ABACÎRANUZI
Enshokolezi
Ecitabu c’Abacîranuzi cirhumanyîsa kurhi Bene Israheli balekaga okuharâmya Nyamuzinda liguma liguma. Nyamuzinda abahà obuhane. Bene Israheli bamugalukira. Abacîranuzi baderhwa ntyo bulya bafungîre abantu na muli okwo kubafungira barhegeka amashanja. Bagahabûla amango g’itumba n’okugakûla omu ntambala. Abo batwî b’emanja barhaburhagwa na mukazi muguma. Obwôrhere n’ebijiro byâbo byo biyêrekana oku barhabà bo baguma. Boshi bahâbirwe eyo nshôkano na Nyamuzinda; Nyamuzinda acîshogabo mpu bacize olubaga lwage lw’Israheli.
Ecigabi cirhanzi ciyêrekîne oku okuyanka ecihugo c’e Kanani kwàli kuzibu, baciyankaga bunyi bunyi. Amashanja ga ngasi lubero galwa amatumu, ngasi ishanja kwâlyo kwâlyo; gacîkûla omu mbaka erhi garhaluka olunda lw’entondo z’omu cihugo citagatîfu. Gayabirwa kwayanka ebishagala by’eburhambi bw’enyanja.
Eci citabu ciyûshûlwa na bigabi bibirhi. Burhanzi rhwanamanya kurhi abana ba Dani bakagibungabunga. Bwa kabirhi rhwanamanya emyanzi eyêrekîre amatumu balwaga na Bene Benyamini, n’okurhumanyîsa kurhi balibuzagya abantu b’omu Gibeya erhi bijiro byâbo bibi bwenêne birhuma. Ecitabu c’Abacîranuzi ciyigîririza Bene Israheli oku ago mababale buli buhane erhi kuguza idini kurhuma n’oku okuhima kuli kugalukira Nyamuzinda. Ebigabi biri bisharhu:
1. Okuyanka ecihugo: cigabi 1, 1—3, 6
2. Akalamo k’Abacîranuzi: cigabi 3, 7—16, 31
3. Okuyûshûla: cigabi 17, 1—21, 25
Enshokolezi ntanzi: Bene-Israheli baj’iyûbaka e Kanâni
1
Yûda, Simoni, Kalebu n’Abanya-Keniti bayûbaka e Kanâni
Erhi Yozwè abà amâfà*, Bene Israheli bagendidôsa Nyakasane, mpu: «Ndi muli rhwe warhangirhêra abanya-Kanâni anabahime?» Nyakasane anaciderha, erhi: «Yûda abè ye warhangigenda; lolà oku namuhà eco cihugo». Yûda anacibwîra mwene wâbo, Simoni, erhi: «nêci nagenda nâwe là, muli ogwo mulagi ohîrwe». Ntyo Simoni anacigenda naye. Yûda anacirhabâla, na Nyakasane anacimuhà abanya-Kanâni, n’Abaperizi; ahima omurhwe gwa bantu bihumbi ikumi aha Bezeki. Aho Bezek, banacishimanaho Adoni-Bezek, bamulwîsa banacihima abanya-Kanâni n’Abaperizi. Adoni-Bezek akûla omulindi mpu akola ayâka, ci kwônene, bamuzîgagalakwo, n’erhi bamuhika­ kwo bamugwârha, bamutwa ebyunkumwe emaboko n’amanò manene emagulu. Adoni-Bezek anaciderha, erhi: «Hali bâmi makumi gali nda§ bali batwe amanò manene emagulu, n’ebyunkumwe emaboko, bakazâgirhôlogola ebiryo by’obuhungumukiza bw’oku cîbo câni; oku nakazâgijira kw’oku Nyamuzinda amangalulira». Bamuhêka e Yeruzalemu agendifirayo.
Bene Yûda banacirhabâlira Yeruzalemu, banacimugwârha, bamugeza oku boji bw’engôrho, n’olugo baludûlika muliro. Enyuma z’aho, bene Yûda banaciyandagala, bagendilwîsa abanya-Kanâni bali bayûbasire omu ntondo Nêgebu n’e Shefela. 10 Yûda arhabâlira abanya-Kanâni bayûbakaga aha Hebroni, hakazagiderhwa burhanzi mpu Kiryati-Arba, banacihimayo Sheshayi, Ahimani na Talmayi. 11 Kurhenga aho arhabâlira abantu bayûbakaga e Debiri, owakazagiderhwa mîra: Kiryati-Seferi. 12 Kalebu anaciderha, erhi: «Owakantumirhira Kiryati-Seferi, akanamugwârha, nanamuhà omukazi: ye mwâli wâni Aksa». 13 Otnieli, mugala wa Kenazi, mulumuna wa Kalebu, anacirhôla lulya lugo. Oku bundi, Kalebu anacimuhà omwâli Aksa mpu abè mukâge. 14 Erhi olya munyere ahika aha mwa Otnieli, ibà Otnieli amushumika mpu ajihûna ishwa emunda îshe ali. Olya mukazi erhi ahika, anacishonôka oku ndogomi yâge, Kalebu amudôsa erhi: «Bici oli?» 15 Naye nyamukazi anacishuza, erhi: Waliha nsengîre nâni enshobôlo, bulya ecihugo ca Nêgebu co wampîre; ompè nâni iriba ly’amîshi. Kalebu anacimuhà iriba ly’enyanya n’iriba ly’idako.
16 Bene Hobabu, omunya-Keniti, mulamu wa Mûsa, banacisôka kurhenga omu lugo lw’emirhanda*, banacigenzikanwa na bene Yûda, omw’irungu lya Yûda eliri omu Nêgebu aha Aradi, banaciyûbaka haguma n’olubaga. 17 Yûda anacirhabâla na mwene wâbo Simoni, banacihima abanya-Kanâni bayûbakaga e Sefati, baherêrekeza olwo lugo, banaciluyîrika izîno lya Horma. 18 Yûda arharhôlaga Gaza n’ecihugo câge, Ashkeloni n’ecihugo câge, ciru na Ekroni n’ecihugo câge.
19 Nyakasane anayôrha ali na Yûda, na Yûda anacirhôla entondo yoshi, ci kwônene arhahashaga okulibirhakwo abantu bayûbakaga omu kabanda ebwa kubà bâli bagwêrhe engâlè z’ebyûma. 20 Hebroni banacimuhà Kalebu nk’oku Mûsa anali adesire, naye akungushamwo balya bagala basharhu n’Anaki. 21 Kuli balya banya-Yebusi bayûbakaga e Yeruzalemu, bene Benyamini barhabalibirhagakwo, n’abo banya-Yebusi bayûbakanwa na bene Benyamini aha Yeruzalemu kuhika ene.
Beteli agwa omu maboko g’abanzi.
22 Bene Yozefu nabo bakanya, barhabâlira e Beteli, na Nyakasane abà haguma nabo. 23 Bene Yozefu banacirhuma enyenzi e Beteli, lugo lwakazâgiderhwa mîra mpu: Luzu. 24 Abasirika bali buyenzi banacibona omuntu warhengaga omu lugo, banacimubwîra mpu: «Rhuyêreke kurhi rhwankahika muli lula lugo, n’aho rhwanakubabalira». 25 Naye abayêreka oku bajà muli olwo lugo, lulya lugo banacilugeza oku bwôji bw’engôrho, olya muntu bamuleka agenda n’omulala gwâge. 26 Oyôla muntu agendiyûbaka omu cihugo c’Abahiti; ayûbakayo olugo, anaciluhà izîno lya Luzu, lyo linakola libà izîno ly’olwo lugo kuhika ene. Amashanja g’olunda lw’emukondwè
27 Menashè erhahashaga okuhima Beti-Sheani n’emirhundu yâge, ciru n’oli Tanaka n’emirhundu yâge, ciru n’oli Dori n’emirhundu yâge, ciru n’abantu bayûbakaga e Ibleami n’omu mirhundu yâge, arhahashigihima abantu b’e Megido n’emirhundu yâbo; Abanya-Kanâni banazibuha mpu babêra omwo cihugo 28 Ci kwônene erhi Israheli abà akola ali muzibu, abo banya-Kanâni abagonya n’emikolo mizirho, ci arhabalibirhagakwo ciru n’ehitya. 29 Efrayimu arhalibirhagakwo abanya-Kanâni bayûbakaga aha Gezeri, co cinarhuma abà­ nya-Kanâni banaciyûbakayo bonaye.
30 Zabuloni arhalibirhagakwo abantu bayûbakaga e Kitroni, n’abantu bayûbakaga e Nahaloli; abo banya-Kanâni bayôrha bacîbêrîre emwâge, ci kwônene abagonya n’emikolo. 31 Aseri arhalibirhagakwo abantu bayûbakaga aha Ako, Abantu bayûbakaga e Sidoni, ciru n’oli abayûbakaga e Ahalabu, ab’e Akizibu, ab’e Helba, ab’e Afiki n’ab'e Rehobu. 32 Bene Aseri bayûbaka ntyo haguma n’abanya-Kanâni bali bayûbasire omu cihugo, ebwa kubà barhabalibirhagakwo. 33 Nefutali arhalibirhagakwo abantu bayûbakaga e Beti-Shemeshi n’ahantu b’e Beti­ Anati naye anayôrha n’abanya-Kanâni hali bayûbasire omu cihugo; ci kwônene abo bantu b’e Beti-Shemeshi n’abantu b’e Beli-Anati, bashuba bantu ba kukazibakolera. 34 Abanyamoreni banacigorha bene Dani omwo ntondo, bulya barhahashaga okuyandagalira ebwa kabanda. 35 Abanyamoreni banacîsêza okubêra aha Hari-Heresi, aha Ayayaloni n’aha Shaalbimi; ci okuboko kwa bene Yozefu kwabagonya, basêzibwa nabo okubashiga n’okukazibakolera. 36 Ecihugo c’Abanyamoreni ciri kurhenga oku irango ly’Akrabimi, oku lya Sela n’enyanya.
* 1:1 Yozwe arhôzire ecihugo erhi kulwa ngasi mango kurhuma (cigabi ca 1-12), n’okuhà bene Israheli aha bayûbaka (cigabi ca 12-23), cikwône okurhegekwa kw’ecihugo n’okudêkerera kwa bene Israheli kwayishiribà erhi Yozwe àfîre. Olufù lwa Yozwè balushambîrekwo muli Yoz 24, 29-31; Bac 2, 8-10. 1:3 Yûda na Simoni nnina àli muguma. 1:6 Okwo kutwa ebyunkumwe emaboko n’amanò manene emagulu, kwàli kulonza mpu oyo mubisha arhacihashagikâlwa; ntyo arhankacimanyifôla amuherho. § 1:7 Makumi gali nda: kuli kulonza okuderha oku bâmi banji bwenêne batûbirwe ebyunkumwe emaboko, n’amanò manene emagulu. * 1:16 Olugo lw’emirhanda yo e Yeriko: Lush 34, 3; Bac 3, 13.