11
Yesu Kabwaarɛ kʋlɛ Kɩkaapʋ
(Matiwu 6:9-13; 7:7-13)
Kakaakʋ nɩɩ Yesu bʋ katɩn kʋ ɛɛ kʋlɛ Ɩbwaarɛ. Maa lʋwɛ mʋ, nɩɩ mʋ abɩɩlapʋ mʋ tɔ ɔkʋ tɔwɛ mʋ yɛ, “Ɔnyɩrɩpɛ, kaapʋ anɛ kabwaarɛ‐kʋlɛ fɛɛ kanan mʋ nɩɩ Gyɔn kaapʋ mʋ abɩɩlapʋ mʋ.”
Nɩɩ Yesu tɔwɛ bamʋ yɛ, “Fan kan fen biti fan kʋlɛ kabwaarɛ‐kʋlɛ mʋ, fan tɔwɛ yɛ,
‘Anɛ‐Sɛ Ɩbwaarɛ,
yɛgɛ asa ba bʋnyaa fʋ kɩtɩɩ,
yɛgɛ fu kuwura‐gyii mʋ kɩ ba kasɛ sʋ nfɩɩ.
Kɛ fʋ sa anɛ kakɛ kʋmaa agyitɔ gyisa.
Taa anɛ alibi kɛɛ anɛ,
lɩɩ fɛɛ anɛ gbaa anɛ an sʋ an kɛɛ ɔkʋmaa mʋ nɩɩ ɔ waa anɛ alibi mʋ.
Kɛ fʋ man yɛgɛ a loo kʋtʋʋ tɔ kɩɩ.’ ”
Nɩɩ Yesu tɔwɛ mʋ abɩɩlapʋ mʋ yɛ, “A taa fɛɛ fanɛ tɔ ɔkʋ kan kpee mʋ kyɛmɩnɛ asɛ kagyanbwɛ kiyiridi nsana yɛ, ‘Mɛ kyɛmɩnɛ, paala mɛ bodobodo asa. Lɩɩ fɛɛ mɛ kyɛmɩnɛ kʋ ɩ dan lɩɩ ɔkpa sʋ ba sʋgɛ mɛ sʋ nbɩɩnbɩɩ nɩmʋ. Nɩɩ mɛɛ mɛ n man sʋ sɛhn n sa mʋ kɛ o gyii.’
“A taa fɛɛ, mʋ kyɛmɩnɛ mʋ ɔ lɛɛ kɔnɔ obu to yɛ, ‘Man tɔɔrɔɔ mɛ, lɩɩ fɛɛ n tɩyɛ tii biri sʋ, nɩɩ maa mi‐bii ana an tɩyɛ dɛ, ɩmʋ sʋ n mɛɛ yɛ n bɩla taalɛ kʋsʋ sa fʋ sɛhn.’ N tɔwɛ fanɛ fɛɛ, nɩɩ ɩ kan ɩ gyɛ kakyɛmɩnɛ nkʋn sʋ mʋ, ɔ mɛɛ yɛ ɔ kʋsʋ sa mʋ sɛhn. Amaa kpalɩ fɛɛ maa man sʋ ipeeli nɩɩ ɔ san ɔ maa sʋ ɛɛ kʋlɛ mʋ, ɩ waa nɛnɛ ee biti ɔ kʋsʋ sa mʋ kʋtɔ kʋmaa mʋ nɩɩ i tiri sa mʋ mʋ.
“Ɩmʋ sʋ n tɔwɛ fanɛ yɛ, Fan kyaga sʋ fɛn kʋlɛ Ɩbwaarɛ, ee biti ɔ sa fanɛ, fan kyaga sʋ fen biti, fen biti fan nyɛ, fan kyaga sʋ fɛn da ɔpʋnʋ, ee biti o tigi sa fanɛ. 10 Lɩɩ fɛɛ ɔkʋmaa mʋ nɩɩ ɛɛ kʋlɛ mʋ, bɛɛ sa mʋ, nɩɩ ɔmʋ nɩɩ ee biti mʋ, ɛɛ nyɛ, nɩɩ ɔmʋ nɩɩ ɛɛ da ɔpʋnʋ sʋ mʋ, bee tigi sa mʋ.
11 “Nɩɩ fanɛ tɔ ɔsɛ mɔɔ nɩɩ mu‐bii ɩɩ kʋlɛ mʋ ɔkɩn, nɩɩ ɛɛ taa kɩnansɛ sa mʋ? 12 Abɛɛ ɛɛ kʋlɛ fʋ kibesi kɛ fʋ kɩtaa kyankpatɩ sa mʋ? 13 Fanɛ mʋ nɩɩ fɛn gyɛ alibi awaapʋ gbaa mʋ, fen nyi atɔ danbɩrasa kɩtaa sa fanɛ‐bii ana. Ɩ waa nɛnɛ sʋ nɩɩ fanɛ‐Sɛ mʋ nɩɩ ɔ bʋ sʋsʋ mɛɛ yɛ ɔ taa mʋ Kayaayu Kyɩrɛkyɩrɛ sa bamʋ nɩɩ ba kʋlɛ mʋ mʋ?”
Yesu maa Beelisebu
(Matiwu 12:22-30; Maki 3:20-27)
14 Kakaakʋ Yesu maa gya kabwɩɩ libi mʋ nɩɩ ɔ mɛɛ yɛgɛ nyɩmɩsa ɔ tɔwɛ. Saŋa mʋ nɩɩ kabwɩɩ libi mʋ lɩɩ mʋ tɔ mʋ, ɔnyɩn mʋ nɩɩ ɔ daa ɔ gyɛ naamuu mʋ, piili ɛɛ tɔwɛ. Nɩɩ i kyinkyin asa mʋ nɩɩ ba bʋ tʋtɔ mʋ. 15 Amaa asa mʋ tɔ akʋ ba tɔwɛ yɛ, “Nbwɩɩ libi kpini kumu mʋ nɩɩ bɛɛ tɩɩ Beelisebu mʋ, ɩɩ sa Yesu ɔlʋn nɩɩ ɛɛ taalɛ ɛɛ gya nbwɩɩ libi kanɩn mʋ.” 16 Nɩɩ akʋ mɔɔ ba tʋʋ mʋ tɔ kɩɩ, lan tɔwɛ yɛ, nɩɩ ɩ gyɛ yɛ Ɩbwaarɛ asɛ nɩɩ ɔ nyɛ mʋ ɔlʋn maŋa lɩɩ mʋ, ɔ waa asɩn kyinkyinsa kɛ ba kɩɩ.
17 Amaa Yesu maa wʋla bɩɩ nfɛɛrɛ mʋ nɩɩ bɛɛ fɛ sʋ mʋ, ɔ tɔwɛ bamʋ yɛ, “Kuwura‐gyii mʋ nɩɩ kɩɩ barɩgɛ tɔ kɩɩ kɔ yɛ abaa mʋ, kɩ mɛɛ yɛ kɩ taalɛ yɩlɛ. Nɩɩ kɩkpaara mʋ nɩɩ kɩɩ barɩgɛ tɔ kɩɩ kɔ yɛ abaa mʋ gbaa, kɩ mɛɛ yɛ kɩ taalɛ yɩlɛ. 18 Nɩɩ fɛɛ Sɩtaanɛ gbaa barɩgɛ tɔ kɩɩ kɔ yɛ kɩmʋ n‐yɩɩ mʋ, nɛnɛ nɩɩ kɩmʋ kuwura‐gyii ɩ taalɛ yɩlɛ? Lɩɩ fɛɛ fɛn tɔwɛ yɛ, Beelisebu ɔlʋn nɩɩ n sʋ n gya nbwɩɩ libi sʋ nɩɩ n tɔwɛ kanɩn. 19 Nɩɩ ɩ gyɛ Beelisebu ɔlʋn nɩɩ n sʋ n gya nbwɩɩ libi mʋ, anɩmʋ ɔlʋn nɩɩ fanɛ abuupu bɩrɛ ba sʋ bɛɛ gya nbwɩɩ libi bɛɛ lɩɩ asa tɔ? Ɩnɩmʋ ɩ yɛgɛ kɛ fanɛ gbaa‐gbaa fanɛ abuupu ba talɛ fanɛ fɛɛ fanɛ lɛɛ man dɛ ɔkpa. 20 Amaa nɩɩ Ɩbwaarɛ ɔlʋn nɩɩ n sʋ n gya nbwɩɩ libi n lɩɩ asa tɔ mʋ, kɩmʋ ɩɩ kaapʋ fɛɛ Ɩbwaarɛ kuwura‐gyii kɩ ba fanɛ asɛ.
21 “Fɛɛ nɩɩ nyɩmɩsa bʋlʋnsa wʋla kʋʋla mʋ adʋntɔ ee kun mʋ kɩkpaara bɩrɛ, mʋ kapatɩyɛ kɩ dɛ sa mʋ bwahn. 22 Amaa fɛɛ nɩɩ ɔkʋ ɔlʋn ɩ kyɔ mʋ lɛɛ mʋ, nɩɩ o tii mʋ waa tɔ taalɛ mʋ mʋ, ɛɛ kɔɔlɛ mʋ adʋntɔ mʋ nɩɩ mʋ tamaa gyan sʋ mʋ kpini, kɛ ɔ barɩgɛ mʋ kapatɩyɛ mʋ tɔ kɛɛ asa.
23 “Nɩɩ ɔkʋmaa mʋ nɩɩ ɔ man bʋ mɛ asɛ mʋ, ɛɛ kʋsʋ yɩlɛ mɛ sʋ nɩn, nɩɩ ɔkʋmaa mʋ nɩɩ ɔ mɛɛ kʋʋla ɛɛ kyɛ mɛ tɔ mʋ, ɩɩ yaasɛ tɔ nɩn.”
Nbwɩɩ libi kibwii
be loo nyɩmɩsa tɔ
(Matiwu 12:43-45)
24 “Fɛɛ nɩɩ kabwɩɩ libi kan lɩɩ nyɩmɩsa tɔ mʋ, ee kpee ɛɛ naa ɛɛ kyaabɔɔ ifuli sʋ ee biti ɔfʋʋtɛkpa. Nɩɩ ɔ man kan nyɛ mʋ, ɛɛ tɔwɛ sa mʋ n‐yɩɩ yɛ, ‘N biti n bwii kpee mɛ kɩkpaara mʋ nɩɩ n lɩɩ kɩmʋ sʋ mʋ.’ 25 Maa ba mʋ o be wu fɛɛ ba fɔgɛ kɩkpaara mʋ, lɔŋɔ kɩmʋ atɔ kʋmaa yɩla kyɛɛkyɛɛ. 26 Kɛ ɔ bɩla naa taa nbwɩɩ libi asunɔ mʋ nɩɩ ba libi ba kyɔ mʋ tii mʋ n‐yɩɩ sʋ, kɛ ba kpee naa kyɩna tʋtɔ. Kɛ ɩ yɛgɛ kanɩn nyɩmɩsa maŋa kakyɩna tɔ ki nyita ɩ kyɔ kanan mʋ nɩɩ ɔ daa o du mʋ.”
27 Yesu maa tɔwɛ kanɩn mʋ, sakyɔ mʋ tɔ ɔkyɩɩ kʋ diyaa mʋ ɔbʋlɛ tɔwɛ mʋ yɛ, “Kusee ɩ gyɛ sa onyi mʋ nɩɩ ɔ kʋʋgɛ fʋ, nɩɩ ɔ sa fʋ mʋ kɩnyapʋ‐kyu mʋ.”
28 Amaa Yesu lɛɛ mʋ kɔnɔ yɛ, “Kusee ɩ gyɛ sa bamʋ nɩɩ ba nu abwaarɛsɩn nɩɩ ba buu ɩmʋ mʋ.”
Bee Biti Yesu Ɔ
Waa asɩn Kyinkyinsa
(Matiwu 12:38-42)
29 Asa mʋ ba maa nyɛ akyɔ bee tii sʋ mʋ, Yesu tɔwɛ yɛ, “Ndaga asa libi kakyɩna kanɩmʋ tɔ bɛɛ taasɛ bee biti asɩn kyinkyinsa, amaa mɛɛ yɛ n waa sɛhn sa bamʋ, amɔɔ Ɩbwaarɛ Ɔtɔwɛpʋ Gyona lɛɛ mʋ. 30 Fɛɛ kanan mʋ nɩɩ Ɩbwaarɛ yɛgɛ nɩɩ Gyona kyɩna ɔ gyɛ sɩnkaala sa Ninewe abi mʋ, kanɩn maŋa sʋ nɩɩ mɛ, Daadimaadi Obii‐nyɩnsa gbaa n biti n ba waa Ɩbwaarɛ sɩnkaala sa ndaga asa kakyɩna nɩmʋ tɔ. 31 Nɩɩ Ɩbwaarɛ katalɛ akɛ mʋ, Owura kyɩɩsa mʋ nɩɩ ɔ kyɩna lɩɩ akpɩlɩgɛ mʋ, ii biti ɔ kʋsʋ yɩlɛ kɛ o bun ndaga kakyɩna nɩmʋ tɔ asa kʋpwɛ. Kpalɩ fɛɛ ɔ lɩɩ kata‐kata dulinyaa ɔkaa o be nu Solomon mʋ nɩɩ ɔ kyɩna ɔ gyɛ Ɩsɩrayɩ owura mʋ kanyaasɩn. Amaa n tɔwɛ fanɛ yɛ n kyɔ Owura Solomon mʋ. 32 Nɩɩ katalɛ akɛ mʋ Ninewe abi mʋ nɩɩ ba daa kyɩna dɩdaa mʋ, bee biti ba kʋsʋ yɩlɛ talɛ fanɛ ndaga asa nɩmʋ tɔ, kɛ ba bun fanɛ kʋpwɛ. Kpalɩ fɛɛ saŋa mʋ nɩɩ Gyona tɔwɛ abwaarɛsɩn sa bamʋ mʋ, ba yɛgɛ alibi kɩwaa. Amaa n tɔwɛ fanɛ yɛ n kyɔ Gyona mʋ.
Fɩtɩla Kusun Sunsa
(Matiwu 5:15; 6:22-23)
33 “Ɔkʋ mee tuwa fɩtɩla ɔ sʋ ɛɛ yɩla katɩn mʋ nɩɩ kii biti kɩ baala, abɛɛ ɔ taa waa kolobi tɔ. Amaa ɛɛ taa gyaga kɩmʋ ɔgyagakpa nɩn, kɛ asa mʋ nɩɩ bee biti ba ba tʋtɔ mʋ, ɩ baa ɩ kɩɩ bamʋ tɔ. 34 Fu ansi ɩ gyɛ fɩtɩla sa fʋ n‐yɩɩ. Nɩɩ fu ansi ɩ kan ɩ bʋrɔn mʋ, fʋ n‐yɩɩ kpini gbaa gyɛ fɩtɩla nɩn. Amaa nɩɩ fu ansi ɩ man kan ɩ bʋrɔn mʋ, fʋ n‐yɩɩ kpini gbaa bʋ kitentenbiri tɔ. 35 Kanɩn sʋ kɩɩ sʋ yɛ ɔdan, kɛ fɩtɩla mʋ nɩɩ ɔ bʋ fʋ tɔ mʋ kɩ man biliŋi kitentenbiri. 36 Ɩmʋ sʋ fɛɛ nɩɩ fʋ n‐yɩɩ kpini gyɛ fɩtɩla, nɩɩ ɩmʋ kɩbaafʋn kʋ man gyɛ kitentenbiri mʋ, ii biti ɩ baa ɩ kɩɩ tɔ gaa, fɛɛ fɩtɩla maa kɩɩ tɔ kɩ ŋalɩgɛ fanɛ sʋ mʋ.”
Yesu Pwɩɩ Farasii Abi
yɛ Nbara Akaapʋpʋ Mʋ
(Matiwu 23:1-36; Maki 12:38-40)
37 Saŋa mʋ nɩɩ Yesu tɔwɛ lʋwɛ mʋ, Kafarasii‐nyɩn kʋ tɩɩ Yesu yɛ, ɔ ba kɛ maa mʋ ba bʋga gyii. Ɩmʋ sʋ o kpee nɩɩ maa mʋ ba naa bʋga bee gyii. 38 Amaa ɩ waa Kafarasii‐nyɩn mʋ kanankʋ, fɛɛ Yesu maa man fwɩɩ mʋ abaa fɛɛ kanan mʋ nɩɩ anaana tɔ ɩ kaapʋ mʋ pɔyɩ nɩɩ ee gyii.
39 Tʋtɔ nɩɩ Ɔnyɩrɩpɛ Yesu mʋ tɔwɛ mʋ yɛ, “Fanɛ Farasii abi falɛ nɩɩ fen du, fɛn fwɩɩ nwɛ‐bi yɛ ɩlapɛ nmaa, amaa kumu tɔ ɔlʋn yɛ kensi payɩ libi ɩ bɔla fanɛ tɔ.* 40 Fanɛ amelensipu nɩmʋ! Fan man nyi fɛɛ Ɩbwaarɛ mʋ nɩɩ ɔ pɔyɩ kɩmʋ kamaa yɛ ɔtɔ tɔ mʋ, kpini asɩn i tiri sa mʋ? 41 Amaa fan taa ɩmʋ nɩɩ ɩ bʋ fanɛ nwɛ‐bi yɛ ɩlapɛ mʋ tɔ sa atiripu, kɛ kʋtɔ kʋmaa kɩnɩmʋ ɩ waa kyɩrɛkyɩrɛ sa fanɛ.
42 “Fanɛ Farasii abi fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fan barɩgɛ fanɛ adɔɔ‐gyitɔ ntun kudu nɩɩ fan taa ketun kʋlʋn fɛn sa Ɩbwaarɛ. Amaa fan kina fen mee gyii asɩn ɩmʋ ɔkpa sʋ, nɩɩ fen mee biti Ɩbwaarɛ. Ɩ dagaa fɛɛ fan daa kɩwaa ɩnɩmʋ, kɛ fan taa ketun kʋlʋn mʋ sa Ɩbwaarɛ tii sʋ.
43 “Fanɛ Farasii abi fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fen biti ɩkyɩnakpa kparɛ‐kparɛ Gyiwu abi kabwaarɛ‐kʋlɛ ɩgyaŋɛkpa, nɩɩ fen biti bɛɛrɛɛ afwaala agya tɔ ipula.
44 “Fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fen du nɩn fɛɛ nkyan mʋ nɩɩ ba man daasɛ ɩmʋ fɛɛ nkyan, nɩɩ asa ba naa ɩmʋ sʋ yɛgɛ ba man nyi fɛɛ ɩ gyɛ nkyan.”
45 Nɩɩ nbara ɔkaapʋpʋ onyipu kʋ lɛɛ kɔnɔ yɛ, “Ɔkaapʋpʋ, ɩmʋ nɩɩ fɩɩ tɔwɛ falɛ mʋ, fɩɩ saalɛ anɛ gbaa anɛ tii sʋ.”
46 Yesu lɛɛ kɔnɔ yɛ, “Fanɛ nbara akaapʋpʋ anyipu, fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fan taa ɩsʋla budusa mʋ nɩɩ ɩ bʋsɩn kasʋla mʋ sʋla asa. Nɩɩ fanɛ gbaa‐gbaa fanɛ fan mɛɛ taa kɩbaa‐bi kʋlʋn gbaa kyɛ bamʋ tɔ.
47 “Fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fan pɔyɩ nkyan sa Ɩbwaarɛ atɔwɛpʋ, nɩɩ fanɛ naana ana ɩ gyɛ asa mʋ nɩɩ ba mɔɔ bamʋ mʋ. 48 Ɩmʋ sʋ ɩnɩmʋ ɩ lɛɛ kaapʋ kesintin fɛɛ kʋtɔ mʋ nɩɩ fanɛ naana ana ba waa mʋ, fan kɔɔlɛ kyula. Lɩɩ fɛɛ ba mɔɔ Ɩbwaarɛ atɔwɛpʋ mʋ nɩɩ fanɛ mɔɔ fan pɔyɩ bamʋ nkyan. 49 Lɩɩ ɩnɩmʋ sʋ, nɩɩ Ɩbwaarɛ tɔwɛ lɩɩ mʋ kanyaasɩn tɔ yɛ, ‘N biti n sun mɛ atɔwɛpʋ yɛ mi asunpu ba kpee bamʋ asɛ, kɛ ba mɔɔ mɛ asa mʋ akʋ kɛ ba nyanla asansa.’ 50 Ɩmʋ sʋ kʋsʋ bɩɩtɛ mʋ nɩɩ kɩ dɛ sa asa mʋ nɩɩ ba mɔɔ mʋ atɔwɛpʋ mʋ nɩɩ ba kyɩna kasɛ sʋ lɩɩ koo dulinyaa npiili mʋ, ee biti ɔ taa kanɩn kʋsʋ bɩɩtɛ mʋ bɩɩtɛ ndaga asa libi kakyɩna nɩmʋ tɔ. 51 Asa mʋ nɩɩ ba mɔɔ lɩɩ Abeli sʋ naa fʋʋ Sakariya mʋ nɩɩ ba mɔɔ mʋ kaswɩɩ yɛ kabwaarɛ‐sunkpa ayɛ nsana mʋ, n tɔwɛ fanɛ kesintin fɛɛ, Ɩbwaarɛ ii biti ɔ taa amɔɔpʋ mʋ kʋsʋ bɩɩtɛ mʋ ɔ bɩɩtɛ fanɛ ndaga kakyɩna tɔ asa libi banɩmʋ.
52 “Fanɛ nbara akaapʋpʋ anyipu, fanɛ laakʋ, lɩɩ fɛɛ fan taa ɔkpa mʋ nɩɩ asa bee biti ba bɔla sʋ bɩɩ Ɩbwaarɛ mʋ baala. Nɩɩ fanɛ gbaa‐gbaa fanɛ fan man naa ɔkpa maa sʋ, nɩɩ fen tii bamʋ nɩɩ bee biti ba natɛ kɩmʋ sʋ mʋ ɔkpa.”
53 Yesu maa lɩɩ tʋtɔ mʋ, nɩɩ Farasii abi yɛ nbara akaapʋpʋ ba piili bɛɛ pwɩɩ mʋ kenken, yɛgɛ bɛɛ taasɛ mʋ asɩn lɩɩ atɔ gaalaagaa sʋ, 54 yɛgɛ ba gyoo fɛɛ bee biti ba nyɛ mʋ kɔnɔ tɔ asɩn tɔwɛsa akʋ mʋ nɩɩ ɩ man dagaa kɛ ba kɩtaa mʋ.
* 11:39 11.39 Bɛɛ waa ɩnɩmʋ ba sʋ bɛɛ pɩna asa fɛɛ bɛɛ taa bamʋ nkɔlɔ kpini bee sun Ɩbwaarɛ.