19
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús xíꞌin ta̱Zaqueo
Ta ni̱xaa̱ ta̱Jesús ñoo Jericó, ta kua̱ꞌa̱n ra yichi̱ ma̱ꞌñó ñoo yóꞌo. Ta yóo ñii ta̱a ta̱kuíká na̱ní ra Zaqueo, ta̱a ta̱ ndíso chiño xíꞌin ni̱vi na káya si̱ꞌún xa̱ꞌa̱ nagobierno kúu ra. Ta kóni ra koto ra yu kúu ta̱Jesús, ta o̱n vása kúchiño ra, chi chútú ní ni̱vi. Saá chi ta̱Zaqueo kúu ra ta̱a ta̱ kuítí ní. Ta saá ke̱e ra, xíno ra kua̱ꞌa̱n siꞌna ra, ta ni̱xaa̱ ra no̱o̱ kúma̱ni̱ yaꞌa ta̱Jesús. Ta ta̱Zaqueo nda̱a ra ndaꞌa̱ ñii yito̱n tón sicómoro káꞌno, ña kuchiño koni ra ta̱Jesús. Ta ni̱xaa̱ ta̱Jesús xa̱ꞌa̱ yito̱n no̱o̱ kánóo ta̱Zaqueo, ta na̱koto ndaa ra, ta xi̱ni ra ta̱Zaqueo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ra:
―Tata, xa̱ndi̱ko̱n noo ún chi xíni̱ ñóꞌó kindo̱o i̱ veꞌe ún ki̱vi̱ vitin ―káchí ta̱Jesús.
Ta saá xa̱ndi̱ko̱n no̱o ta̱Zaqueo, ta kúsii̱ ní ini ra na̱kiꞌin ra ta̱Jesús veꞌe ra. Tá xi̱ni ni̱vi ñayóꞌo, ta ki̱xáꞌá na kándiva̱ꞌa na xíꞌin ta̱Jesús, káꞌa̱n na, káchí na saá:
―O̱n váꞌa koo ta̱Jesús veꞌe ta̱Zaqueo, chi ta̱ o̱n váꞌa kúu ra ―káchí na.
Ta ta̱Zaqueo na̱kundichi ra ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱Jesús:
―Koto ví, Tata, vitin taꞌví i̱ ndiꞌi ñakuíká kómí i̱, ta taxi i̱ ñii sava ñayóꞌo ndaꞌa̱ nandáꞌví. Tá yóo ni̱vi na sa̱ndáꞌví i̱ ki̱ndaa i̱ ña xi̱komí na, ta vitin taxi i̱ ndaꞌa̱ na ko̱mi̱ yichi̱ ka̱ ñayóꞌo ―káchí ra xíꞌin ta̱Jesús.
Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, ni̱ka̱ꞌa̱n ra:
―Ki̱vi̱ vitin Ndios sa̱ka̱ku ra ta̱yóꞌo xíꞌin naveꞌe ra, chi ñii ki̱ꞌva nda̱tán xi̱i̱ síkuá yó ta̱Abraham ka̱ndixa ra Ndios, saá kándixa ta̱Zaqueo vitin. Ta saá kúnda̱a̱ ini yó ta̱Zaqueo kúu ñii sa̱ꞌya ndinoꞌo ta̱Abraham. 10 Yi̱ꞌi̱, ta̱ kúu ta̱a ta̱ ki̱xi no̱o̱ Ndios, va̱xi i̱ nandukú i̱ ta saka̱ku i̱ ni̱vi na nda̱ñóꞌó no̱o̱ Ndios ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Cuento xa̱ꞌa̱ namozo na ndíso chiño xíꞌin u̱xu̱ si̱ꞌún
(Mt. 25:14-30)
11 Ta ni̱vi na kua̱ꞌa̱n sa̱ta̱ ta̱Jesús xíni̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon ña káꞌa̱n ra, ta xa yatin xaa̱ ra ñoo Jerusalén, ta xáni si̱ni̱ ni̱vi vitin to̱nda̱a ki̱vi̱ Ndios kixáꞌá ra kaꞌnda chiño ra no̱o̱ na ñoyívi yóꞌo. Ta saá ta̱Jesús nda̱to̱ꞌon ra ñii cuento ña sanáꞌa ra na, 12 káchí ra saá:
―Saá ndo̱ꞌo ñii ta̱káꞌno, kóni ra ko̱ꞌo̱n ra inka̱ ñoo xíká, ta ndikó ra, chi ñoo xíká yóꞌo sakuiso na chiño ra kuu ra ta̱rey ñoo ra, ta kaꞌnda chiño ra no̱o̱ nañoo ra. 13 Tá xa yatin to̱nda̱a ki̱vi̱ kee ta̱káꞌno yóꞌo ko̱ꞌo̱n ra, ta ka̱na ra u̱xu̱ namozo ra, ta ki̱xaa̱ na no̱o̱ ra. Ta ta̱xi ra ñii si̱ꞌún na̱ní mina* ndaꞌa̱ ñii ñii namozo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na, káchí ra saá: “Kasa chiño ndó si̱ꞌún yóꞌo nda̱ ki̱vi̱ ndikó i̱”, káchí ra xíꞌin na. 14 Ta ni̱vi nañoo ra o̱n xi̱in na koni na ra, ña̱kán ti̱ꞌví na sava natáꞌan na ko̱ꞌo̱n na ka̱ꞌa̱n na xíꞌin mi̱i ta̱rey káꞌno ñoo xíká, kachí na saá: “O̱n vása kóni ndi̱ ta̱yóꞌo nduu ra ta̱rey, ta kaꞌnda chiño ra no̱o̱ ndi̱”, kachí na. 15 Ta saá ni, ni̱xa̱ꞌa̱n ra, ta ndu̱u ra ta̱rey, ta ndi̱kó ra ñoo ra. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin namozo ra: “Vitin ko̱ꞌo̱n ndó kana ndó u̱xu̱ ta̱a ta̱ ta̱xi i̱ si̱ꞌún ndaꞌa̱, ná kixi na yóꞌo ña kunda̱a̱ ini i̱ ndasaá si̱ꞌún na̱kiꞌin nayóꞌo sa̱ta̱ si̱ꞌún ña ta̱xi i̱ ndaꞌa̱ na”, káchí ra. 16 Ta ta̱no̱ó ki̱xaa̱ ra, ta ka̱chí ra saá: “Tata, ki̱sa chiño i̱ si̱ꞌún ña ta̱xi ún ndaꞌa̱ i̱, ta na̱kiꞌin i̱ u̱xu̱ si̱ꞌún sa̱ta̱ ña”, káchí ra. 17 Ta káchí ta̱rey: “Va̱ꞌa, ta̱mozo va̱ꞌa kúu ún. Va̱ꞌa ní ki̱sa ndivi ún xíꞌin chiño ña loꞌo, ta vitin táxi i̱ yóꞌó nduu ún ta̱a ta̱ kaꞌnda chiño no̱o̱ u̱xu̱ ñoo”, káchí ta̱rey xíꞌin ta̱mozo yóꞌo. 18 Ta ta̱mozo o̱vi̱ ki̱xaa̱ ra no̱o̱ ta̱rey, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Tata, ki̱sa chiño i̱ si̱ꞌún ña ta̱xi ún ndaꞌa̱ i̱, ta na̱kiꞌin i̱ o̱ꞌo̱n si̱ꞌún sa̱ta̱ ña”, káchí ra. 19 Ta nda̱kuii̱n ta̱rey, ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ra: “Va̱ꞌa, ta vitin taxi i̱ yóꞌó nduu ún ta̱ kaꞌnda chiño no̱o̱ o̱ꞌo̱n ñoo”, káchí ra. 20 Ta ki̱xaa̱ inka̱ ta̱mozo no̱o̱ ta̱rey, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra: “Tata, yóꞌo yóo si̱ꞌún ña ta̱xi ún ndaꞌa̱ i̱. Ta̱xi va̱ꞌa i̱ ña, chi̱súku ndaa i̱ ña xíꞌin tiko̱to̱. Ni̱‑xiin sandañóꞌó i̱ ña, 21 chi yíꞌví i̱ no̱o̱ ún. Saá chi yóꞌó kúu ñii ta̱a ta̱ ndeé ní ini, chi kíndaa ún si̱ꞌún vará o̱n vása ní‑kisa chiño ún, ta nákaya ún ña̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑chiꞌi ún”, káchí ta̱mozo xíꞌin ta̱rey. 22 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱rey xíꞌin ra: “¡Ta̱mozo ndiva̱ꞌa kúu yóꞌó! Ta xíꞌin to̱ꞌon ña ni̱ka̱ꞌa̱n mi̱i ún, vitin sanakuiso i̱ kua̱chi yóꞌó. Káchí ún ndí yi̱ꞌi̱ kúu ta̱ ndeé ini, ta̱a ta̱ kíndaa si̱ꞌún vará o̱n vása ní‑kisa chiño i̱, ta yi̱ꞌi̱ nákaya ña̱ꞌa no̱o̱ o̱n vása ní‑chiꞌi i̱, káchí ún. 23 Tá ndixa ñayóꞌo kúu ña xáni ini ún, ta saá, ¿nda̱chun ni̱‑chikaa̱ va̱ꞌa ún si̱ꞌún i̱ ini veꞌe no̱o̱ táꞌvi̱ si̱ꞌún?, ta ki̱vi̱ ndi̱kó i̱, nakiꞌin i̱ si̱ꞌún i̱ xíꞌin si̱ki̱ ña, níkúu”, káchí ta̱rey xíꞌin ta̱mozo o̱n váꞌa yóꞌo. 24 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱rey xíꞌin na ndóo xíꞌin ra: “Kindaa ndó si̱ꞌún ndaꞌa̱ ta̱yóꞌo, ta taxi ndó ña ndaꞌa̱ ta̱a ta̱ kómí u̱xu̱ si̱ꞌún”, káchí ra. 25 Ta nda̱kuii̱n na, ni̱ka̱ꞌa̱n na: “Tata, ta̱yóꞌo xa kómí ra u̱xu̱ si̱ꞌún”, káchí na. 26 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱rey: “Ta ndiꞌi ni̱vi na va̱ꞌa xíni̱ kukomí ña̱ꞌa, ta nayóꞌo nakiꞌin ka̱ na ñava̱ꞌa. Ta ni̱vi na o̱n vása xíni̱ ndasaá va̱ꞌa kukomí na ña̱ꞌa, ta̱nda̱ ñaloꞌo kómí na, nondaa ña ndaꞌa̱ nayóꞌo. 27 Ta vitin tónda̱a ki̱vi̱ kasa nani i̱ kua̱chi xa̱ꞌa̱ ni̱vi na o̱n xi̱in koni yi̱ꞌi̱, ni̱vi na o̱n xi̱in taxi yi̱ꞌi̱ kuu ta̱a ta̱ kaꞌnda chiño no̱o̱ na. Va̱ꞌa ko̱ꞌo̱n ndó kiꞌin ndó na ta kixi na yóꞌo, ta saá kaꞌni ndó na no̱o̱ i̱”, káchí ta̱rey xíꞌin na. Saá ndi̱ꞌi cuento loꞌo yóꞌo ―káchí ta̱Jesús.
Ni̱ki̱ꞌvi ta̱Jesús ñoo Jerusalén
(Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Jn. 12:12-19)
28 Ta ndi̱ꞌi ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús to̱ꞌon yóꞌo, ta na̱kiꞌin ra kua̱ꞌa̱n ra yichi̱ ñoo Jerusalén. 29 Ta ni̱xaa̱ ra yatin ñoo Betania xíꞌin ñoo Betfagé, ña ñóꞌo no̱o̱ xi̱ki̱ tón Olivo. Ta ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin o̱vi̱ naxíka xíꞌin ra, 30 káchí ra saá:
―Kua̱ꞌa̱n ndó ñoo ña xíto ndaa ndó kaa̱. Ta ni̱xaa̱ ndó ñoo kaa̱, ta naníꞌi ndó ñii burro loꞌo nóꞌni rí, tí o̱n ta̱ꞌán koso na kúu rí. Ta ndaxin ndó rí ta kixi ndó xíꞌin rí yóꞌo. 31 Tá yóo ni̱vi na nda̱ka̱ to̱ꞌon ndóꞌó: “¿Nda̱chun ndáxin ndó burro yóꞌo?”, kachí na xíꞌin ndó, ta ndakuii̱n ndó, kachí ndó saá xíꞌin na: “Ta̱Káꞌno no̱o̱ yó xíni̱ ñóꞌó rí”, kachí ndó xíꞌin na ―káchí ta̱Jesús xíꞌin o̱vi̱ naxíka xíꞌin ra.
32 Ta saá kua̱ꞌa̱n na, ta ni̱xaa̱ na ñoo ta na̱níꞌi na burro loꞌo. Ñii ki̱ꞌva nda̱tán yóo ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na, saá yóo ña na̱níꞌi na. 33 Tá ndáxin na burro loꞌo, ta ni̱vi xíꞌin sa̱na̱ tíyóꞌo, ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ñaꞌá na:
―¿Nda̱chun ndáxin ndó rí? ―káchí na.
34 Ta nda̱kuii̱n na, káchí na saá:
―Mi̱i ta̱Káꞌno no̱o̱ yó xíni̱ ñóꞌó rí ―káchí na xíꞌin na.
35 Ta saá ndi̱kó na ki̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Jesús xíꞌin burro loꞌo, ta chi̱nóo na tiko̱to̱ na sa̱ta̱ rí, ta na̱koso ta̱Jesús ta kua̱ꞌa̱n ra yichi̱. 36 Tá yóso ra rí, kua̱ꞌa̱n ra yichi̱, ta kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi chi̱ndoo na tiko̱to̱ na yichi̱ no̱o̱ yáꞌa ra kua̱ꞌa̱n ra, saá kísa to̱ꞌó na ra. 37 Tá ki̱xáꞌá ra va̱xi noo ra xi̱ki̱ tón Olivo, ta ndiꞌi ni̱vi na ndíko̱n sa̱ta̱ ra kúsii̱ ní ini na, ta ki̱xáꞌá na ndeé ní káꞌa̱n na, ta kísa káꞌno na Ndios xa̱ꞌa̱ ña kua̱ꞌa̱ ní milagro ke̱ꞌé ra, xi̱ni na. 38 Ni̱ka̱ꞌa̱n na saá:
―¡Ná keꞌé Ndios ñava̱ꞌa xíꞌin ta̱rey yóꞌo, ta̱a ta̱ ki̱xaa̱ xíꞌin nda̱yí Ndios! ¡Vitin Ndios taxi ra koo va̱ꞌa ni̱vi xíꞌin ra ñoyívi ni̱no! ¡Ná kanóo síkón ñato̱ꞌó Ndios! ―káchí na.
39 Ta sava nafariseo kua̱ꞌa̱n na xíꞌin ni̱vi yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin ta̱Jesús:
―Tata maestro, ka̱ꞌa̱n ún xíꞌin na ndíko̱n sa̱ta̱ ún, ña o̱n ka̱ꞌa̱n na saá ―káchí na.
40 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na:
―Táná ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin nayóꞌo ndí tási̱ín koo yuꞌu̱ na, ta saá nda̱ yu̱u̱ ndóo yóꞌo kixáꞌá ña ndeé ní kasa káꞌno ña yi̱ꞌi̱ ―káchí ra xíꞌin na.
41 Ta ki̱xaa̱ ta̱Jesús yatin ñoo Jerusalén. Tá xi̱ni ra ñoo yóꞌo, ta ki̱xáꞌá ra kúchuchú ní ini ra, ta xáku ra xa̱ꞌa̱ ni̱vi nañoo yóꞌo, 42 ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―¡Kóni ní i̱ vitin kunda̱a̱ ini ndó yu kúu ña kivi taxi koo va̱ꞌa ini ndó! Saá chi ña nákaa̱ seꞌé no̱o̱ ndó kúu ña vitin, ta o̱n ki̱ví koni ndó ña. 43 Ta va̱xi ñii ki̱vi̱ ndiꞌi na sáa̱ ini xíni ndóꞌó kono nduu ndiꞌi na ñoo ndó, ta nakasi na ndiꞌi yichi̱ ndó, ta o̱n kuchiño kee ndó ñoo ndó. Ta ndiꞌi saá xiiña ñoo ndó, kixáꞌá ni̱vi yóꞌo kani táꞌan na xíꞌin ndó. 44 Ta sandiꞌi na xa̱ꞌa̱ ndiꞌi veꞌe ndó, ta sandiꞌi na xa̱ꞌa̱ ndiꞌi ndóꞌó. O̱n ndo̱o ka̱ nda̱ ñii yu̱u̱ ndíso táꞌan na̱ma̱ veꞌe ndó ña koto ndó, chi ndiꞌi xa̱ꞌa̱ veꞌe ndó. Saá kundoꞌo ndó chi ki̱vi̱ ki̱xaa̱ i̱ ña saka̱ku i̱ ndóꞌó, ta ni̱‑xiin ndó nakoni ndó yi̱ꞌi̱ ―káchí ta̱Jesús xíꞌin nañoo Jerusalén.
Ta̱Jesús ta̱va ra ndiꞌi na síkó ke̱ꞌe yéꞌé veꞌe ño̱ꞌo káꞌno
(Mt. 21:12-17; Mr. 11:15-19; Jn. 2:13-22)
45 Ta ni̱xaa̱ na ñoo Jerusalén, ta ta̱Jesús ni̱ki̱ꞌvi ra ke̱ꞌe yéꞌé veꞌe ño̱ꞌo káꞌno, ta ki̱xáꞌá ra táva ra ndiꞌi ni̱vi na síkó xíꞌin ni̱vi na sáta, ña kee na ko̱ꞌo̱n na. 46 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Saá káchí to̱ꞌon Ndios ña ni̱taa na xi̱na̱ꞌá: “Veꞌe i̱ kuu veꞌe no̱o̱ ko̱ꞌo̱n ni̱vi ña ka̱ꞌa̱n na xíꞌin i̱”, káchí to̱ꞌon Ndios. Ta ndóꞌó, o̱n vása va̱ꞌa kéꞌé ndó, chi sa̱nduu ndó veꞌe yóꞌo ñii kavua̱ nakuíꞌná ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
47 Ndiꞌi saá ki̱vi̱ ta̱Jesús xíka ra sánáꞌa ra ni̱vi ini veꞌe ño̱ꞌo káꞌno ñoo Jerusalén yóꞌo, ta na sánáꞌa nda̱yí Ndios xíꞌin nachiño náꞌno xíꞌin nanáꞌno no̱o̱ nasu̱tu̱, ndúkú na ndasaá koo kaꞌni na ta̱Jesús. 48 Ta ni̱‑kivi naníꞌi na ndasaá kaꞌni na ra, chi ndiꞌi ni̱vi kúsii̱ ini na xíni̱ so̱ꞌo na to̱ꞌon ña káꞌa̱n ra.
* 19:13 Ñii mina kúu si̱ꞌún ña kúu yaꞌvi ñii ta̱a ta̱ ki̱sa chiño u̱ni̱ yo̱o̱.