24
MANALU MIRTAWA ISAAC-KU (24:1-67)
Palanga ranyji yija Abraham. Ngalypa kalkurnikinyi Ngarrkalu, kuwiyirrangupa wurrukarra munu yiji yinyalu, yijalu ngalypakata jirnili.
2-4 Warajanga karrpungu pirirri kamarna Abraham-ju, mirtanya yiji, warrkamukata wirtu palinymili. Paliny nyampali wiyirrku jintaku warrkamukata Abraham-mili. Palanga warrkamukatanga wurrarnala, “Yankuluman mirtawa kanganyaku partanyku ngajumilaku. Yijalu munu kanganyaku ngurrara mirtawa nyunguja warrarnja. Munurti. Ngajumili walja warrarnkarti yankuluman. Palinyku mirtawa kangkuluman ngajumilirranguja. Parirr wirriliman ngajungu kalpartingi, muwarr yija yungkuluman, palajun jilaman ngajuja muwarrja. Nyuntu miranu Ngarrkaku, parlparrpa jungka jirni palinyjungarra. Nyuntumili muwarr pinakarruliny palinyju. Yijapa panypajinpili, miranu jarrulumangu palinyngarra.”
Warrkamukatalu nyarralu puntaju karra marnalu, “Yijapa munu milpuliny pala mirtawa. Wurralajili 'Munurti'. Palaja wunyjurru jilamarna ngajulu? Partany nyuntumili kanganyaku warrarnkarti nyuntumilikarti?”
Karra marnalu Abraham-ju, “Munurti. Munu kangkuluman partany ngajumili ngurnungukarti. Ngarrka, kanka waninyi paliny, purlpilu yiji wurrarnaji palinyju ngajumili warrarn yakanaku. Palinymili muwarr yija yinyaji, 'Yijalu nyungu warrarn yungkulumarnajaninyi nyuntumili karluji jamujirrangupa janamili nyirrirnikartijarrangu.' Angel palinymili ngakalkuliny walangkarr nyuntuku; jurti jilamangu mirtawa ngajumilaku partanyku palinyjungarra. Yijapa wurralamangu palalu kurrilu, 'Munu yajalamarnanta, ngajumilingi waljanga warrarnja wantulumarna.' Palajun wurranaja puru yakalaman, kulpuluman palinymajirri. Munu yiji kangkuluman partany ngajumili ngurnungukarti warrarnkarti mirtawa mananyaku palinyku.”
Palaja kalpartingi Abraham-ja parirr wirrirni warrkamukatalu nyarralu, palinymili yija muwarr yinyali, wurrarnala, “Yijalu palajun jilamarnanga.”
10 Palaja warrkamukatalu nyarralu wurrukarrapa miji-mijipa nganin-nganin kuru marna Abraham-milija. Yijapa kurri Isaac-ku mankuliny, yungkulinyjaninyi pala kurripa palinymili japartupa pipi. Palaja 10 kamalarrangu Abraham-milirrangu manajaninyi, yana ngurnungu warrarnkarti, Mijuputamiyakarti. Yananyikinyi ngurrarrangu ngurra palakartijakun tawunkarti, ngapikarti, Abraham-mili marrka Nayiyu palanga waninyikinyi.
11 Warajanga karrpungu, jarurrukartingi, kajarna janukumartaji, jalakarti tawunja. Ngapa purlpurlpukarra marnikinyi palanga. Murtingi jurlpi-jurlpi jirnijaninyi kamal pala janukumartaji. Palakarti milpanyikinyiyi mirtawarnjarri tawunja jarurrukartingi ngapaku mananyaku.
12 Ngarrkaku muwarr pirnili. “Ngarrkakurra, ngarramarntilu nyuntuku pinakarrinyingu nyampalilu ngajumilalu, Abraham-ju. Yijalu kalkurnan paliny. Ngalypakurra kuwarringi jilimanpalu. Jurti jilipijinpalu kurri partanyku palinymilaku. 13 Nyungu ngapamartaji ngaju. Tawunja nyungukarti milpanyayi kuwarringarra ngapaku kurrirrangu. 14 Waraja japirr malamarna ngapaku wupartuku ngajungu yinganyaku. Yijapa wurralapiji, 'Yuu, nyuntuku nyungungarra ngapa. Kangkulumarna ngapa kamalku nyuntumilirranguku pukun.' Kurrilu muwarr pilkuliny kamalku ngapa yinganyaku, palangarra mirtawa Isaac-ku. Palajun jurti jiliminyin pala kurri. Palajalu miranu jarrulumarnangu nyuntuku, Abraham tuku jinan.”
15 Ngarrkaku muwarr pinajangangarra, milpanya Rebekah. (Rebekah-mili japartu yini Bethuel. Bethuel-mili pipi yini Milcah, japartu yini Nahor. Nyarra Nahor marrkamurniny Abraham-mili.) 16 Kurri nyarra ngumpa ngalypakata. Munu karta karrima pirirringi. Pilyurrmajirri paliny.
Rebekah-lu ngapapinti ngurntingi kanganyikinyi. Janukukarti yana, katukarna kaninykurnu, ngapapinti winya jirni, kulpanya karntinyi kankakurnu.
17 Jampa purrpi yanalu mirtanya, wurrarnala, “Ngapapintija yuwajikurra ngapa wupartu.”
18 “Yuu, mirta, nyuntuku nyungungarra ngapa.” Jampangarra ngapapinti ngurntija parirrja wirrirni, ngapa jurtirnalu palinyku. Minpirni. 19 Palaja wurrarnala kurrilu, “Mankulumarnajanaku ngapa kamalku pukun, minpilipiyi marlkaku.” 20 Jampa ngapa jurtirni kuwiyimilingi minpinapintingi. Palaja mirti kulpanya janukukarti, katukarna, yarrana ngapa nyinirni, kulpanya, ngapa kanganyikinyijanaku kamalarranguku wiyirrku.
21 Jamalu parrjarnikinyi palalu mirtanyalu. Wurrarnikinyarningu, “Yijapa nyungu kurri mirtawa Isaac-ku.”
22 Ngapa marlkaku kamalarrangulu minpirniyi. Palaja mirtanyalu kurtanja mana milyapinti miji-miji, parirrpintijirri miji-miji pukun, wirrirnili. 23 Karra marnalu, “Nganurtu japartu nyuntumili? Yijapa waraja warrukarti ngajupa ngajumili warrkamukatarrangu ngurranga nyuntumili japartumilingi karta karrulupiyirni?”
24 Puntaju karra marnalu, “Japartu ngajumili Bethuel. Nahor-mili partany paliny, pipi palinymili Milcah. 25 Nganarnanga ngurranga wantulunyurru. Ngurra palparri nganarnamili. Warrulyjartiny kamalkupa nyurramilaku.”
26 Mirtanya milya kaniny jarrinyalu Ngarrkaku, ngarluja nyurra marna, muwarr pinalu, 27 “Ngarrkakurra, ngalypa nyuntu. Yarranija, wanka jinannganinyi. Nyuntumili muwarr yinyan ngajumili nyampali Abraham. Yijalu kalkurnanpalu pala muwarr. Pipurrulu kanyanyin nyungukarti, ngajumilikarti nyampalimilirrangukarti, palinymili waljarrangukarti.”
28 Palaja pala kurri ngurrakarti pipimilikarti mirti jarrinyi, yimpirnajanaku muwarr mirtanyamili. 29-30 Mamaji Rebekah-mili, yini Laban palanga, palinyju yirrirni palajirri parirrpintijirripa milyapinti. Marrkamurninymili muwarr pinakarrinyi. Palaja mirti jarrinyi mirtanyakarti. Paliny wararr karrinyikinyi janukumartaji, kamalja wangka.
31 Laban-ju karra marnalu, “Pikaly waninyangu Ngarrka. Munu wantuluman nyungungu. Kurtali, nganarnamilikarti ngurrakarti milpuluman. Kaninypirtilu parljurnarnanyurraku nyuntukupa warrkamukatarranguku nyuntumilaku. Palanga karta karrulupiyi nyuntumili kamalarrangu pukun.”
32 Yanayi wiyirr Laban-milikarti ngurrakarti. Palanga Laban-ju yinyji pirni jalingipintirrangu kamalja, warruly yinyajaninyi. Palaja ngapa kanyajanaku mirtanyakupa warrkamukatarranguku, jina ngulyanaku. 33 Palaja mayi kanyalu mirtanyaku. Wurranala mirtanyalu Laban-japa palinymilinga japartungu Bethuel-ja, “Wurralkurnunyumpuluku nganiku milpanyarna. Palaja ngalkulumarna.” “Yuu, wurralamanngalayiku nganiku milpanyan.”
34 Wurrarnapulaku mirtanyalu, “Warrkamukata ngaju Abraham-mili. 35 Ngajumilaku nyampaliku yiji Ngarrkalu ngalypa jinalu. Wirtu nyampali jirni. Kuwiyirrangu kurrngal yinyali, kukurnjaripa nanikutupa purlikapa kamalpa tangki. Miji-mijipa warnku yinyali, warrkamukata pirirrimartapa mirtawanyjarri pukun.
36 Yuu, ranyji waninyikinyi, palinymilalu mirtawalu, Sarah-lu, partany pirirri kanyalu palinyku. Nyampalilu ngajumilalu wiyirr warnkupa kuwiyirrangupa wurrukarra yinyali palangarra partany. 37-38 Minyirrju wurrarnaji, 'Mirtawa kangkulumanpalu ngajumilaku partanyku. Munu mananyaku ngurrara kurri nyunguja warrarnja, Canaan-ja ngurrara. Ngajumilikarti japartumilikarti warrarnkarti yankuluman, ngajumilirrangukarti yankuluman. Ngurnungujangarra mankulumanpalu mirtawa ngajumilaku partanyku.' Palajun wurrarnaji nyampalilu ngajumilalu.
39 Karra marnarnalu, 'Yijapa pala kurri ngajungu munu milpuliny.' 40 Karra marnaji, 'Palinymili angel walangkarr ngakalamanga Ngarrkalu. Palalu angel-ju jurti jilamanta kurri, ngajumilingi japartumilirrangungu. 41 Wurraliyingulu, “Munurti. Munu yungkulupiyirni mirtawaku partanyku Abraham-milaku.” Palajunmarta wurranaja puru yakalaman, kurrimajirri kulpuluman.' Palajun wurrarnaji Abraham-ju.
42 Kuwarri turlpanyarna janukungu tawunmartaji nyurramilimartaji. Ngarrkanga wurrarnarnalu, 'Ngarrkakurra, nyampali ngajumili, Abraham, nyuntuku pinakarrinyangu, nyuntumilirrangungu paliny. Kuwarri ngalypa jilipijin. Jurti jilipijin pala mirtawa Isaac-ku. 43 Nyungungu ngaju janukumartaji. Kurrirrangu ngapaku milpanyaja waraja japirr malamarna, “Yuwajikurra ngapa wupartu ngapapintija nyuntumilija.” 44 Yijapa puntaju karra malkulupiji, “Yuu, nyuntuku nyungungungarra ngapa. Ngapa kangkulumarnajanaku nyuntumili kamalarranguku pukun.” Palajun jinaja wantuliny mirtawa Isaac-ku. Jurti jilipijin palangangarra kurri.'
45 Ngarrkaku muwarr pinajangangarra, milpanya Rebekah, ngapapinti ngurntingi kanganyikinyi. Ngapa mana. Palaja japirr marnarna, 'Yuwajikurra ngapa minpinaku.' 46 Nyampalu ngurntija kaniny jirni ngapapinti, karra marnaji, 'Yuu, nyuntuku nyungungungarra ngapa. Kangkulumarnajanaku ngapa nyuntumilirranguku kamalarranguku pukun.' Palaja minpirnarna, palinyju ngapa yinyajaninyi kamalarrangu pukun.
47 Palaja japirr marnarna, 'Nganurtu japartu nyuntumili?' Karra marnaji, 'Japartu ngajumili Bethuel. Nahor-mili partany paliny, pipi palinymili Milka.'
Palaja kurringi milyapinti wirrirnirnili, parirrpintijirri wirrirnirnili parirrjajirri palinyja. 48 Mirtawa Isaac-ku jurti jirniji Ngarrkalu ngajumilija nyampalimilija waljarranguja. Palajalu milya kaniny jarrinyirni, ngarluja nyurra marnarna Ngarrka, wurrarnarnala, 'Yarranija. Wanka jirninyin.'
49 Yuu, wunyjurru muwarr pilkulinyumpulu? Wurralkulinyumpulalu nyampaliku ngajumiliku, 'Yu'? Nyungu kurri partanyku palinymilaku yungkulunyumpulalu? Munujalu, warinykurnu jilimarna.”
50 Puntaju karra marnapulalu Laban-jupa Bethuel-ju, “Nyungungarra jirni Ngarrkalu. Kurri nyarra yankuliny. Munu kunta jinakalayi yananyaja. 51 Rebekah kangkuluman, yankulunyurru. Nyuntumili nyampalimili partanyku mirtawa jarruliny.”
52 Pulanymili muwarr pinakarrinyajalu pala mirtanya, Abraham-mili warrkamukata, murtingi julpi-jurlpi jarrinyi, Ngarrkanga wurrarnala, “Yarranija. Wanka jirninyin.”
53 Palaja Rebekah-nga yinyali miji-mijipa wurrukarra ngalypakata. Yinyapulinyi Rebekah-mili mamajipa pipi pukun warinypa wariny ngalypakata wurrukarra. 54 Palaja mirtanyalupa palinymilalu warrkamukatarrangulu nganayi mayi, wayin minpirniyi. Karta karrinyiyi palangangarra.
Marntungu kartaja turlpanyaja mirtanyalu wurrarnapulaku Ripikamilinga mamajingipa pipinga, “Kuwarri ngajumilikarti nyampalikarti kulpulumarna ngaju, kurri pukun kangkulumarna.”
55 Karra marnapulalu, “Mimarn-mimalakurra! Pala kurri nyungungu jampa waninyaku, yijapa 10 karrpuku wantuliny. Palaja yankuluman, kurri kangkuluman.”
56 Karra marnapulaku, “Ngalypa jirniji Ngarrkalu. Kuwarri jampa kulpanyaku ngajumilikarti nyampalikarti. Munukurra kunta jiliminyinyumpulu.”
57 “Mimalakurra. Kurri japirr malkulayi, wunyjurru muwarr pilkuliny.”
58 Kamarnapulalu. Milpanyaja japirr marnapulu, “Nyungungu mirtanyanga yankuluman?” Rebekah-lu karra marna, “Yuu.”
59 Palaja Rebekah ngakarniyi yananyaku mirtanyangapa palinymili warrkamukatarrangunga. Palanga mirtawa mirtawari, purlpi palinyju Rebekah partanyja kalkuna wirtu jirnipa. Paliny pukun ngakarniyi.
60 Ngalypa muwarr pirniyalu Rebekah-ku. “Yijalu ngalypa jilimanga Ngarrkalu. Karluji jamujirrangu nyuntumilipa nyirrirnikartijarrangu janamili kurrngal yiji jarrulupiyi. Yijapa malyparrkata jarrulupiyijanaku jinta, nyuntumilirrangu nyampali jarrulupiyijanaku palarranguku jintaku malyparrkataku.”
61 Palaja kamalarrangungu karntinyiyi Rebekah-pa kumpararrangu palinymili, yajarniyi mirtanya. Palajun mirtanyalu Rebekah wiyi jirni, kulpanyikinyi palinymilikarti nyampalikarti.
62 Palanga Isaac Canaan-ja warrarnja kurilakurnungu waninyikinyi, palakurtirringi yintanga, yiningi ngapingi, Lahai-Roi-ngi. 63 Warajanga jarurrukartingi jalanga puru marnti yaninyikinyi, kamalarrangu yirrirnijaninyi palinyju, milpanyikinyiyi.
64 Kajangulu Rebekah-lu yirrirni Isaac, kamalja katukarna. 65 Mirtanya japirr marna, “Nganurtu ngurnungu pirirri, milpayinyi nganyjurrukarti?” “Palangarra nyampali ngajumili, Isaac-ngarra.” Wara ngumpapinti mana, ngumpa yamarnarninyi Rebekah-lu.
66 Palaja mirtanyalu wiyirr yimpirnili Isaac-ja. 67 Palaja Rebekah kalikukarti kanya Isaac-ju. Kaliku nyarra purlpi pipimili palinymili waninyikinyi. Ngarlu kurlu waninyikinyi pipijalu marlkarrijalu. Kuwarri mirtawa palinymili jarrinyi Rebekah. Ngarlungu yiji jirni Isaac-ju. Palajangarra pikaly jarrinyi, munu paju karrinyamalu palinymilaku pipiku.