12
Cati tuhun ra Jesuu ti ña cua cuu yo ñivi uvi yaa
Tacan cuu, ta nducuiti ndico tucu ñivi. Tuvi xaan tuvi xaan ñivi nducuiti. Chacan cuu cha chañu xaan ñi chata chaha tahan ñi. Quechaha cahan xihna ra Jesuu chi ra sacuaha chi ra, ta cati ra ti:
―Na cua saha ndo cuenda yoso cuhva iyo ra fariseo, vati rai uvi yaa cuu ra. Cua queta quivi cua coto ndihi ñivi ndihi cha cahan xehe yo, ta cua coto tahan ñi ndihi cha ndacu xehe yo. Chacan cuu cha cua coto ndihi ñivi ñaan cha cuu cha cua cahan xehe ndo. Masi indi xehe ndo tichi vehe ndo, ta ndasi vaha yu vehe, soco cua coto ndihi ñivi cha ni cahan ndo ―cati ra.
Iyo ñivi cua cuyuhvi yo
(Mt. 10.28‑31)
[Ni vii cahan ra Jesuu chi ñivi can:]
’Amigu, cati yu chihin ndo ti ña cua cuyuhvi ndo chi ñivi cua cahni chi ndo, tu tacan ni cua cuu savaha ñi chi ndo. Cua cati yu chihin ndo yochi cua cuyuhvi ndo. Cua cuyuhvi ndo chi ra Ndioo, vati cua cuu cahni xihna ra chi ndo, ta sa cua sandoyo ñuhun ra chi ndo nu cua tachi tuni ra chi ndo. Cati ndicha yu chi ndo ti chi racan cua cuyuhvi ndo.
’Chito ndo ti quiyahvi ri saa cuati can uhun ri ta uvi xuhun cuati. Ñahni yavi ndaa ri, soco ña cua naan ini ra Ndioo chi ri. Chacan cuu cha chito ra Ndioo yoso tahan ixi xini ndo iyo. Ña cuyuhvi ndo, vati iyo ca yavi ndaa maan ndo, ta ñavi ca sa ndihi ri saa can.
Cua cati tuhun yo ti nacoto yo chi ra Jesucristo.
(Mt. 10.32‑33; 12.32; 10.19‑20)
[Ni vii cahan ra Jesuu chi ñivi can:]
’Cati yu chi ndo ti tu cua cuhva ndo cuenda ti nacoto ndo chihin yu, ta ta ni cuhva yuhu ra cuu sehe ñivi cua cuhva tahin cuenda chi ra Ndioo ti nacote chihin ndo. Tu cua cati ndo ti ña nacoto ndo chihin yu, cua cati tahin chi ra Ndioo ti ña nacote chihin ndo.
10 ’Tu cua cahan ndo ti ña vaha cuu ra cuu sehe ñivi, vasi cua cucahnu ini ra Ndioo chacan, soco tu cua cahan ndo ndavaha ni cuenda ra Tati Ndioo, ña cua cuu cucahnu ini ra chacan.
11 ’Tu cua cundaca ñivi chi ndo iti nuun ra chanihin ve ñuhun nu sacahnu ñivi judío, tu cua cundaca ñi chi ndo nu ra cumi tiñu, ña cua tichaha ni ndo ñaan cha cuu cha cua cahan ndo. 12 Ña cua tichaha ni ndo, vati suvi ni hora can cua sacoto ra Tati Ndioo chi ndo ñaan cha cuu cha cua cati ndo ―cati ra.
Tuhun yoso cuhva cua coo ñivi ricu
13 Tacan cuu, ta nducahan iin ra iyo nda mahñu ñivi can, ta cati ra chi ra Jesuu ti:
―Maestru, cua cati cun chi ra yani yu ti cua natahvi ra ndatiñu ndii sutu ndi chihin yu ―cati ra.
14 Ta cati ndico ra Jesuu chi ra ti:
―Hombre, yoni chaha tiñu chihin yu ti cua cati tuhin yoso cuhva cua ndoo tiñu can chihun ―cati ra.
15 Tacan cuu, ta cati ra Jesuu chi ñivi can ti:
―Cua saha vaha ndo cuenda, coto cua yaha cuhva cua cuni ndo cha iyo chi tahan ndo. Vasi iyo xaan ndatiñu chi ndo. Vasi iyo xaan xuhun chi ndo, soco ñavi cuenda chacan iyo vaha ndo.
16 Tacan cuu, ta cati ra Jesuu cuhva ya chi ñi:
―Iyo iin ra ricu. Vaha xaan ni chacoo itu ra, 17 ta quechaha saxini ra chi anima ra ñaan cha cuu cha cua savaha ra. Ña chito ra ñaan cua savaha ra, vati ña cha tahan ca nu tivaha ra chi chi. 18 Tacan ni saxini ra ricu can, ta quechaha cati ra chi anima ra ti: “Cua cani yu yaca yu, ta cua savahi inga cha cahnu ca, ta cua tihi yu ndihi chi tichi can.” 19 Saxini ra ti: “Cuaha xaan nuni yu iyo. Cuaha xaan ndatiñu yu iyo. Cuaha cuiya cua ndunahan chi. Vitin cua quee tatun yu. Cua cachi yu, ta cua coho yu, ta cua cusii ini yu,” cati ra chi anima ra. 20 Tacan cuu, ta cati ra Ndioo chi ra ti: “Tondo xaan xini cun. Yuhu cati ti vitin ya cha cuaa ya cua cuvi cun, ta ndihi cha ni tiso vahun―ña cua ndoo chi chihun,” cati ra Ndioo chi ra. 21 Tacan ni cua coo ñivi tiso vaha xaan suvi ni cuenda maan ñi, ta ña iyo vaha ñi cuenda ra Ndioo ―cati ra Jesuu.
Cumi ra Ndioo chi ñivi cuu sehe ra
(Mt. 6.25‑34)
22 Inga hora, ta cati ra Jesuu chi ra sacuaha chi ra ti:
―Chacan cuu cha cati yu chi ndo ti ña cua saxini ndo suvi ni cuenda maan ndo. Ña cua saxini ndo ñaan cha cuu cha cua cachi ndo. Ña cua saxini ndo ñaan cha cuu cha cua cunami ndo ta ñaan cha cuu cha cua cundichin ndo. 23 Cha savaha ra Ndioo chi yo, ta chaha ra cha iyo ndito yo. Cahnu xaan cha ni savaha ra chi yo. Chacan cuu cha chito yo ti cua cuhva ra cha cua cachi yo, ta cua cuhva ra cha cua cunami yo. 24 Ndehe ndo yoso cuhva iyo ri ticaca. Ña tuhva ri tachi, ta ni ña tuhva ri saquee. Ñahni nu tivaha ri nuni, ta chaha ra Ndioo cha chachi ri. Ta ri saa can―ñahni yavi ndaa ri. Iyo xaan ca yavi ndaa maan ndo. 25 Ña cua saxini ndo, vati ña cuu ndusucun ca ndo suhva ca, masi saxini ndo suhva. 26 Ña cua saxini ndo cuhva iyo ndo, vati chito ndo ti ñahni yavi ndaa chacan, vati ña cuu sandusucun ca ndo chi ndo. [Chacan cuu cha chito ndo ti ñahni yavi ndaa cha cua saxini ndo cuenda chacan.]
27 ’Cua ndehe ndo yoso cuhva iyo ita ndiquin. Ña tuhva chi tavi, ta ni ña tuhva chi cunu isa. Cati yu chi ndo ti taqui xaan iyo chi. Ta ra Salomón―taqui xaan ni chacunami ra. Taqui xaan ni chacundichin ra quivi ni chacoo ra nu ñuhun ñuñivi ya, soco ña taqui ra cuhva taqui ita can. 28 Tacan ni savaha ra Ndioo chi ita iyo tichi cuhu. Vitin ni iyo chi, ta yutaan ndoyo ñuhun chi. Chacan cuu cha chito ndo ti vaha xaan cua savaha ra chi maan ndo. Na cua cuinu vaha ini ndo chi ra, vati ña ta cuu vaha. 29 Ña cua nanducu xaan ndo cha cua cachi ndo cha cua coho ndo. Ña cua tichaha ni ndo, 30 vati ndihi ñivi ñuñivi nanducu xaan chacan. Chito sutu ndo ti chini ñuhun ndo chi chi. 31 Na cua nducu xihna ndo cuhva cha cua coo ndo chi ra Ndioo nu cua cundaca ñahan ra, ta sa cua cuhva ra ndihi cha chini ñuhun ndo vitin.
Cua coo cha vaha chi ñivi iti siqui andivi
(Mt. 6.19‑21)
32 [Ni vii cahan ra Jesuu:]
’Ña cuyuhvi ndo, vati cha ni cati ra sutu ndo ti cua coo ndo chi ra nu cua cundaca ñahan ra. 33 Cua xico ndo ndatiñu ndo, ta cua tindee ndo chi ñivi ndahvi. Tacan ni cua savaha ndo cha cua cunda yahvi ndo chi ra Ndioo iti siqui andivi, ta ña cua yaha cuhva cha cua coo ndatiñu chi ndo nu ñuhun ñuñivi ya, vati nduchahnu chi, ta ndoyo ñuhun chi, ta quihin ñasuhu chi chi. 34 Nu iyo ndatiñu ndo cuni ndo coo ndo. Tu cua saxini ndo cuenda ndatiñu ndo, cua cuni coo ndo chi chi, soco tu cua saxini ndo cuenda ra Ndioo, cua cuni coo ndo chi maan ra.
Iyo cha cua cuatu vaha ñivi chi ra chahnu
35 [Ni vii cahan ra Jesuu inga cuhva:]
’Na cua cuatu vaha ndo. 36 Na cua coo ndo cuhva iyo ra musu, ta ndatu vaha ra chi chitoho ra ndaa hora cua quichi ndico ra cha cuahan ra vico tandaha. Ndatu vaha ra musu can, vati quii quii ni cua nuna ra yu vehe hora cua quichi ndico ra chitoho ra, ta cua cani ra yu vehe. 37 Cua cusii ini ra musu can, vati cua quichi ndico chitoho ra, ta cua ndehe ra ti ndatu vaha musu ra chi ra. Cati yu chihin ndo ti cua tiso vaha ra chitoho can, ta cua cati ra chi ra musu ra ti cua cunda ra yu mesa, ta cua sacachi ra chi musu ra. 38 Tu cua nducuee ra chitoho can, ta cua quichi ra sava ñuun a cua quichi ra cha cua cundichin, ta cua ndehe ra ti ndatu vaha musu ra chi ra, cua cusii ini ra musu can. 39 Chito ndo ti tu cua coto ñivi ñaan hora cua quichi ñasuhu, cua cuatu ñi chi run, ta ña cua cuhva ñi quihvi run tichi vehe ñi. 40 Na cua cuatu vaha ndo chi ra cuu sehe ñivi, vati cua quichi ndico ra, ta ña cua coto ndo ñaan hora cua quichi ra ―cati ra Jesuu.
Cuhva iyo ra musu vaha, ta cuhva iyo ra musu ña vaha
(Mt. 24.45‑51)
41 Tacan cuu, ta quechaha nducu tuhun ra Pedro chi ra Jesuu ti:
―Ra chahnu, ¿atu chi maan ndi cahun cuhva can a chi ndihi ñivi cahun chi chi? ―cati ra.
42 Ta cati ndico ra chahnu ti:
―Cati yu chihin ndo ti cua cuhva ra chitoho tiñu chi ra musu vaha, vati saxini vaha ra musu can. Chacan cuu cha cua satiñu vaha ra musu chi ñivi ra chitoho ra. 43 Cua cusii ini ra musu can, tu cua satiñu vaha ra hora quichi ndehe chitoho ra nu satiñu ra. 44 Cati ndicha yu chihin ndo ti cua cati ra chitoho ra ti cua sacuenda ra musu can chi ndihi ndatiñu ra. 45 Tu cua saxini ra musu can chi anima ra ti cua nducuee ra cuu chitoho ra, vati ña cua quichi nahan ra. Tacan, ta sa quechaha cani ra chi musu tahan ra, ta chachi ra, ta chihi ra, ta chini ra. 46 Tu tacan cua savaha ra musu cuu xini can, cua quichi ndico ra chitoho ra. Hora ña saxini ra musu can cua quichi ndico ra, ta iyo xaan cua tachi tuni ra chi ra. Cua tava ndaa ra chi ra, ta cua ndoo ra musu can nu iyo ñivi ña sacuinu vaha tiñu.
47 ’Xaan xaan cua cutuni ra musu can, vati chito ra yoso cuhva cuni chitoho ra, ta ña tiso vaha ra, ta ni ña savaha ra cuhva cuni chitoho ra. 48 Ta ra ña chito yoso cuhva cuni chitoho ra―tu ña vaha cua savaha ra, ña cua cutuni xaan ra. Tu cuaha tiñu cua cuhva ra Ndioo cuiso ndo, cua saxini ra ti vaha xaan cua satiñu ndo.
Ña cua nduinuun ñivi cuenda ra Jesuu
(Mt. 10.34‑36)
49 [Ni vii cahan ra Jesuu:]
’Quichi yu, vati cua savahi ti cua coo tu ndoho chi ñivi ñuñivi, ta cha iyo tu ndoho chi ñivi cuhva cuni yu. 50 Iyo cha cua coo tu ndoho chihin yu, ta cuaha xaan saxini yu nda cua nda quivi cua ndehi tu ndoho can. 51 Saxini ndo ti quichi yu, vati cua sandumani yu chi ñivi ñuñivi, soco ñavi chacan tiñu quichi yu. Cati yu chihin ndo ti quichi yu, vati cua sandusaque chi ñivi. 52 Ña cua nduinuun ñivi cuenda yu nda cua nda vitin ta nda cua nda iti nuun. Iyo uhun ñivi iin vehe, ta cua cahan yuhu uni ñi chi inga uvi ñi, ta cua cahan yuhu tahan uvi ñi chi inga uni ñi. Ña cua nduinuun ñi cuenda yu. 53 Cua cahan yuhu ra rai chi sehe ra, ta cua cahan yuhu ndico tucu ra cuati chi sutu ra. Cua cahan yuhu ñi ñahan chi sehe ñi, ta cua cahan yuhu ndico tucu ñi cuati chi sihi ñi. Cua cahan yuhu ñi chahnu chi chanu ñi, ta cua cahan yuhu ndico tucu ñi tivaa chi chiso ñi, [vati ña cua nduinuun ñi cuenda yu].
Chito ñivi yoso cuhva iyo ñi nu ñuhun ñuñivi ya
(Mt. 16.1‑4; Mr. 8.11‑13)
54 Tacan cuu, ta ni vii cahan ra Jesuu chi ñivi can:
―Ta cha ndehe ndo ti vachi vico iti chiyo chiso nicandi, ta cati ndo ti cua cuun savi, ta ndicha ti cua cuun savi. 55 Ta cha ndehe ndo cha vachi tati iti xuu, ta cati ndo ti ihni xaan cua cuu, ta ndicha ihni xaan cua cuu. 56 Ña vaha ñivi cuu ndo, vati chito xaan ndo yoso cuhva iyo ndo nu ñuhun ñuñivi, soco ña chito ndo ñaan quivi chica ndo vitin.
Cua nducu ñivi cuhva cua coo vii ñi chi ñivi cuxaan ini chi ñi
(Mt. 5.25‑26)
57 [Ni vii cahan ra Jesuu:]
’Iyo cha cua nducu suvi ni maan ndo cuhva ñaan cha cuu cha vaha ndicha. 58 Tu cua tiso ñivi cuati ndo, tu cua cundaca ñi chi ndo nuun ra cumi tiñu, cua nducu ndo cuhva cha cua coso vaha tiñu nu cuahan ndo, coto cua queta ndo nu ra cale, ta cua sayaha ra chi ndo chi ra mayoo, ta cua tihi ra chi ndo ve caa. 59 Cati yu ti ña cua quee ndo tican nda cua nda cua tiahvi ndo ndihi multa can ―cati ra Jesuu, [vati tacan ni cua coto ñivi ti na cua nducu ñi cuhva cha cua coso vaha tiñu chi ra Ndioo, ta ni vii cumani cha cua tachi tuni ra chi ñivi].