19
19:1-10 Pulu Yili Kape Ningí Ungma 
 
   
 
19:1-5 Kolea Bapillon Kamu Kis Lirimeliinga Yambuma Numanu Siku Pulu Yili Kape Ningí Temanele (16:17-20, 17:1—19:5 pali kanani) 
 
1-2 Ulu akuma pora nirim kene penga piliirindu kene mulú-koleana yambu pulele ung nilimele mele ung te wendu urum piliirindu. Akuma-ni nangale toku kene niku mele:  
“Pulu Yili-ni uluma pali  
aima sika sumbi-sipa apurupa telemú.  
Wapera topa bi aima ola mululi ambale yu-ni  
wapera tuli uluma tirimele-ni  
ma-koleana yambuma ‘molku kis-sangi.’ nirimaliinga  
ulu tirim akuma Pulu Yili-ni piliipa apurupa  
‘Yu mindili nupili.’ nirim.  
Ambu akili-ni Pulu Yili-nga kendemande-yambuma  
topa kunjurum yambu akumanga memimanga  
Pulu Yili-ni pundu tonjupa ambale mindili liipa sirim  
akiliinga, Pulu Yili yu kape nimbu  
bi paka tunjamili!  
Mindili nolkemela kupulanum-na  
tepa liipa wendu liipa  
yu-kene molku kunjingí kupulanum-na  
liipa monjulemú ulele yu-kene pepa,  
yunga bili aima olandupa pepa,  
tondulu talang puliele yu-kene pepa  
yu mélema pali nokumba nambale kene  
tondulale-sele pelemú yili.”  
niring.   
3 Alsuku nangale toku kene niku mele:  
“Yu-ni yu topa kalúmeliinga ikilia  
taki-taki omba mindi pelemáliinga  
Pulu Yili kape nimbu bi paka tunjamili!”  
niring.   
4 Yi-nuim tokapu-tilu kene, méle kona mululi angere kene, enini yi nuim king poluna molemú Pulu Yili-nga kumbi-kerina mania puku tamalu peku, yu kape niku bi paka tonjuku kene niku mele:  
“Aku-sipa tipili.  
Pulu Yili kape nimbu  
bi paka tunjamili!”  
niring.   
5 Kanu-kene ung te yi nuim king poluna wendu omba kene nimba mele:  
“Eni yunga kongun-kendemande-yambu  
molemelema pali,  
‘Nu oliunga yi-auliele.’ niku mundu-mong teku  
yunga ungele táka-niku piliiku telemele yambu  
aulima kepe bi naa mulúlima kepe eni  
oliunga Pulu Yili kape niku  
bi paka tonjangi.”  
niring.   
19:6-10 Kung-Sipsip Walále Ambu Liimbaliinga Langi Auli-Teku Kuyungí Temanele (19:1-10 pali) 
 
6 Penga kelepu piliirindu kene ung te, yambu pulele-ni ung panjilimele mele ung te, no auli-tepa topa kene ung nilimú mele mola mulú tondulu gulu-gala nilimú mele ung te piliirindu. Akuma-ni nangale toku kene niku mele:  
“Oliunga Pulu Yi Auli Tondulu Pepa  
Namba Auli Olandupale Lelemú Yili  
kamu yi nuim kingele molupa  
mélema pali nokulemáliinga  
yu kape nimbu  
bi paka tunjamili!   
7 Sipsip-Walále ambu liimba enale  
kamu wendu okum.  
Yunga ambu liimbale-ni  
‘Na omba liimba.’ nimba nokupa molemáliinga  
oliu numanu kaí pípili numanu sipu  
‘Papu tirim.’ nimbu bi paka tunjamili!   
8 Pulu Yili-ni  
‘Mulumbale aima kaí tondulu talang pupa  
kake tílima pakupili.’ nimba símu.”  
niring. (Mulumbale kaímanga pulele Pulu Yili-nga yambuma-ni ulu-kaí telemele uluma yu-ni kanupa ‘ulu sumbi-nílima’ nimba kanolemú uluma.)   
9 Kanu-kene angkellale-ni nandu nimba mele: “Ung nimbále pepána bi tui: “Sipsip-Walále ambu liimba langi kuyungína Pulu Yili-ni yambumandu “Wai.” nimbá yambuma enini ‘Numanu kaí pípili molku konjangi.’ nilimú kupulanum-na molemele.” aku-mele pepána tui.” nirim. Aku nimba kene kelepa ung te wasie nimba mele: “Ung ima aima sika Pulu Yili-nga ung-sikama.” nirim.  
10 Aku nirim-na piliipuliinga angkellaliinga kumbi-kerina tamalu pepu kape nimbú tirindu akiliinga-pe yu-ni nandu nimba mele: “Nu aku-sikunu naa ti! Nunga angenalima-ni Yesos-nga ungma yambuma niku silimelema kene nu kene na kene oliu pali Pulu Yili-nga kendemande-yambuma molupu kongun tenjilimuláliinga nu-ni Pulu Yili mindi popu tokunu kape ni. Pulu Yili-nga ung nimbu silimulu akiliinga pulele Yesos-nga ungma nimbu silimulu ulele akiliinga, ‘nu kene angenali kene na kene oliu paika yunga kendemande-yambuma molemulu.’ niker.” nirim.   
19:11-21 Yi Te Kung-Os Kurumuláliinga Bulu-Mingina Ola Mulurumeliinga Temanele 
 
11 Kanurundu kene mulú-koleale kuna liipa lirim kanurundu kene kung-os kurumulú te angiliirim, akiliinga bulu-mingina ola yi te mulurum, akili bi leku ‘Kongun Ambulupa Nokupa Konjupa Numanu Alowa-Malowa Naa Tili Yili’ niku, ‘Ung-Sikama Mindi Pelemú Yili’ nilimele. Yu-ni kotele piliipa sumbi-sipa apurupa we naa liipa tapunjilimú. Yu we ‘Ele teambu.’ nimba naa telemú. Ung-pulu te pelemú kene piliipaliinga telemú.  
12 Yunga mongsele tepi-mele tondulu talang pupa, yi nuim kingima wanie-kraon pakolemele mele wanie-kraon pulele yunga pengína pakolemú. Yunga kangina bi te molemú, bi akili yu-yunu piliilimú, yambu mare-ni lupa naa piliilimili.  
13 Yu mulumbale memi kaluli sulu te pakolemú. Yunga bili Pulu Yili-nga Ungele.  
14 Mulú-koleana ami-yima kung-os kurumulúmanga molku yu lumbili pungí puring, akuma mulumbale kake aima kaí mare, kalaru naa mulúlima pakuring.  
15 Yunga kerina ma-koleana yambu-talapema pali tomba ele-tili lu-koya aima nánga mululi te pelemú.  
‘Yu yambumanga pali yi-auliele molupa  
yambuma aima tondulu mundupa  
nokupa molumba.’ Konana 2:9  
Tondulu Puli Pulu Yi Olandupaliinga arerembi aima lakupa kululi ulele pelemú waen-monguma kimbu-ni kambiliipa naliku-maliku silimú.  
16 Yunga mulumbale sulu akuna kene yunga pulambina kene bi te molemú, akili i-sipa mele:  
YI NUIM KINGIMANGA YU YI NUIM KING AIMA OLANDUPALE; YI-AULIMANGA YU YI AIMA AULI OLANDUPALE  
nimba molemú.   
17 Kanurundu kene enána sukundu angkella te angiliirim, akili-ni mulúna buru niku anduring keramandu tondulu nangale topa kene nimba mele: “Pulu Yili-ni langi auli kuyúmele nangi wai.” nirim.  
18 “Yi nuim kingimanga ónuma kepe, ami-yimanga yi-nuimimanga ónuma kepe, yi tondulu púlimanga ónuma kepe, kung-osuma kene eninga bulu-mingina ola molku andolemele yima kene eninga ónuma kepe, yambumanga pali we molemele yambuma kepe, kongunuma we tenjiku méle kaluli naa liilimele kendemande-yambumanga kepe, bi naa mululi yambuma kepe, bi mululi yambuma kepe, eninga ónumanga míndima nangi wai.” nirim.   
19 Kelepu kanurundu kene méle-takarale kene ma-koleana yi nuim kingima kene, kingimanga ami-yima kene enini ‘Kung-os bulu-mingina ola molemú yili kene yunga ami-yima kene ele teamili.’ niku liiku máku turing.  
20 Akiliinga-pe Pulu Yili-ni “I-sikunu niku si-pui.” nirim ung te naa piliipa ungele we gólu topa yandu nimba sirim yi kanili méle-takarale-ni liipa tapunjurum-na ulu-tondulu pulele tirim akili kene, méle-takarale kene, elsele ka siring. Ui ulu-tondulu tirim uluma-ni yambu méle-takaraliinga makále ‘kaluna mulupili.’ niku, yu mele tili te teku mimi teku ola angnjiringele popu toku kape niring yambu kanuma kundi turum. Yu kene méle-takarale kene ka siku kene, ku-sallpa tepi nomba kondupa pirim wara-peú aima aulina liiku mania munduring.  
21 Kung-os bulu-mingina ola mulurum yilinga kerina ele-tili lu-koya pirimele-ni wema pali topa kunjurum, kanu-kene eninga ónumanga míndima kerama-ni oku noku enini lakupa olu tirim.