara ba'iguë, ja'anguëbi baji'i.
7 Ba'iguëna, fariseo bain, ira coca ye'yocua naconi ba'ijën, Jesusni yahue ëñajën ëjohuë. Ja'an bainguëni huachotoca, baguë gu'aye yo'oyete cani achoñu cajën, yo'o yo'oma'i umuguse ba'iguëna, Jesusre yahue ëñajën ëjohuë.
8 Ja'nca ëjojënna, Jesusbi baguë ñacobi ëñani, bacua yahue ro'tase'ere masini, guë'nguësi sara baguëte choiguë cabi:
—Huëni raijë'ën. Bain joborana nëcani ba'ijë'ën, caguë choji'i.
Choni, ba bainguëbi huëni raiguëna,
9 Jesús yua bain hua'nani cabi:
—Yë'ëbi coca senni achaguëna, mësacua ro'tajë'ën. Mai ira coca toyani jo'case'ere ëñato, yo'o yo'oma'i umuguse ba'itoca, ¿gue yo'o yo'oye poreye'ne mai? ¿Guere caguë'ne? ¿Bainni re'oye yo'oye, o bainni gu'aye yo'oye caguë? ¿Rauna ju'inguëte huachoye, o baguëte carajei güeseye caguë? ¿Guere caguë'ne mai ira coca toyani jo'case'e? senni achaguë cabi Jesús.
10 Ja'nca senni achaguë, si'acuani bonëjeiñe ëñani, ja'nrëbi guë'nguësi sara baguëni cabi:
—Më'ë ëntë sarare mi'najë'ën, cabi.
Caguëna, ba hua'guë yua baguë ëntë sara mi'nani, ja'ansirën huajë ëntë sara baguë runji'i.
11 Ja'nca ruinguëna, ja'an gu'aye ro'tacuabi ai bëinreba bëinjën, sa'ñeña coca ca bi'rahuë: ¿Queaca yo'oni baguëte carajei güeseja'ye'ne mai? senni achajën, Jesusni bën'ë.
Jesús escoge a los doce apóstoles
12 Ja'nrëbi jë'te, Jesusbi, Taita Riusu naconi ujajaza caguë, jai cubëna mëni, si'a ñami ujaguë ñatajaji'i.
13 Ñatajani ja'nrëbi, baguëre yo'o concuare choini, si'a sara samucuare cuencueni, Yë'ë ta'yejeiye yo'ore yo'ojën ba'ijë'ën caguë jo'cabi.
14 Bacua mami hue'eyete cato, ñaca hue'ecua baë'ë: Simón hue'eguëte yua yequë mami Pedrote hue'yobi. Yequë Andrés, Simón yo'jeguë baji'i. Yequë Santiago, yequë Juan, yequë Felipe, yequë Bartolomé,
15 yequë Mateo, yequë Tomás, yequë Alfeo mamaquë Santiago, yequë Simón hue'eguë cananista jubë baji'i.
16 Yequë Santiago yo'jeguë Judas, yequë Judas Iscariote hue'eguë, Jesusre preso zean güeseni senjoja'guë, ja'ancuare cuencueni, baguë ta'yejeiye yo'o concuare re'huabi Jesús.
Jesús enseña a mucha gente
17 Ja'nca re'huani tëjini, bacua naconi gajeni, te'e ruin yija ba'iguëna, baguëre yo'o concua naconi ti'anni, bainre yihuo bi'rabi. Ai jai jubë bain ñë'casi'cua baë'ë. Judea yija bain, Jerusalén huë'e jobo bain, Tiro, Sidón, ja'an huë'e joboña bain, ai jai jubëbi ti'an rani, Jesús cocare achañu cajën, Mai raure huacho güeseñu cajën raisi'cua baë'ë.
18 Ja'nca ba'ijën, gu'a huati cacasi'cua'ga ti'an raijënna, Jesusbi si'acuare huachobi.
19 Ja'nca huachoguë ba'iguëna, bain hua'nabi, Baguë ta'yejeiyereba yo'oyete ëñani masiñu cajën, baguëni pa'ro ëaye yo'ojën baë'ë.
La felicidad y la infelicidad
20 Ja'nrëbi, Jesusbi baguëre yo'o concuani ëñaguë, yihuo cocare cabi: Mësacua yua yo'jereba ba'i hua'na ba'icuata'an, bojo recoyo re'huani ba'ijë'ën. Riusu re'otorebare ba'ijën ai ta'yejeiye coreba cojën ba'ija'cua'ë.
21 Mësacua yua Riusu ba'iyete quë'rë se'e masi ëaye ba'icuata'an, bojo recoyo re'huani ba'ijë'ën. Riusuni te'e ruiñereba masija'cua'ë.
Mësacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'ere ai oijën ba'icuata'an, bojo recoyo re'huani ba'ijë'ën. Jë'te gare oiye beoye chojën bojojën ba'ija'cua'ë.
22 Mësacua yua yë'ë bainreba, Riusu Raosi'quëreba re'huasi'cua ba'ijënna, yequëcuabi ja'an ro'ina mësacuare ai je'o bajën, mësacuare saoni senjojën, mësacuare ro a'ta gu'aye ro'tajën, ai hui'ya cajën, ja'an ba'ija'cua'ë. Ja'nca ba'ijënna, mësacuabi ai yo'ojën ba'icuata'an, bojo recoyo re'huani ba'ijë'ën.
23 Ja'an umuguseñabi ai yo'ojën ba'icuata'an, mësacua ai bojoreba bojojën, Riusu guënamë re'oto insija'yete te'e jëana coja'yeta'an ba'iji yë'ëre cajën, ai bojo recoyo re'huani ba'ijë'ën. Ja'an gu'a bainbi mësacuani je'o bajën, bacua ira bain ba'isi'cua yo'ojën ba'ise'e'ru, Riusu bainre gu'aye yo'ojën ba'ise'e'ru, mësacuani güina'ru gu'aye yo'ojën ba'ija'cua'ë.
24 Yureca mësacua bonse ëjacua ba'ijën, ja'an bonse se'gare bojojën ba'itoca, ai bëiñe cani jo'case'e ba'iji mësacuare. Riusu insija'yete gare coye beoye ba'ija'cua'ë.
25 Mësacua yua ro ën yija ba'iyete bojoreba bojojën ba'itoca, mësacuare ai bëiñe cani jo'case'e ba'iji. Mësacua yua ai aon gu'ana ju'injën ba'ija'cua'ë.
Mësacua yua yureña ba'iye se'gare ai bojojën, sa'ñeña gue güihuara chojën ba'itoca, ai bëiñe cani jo'case'e ba'iji mësacuare. Mësacua yua si'a recoyo ai sa'ntireba sa'ntijën ai oijën ba'ija'cua'ë.
26 Mësacua bainbi mësacua ba'iyete ai re'oye cajën ba'itoca, Riusu ro'tayete te'e ruiñe masijë'ën. Mësacuani bënni senjoja'ñeta'an ba'iji. Mësacua ira bain ba'isi'cuabi güina'ru yo'ojën bateña. Yequëcuabi ti'anjën, Riusu raosi'quë'ë yë'ë coquejën cajënna, mësacua ira bain ba'isi'cuabi bacua ba'iyete ai re'oye cajën bateña. Mësacua bainbi yureña mësacuare'ga ai re'oye cajënna, Riusu bënni senjoja'ñete masijë'ën.
El amor a los enemigos
27 Yureca, mësacua, yë'ë cocare achani Jaë'ë cajën ba'icua, mësacuani ñaca yihuoyë yë'ë: Yequëcuabi mësacuani je'o batoca, bacuare ai oijën conjën, bacuani ai yëreba yëjën ba'ijë'ën. Yequëcuabi mësacuani ai bëintoca, bacuare re'oye yo'oye se'ga ba'ijë'ën.
28 Yequëcuabi mësacuani gu'aye catoca, bacuani re'oye cani jo'caye se'ga ba'ijë'ën. Yequëcuabi mësacuani ai hui'ya yo'otoca, bacuani oire bajën, Riusuni senni achajën, bacua ba'iyete ujajën ba'ijë'ën.
29 Yequëbi më'ë huayohuana huaitoca, më'ë yequë huayohuare'ga baguëni huai güesejë'ën. Yequëbi më'ë guayoni se canre tëteni batoca, më'ë ëntë sara canre'ga baguëna ro insijë'ën.
30 Yequëbi më'ë ba ma'carëanre sentoca, ënseye beoye baguëna ro insijë'ën. Më'ë bayete ro tëteni batoca, baguë se'e go'yayete senma'ijë'ën.
31 Yequëcuani re'oye yo'oye ro'tato, mësacuani re'oye yo'oye, mësacua yëyete ro'tajën, yequëcuare'ga güina'ru te'e ruiñe yo'ojën ba'ijë'ën.
32 Mësacuare ai yëcua se'gani ai yëjën ba'itoca, mësacuabi re'oye yo'oye ti'anma'icua ba'iyë. Gu'a bainbi güina'ru re'oye yo'oye masiyë.
33 Mësacuare re'oye yo'ocua se'gani re'oye yo'ojën ba'itoca, mësacuabi re'oye yo'oye ti'anma'icua ba'iyë. Gu'a bainbi güina'ru re'oye yo'oye masiyë.
34 Mësacua bonse go'yajaicua se'gani bonse prestajën ba'itoca, mësacuabi re'oye yo'oye ti'anma'icua baesacua yëyete ro'tajën, yequëcuare'ga güina'ru te'e ruiñe 'iyë. Gu'a bainbi bacua gu'a gajecuani bacua bonsere prestajën, Bacuabi ja'anre go'yaja'bë cajën ba'iyë.
35 Mësacuaca mësacuani je'o bacuani ai yëjën ba'ijë'ën. Bacuani re'oye yo'oye se'ga ba'ijë'ën. Mësacua bonsere prestaye sentoca, ja'anre se'e coni baye ro'tamajën, bacuana insijën ba'ijë'ën. Ja'nca yo'ojën ba'itoca, Riusu ta'yejeiye insija'yete ai coni baja'cua'ë mësacua. Riusu ta'yejeiyereba ba'iguë sëani, mësacuani caraye beoye ai conreba conguë ba'iji. Baguë yua ro gu'a bain, baguëni surupa gare cama'icua, ja'ancuare ai re'oye conguë sëani, mësacuare'ga quë'rë ta'yejeiye conreba conguë'bi ba'iji.
36 Ja'nca sëani, mësacua yua Taita Riusu oiguë bani coñete ro'tajën, mësacua güina'ru bainre oijën conjën ba'ijë'ën.
No juzgar a otros
37 Mësacua yua yequëcua gu'aye yo'oyete bëinjën cama'ijë'ën. Bacuare bënni senjo cocare caye beoye ba'ijë'ën. Ja'nca ba'itoca, Riusu'ga mësacuare bënni senjoma'ija'guë'bi. Bacuabi gu'aye yo'ojënna, Më'ë gu'aye yo'oni tonse'ere huanë yeye se'ga ba'iyë yë'ë, bacuani cajë'ën. Ja'nca catoca, Riusubi mësacua gu'aye yo'ojën ba'ise'ere ëñani, mësacua gu'aye yo'ojën ba'ise'ere huanë yeye se'gare caja'guë'bi Riusu.
38 Mësacua bonsere ëñajën, yequëcuana ro insijën ba'ijë'ën. Ja'nca ro insijën ba'itoca, Riusu'ga mësacuana ai insireba insija'guë'bi. Gare ënseye beoye insiguë, mësacua jai turubëna ayani, ña'goni guioni, turubë bu'iye tëca ai ayaye'ru mësacuana ta'yejeiye ai insireba insija'guë'bi Riusu. Mësacua yua, Bonsere bendieza cajën, bonsere cuencueni insijënna, Riusubi ëñani, mësacua cuencuese'e'ru güina'ru cuencueni mësacuana insija'guë'bi.
39 Mësacua yua ën cocare'ga ro'tani ye'yejë'ën. Ñaco ëñama'iguëbi baguë ñaco ëñama'i gajeguëni caguë: Raijë'ën. Saiñu. Ma'are më'ëni ëñoza caguë, ja'nrëbi saitoca, ¿queaca ma'are ëñoñe poreguë'ne? Porema'iji. Si'a samucuabi saijën, yorobëna te'e gurujani tonni huesëyë.
40 Masiye ye'yoguëna, baguë coca ye'yeguëbi ye'yoguë'ru quë'rë ta'yejeiye masiye ti'anma'iji. Ti'anma'iguë, baguë uti ye'yeni tëjini, baguë ye'yoguë ba'iye'ru te'e ba'ija'guë'bi.
41 Yureca, më'ë gaje hua'guëbi gu'aye yo'oguëna, baguëni bënni senjo cocare cama'ijë'ën. Baguë ñacogana ëñani, Hui'ya zin'garëte rutaza caguë, yua jai hui'ya maca më'ë ñacogate ba'iguëna, ja'anre ro ro'taguë rutama'itoca,
42 ¿queaca më'ë gajeguë ñaco ba'i zi'ngarëte rutaguë'ne? Më'ë ñacoga ba'i macare rutaye ro'tama'itoca, ro coqueguë yihuoyë më'ë. Ru'ru, më'ë ñacoga ba'i maca, ja'an jai hui'ya macare rutani, ja'nrëbi ai re'oye ëñañe poreguëbi sani, më'ë gajeguë ñacogana re'oye ëñani, ja'an hui'ya zi'ngarëte guaja beoye rutaye poreyë më'ë. Më'ë gajeguëni gu'a jucha yo'ose'ere senjojë'ën yihuoye ro'tatoca, ru'ru më'ë gu'a juchare jo'cani senjojë'ën.
El árbol se conoce por su fruto
43 Bain coca cayete achani, bacua recoyo ba'iyete masijë'ën. Re'o sunquiñë ba'itoca, gu'a uncue gare quëinma'iji. Gu'a sunquiñë ba'itoca, re'o uncue gare quëinma'iji.
44 Mësacua yua si'a sunquire ëñajën, ba uncue quëinse'ere ëñajën, ja'an sunquiñë ba'iyete masijë'ën. Miu sunquiñë ba'itoca, higo uncuere ja'añëna tëaye porema'iñë. Susihuë ba'itoca, ëyere tëaye gare porema'iñë.
45 Güina'ru, re'o bainguëbi coca catoca, re'oye se'gare caji, re'o recoyo baguë sëani. Gu'a bainguëbi coca catoca, gu'aye se'gare caji, gu'a recoyo baguë sëani. Ja'nca sëani, bain recoyo ba'iyete masiye yëtoca, bacua coca cayete achani masijë'ën.
Las dos bases
46 Mësacua jubë ba'icua yequëcuabi yë'ëre cajën, Ëjaguë, Ëjaguë, cajën ba'icuata'an, yë'ë cayete gare yo'oye beoye ba'iyë.
47 Yë'ëna ti'an rani, yë'ë cocare te'e ruiñe achani, gare güeye beoye yo'otoca,
48 re'o huë'e yo'oguë'ru ba'iyë. Ja'an huë'ere yo'oguë, ai rëiye no'ani, gata yija tëca no'ani, huë'e ture gata naconi guioni, re'oye pë'npëni, re'o huë'ere nëcoji. Nëcoguëna, ja'nrëbi, ziayabi ai co'jeya rëoni, ai saoya ti'anguëna, baguë huë'e gurujaima'iji, gata naconi guiose'e sëani.
49 Yequëbi yë'ëna ti'an rani, yë'ë cocare ro achani, ro yo'oye beoye saitoca, gu'a huë'e yo'oguë'ru ba'iji. Ja'an huë'ere yo'oguë, bean goje no'aguë, huë'e ture re'oye guioma'iguë, huë'ere te'e ruiñe nëcoma'iji. Ja'nrëbi, ziayabi ai co'jeya rëoni, ai saoya ti'anguëna, baguë huë'e yua te'e jëana gurujani meaji, yihuoguë cabi Jesús.