11
11:1-10 Pulu Yili-ni Isrel-Yambu Koltale We Muluringima Kondu Kulurum Ung Te 
 
1 Akiliinga na-ni ⸤eni⸥ walsiker: Pulu Yili-ni yunga Isrel-yambuma liipa bulu sipa mundupa kilirimuye? Aima mólu! Na ⸤Poll⸥ Isrel-yi te-ko, Eprayam-ni kalupa liirim yi te, na Benjamen-nga yambu-talapeliinga yi te. ⸤Na liipa bulu sipa mundupa naa kilirim kanili.⸥  
2 Pulu Yili-ni yunga yambu penga mulungí mele ui piliirim yambu kanuma mundupa naa kilirim. ⸤Pulu Yili-ni “Ninjui!” nimba ung nimba sirimuma piliipa yambuma nimba sirim yi⸥ Illaija-ni tirim mele temani Pulu Yili-nga bukna molemále eni naa piliilimiliye? Illaija-ni Isrel-yambuma-ni teku kis-siring mele Pulu Yili-ndu tondulu mundupa nimba sipa kene nimba mele:   
3 “Auliele, nuni “Ninjai!” nikunu ung niku silluma  
piliiku anduku niku silimele yima toku konjuku,  
nu popu toku kalemele poluma  
toku bulsuku teku kis-siring.  
Ekupu na tiluele mindi ⸤nunga yi⸥ moliále  
toku kunjingí tekemeleko.” King Kumbi-Lepama 19:10,14  
nirim kanili.  
4 Akiliinga-pe Pulu Yili-ni yundu pundu topa nambulka nirimye? Yu-ni nimba mele:  
“Yambu sepen tausen molemele akuma  
na-ni nokuliáliinga enini ‘oliu nokulemú pulu-yili’  
niku gólu tuli Bele-nga kumbi-kerina  
tamalu peku popu naa tolemele.”  
nirim. King Kumbi-Lepama 19:18.   
5 Aku-sipako ekupu kepe Pulu Yili-ni ⸤Isrel-⸥yambu koltale we kondu kolupa ‘nanga yambuma molangi.’ nimba makó turum-na molemele.  
6 Penga yu-ni yunu enini we kondu kolupa kene ‘Yunga yambuma molangi.’ nim lem eninga kongun telkemelaliinga ulu te naa telka. Enini kongun tingéliinga yu-ni kanupa kene ‘Nanga yambuma molangi.’ nim lem yu-ni yambuma we kondu kolupa kene, ‘Nanga yambuma molangi.’ nilimú we kondu kululi ulu akili sika we kondu kululi ulele mólu.   
7 Aku lem ekupu oliu-ni nambulka nimulúye? Isrel-yambuma-ni ⸤Pulu Yili-kene kapula-kapula molku yu-ni enini ‘yambu sumbi-nílima.’ nimba kanomba ulele⸥ ‘Aima liamiliya!’ niku kongun mindili siku tiring akiliinga-pe naa liiring akili ⸤Pulu Yili-ni yunu numanale-ni piliipa⸥ makó turum yambuma liiring. We-⸤Isrel-⸥yambuma numanu pipi sirimeliinga Pulu Yili-nga ungele piliingí kupulanum te naa lirim.  
8 Aku-sipa Pulu Yili-nga bukna ung te turing molemú, akili i-sipa mele:  
“Pulu Yili-ni enini  
‘numanu naa pili yambuma mele molku,  
mongale-ni mélema naa kanuku,  
kumele-ni ungma naa piliangi.’ nirim akili  
pe ekupu kepe yandupa-yandupa  
aku-siku-mele molemele.” Ung-Manima 29:4, Asaya 29:10  
nimba molemú.  
9 ⸤Yambu kanuma Depit-ni ‘Yunga ele-túma molangi.’ nirim mele mulungí.⸥ Depit-ni ⸤yunga ele-túma mulungí mele⸥ ung te i-sipa nimba mele:  
“Eninga langi noku mulungí koleale  
kera mamili angnjili koleale mele lepa,  
yambu tepa singa tonjulemú méle  
aku-sipa-mele te lepa,  
enini teku kis-silimelaliinga  
pundu topa buni simba méle te lipili.   
10 Eninga monguma-ni ‘mélema naa kanangi.’  
nimba pipi sipa, súmbulu topa,  
taki-taki enini buni auli-teku mingéliinga  
eninga buluma langupa olkundu sukundu upili  
molku mindi pangi.” Konana 69:22-23  
nirim.   
11:11-24 Pulu Yili-ni Yambu-Talape Lupama ‘Nanga Yambuma Molangi.’ Nirim Ung Te 
 
11 Akiliinga na ung te wasie walsekerko: ⸤Isrel-yambuma⸥ molku kis-siring kene kamu molku kis-siringiye? Aima mólu! Isrel-yambuma Pulu Yili-kene teku kis-siku liiku bulu siringeliinga Pulu Yili-ni yambu-lupamandu tepa liipa ‘Mindili nolkemela kupulanum-na wendu oku, na-kene wasie molku kunjingí kupulanum-na pangi.’ nimba liipa munjurum. ‘Na yambu-lupama tepu liimbu kene Isrel-yambuma kanuku kene numanu kis panjiku ‘oliu yu-kene kapula-kapula molkumulanje kapula.’ niangi.’ nimba aku tirim.  
12 Akiliinga-pe Isrel-yambuma-ni Pulu Yili-kene teku kis-siku liiku bulu siringeliinga Pulu Yili-ni ma-koleana pali yambuma aima tepa kunjurum, Isrel-yambuma-ni Pulu Yili-nga ulu kaíma munduku kiliringeliinga yambu-lupama-kene ulu kaíma tirim. Aku lem Isrel-yambuma Pulu Yili molemúna kelku oku yunga talapena sukundu mulungí kene yambuma-kene pali ulu kaí pulele olandupa-olandupa temba.   
13-14 Eni Isrel-yambuma naa molku yambu-lupa molemelema, na-ni ekupu enindu niker. Na yambu-lupamanga nimba Krais-ni liipa mundurum yili moliáliinga yambu-lupama ⸤ung-kaiéle⸥ nimbu silsiliipu anduliu mele ‘Nanga Isrel-yambuma-ni kanukuliinga “Enini maluya.” niku kum panjiku kene mindili nolkemela kupulanum-na wendu oku Pulu Yili-kene wasie molku kunjingí kupulanum-na pangi.’ nimbu Yesos-ni na ‘yambu-lupamanga’ nimba liipa mundunjurum yili moliu mele yambuma pali nimbu silsiliipu anduliu.  
15 Pulu Yili-ni Isrel-yambumandu “Naa oku anju pai.” nirim kilia mana-yambuma pali yu molemúna sukundu puku kona molku konjuku mindi pungí kupulanumele wendu urum. Aku-sipa Isrel-yambuma kona molku kunjingí kupulanumele mania purumeliinga yambu-lupama kona molku kunjingí kupulanumele wendu urum kilia nanga Isrel-yambuma enini Pulu Yili-ni alsupa sukundu líímu lem kululi ulu-pulele mania pupa kene molupa mindi puli ulu-pulele aima kam-kamu wendu ombá.  
16 Pllawa kalungíndu pllawa topele tolemeláliinga mare ui wendu liiku Pulu Yili popu toku silimele akili Pulu Yili-nga pllawa kake tiliele lelemú lem pllawa we lelemúma pali kepe Pulu Yili-nga pllawa kake tílima lelemúko. Unji tenga pulkanuma Pulu Yili-nga kake tílima lem unjele pali Pulu Yili-nga unji kake tilieleko.   
17-18 Unji-ollip kaí puniena angiliimáliinga pola mare Pulu Yili-ni langupa wendu mundupa kene, eni yambu-lupama taena unji-ollip kis angiliimáliinga polama mele muluringeliinga pola mare langupa unji-ollip kaiéliinga liipa waka-maka tepa suku panjurumeliinga eni ‘Unji kaiéliinga pola mandupa, oliu olandupa molemulu.’ niku numanale-ni naa piliai. Pola kaíma kene unji kaiéliinga langi nurum langima eni-kene wasie nolemeléliinga eni ‘Unji kaiéliinga pola mandupa, oliu olandupa molemulu.’ niku numanale-ni naa piliai. Aku-siku niku piliiring lem i-siku piliai: ‘Eni unji polama-ni unjeliinga pulkanuma langi naa silimele. Unjeliinga pulkanuma-ni eni polama langi silimú.’ niku piliai.  
19 Akiliinga-pe penga eni ⸤Isrel-yambu naa molemelema-ni⸥ niku mele: “Pulu Yili-ni ‘Oliu pola kísima liipu unji kaiéliinga panjambu.’ nimba unji kaiéliinga pola mare langupa wendu mundurum.” ningí.  
20 Aku sikako. Akiliinga-pe unji kaiéliinga pola langupa wendu mundurum akuma-ni ⸤Pulu Yili-ni ‘Enini nokupa kunjupili.’ nimba makó turum yi-nuim Kraisele ‘Yu sika urum.’ niku⸥ tondulu munduku naa piliiringeliinga Pulu Yili yu-ni enini langupa wendu mundurum; eni unji kíselenga polama eni ⸤‘Yu sika urum.’ niku⸥ tondulu munduku piliilimiláliinga aku-siku angiliiku konjulemele. Aku sika akiliinga-pe ‘Oliu kaí.’ niku eninga bi paka naa toku kara puku naa molai. Mundu-mong teku piliiku kongnjiku molai.  
21 Pulu Yili-ni unji kaiéliinga polama ⸤kondu naa kolupa⸥ we angiliipili mundupa naa kelepa, langupa wendu mundurumeliinga eni kepe aku-sipa-mele we angiliipili mundupa naa kelemba akiliinga kara puku naa molai.   
   
 
22 Ili numanale-ni piliiku molai: Pulu Yili-ni yambuma-kene ulu kaíma tepa, mindili silimú uluma tepa, wasie-nale telemú. Yu munduku kiliring yambuma mindili sirim, akiliinga-pe eni yu kanupa kaí piliipa kene eni tepa konjumba uluma teku mulúngi lem yu-ni eni-kene ulu kaíma tirim mele akili sika aku-sipa temba. Aku naa tíngi lem eni langupa wendu mundumbako.  
23 Pe unji-pola ui langupa wendu mundurumuma numanu topele toku alsuku ⸤‘Yi-nuim Kraisele yu sika urum.’ niku⸥ tondulu munduku pilííngi lem unji langurumuna alsupa topa monjumba. Pulu Yili-ni pola kanuma aku-sipa manda temba.  
24 Eni piliilimili, eni taena unji-ollip kíselenga polama Pulu Yili-ni langupa unji-ollip kaí puniena bo topa nukurum, kanili eninga unjele mólu, unji akiliinga eni munjurum. ‘Aku-sipa-mele kapula naa temba.’ niku naa telemele kanili. Aku tirim kene kapula urum lem unji kaiéle yunga polama alsupa liipa topa monjumba kene aima kapula naa angiliimbaye?   
11:25-32 Pulu Yili-ni Yunga Kondu Kululi Ulu-Pulele ‘Yambuma Pali Kanangi.’ Nimba Tirim Ung Te Kene Pulu Yili-ni Isrel-Yambuma Pali ‘Mindili Naa Nangi.’ Nimba Tepa Liimba Ung Te Kene (11:33-36 wasie) 
 
25 Angmene, Pulu Yili-nga ung-pulu te ui mo topa pirimele eni naa piliingí kene kapula naa temba. ‘Eni ‘Oliu piliipa kungnjuli yambuma molupu ungma pali piliilimulu.’ niku naa piliangi.’ nimbu ung-pulu mo topa pirim kanili piliangi nimbu sambu. Akili i-sipa mele: Isrel-yambuma-ni pali Pulu Yili-nga ungele ‘Sika’ niku piliiku liingí kupulanumele kam-kamu pipi naa silimú. Pulu Yili-ni yambu-lupa makó turum yambuma pali yunga talapena sukundu-sukundu olemele kene mindi Isrel-yambumanga numanuma isili-ui pipi silimú.  
26 Yambu-lupama Pulu Yili-nga talapena sukundu oku pora singí kene Pulu Yili-ni yunga Isrel-yambuma pali tepa liipa mindili nolkemela kupulanum-na wendu liipa yu-kene wasie molku kunjingí kupulanum-na liipa monjumba. ⸤Pulu Yili-nga⸥ bukna ung te aku-sipa nimba molemú, akili i-sipa mele:  
‘⸤Pulu Yi Yawe-ni nimba mele:⸥  
“ ‘Isrel-yambuma kam-kamu molku kis naa sangi.’ nimba  
tepa liimba yili Jerusallem molupa kene ombá.  
Yi kanili-ni Jekop-ni kalupa liirim yambu-talapele  
Pulu Yili-nga ungele naa piliiku  
liiku bulu siku molemele mele ‘munduku kelku  
numanu topele tangi.’ nimba tepa liimba.   
27 Na-ni ‘eninga ulu-pulu-kísima mania pupili.’  
nimbú enaliinga aku-sipu ung akili  
nimbu panjipu mi lembu.” ⸤nirim⸥’  
nimba molemú. Asaya 59:20-21, 27:9, Jeremaya 31:33-34   
28-29 Pulu Yili-ni yambu te-ndu “Yu nanga yambale mulupili.” nimba makó topa kene alsupa numanu topele naa tolemú. “Yu tepu konjumbu.” nimba panjilimú ungma numanu topele naa topa enimbu naa kolulimú akiliinga Isrel-yambuma-ni ⸤Yesos-nga⸥ temani-kaiéle naa piliiku liiku bulu siringeliinga Pulu Yili Isrel-yambuma kene ele-tu molemele akiliinga eni yambu-lupama tepa liipa Pulu Yili-nga yambuma mulungí kupulanumele akisinjirim. Akiliinga-pe Pulu Yili-ni Isrel-yambumanga kumbi-lepa anda-kolepalima numanu monjupa ‘Enini kalku liingí yambuma ‘nanga yambuma molangi.’ nimbú.’ nimba makó turum mele piliipaliinga ekupu Isrel-yambuma numanu monjupa molemú.  
30 Eni yambu-lupama-ni ui Pulu Yili-ni “Teai.” nirim mele akili piliiku liiku naa teku liiku su siring akiliinga-pe Isrel-yambuma-ni Pulu Yili-ni “Teai.” nirim mele liiku su siringeliinga Pulu Yili-ni eni yambu-lupama we kondu kolemú.  
31 Aku-sipako Pulu Yili eni yambu-lupama we kondu kolemáliinga Isrel-yambuma-ni Pulu Yili-nga ung naa piliiku liiku su silimele. Akiliinga-pe we mólu. Pulu Yili yu-ni Isrel-yambuma we kondu kolumbako. Eni yambu-lupama Pulu Yili-ni we kondu kolemú mele aku-sipa yu-ni Isrel-yambuma kepe we kondu kolumbandu Isrel-yambuma enini yunga ungele liiku su silimeleko.  
32 Yambuma pali Pulu Yili-ni ‘We kondu kolambu.’ nimba kene ‘Enini pali ui ung liiku su sangi.’ nirim.   
11:33-36 Poll-ni Pulu Yili Kape Nimba Bi Paka Tunjurum Ung Te (11:25-32 wasie) 
 
33 Oliunga Pulu Yili aima molupa konjulimú.  
Yu molemú mele oliu-ni piliipu sundulimulu.  
Muléle aima olandupa lelemú oliu-ni  
yu kapula manda naa lelemulu mele aku-sipako  
Pulu Yili yunga ulu-kaí telemúma kene  
yunga numanale kene  
yunga piliipa kungnjuliele kene  
aima pulele pelemú,  
oliu-ni kapula piliipu naa liilimulu. Konana 92:5  
Yu numanale-ni piliipa nilimúmanga puluma  
oliunga yambu te-ni aima manda naa piliipu nilimulu;  
yunu kupulanum pulimúma  
aima kapula naa kanupu lenjilimulu. Jop 5:9, 11:7, Konana 139:6   
34 “Nae-ni Auliele-nga numanuna piliilimú mele piliilimúye?  
Mola nae-ni ungma kene, uluma kene,  
Auliele liipa ora simbaye?” Asaya 40:13   
35 “Mola nae-ni ‘Yu-ni na méle pundu tupili kilia  
na-ni yu-kene elou teambili.’ nimba  
yu méle te we sirimuye? ⸤Yambu te mólu.⸥” Jop 41:11   
36 Yu mélema pali tirim Pulu Yili;  
yunu mélema pali tondulu sipa nokupa molemú;  
mélema pali yunga mendepolu.  
Ekupu kepe penga taki-taki kepe oliu-ni  
‘Yu aima olandupa yili. Yunga bili  
mélemanga pali aima olandupa molemú.’ nimbu  
yunu kape nimbu  
bili paka tonjulsiliipu mindi pamili.  
Sika aku-sipa tipili.   
12:1-15:13 Yi-Nuim Kraisele ‘Sika’ Niku Tondulu Munduku Piliilimili Yambuma-ni Ulu Tingí Mele Poll-ni Nimba Sirim Ungma