☰ Ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ asuŋ 27
27
Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl a le̱e̱ ɔ yɔ Roma maŋ‑nɔ‑ɔ
1 Saŋ ne̱ baa fa mfɛɛre̱ fe̱yɛ ane̱ taa ko̱re̱e̱ bo̱rɔ nkyu si yɔ Italiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, ne̱ baa baa Pɔɔl na ase̱sɛ ko̱ ne̱ bamo̱ gbaa baa tii‑o bo̱ waa soogyaa bre̱sɛ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Yuliyus ne̱ ɔ bo̱ asoogyaa katuŋ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ ɛ “owure asoogyaa katuŋ”‑o ke̱sare̱e̱‑rɔ. 2 Ne̱ ane̱ a lwee ko̱re̱e̱ ko̱ ne̱ ɔɔ le̱e̱ Adramitiyɔŋ maŋ‑nɔ, ne̱ ɔɔ waa siraa ɔ yɔ e̱daŋkpa ne̱ e̱ bo̱ Asiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. Ne̱ ane̱ a me̱raa se̱ ane̱ e̱ yɔ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, ɔnyare̱ ko̱ ne̱ ɔɔ le̱e̱ Tisalonikaa maŋ‑nɔ ne̱ ɔ bo̱ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Aristaakus tii ane̱ se̱. 3 Kaye̱ ŋke‑o, ne̱ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a ya daŋ Sidɔŋ maŋ se̱. Yuliyus a bware‑o si‑o, ne̱ ɔɔ sa Pɔɔl kpa mfe̱ŋ fe̱yɛ ɔ le̱e̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ ya ŋu mò̱ nyare̱‑ana, na bo̱ sa mò̱ ke̱tɔ ne̱ ki tiri mò̱‑ɔ.
4 Ne̱ ane̱ a be̱e̱ kya se̱ le̱e̱ mfe̱ŋ. Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ e̱ gyaŋŋaa afwii se̱‑ɔ, ne̱ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a kwaye̱ bo̱rɔ Kiprus kwii a keri‑o, na afwii maa nya da gyaŋŋaa ane̱‑ɔ. 5 Ne̱ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a bo̱rɔ ɔ yɔ kyɔwe̱ twɛɛkpa a keri‑o bɔye̱ na ɔ gyaŋŋaa afwii, ne̱ ŋkee Kilikiya na Pamfiliya e̱swe̱e̱re̱ bo̱ ane̱ kigyise si a keri‑o ane̱ŋ‑aaa bo̱ fo̱ Mira maŋ ne̱ ɔ bo̱ Likiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. 6 Ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a fo̱ mfe̱ŋ ne̱ ɔ yɔ‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ soogyaa bre̱sɛ‑ɔ a taa ane̱ waa ko̱re̱e̱ baŋbaŋ‑nɔ. Ko̱re̱e̱ amo̱ a le̱e̱ Alɛsandriya maŋ‑nɔ ne̱e̱, ne̱ ɔɔ waa siraa ɔ kpa a ɔ yɔ Italiya swe̱e̱re̱ se̱. 7 Ne̱ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a nare̱ bɔye̱ bɔye̱ ŋke bwe̱e̱tɔ, ne̱ ane̱ a ba ke̱kpo̱ne̱ bo̱ fo̱ Kanidus maŋ se̱. Ne̱ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ e̱ kpa a ɔ yɔ kyɔwe̱ twɛɛkpa a keri‑o. Amaa afwii a gyaŋŋaa ane̱‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ane̱ a kii bo̱rɔ ke̱be̱na se̱ a keri‑o, ne̱ ane̱ a te̱ŋ ɔpo̱o̱‑rɔ yɔ ya fo̱ Kriita kwii. Ne̱ ane̱ a kyo̱ŋ Salamonee maŋ mfe̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ yɔ kyɔwe̱ twɛɛkpa a keri‑o na swe̱e̱re̱ bo̱ ane̱ kigyise si, na afwii‑o ma nya da ane̱ bwe̱e̱tɔ. 8 Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa ooo, ane̱ a nare̱ bɔye̱, ne̱ aa waa le̱ŋ sa ane̱ pwɛɛ ne̱ ŋkee ane̱ dɛɛ ya daŋ daŋkpa ne̱ ba te̱e̱ ɛ “Mfe̱ŋ a e̱ko̱re̱e̱ daŋkpa timaa‑o” ne̱ ɔ maa maŋ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ ɛ Lase̱ya‑ɔ.
9 Bo̱ fo̱ mbe̱yɔmɔ, ane̱ a kyɔ nye̱ra saŋ bwe̱e̱tɔ kpa‑rɔ se̱‑ɔ, ke̱tɔ a yuri‑ro, ne̱ afwii ke̱be̱e̱ a fo̱. Bɔɔ a kyɔ kyo̱ŋ ne̱ ane̱ a lwee Kabɔɔgyii‑ro. Ane̱ŋ se̱‑ɔ kufu de ane̱ fe̱yɛ ane̱ŋ a afwii‑o e̱ sa a ko̱re̱e̱ buŋ. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ Pɔɔl a tɔwe̱ ase̱ŋ kpe̱yaa mɔ gywii bamo̱ fe̱yɛ, 10 “Mo̱ nyare̱‑ana, mo̱ a ŋu fe̱yɛ mbe̱yɔmɔ ane̱ ya kya ane̱ kpa‑ɔ se̱, ase̱ŋ bɔye̱ e̱ ba. Ko̱re̱e̱‑ɔ i buŋ na e̱tɔso̱rɔ ne̱ e̱ bo̱‑rɔ‑ɔ fo̱, na ase̱sɛ be̱e̱ wu amo̱ se̱.” 11 Amaa ɔko̱ ne̱ ɔ de̱e̱re̱ ko̱re̱e̱‑ɔ se̱‑ɔ na ko̱re̱e̱ wuye yɛ bo̱ kya bamo̱ kpa‑ɔ se̱. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ soogyaa bre̱sɛ‑ɔ a nu ke̱tɔ ne̱ baa tɔwe̱‑ɔ yɔwe̱ Pɔɔl lee‑o. 12 Daŋkpa amo̱ mfe̱ŋ mo̱ŋ bo̱ daŋ fe̱yɛ bo̱ kye̱na, a le̱e̱ fe̱yɛ saŋ amo̱ afwii e̱ da mfe̱ŋ bwe̱e̱tɔ. Amo̱se̱‑ɔ ase̱sɛ‑ɔ bwe̱e̱tɔ, a bware bamo̱ ase̱ fe̱yɛ bo̱ kya bamo̱ kpa‑ɔ se̱ nkyu‑o si, na bamo̱ e̱ taare̱ a bo̱ fo̱ daŋkpa ko̱ ne̱ ba te̱e̱ ɛ Fonikii ne̱ ɔ bo̱ daŋ sa bamo̱ a bo̱ kye̱na aferi asa bɛɛɛ ana ne̱ afwii e̱ da bwe̱e̱tɔ‑ɔ. Fonikii gye̱ e̱ko̱re̱e̱ daŋkpa Kriita kwii si ne̱e̱, ne̱ a bo̱ kyɔwe̱ twɛɛkpa kigyise si a keri‑o na kyɔwe̱ twɛɛkpa ke̱be̱na se̱ a keri‑o.
Ane̱ŋ ne̱ afwii a to̱ ane̱ ɔpo̱o̱‑ɔ se̱‑ɔ
13 Ne̱ afwii kafwe̱e̱ ko̱ a le̱e̱ kyɔwe̱ le̱e̱kpa kigyise si a keri‑o ba a kyaare̱, ne̱ ase̱sɛ‑ɔ a fa fe̱yɛ ba taare̱ a bo̱ waa ane̱ŋ ne̱ baa kra‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa saŋŋe̱ ko̱re̱e̱‑ɔ be̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ ɔpo̱o̱ se̱, ne̱ baa kya se̱ ba yɔ kyɔwe̱ twɛɛkpa a keri‑o, ne̱ Kriita kideŋbe si bo̱ bamo̱ kigyise si fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ bo̱ kyɔ bo̱ naa‑ɔ.
14 Amaa ke̱tɔ mo̱ŋ kyee, ne̱ afwii dabe̱ ko̱ ne̱ aa le̱e̱ kyɔwe̱ le̱e̱kpa ke̱be̱na‑ɔ se̱‑ɔ a da le̱e̱ kideŋbe si. 15 Ne̱ aa bo̱ da ko̱re̱e̱‑ɔ. Bamo̱ a ma taare̱ a bo̱ ba ko̱re̱e̱ bo̱ gyaŋŋaa afwii‑o na bo̱ yɔ akatɔ‑rɔ, amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa kii ko̱re̱e̱‑ɔ, na afwii‑o nya da le̱e̱ bamo̱ kamɛɛ na a neŋ ko̱re̱e̱‑ɔ, ne̱ a neŋ mò̱ le̱e̱ kideŋbe ase̱ ya ke̱fɔ ke̱fɔ, ne̱ baa yɔwe̱ ke̱tɔ ke̱maa, ne̱ afwii amo̱ de ko̱re̱e̱‑ɔ ɔ yɔ. 16 Ne̱ ane̱ a bo̱rɔ Kawuda kwii kamɛɛ, ne̱ ntɛɛrɛɛ a yase̱ kako̱re̱e̱gyii ne̱ ba gyiiri saŋ ke̱maa‑ɔ le̱e̱ nkyu‑ro bo̱ waa ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ a le̱e̱ fe̱yɛ alaŋkpare̱‑ɔ e̱ da kamo̱ bwe̱e̱tɔ. Baa kpo̱ne̱ pwɛɛ ne̱ baa dɛɛ waa amo̱. 17 Ne̱ baa ba ife dabe̱ so̱swe̱e̱ bo̱ ŋure muruwaa ko̱re̱e̱‑ɔ fɔŋfɔŋ na ɔ ma nya bwee‑ro. Ne̱ kufu de bamo̱ fe̱yɛ ba lwee apo̱rɔ ko̱ ne̱ a bo̱ nkyu‑o kaase̱‑ɔ‑rɔ, na bamo̱ ko̱re̱e̱ sii‑ro. Apo̱rɔ mɔ maa Libiya swe̱e̱re̱ se̱ a kideŋbe‑o ne̱e̱. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa lee waagya ne̱ ɔ kya ko̱re̱e̱ so̱so̱ ne̱ mò̱ afwii‑o a sa ne̱ ko̱re̱e̱ naa‑ɔ, na afwii‑o nya taa ko̱re̱e̱‑ɔ yaa to̱ŋ ko̱. 18 Afwii dabe̱ amo̱ mo̱ŋ yɔwe̱, amo̱se̱‑ɔ ke̱mo̱ kaye̱ ŋke‑o, ne̱ baa le̱e̱ ba lee e̱tɔso̱rɔ ne̱ e̱ bo̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ e̱ko̱ bo̱ twe̱e̱ nkyu‑o‑ro. 19 Ne̱ kake ne̱ ka be̱e̱ ka gya se̱‑ɔ, baa lee ko̱re̱e̱‑rɔ ate̱tɔmo̱ŋta‑ɔ ako̱ bo̱ twe̱e̱. 20 Ŋkee, waa ŋke kanɔ ŋko̱ na ane̱ maa ŋu kyɔwe̱ bɛɛɛ ke̱kye̱e̱‑e̱‑kpa‑agyi, na afwii maa se̱ a kya bwe̱e̱tɔ. Ŋkee fe̱raa, ne̱ ane̱ abaa‑rɔ a yɔre̱. Ane̱ mo̱ŋ lɛɛ kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ sɛye̱ e̱ lɛɛ taare̱ a a mo̱rɔwe̱ ane̱.
21 Ke̱tɔ a kyee na ɔko̱ mo̱ŋ tɛɛ taare̱ gyi ateese, ne̱ Pɔɔl a ko̱so̱ ye̱re̱, ne̱ ɔ yɛ, “Mo̱ nyare̱‑ana, mo̱ne̱ a dɛɛ nu mo̱ ase̱ŋ ne̱e̱, ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ baa ko̱re̱e̱‑ɔ le̱e̱ Kriita kwii ne̱e̱, weetee ase̱ŋ dabe̱ na ke̱nye̱ra mɔ be̱e̱ a mo̱ŋ to̱ ane̱. 22 Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ waa kakpo̱nɔ! Mo̱ne̱ ɔko̱ maa wu daa, amɔ ko̱re̱e̱ wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ fo̱. 23 A le̱e̱ fe̱yɛ ndee kanye Wuribware̱, nyaŋpe̱ ne̱ mo̱ i suŋ‑o, a suŋ mò̱ kabɔɔ ko̱ mo̱ ase̱. 24 Ne̱ ɔɔ bo̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, ‘Pɔɔl! Fo̱ ma sa a kufu nya fo̱. Kanɔ ŋke̱maa, fo̱ e̱ fo̱ Roma awuye owure dabe̱‑ɔ akatɔ‑rɔ. Wuribware̱ bware, ne̱ ɔ kpa fo̱ ase̱ŋ, ne̱ oo nu fo̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ bamo̱ ne̱ fo̱ aa bamo̱ bo̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ ɔko̱ maa wu.’ 25 Amo̱se̱‑ɔ, mo̱ nyare̱‑ana, mo̱nꞌ waa kakpo̱nɔ! A le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi fe̱yɛ ɔ waa ane̱ŋ mɔ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii mo̱‑ɔ. 26 Amaa ane̱ e̱ daŋ kwii si pwɛɛ.”
27 Ke̱mo̱ ŋke kudu nna‑ɔ kanye, ne̱ afwii a neŋ ane̱ ko̱re̱e̱‑ɔ yaa kyɔwe̱ twɛɛkpa a keri‑o bo̱ te̱ŋ Ɔpo̱o̱ Dabe̱‑ɔ‑rɔ. Kake kudu nnase̱po̱‑ɔ bo̱ fo̱ kaye̱ nse̱na‑ɔ, ne̱ aa waa ntɛɛrɛɛ‑ɔ fe̱yɛ ane̱ e̱ tɔ‑rɔ kideŋbe si‑o. 28 Amo̱se̱‑ɔ, ne̱ baa waa kidebu, ne̱ baa ba fe so̱swe̱e̱ bo̱ kya ke̱mo̱, ne̱ baa yɔwe̱‑rɔ waa nkyu‑o kaase̱, na bo̱ de fe‑o‑ro. Ne̱ baa ŋu fe̱yɛ amo̱ a nkyu‑o kaase̱ gye̱ ayaa ke̱lafa na adunyɔ keŋ. Amo̱ a be̱e̱ waa kafwe̱e̱‑ɔ, ne̱ baa be̱e̱ waa ane̱ŋ dɛɛ, ne̱ baa ŋu fe̱yɛ ŋkee fe̱raa a bo̱ keŋ ayaa adukpanɔɔ. 29 Ne̱ kufu de bamo̱ fe̱yɛ ko̱re̱e̱‑ɔ e̱ nare̱ afo̱re̱ se̱ na o bwee‑ro, amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa ba ko̱re̱e̱ amo̱ kamɛɛ adebu dabe̱ ana ne̱ baa ba agye̱re̱tɔ bo̱ waa, ne̱ a sa ne̱ ɔ ye̱re̱‑ɔ bo̱ waa mò̱ kaase̱, na ɔ nya ye̱re̱. Ne̱ baa ko̱re̱ bamo̱ ikisi fe̱yɛ kaye̱ ke me̱naŋ. 30 Ne̱ ntɛɛrɛɛ‑ɔ e̱ kpa fe̱yɛ bo̱ se̱re̱ le̱e̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa ba ife bo̱ kya kako̱re̱e̱gyii‑o, ne̱ baa yɔwe̱‑rɔ bo̱ dɔŋŋɔ nkyu si, ne̱ baa waa fe̱yɛ bamo̱ a kpa a bo̱ lweero ya waa akatɔ‑rɔ a adebu dabe̱ ne̱ a sa ne̱ ko̱re̱e̱‑ɔ e̱ ye̱re̱‑ɔ. 31 Amaa Pɔɔl a tɔwe̱ gywii asoogyaa bre̱sɛ na asoogyaa‑o ne̱e̱ fe̱yɛ, “Ntɛɛrɛɛ‑ɔ mɔ e̱ mo̱ŋ sii kye̱na ko̱re̱e̱ mɔ‑rɔ fe̱raa, ane̱ pɛɛɛ i wu.” 32 Amo̱se̱‑ɔ ne̱ asoogyaa‑o a te̱ŋŋe̱ ife ne̱ kako̱re̱e̱gyii de‑ro‑o, ne̱ kako̱re̱e̱gyii‑o a se̱re̱ ka yii.
33 Bo̱ fo̱ gye̱gyaye̱ kese‑ro‑o, ne̱ Pɔɔl a ko̱re̱ bamo̱ ɔke̱maa fe̱yɛ bo̱ gyi ateese. Ɔ yɛ, “Mo̱ne̱ a gywii afwii na alaŋkpare̱‑ɔ na a yuri‑o, mo̱ne̱ mo̱ŋ gyi sɛye̱. 34 Amo̱se̱‑ɔ mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ gyi ateese. N gye̱ ane̱ŋ, mo̱ne̱ i wu. Mo̱ne̱ ɔko̱ kipwiigyi gbaa maa fo̱, saŋbo̱to̱ lowi ne̱ mo̱ne̱ i wu.” 35 Pɔɔl a tɔwe̱ ane̱ŋ lo̱we̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ taa bodobodoo, ne̱ ɔɔ sa Wuribware̱ aŋsɛ bamo̱ akatɔ‑rɔ mfe̱ŋ we̱e̱ se̱, ne̱ ɔɔ te̱ŋŋe̱‑rɔ, ne̱ ɔɔ le̱e̱ o gyi. 36 Ne̱ bamo̱ pɛɛɛ a waa kakpo̱nɔ, ne̱ bamo̱ ɔke̱maa gbaa a gyi ateese. 37 Ane̱ ne̱ ane̱ bo̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ bo̱ ase̱sɛ alafa anyɔ na adusunoo na asiye. 38 Ɔke̱maa mɔ a gyi kpo̱ne̱‑ɔ ne̱ baa lee e̱tɔso̱rɔ na ayu ne̱ a bo̱ ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ pɛɛɛ bo̱ twe̱e̱ nkyu‑o‑ro na ko̱re̱e̱‑ɔ ma lɛɛ nya waa dwii bwe̱e̱tɔ.
Ane̱ŋ ne̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a bwee‑ro, ne̱ oo mwiire‑o
39 Kaye̱ ŋke‑o, ntɛɛrɛɛ‑ɔ a pini fe̱yɛ swe̱e̱re̱ mo̱ŋ bo̱ e̱fɔ, amaa bo̱ mo̱ŋ taare̱ pini mò̱ ke̱nyare̱. Baa ŋu fe̱yɛ ɔpo̱o e̱kɛɛke̱e̱ se̱ kisipu bo̱ mfe̱ŋ bwe̱e̱tɔ, amo̱se̱‑ɔ ne̱ baa fa fe̱yɛ bamo̱ e̱ taare̱ ba ya daŋ mfe̱ŋ. 40 Amo̱se̱‑ɔ, ne̱ baa te̱ŋ ife ne̱ ii ŋure adebu dabe̱ ne̱ a sa ne̱ ko̱re̱e̱‑ɔ e̱ ye̱re̱‑ɔ, ne̱ aa lwee nkyu‑o kaase̱, ne̱ baa saŋŋe̱ ife ne̱ ii ŋure abaŋ dabe̱ ne̱ bo̱ de bo̱ le̱ŋ ko̱re̱e̱‑ɔ. Ne̱ baa yase̱ waagya kagyingyii ne̱ ɔ bo̱ ko̱re̱e̱‑ɔ akatɔ‑rɔ‑ɔ na afwii‑o nya neŋ ane̱ yaa akatɔ‑rɔ. Ne̱ ane̱ a waa fe̱yɛ ane̱ e̱ daŋ kideŋbe si. 41 Ne̱ ko̱re̱e̱‑ɔ a ya daŋ e̱se̱ kipireŋ ko̱ ne̱ ke̱ bo̱ nkyu‑o‑ro‑o si, ne̱ ko̱re̱e̱‑ɔ akatɔ‑rɔ a sii e̱se̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ ŋkee ko̱re̱e̱‑ɔ maa lɛɛ yɔ akatɔ‑rɔ. Ne̱ alaŋkpare̱ dabe̱ a da ko̱re̱e̱‑ɔ kamɛɛ ane̱ŋ‑aaa, ne̱ ɔɔ bo̱ bwee‑ro kyikpuri kyikpuri.
42 Ne̱ asoogyaa awuye‑o a fa fe̱yɛ ba mɔɔ bamo̱ ne̱ baa tii bamo̱ ba yaa bamo̱ owure dabe̱‑ɔ ase̱‑ɔ, na bo̱ ma nya twɛɛ ya le̱e̱ kideŋbe si na bo̱ se̱re̱. 43 Amaa soogyaa bre̱sɛ‑ɔ e̱ kpa fe̱yɛ ɔ mo̱rɔwe̱ Pɔɔl. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ ɔbre̱sɛ‑ɔ yɛ bo̱ yɔwe̱ ane̱ŋ ko̱waa. Ne̱ ɔ yɛ bamo̱ ne̱ bo̱ nyi e̱twɛɛ‑ɔ gye̱ ŋkpɛɛ fuwi ywe̱e̱ nkyu‑o‑ro, na bo̱ twɛɛ yɔ kideŋbe si. 44 Na bamo̱ ne̱ baa saŋ‑ɔ mɔ kra iyii baŋŋe̱sɛ na ko̱re̱e̱‑ɔ abweesɛ‑ɔ‑rɔ, na e̱ nya taa bamo̱ yaa kideŋbe si. Mfaanɛɛ ne̱ ane̱ pɛɛɛ a bo̱ mo̱rɔwe̱ ane̱ e̱ye̱e̱ ya fo̱ kideŋbe si.
☰