Baruwa kwa
AEBURANIA
Uthongodhyeri
Kwa miaka minji, baruwa ii were inamanyikana kukala yandhikwa ni P'aulo, ela badaye zhaonewa kukala vinadimikika kukala se ariyeyandhika. Vinaambwa kukala mindhikire ya P'aulo i tofauti kamare na mindhikire ya baruwa ii. Kwa mufano, P'aulo anadzihadza kahi za kila baruwa ya kwakwe, ela mwandhiki wa baruwa ii k'adzihadza bule.
Baruwa ii k'aimanyikana kala yandhikwa rini, ela inanyesa kukala yandhikwa kabila ya Jerusalemu na Hekalu kubandwa-bandwa haho mwaka wa 70. Vivi ni kwa kukala mwandhiki ananena here kwamba Jerusalemu na Hekalu vichereko.
Lengo ra baruwa ii
Baruwa ii yandhikirwa Ayahudi mariokala mamuhokera Jesu, ela were manamala kuiuyira dini yao ya kapindi.
Bai lengo ra baruwa ii were ni kuanyesa zho Jesu arizho na umuhimu mubomu kahi za uhusiano wao na Mulungu. Iye ni mubomu kukira malaika osi (1:5-14). Kidza iye ni mubomu kumukira hatha Musa (2:1–4:14). Iye ni mulombi kamili ariye k'ahendere dambi, kidza walazha sadaka mwenga thu nayo ikithosha kamare (9:23–10:18). Sadaka ii ariyoilazha ni ya kifwa cha kwakwe. Kwa vizho kwa kufwa na kufufukakwe, Jesu watengeza ngira ya kumufikira Mulungu kwa kila andiyeamini (4:14–5:10; 7:1–8:13).
Baruwa ii pia, yandhikwa ili iap'e moyo ao mariondhikirwa kukala makale na kuluhiro dza zho zha mashujaa a imani haho kapindi (11:1-40). Kidza kahi za charo chao masimulole mut'u mungine, ela mamulole Jesu h'akeye (12:1-3).
Maut'u garigo mumu
Mulungu ananena na at'u kukirira kwa mwanawe 1:1-3
Mwana wa Mulungu ni mubomu kukira Malaika 1:4-14
Aeburania manakanywa ili masingamike ngira 2:1-4
Masihi ndiye ariyereha wokolwi 2:5-18
Jesu ni mubomu kumukira Musa 3:1-6
Sihendeni singo nyomu 3:7-19
At'u a Mulungu mandangira hat'u ha kuoya 4:1-13
Jesu ndiye Mulombi mubomu 4:14–5:10
Aeburania manaambwa kukala makumale 5:11–6:12
Mulungu andathimiza vilaganezhe 6:13-20
Jesu analenganishwa na Melikizedeki 7:1-14
Jesu ni mulombi kahi za ulombi mumwenga na Melikizedeki 7:15-28
Jesu ndiye mulombi wehu 8:1-13
Malagizo ga kilagane cha kapindi 9:1-22
Sadaka ariyoimboza Masihi inausa dambi 9:23-28
Jesu ndiye sadaka iriyo kamili 10:1-18
Kuvumirira ni kudzo 10:19-39
Mifano midzo ya at'u mariomukuluhira Mulungu 11:1-40
Kuthuwa mufano wa Jesu 12:1-29
Malagizo ga mwisho-mwisho 13:1-25
1
Mulungu ananena na at'u kukirira kwa Mwanawe
Haho kapindi, Mulungu wanena na akare ehu kukirira kwa manabii. Wanena nao mara nyinji na kwa ngira tofauti-tofauti. +Ela kahi za siku zizi za mwisho, Mulungu wanena naswi kukirira kwa Mwanawe mwenye. Mulungu waumba urumwengu wosi kukirira kwa Mwana yuyu, kidza akimutsagula kwamba vit'u zhosi vikale vindakala zhakwe. +Mwana iye anafwanyesa yo nguma ya Mulungu yenye. Ukimona iye udzamona Mulungu. Urumwengu wosi unaenderera kwa amuri ya kwakwe iriyo na nguvu. Arihokala adzagonya kufwa na kuatsusa at'u dambi zao, wakwenda mulunguni achendakelesi mukono wa kurya wa Mulungu, ariye iye ndiye mwenye nguvu dzulu ya zhosi.
Mwana wa Mulungu ni mubomu kukira malaika
+Bai iye Mwana akikala mubomu kukira malaika dza zho ro dzina arirogerwa ririzho bomu kukira ro ra malaika. +Kwani k'akuna malaika hatha mumwenga ariyeambwa ni Mulungu kukala,
“Uwe u Mwanangu;
mimi vivi rero nidzakala Babayo.”
Kidza k'akuna malaika ariyeambwa ni Mulungu kukala,
“Mimi nindakala Babaye,
Naye andakala Mwanangu.”
+Na kidza, Mulungu amurehaho Mwanawe wa kwandza urumwenguni, anaamba,
“Malaika osi a Mulungu namamuvoye.”
+Na dzulu za malaika akiamba,
“Iye nikuahendya malaikae makakala lupeho,
nikuahendya ahumikie makakala moho wa kuaka.”
+Ela dzulu za Mwanawe, Mulungu waamba,
“H'ewe Mulungu, uwe undathawala hatha kare na kare,
Uthawaliwo ni wa hachi.
Uwe unahendza hachi, udzamena uthiriri.
Ndosa mimi Mulungu, Mulunguo uwe, nakutsagula
nikikumwagira mafuha* ga furaha kukira andziyo.”
10  +Kidza akiamba,
“Haho chaho, uwe Bwana waumba urumwengu
na ukiumba mulunguni kwa mikonoyo mwenye.
11 Vivi zhosi vindangamika, ela uwe undasala;
vindathumika here nguwo.
12 Nawe undavikundza here amba.
Vizho vindagaluka,
ela uwe k'undagaluka bule.
Miakayo k'aina mwisho bule.”
13  +Mulungu k'adzanena na malaikawe yoyosi akamwamba kukala,
“Kelesi mukono wangu wa kurya
muhaka mahadhuio niathambaraze kamare
ts'ini za magulugo.”
14  +Bai malaika ni ahumiki a Mulungu. Ao ni maroho gahumwago ni Mulungu gakaavize at'u mahokerao wokolwi.
+ 1:2 1:2 Mwana: 5:8; Waumba: Joh 1:2; Akol 1:16; Aebu 11:3 + 1:3 1:3 2 Akor 4:4; Akol 1:15; Mukono wa kurya: 8:1 + 1:4 1:4 Aefe 1:21; Afil 2:9 + 1:5 1:5 Zabu 2:7; 2 Samw 7:14; Math' 3:17; Mahe 13:33; Aebu 5:5 + 1:6 1:6 Kumbu 32:43; Zabu 89:27; 97:7 + 1:7 1:7 Zabu 104:4 + 1:8 1:8-9 Zabu 45:6-7 * 1:9 1:9 Kwa Ayahudi, kumwagira mafuha were ni muv̱ano wa furaha, kidza kwahumirwa wakathi wa kuathawaza athawali. + 1:10 1:10-12 Zabu 102:25-27 + 1:13 1:13 8:1; Zabu 110:1 + 1:14 1:14 Zabu 34:7; 91:11