6
Yesus Ngu Sabat Nalu, Ngulo Sobosobo Sembuli Ulungga Oolengo
(Matiyu 12:1-8; Mak 2:23-28)
1 Sabat nalu gulano, Yesus, enengo sulena oniku nguya, nggile ko gula kewoolokuli endeyowonggori. Kono endeyolo, Yesus enengo sulena onikundo kono nggile ngulo engge gidalega andangelo yolo, kandeyebo tuloolo, andangelo daboolo newonggori.
2 Parisi onindo ngundilo yeyolo ewonggori. Sabat naluno, ngundilo oo ngu ma teweloyi, ngu loogu oolengo. Ndawugalo ye ngundilo tetenggo? Ewolo.
3-4 Yesusndo mande gumi ewolo. Ye Dewitndo teyingo ngu ma kandangelo ingootenggo, bine? Dewitndo enengo keyimo onikuya oowalilo kumoolo biyomi telo, ene ndatelo tewo? Dewitndo Anutlo yano ulo, oomanangoyingo, Anut doongeyimo oluwoku yolo nelo, gidalega enengo keyimo oniku yunootoni newonggori. Ngu oomanangoyingo ngu kundingiyi, kingo onindo ma neweloyi, goobooyingo yalo sobosobo oni, ngundo nangge mete newanggo. Ye bine ngu ma kandangelo ingootenggo? Ewolo. Ngu Dewitndo ngundilo tewolomu, ngu mete bine, ngulo nolo sulena onikundo teyingo ngu, nguya metemi nangge? Ewolo.
5 Ngu naluno, Yesusndo mande gula elo ewolo. Onilo Nangoni ene Sabat nalu, ngulo Sembuli ulungga oolengo. Noso nangge mete oni oo gula Sabatno tewelo ingowanggoku, no mete sobowoowano ewolo.
Yesusndo Oni Kandeyi Kumooyingo Yeyingongga Sabat Naluno Yomosiyowolo
(Matiyu 12:9-14; Mak 3:1-6)
6 Sabat nalu gulano, Yesusndo Yuda onilo goobooyingo ya gula nguno ulo mande elo, oni simoo bale etuyelowolo. Oni gula nguno oluwoku ngu, oningga ngu kandeyi koondosina ngu biyomi yewolo.
7 Mamana mande etuyeloyingo oni, ko mamana mandelo sobosobo oniku oowooyi Parisi, ngundo Yesus uleyi kumooweloyimbolo kenondadangelo sobowoowonggori. Yesusndo Sabat naluno sayi oningga ngu yomosiyowa, ngundi kini, bine? Elo ingowonggori.
8 Yesusndo ngu oni ngulo ingonduduye biyomi ngu ingolo, ene yowoolengolo, oni kandeyi biyomingga nguya ewolo. Ge ootookooya kewooloyemo dika. Ngundilo etoni, oni kandeyi biyominggaku ootookoolo kewooloyemo dikawolo.
9 Yesusndo ngu onikuya ewolo. No ye sumoo yunooteno. Noole Sabat naluno, damoni metemimu tewato, bine; ngundi, damoni biyomi ngu tewato, binengga? Oni yomosiyolo yowato, bine; ngundi, yombuliyowato bine? Ewolo.
10 Ngundilo elo, enendo oniku yeyondandangelo yokolo, yowoolengolo kandeyi biyominggakuya ewolo. Kandege yoonenengo, elo etoni, ene ngundilo tetoni, kandeyigaku mete tewolo.
11 Ngundilo tetoni, onikundo ngundilo kenolo, ngulo sanggili biyomi oolengo telo, enengo nangge mandelo ingolo ewonggori. Noole ndatelo ooga ngu Yesus teyinowato? Ewonggori.
Yesus Enengo Sulena Oni Kilalongo Kande Elaya Ke Gidembolo Elaya Yoyowolo
(Matiyu 10:1-4; Mak 3:13-19)
12 Ngu naluno, Yesus mela puli gulano yemboongewelo oolewolo. Ngu suwoonggano nguno, Anutno kila elo oodoni oololo sengewolo.
13 Sengetoni suwoononggo enengo sulena oniku negoyelootoni, ombutoyi, kewooloyemo kande elaya kegidembolo elaya yoyolo oowooyi Aposello ewonggori. (Aposel, ngu damoni ngandilo, ngu Yesuslo sulena oni kilalongo.)
14-16 Ngu oniku, ngu oowooyi nga: Sayimon, Yesusndo oowooyi Pitalo ewolo. Oowooyi gula ngu Enduru ngu Sayimonlo koneyo; Yems, Yon, Pilip, Batolomeyu Matiyu, Tomas, Yems, ngu Alipiyaslo nangoni, Sayimon. Enengo damoni ngandilo, enengo mela ngu mela gula onindo sobowooweloyi ingonduduni kini oolengo. Yudas ngu Yemslo nangoni, Yudas Iskariyoot, nguya yoyowolo. Yudas Isakaliyoot, ngundo kootusina, damodamoni telo, Yesus longge onino yootunolo yunowa.
Yesusndo Sayi Oni Oowooyingga Oolengo Yomosiyelowolo
(Matiyu 4:23-25)
17 Yesusndo enengo sulena onikudodo mela pulimonggo ulo, mela ngguwungoomo dikalo oodoyi, oni simoo bale oowooyingga oolengo mayewonggori. Ene Yudiya melanonggo, Yerusalem endemonggo, ko wendeyi tamako ende Tayiya Sayidon ngunonggo, Yesuslo mandeni ingowelo elo mayewonggori.
18 Enengo sayi oni nguya Yesusndo yomosiyeloni, elo yoyolo mayewolo. Oni gidalega ngu yuka biyomimbo yombuliyeloyingomu, nguya Yesusndo yomosiyelootoni mete temukowolo.
19 Oni simoo bale ulungga oolengo Yesus dowoolo ingowelo ingowonggori. Ndatelo ngulo, enengo yanggangoni ngu goweyimonggo tunootewolo. Ngundo sayi oni bidodo yomosiyelootoni, oni metemi tewonggori.
Oni Ene Oni Oni Teweloyi, Ko Kowuli Ingoweloyi Ngulo Mande
(Matiyu 5:1-12)
20 Yesus doongetelo enengo sulena oniku yeyolo ewolo. Ye owoolongo oni, oo gidalegalo ootututetenggoku ngu, ye oni oni teya ingoyi. Anutndo ye ngu oo ngulo hoolooweyelowa. Ataga ko kootusina nguya, Anut enengo endeningga sobowoolo oolooteku nguno uwanggo.
21 Ye ataga Anutlo mandeni damoni gome ngulo hahangelo oolootenggoku, useyembolo kumootenggoku ngundilo tetenggoku, ene kootusina, ye sambolo oowali nelo useye ndindi tetoni, ngulo oni oni tewanggo. Ye ataga mbumbuwa tetenggoku ngulo nowoondoye ogingoyingootoni, sendolo oolootenggoku ngu, kootusina Anutndo yengo kowuli ngu yowoolengootoni gome metemi tunootetoni, ye ngulo oni oni telo nggonggangolo oluwanggo.
22 Ye oni oni teya oliyi. Mela ngalo onindo ye yeyootoyi, Onilo Nangoni, ngulo mande damoni ngu keyolo oodoyi ngu, yeyolo nowoondoye biyomi kowoo oolengo ingolo, ye keyolo yoyokolo, mande biyomi elo, yengo oowooye nguya oo biyomimonggo ewanggo. Etoyi ngu, Anutndo ngu kowuliye ngu yolo yowoolengootoni gome metemi tunootetoni, ye komo oni oni tewolo.
23 Nalu gulano, yeno ngundiya yunootoyiga ngu, ye ootookooya Anutno oni oni teyi. Ngulo yengo uliye sitowiye Sambo Endemo ngu ulungga oolengo ooloote. Kowuli ye yunootenggoku, kulimi enengo osi sambayebo Anutlo ingondudu eyingo oni, nguya ngundilo yunowonggori.
24 Ene ye bobeye sitowiyedodo oni, ye ingondale teyi! Gowugowulongo! Yengo nowoondoye ngu sitowiyembolo ingonduduye ngulo yetoyi, dowoomomoolo ooloote. Ye nowoondoye yomosiyoyingo oo ngu ye kuli yomukowonggori.
25 Ye mela ngalo oowali, ko oo ngu oo sitowi yomukowelo hahangelo endeyootenggo. Ngulo gowugowulongo! Anutndo oowali gomemu yunootoni, useye ndindi teweloyim ngu ye yokootenggokulo, kootusina, ye komo biyomi oolengo tewanggo. Ye ataga oni oni telo yumoolo gonggangootenggo. Ene kootusina, ye ngu sendolo biyobiyomi telo oluwanggo.
26 Ene oni simoo bale bidodo ye oowooye bingamiye okootoyiga ngu, ariya, ye ingondale teyi! Kulimi, osi sambayebo ingondudu eyingo oni ebe ganagana ngulo onino nguya ngundilo tewonggori. Ene Anutlo ingondudu eyingo oni hamoo, oni simoo baledo enengo mandeni ma ingolo, ngulo ene mande inolo, kowuli oowooyingga inowonggori.
Longge oni Nowoondoyi Teyunoweloyi, Ngulo Damoni
(Matiyu 5:38-48)
27 Ye nolo mandene ingootenggoku oni yeno eteno. Yengo longge oni ngu nowoondoyi yunoyi. Oni yeya nowoondoye biyomi yetoyiga ngu, yendo ngu komo damoni gome nangge eneno teyi.
28 Oni yeya mande biyomi eya yombuliyelootoyiga ngu, ye ngulo Anutno yemboongetoyi, Anutndo ene hoolooweyelowa. Oni ene kingo ye yombuliyelootoningga ngu, ye Anutno yemboongetoyi, Anutndo ene hoolooweyelowa.
29 Oni gulado gagiye gidalesina oolongooya yudoningga ngu, ariya, gagiye gidale nguya yowoolenggootooga uleni. Oni gulado yengo dokikilo nenggulo udageloya yootoningga ngu, yengo kumbaye nguya ma solengowelo. Ngu nguya yokoyinootooga, udageloya yoni.
30 Oni gulado yeno oo gulalo kila etoni ngu, ye komo ngu ooga ngu inoyi. Oni gulado yengo oo gula udayelolo yootoningga ngu, ye komo ko yowelo ma ewelo.
31 Ye oni nowoondoye yunolo, damoni metemi yeno tetenggoku, ye ngulo gome ingootenggo. Ngundilo ngulo, ye nguya damoni ngundilo nangge oni sungomboya tewanggo.
32 Oni ye nowoondoye yunootenggoku ngu, ye nguya ene nowoondoye yunolo ngu, asa, ngungga ngu, oo ulungga kini. Mbumbuwadodo oni nguya, ene oni nowoondoye yunootenggoku, ene nguya nowoondoye yunootenggo.
33 Oni gula yeno damoni gome telo, yooneneyelolo yomosiyelootenggoku, ye gumi ngundilo nangge yomosiyolo ngu, asa, ngungga ngu, ngu nguya ulungga kini. Mbumbuwadodo onindo nguya ngundilo nangge tetenggo.
34 Ye oo gula oni yunolo ngu, ndatelo ngulo ye ingootenggoku, enebana gumi yunowalo ingootenggo. Ye ngulo ngu ndatelo eselo ewanggo? Hamoo oolengo kini. Mbumbuwadodo onindo enengo dobooye oo kingo inolo ngu, enebana oo gumi ngundilo nunowalo ingootenggo.
35 Ene nondo yeno eteno. Ingoyi! Yengo longge oni ngu komo nowoondoye yunoyi, ye komo nenengo damoni gome ngu teya, oo kingo duwoo yunowolo. Ngulo ye ngu oo ngulo gumi wendangelo, oo gula yunoyilo ma ingowelo. Oni Anutno ese ma tetenggoku, ko, oni biyobiyomi nguya Anutndo ene sumange yunoote. Ye ngundilo telo ngu, kootusina, yengo uliye ulungga oolengo Anutlo Sambo Endemo yolo, Anut ulungga ngulo simoongo telo oluwanggo.
36 Yengo Awayembo yengo newende yunooteku, ngundilo nangge, ye komo nguya oni sungo nowoondoye yunoyi.
Oni Wilikoyeloweloyi, Ngulo Damoni
(Matiyu 7:1-5)
37 Ye oni gidalega goweye sanggawelo mande elo ma wilikoyelootenggoku ngu, asa, Anutndo nguya ye ma wilikoyelowa. Onilo kowuliye, wilikoyunolo, ngulo kowuliyengga tewonggoku, ngulo yengo ingonduduyemo sugi sugi ma ingondudu telo oluwelo. Ye ngundilo tetoyi ngu, Anutndo yengo kowuliye nguya ma ingonduduwoolo oluwa. Ye oni guminggalo mbumbuwaye andangelo kapeyelowanggoku ngu, Anutndo yengomu nguya andangeyunolo kapeyelowa.
38 Ye komo oni oo gidalega yunowanggoku ngu, enebana ye yunowa. Yo, yengo oo wilikoyingo gome nenengo onindo nguya ngundilo oo gome nenengo oolengo yunootenggo. Ye wilikolo, ulungga oolengo siko gome siliyootoyi, manggowoomo oolelo, wendoni uweloyi tetoni, ngulo kowuli okooweloyi kinitetoni, ye yunowanggo. Yendo oni yunowonggoku, ngundilo nangge, Anutndo ye nguya ngundilo yunowalo ewolo.
39 Yesusndo mande yumoonggawo gula nguya elo ewolo. Oni gula doongeyi kilingo, ngundo oni gula nguya doongeyi kilingomu oole etungowa, bine? Kini, enengo ela elaya meleno yoyolo solewali.
40 Skul simooye ngu oo etuyeloyingo oni ngu ma dagayelowanggo. Kini, ene ulu telo, ingoyingo gome yologo ene etungoyingo oninggakundo ko tetenggoku ngundilo ko tewanggolo ewolo.
41 Ene mande yumoonggawo gula ngandilo ewolo. Ndawugalo dobooge doongeyimo oo kakawu bodaga oolooteku ngu kenolo ete, ko gengo doongenggemo de sosi ulungga oolooteku, ngu ma ingowo?
42 Ge ndatelo ngulo doboogeboya ete, doboone, doongenggemo oo kakawu bodaga oolooteku ngu, yewega toongenilo ete. Ene gengo doongenggemo, de sosi ulungga oolooteku, ngu ge ma kenowo? Ge mebuge sangala oni! Ge koleteya komo gengo doongenggemo de sosingga oolooteku ngu, ngu yega toongetoningga, ariya, kootusina, ge dobooge doongeyimo oo kakawu oolooteku, ngulo gome doongetelo yeyi toongewalo ewolo.
De Biyomi, Ngundo Biyomi Enggewa
(Matiyu 7:17-20; 12:33-35)
43 De metemi, ngundo engge biyomi ma enggete. Ngundilo nangge, de biyomi, ngundo engge metemi ma enggewa.
44 Onindo ngu de engge nguno kenolo ingootenggoku, ngu de metemi, ngundi de biyomi binelo ingootenggo. Onindo bata dega ngulo engge ngu utoo sanggilidodo oowooyi dimoo utoo, ngu bungomonggo ma andangelo yootenggo. Ngundilo nangge, bo nggile ngundo nggile oolengo engge ma enggewa.
45 Oni gome metemingga ngu, ene newendemo ingoyingoni gome metemimu newendemo ooloote. Ngulo ingonduduni mandeni gome gome nangge ingolo, enengo ootoo ootoo damoni, nguya gome metemi ngu yeni tunootete. Oni biyomi ngu enengo ootoo ootoo damoni nguya biyomi, ko ingonduduni biyomi ingooteku, ngu nguya yeni tunootete. Enengo newendemo damoni oolooteku, ngundilo nangge ene koyi telo, manggowoomo nguya yeni tunootete.
Ya Yeweloyi Damoni Elaya
(Matiyu 7:24-27)
46 Ndawugalo ye noya ngandilo etenggo? Ulungga, Ulungga oo Bidodo Sembuli Sembunaye, elo etenggo, ngulo ye nolo manggone ma keyootenggo? Ene ye nolo mandene damoni ma keyootenggoku ngu, asa, ye noya Oo Bidodo Sembuli Sembunayelo ma ewelo.
47 No ngandilo etuyelowano. Oni oowooyingga no tanggenemo ombulo, nolo mandene ingolo ngu, ene ngandilo keyowanggo.
48 Ngu oni ngu ngandilo. Oni gula ene ya yewelo ingooteku ngandilo. Oni ya yewelo ngu, ene mela selo, siyakiyolo, mela yanggangonggakuno mele selo de osiyinggaku nguno yetenggo. Ngundilo telo ngu, asa, ngu sanganimo ya yewa. Kootusina, sono doogo ulungga telo, mewuyi ombulo, ya samanga damoni setoni, yanggaku onggi anggi ma tewa. Yanggango dikalo oluwa. Ndatelo ngulo, ene koletelo ya osiyi ngu mela gagiyimo mele selo, nguno ya yewoku ngulo.
49 Ene oni gula nolo mandene ingolo yokolo, ngu ma keyooteku ngu, ene oni gula mela mbumbuwango sanganimo mele bodaga nangge selo, nguno ya osiyi palalo, ya osiyi imilo ma samangawolo. Ngundilo telo, ene kingo mela bodagado damoni wiliyolo nguno ya yewolo. Ngundilo yetoni, kootusina, sono mewuyi tuwi ulo, yanggaku bungomo oolongootoni, yanggaku onggi anggi telo, ukelo uwa. Oni ene nolo mandene ingolo yokolo, enengo ingonduduni keyooteku ngu, ngundilo tewalo ewolo.